جستجو در تالارهای گفتگو

[h=4]تک درختی ریشه دار کوشان مهران [/h] در نخستین نگاه بیابان بزرگ شمال آفریقا از روز ازل شنزاری برهوت بوده که هیچگاه رنگ سبزی و طراوت را به خود ندیده است. ولی 15 هزار نگاره به تصویر کشیده شده بر دیواره های کوهستان «تاسیلی» در جنوب الجزایر نشان از شکوه علفزاری سرزنده در هزاره های پیشین دارد. در کنار شترمرغ و «غزال داما»، فیل، کرگدن، زرافه و حتی اسب آبی در جوار جامعه گاودار آن دوران به چشم می خورند. پس از پایان عصر یخ بندان در 11 هزار سال پیش به تدریج گونه هایی چون فیل به کرانه های دریای مدیترانه (تونس و شمال مراکش) و دشت های زیستبوم کنونی ساحل (کمربندی نیمه خشک از ساحل اقیانوس اطلس تا دریای سرخ) پناه بردند و تنها پناه و زیستگاه گونه هایی چون شیر و سگ وحشی آفریقایی فلات های مرتفع و کوهستان هایی چون «تیبستی»، «آهاگار» و «آیر» شد. در این بین گونه های درختی