جستجو در تالارهای گفتگو

[TABLE] [TR] [TD=class: pico_body]در این مقاله، خواهیم دید که مباحث مهم مطرح در حوزه QFD با توجه به گذشته آن چیستند. برای تحقیق در این مورد، از روش پیمایشی با استفاده از ابزار بررسی اسناد و مدارک موجود استفاده کرده‌ایم. کار جدید و جالب توجه در این تحقیق، این است که با توجه به صعوبت انتخاب و تشخیص مقاله‌های معتبرتر، برخی مقاله‌ها براساس اینکه چقدر در جهان و یا توسط مجلات معتبر تخصصی به آنها ارجاع شده است، انتخاب شده‌اند و این یعنی جمعی از منابع این تحقیق از پرارجاع‌ترین متون این حیطه تخصصی هستند. QFD ابزار تبدیل نیاز مشتری به ظهور آن نیاز در محصول است، اما برای تجزیه و تحلیل در حیطه‌های غیر از کیفیت نیز مفید خواهد بود. QFD چیست؟ انواع مختلف تکنیک‌های آن که در گوشه و کنار مطرح شده‌اند، چیستند؟ مهمترین تکنیک در میان این تکنیک‌های دوگانه کدام است؟ با توجه به اهداف و سوالات مطرح شده، ابتدا به تاریخچه QFD و سپس به موضوع QFD می‌پردازیم و درباره انواع تکنیک‌های آن توضیحاتی ارائه می‌دهیم و بعد با تفصیل بیشتری «روش جدول اولویت‌بندی» و «روش فرایند سلسله مراتبی تحلیلی» را توضیح داده و این دو روش مشهورتر را با هم مقایسه می‌کنیم. گفتنی است که این مقاله در صدد تبیین تمامی اجزا و ریز موارد مربوط به QFD نیست. ● تاریخچه Yoji Akao مبدع اولیه QFD و کسی است که از بعد علمی و گسترش عمومی این شیوه تلاش کرد. ابداع ابتدایی QFD، هنگامی رخ داد که در ذهن آکائو سوالی به این مضمون ایجاد شد: «ما در بحث کیفیت، به برخی اجزای محصول یا فرایند بسیار توجه می‌کنیم و درصدد آنیم که بدانیم کیفیت در مورد آنها رعایت شده است یا خیر. چرا این نقاط و نکات مهم کیفیت را که «نقاط تضمین کیفیتی» نام دارند، به عنوان نقاط کنترل و بازرسی در طراحی اولیه محصول و فرایند خود قرار ندهیم؟ در این صورت، از ابتدای طراحی محصول در راستای اولویت‌های خود گام برداشته‌ایم.» (Akao ص۱). اولین کتاب در این مورد توسط «آکائو» و «میزونو» نوشته شده است. این دو دانشمند ژاپنی هنگامی اقدام به این کار کردند که ژاپن تازه به استقلال اقتصادی- صنعتی در برابر امریکا رسیده بود. در آن روزگار، کنترل آماری کیفیت به ژاپن معرفی شده و علاوه بر درک اهمیت کیفیت طراحی، به نقص چارت فرایند کنترل کیفیت به دلیل ایجاد آن پس از تولید کالا، پی برده شده بود. QFD در آغاز تکامل خود با نام «نقطه نظرات طراحی» [۱] مطرح شد. سپس در ادامه تکامل خود توسط جداول «کوبه» کشتی سازی صنایع سنگین میتسوبیشی، جنبه عمومی یافت. این جداول نه تنها نیازهای مشتری را با وظایفی که باید انجام می‌شد، تعادل‌سازی می‌کردند بلکه روابط بین این وظایف را مشخص می‌ساختند. باید به این نکته توجه کرد که همین امر باعث اشتباه کسانی شده است که منشاء پیدایش QFD را میتسوبیشی می‌دانند. در حالی که دو سال قبل از آن، خود آکائو مقاله‌ای با همین عنوان نوشته بود. با تکامل ایده‌های مرتبط با QFD و یکپارچگی آنها نام Quality Deployment بر آنها نهاده شد. هدف از QD تبدیل خواسته‌های مشتریان به شاخص‌های کیفیت بود. در ادامه، از مهندسی ارزش مفهومی دیگر به QD افزوده شد و راهی گشوده شد تا بتوانیم کارکردهای کالا را بشناسیم. در ادامه روند تکامل، کارکردهای فرایند کسب و کار [۲] به‌وجود آمد و سپس QFD ایجاد شد. از این رو تعریف QFD عبارت است از: «استقرار و به‌کارگیری گام‌به‌گام یک شغل و عملی که کیفیت را با جزئیاتش در راستای سیستم‌های اهداف و ابزار در بر دارد». از این‌رو QFD مفهومی مشتق شده از برخی مفاهیم شناخته دیگر است که عبارتند از: ▪ جریان اولیه نمایش نقاط کنترل تضمین کیفیت (استفاده از جدول فعالیت تضمین کیفیت نیز در آن وجود دارد که جزیی از استنادات سیستمی گسترش کیفیت است). ▪ مفاهیمی از QD و مهندسی ارزش ▪ جدول کیفیت با معرفی QFD به امریکا و اروپا، این ابزار در جهان توسعه و شهرت یافت (مقاله آکائو ۱۹۸۳). در ۱۹۹۶ موسسه و جایزه کیفیت آکائو توسط «گلن ماژور» تاسیس شد. در مورد معادل فارسی Quality Function Deployment این نکته قابل ذکر است که خود عبارت انگلیسی برگرفته از معادلی ژاپنی است که در آن بویژه در واژه Deployment اختلاف نظر وجود داشت. تا مدتی بجای این واژه از واژه‌های Development یا Evolution استفاده می‌شد. هدف، استفاده از لفظی بود که واجد مفاهیم توسعه، تغییر و خلاقیت باشد. در هر صورت، آن چه هم‌اکنون به عنوان معادل فارسی برگزیده شده «گسترش» ناقص به‌نظر می‌رسد و شاید واژه «ارتقا» برای آن بهتر باشد. ● QFD چیست؟ به زبانی ساده، هدف QFD تبدیل خواسته‌های ارزیابی شده مشتری به مشخصات فنی معادل در محصول است. یعنی ببینیم مشتری چه می‌خواهد و آن را از طریق نظم و جامعیتی که QFD به فرایند طراحی محصول می‌دهد، در محصول بروز می‌دهیم. در صنایع مختلف برای QFD فواید بسیاری را ذکر کرده‌اند. مقالات بسیاری در زمینه توسعه محصول براساس نیازهای بازار با کمک QFD نوشته شده است. بیشترین کاربرد این روش در صنایع ماشینی و الکترونیکی بوده و حتی در صنعت هوا- فضا نیز از آن استفاده می‌شود. در حال حاضر، استفاده از آن به حدی گسترش یافته که ۵/۶۸ درصد از شرکت‌های امریکایی و ۵/۳۱درصد از شرکت‌های ژاپنی فقط در ۱۹۹۷ از این تکنیک استفاده می‌کردند. ● فواید QFD از دیدگاه‌های مختلف: ▪ سادگی و دقت در تصمیم‌گیری‌های چند معیاره ▪ با توجه به لزوم تامین رضایت مشتری در کیفیت بهتر کالا و هزینه کمتر آن، با QFD می‌توان صدای مشتری را به شاخص‌های فیزیکی ترجمه کرد و سود بیشتری به‌دست آورد. ▪ شناسایی عناصر متعارض و متضاد در طراحی انجام شده. این امر منجر به کاهش طراحی مجدد، تغییر در روش‌های سنتی و کاهش لزوم آموزش نیروی کار می‌شود. ▪ کنترل بهتر از مرحله طراحی تا تولید. جمع‌آوری و دسته‌بندی تجربیات مختلف سازمان در ساختاری قابل فهم (این ویژگی زمانی فایده خود را بروز می‌دهد که فردی بخواهد با کوله‌باری از تجربه از سازمان خارج شود). ▪ جمع‌آوری اطلاعات از واحدهای مختلف سازمانی با رویکرد مشتری‌مداری و اولویت‌دهی به انتظارات مشتری. این امر به‌نوبه خود موجب وحدت افقی درون سازمانی و افزایش کارایی و بهره‌وری سازمانی می‌شود. ▪ کاهش زمان موردنیاز برخلاف ظاهر وقت‌گیر. QFD از بسیاری از دوباره‌کاری‌ها، نقصان‌ها و... پیش‏گیری می‌کند. ▪ کاهش هزینه‌های راه‌اندازی یا ایجاد محصولی جدید ▪ کاهش بازه زمانی از طراحی تا عرضه به بازار ▪ کاهش تغییرات گران‌قیمت و ناگهانی مهندسی ▪ ایجاد اهداف کمی برای سازمان ▪ درک نقطه‌نظرات مشتری ▪ ابزاری برای مهندسی همزمان ▪ فروش بیشتر کالا ▪ شناخت نحوه جایگذاری منابع ▪ تاثیر مثبت بر روابط افراد از طریق: لزوم شرکت جمع زیادی از افراد در آن، لزوم ثبت نتایج تعاملات، نمایش آنچه افراد آن را مهم می‌پندارند، نمایش آنچه که بر عوامل موردنظر ما اثر می‌گذارد. ▪ استراتژی واضح در مورد کالا ▪ شناخت خواست مشتری ▪ عدم تغییر نظر مشتری در مورد کالا ▪ ارضای نیازهای اصلی مشتریان ▪ جذب مشتری‌های جدید ▪ فقدان نقص کیفی یا عملکردی کالایی که بموقع تولید شده است ▪ ابزاری هوشمند ▪ وسیله‌ای برای هماهنگی و ارتباط میان تضارب عملکردها آکائو در تحقیقی از ۸۰ شرکت ژاپنی، دلایل آنها را در استفاده از QFD چنین گزارش داده است: - الگوبرداری از کالاهای رقابتی - ایجاد کالایی جدید که فاصله شرکت را از رقبا افزایش می‌دهد - گردآوری و تجزیه و تحلیل اطلاعات کیفی بازار - وجود اهداف طراحی در تولید - سهم بیشتری از بازار - کاهش مشکلات اولیه کیفیت توجه داریم که شرایط جهانی بازار تغییر کرده است. امروزه دیگر خریدار، مسئول دقت در وجود نقص درکالا نبوده و فروشنده مسئول است. باید به نیازهای ناگفته مشتریان توجه کرد. تولیدکننده باید مسئولیت‌های زیست‌محیطی را بپذیرد. باید پاسخ‌هایی سریع به تغییرات (بازار، فناوری، اقتصاد) داد، تولید و طراحی چابک اهمیت دارند. هم‌اکنون رویکرد جهانی بهای زیادی به آموزش، حق انتخاب و شکوفایی مشتری می‌دهد. همواره باید توجه خود را به گسترش انعطاف (در مقابل خشکی)، تفکر سیستم‌ها (در مقابل محلی)، بازده در بلندمدت (بجای کوتاه‌مدت) معطوف کنیم. تمامی این موارد در حالتی تأثیرگذارند که رقبای ما نیز در جست‌وجوی هزینه کمتر بوده و ممکن است سریع‌تر عمل کنند. در این جاست که لزوم حضور QFD واضح‌تر می‌شود. باید دقت کنیم که QFD فقط در زمینه تبدیل خواسته مشتری به مشخصات فنی محصول، کاربرد ندارد و در تمام تجزیه و تحلیل‌های دیگری که چندین عامل وابسته به هم را می‌بایستی همزمان در تصمیم گیری مدنظر قرار داد، مفید فایده است. QFD هر جا که مجموعه ای از مسائل و راه حل ها را می‌بایستی بررسی کرد، کاربرد دارد. مثلا می‌دانیم که هزینه‌ها (به تفصیل مکان و زمان) می‌بایستی با نیازهای اهداف متناسب باشند. وقتی می‌خواهیم پروژه یا برنامه‌ای را در سازمان ایجاد کنیم. هزینه‌ها می‌بایستی از ابعاد مختلف حیطه، بودجه و زوایای دیگر یک برنامه، در هر بخش سازمان بررسی شوند. زیرا هر سازمان از بخش‌هایی متعدد تشکیل شده و هر بخشی ملاحظات خاص خود را دارد. در این جا می‌توان از QFD کمک گرفت. موضوع QFD نیازها و انتظارات مشتری و فراتر از انتظارات اوست. این مسائل شامل موارد زیر است: - مشتری واقعا چه می‌خواهد؟ - انتظارات مشتری چیست؟ - آیا از انتظارات مشتری برای تعیین نحوه فرایند استفاده می‌شود؟ - تیم طراح، برای جلب رضایت مشتری چه کاری می‌تواند بکند؟ ● مراحل QFD QFD در مراحل مختلف و تکنیک‌های متفاوت، کمابیش به این موارد توجه دارد: ۱) Who (درک مشتری) ۲) What (خواسته مشتری) که در این جا مباحث زیر مطرح می‌شود؛ لزوم جمع‌آوری اطلاعات از طرق مشاهده، پیمایش، گروه متمرکز، شکایت‌ها، آئین‌نامه‌های دولتی (همگی برای تشریح واقعیت خواسته مشتری) ۳) (Who-What) تعیین وابستگی‌های موجود بین اهمیت خواسته‌های مشتریان ۴) (now) مقدار کنونی ارضای مشتری در کالای موجود (اصلا، کمی، کاملا) ۵) (How) نحوه پاسخ به مشتری (قابل سنجش و کمی باشد،...) ۶) (How to What) روابط خواسته‌ها و پاسخ‌ها ۷) توجه به موارد و اهداف مهندسی ۸) (How on Hows) روابط بین پاسخ فنی [/TD] [/TR] [TR] [TD][/TD] [/TR] [TR] [TD=class: pico_legend][/TD] [/TR] [/TABLE]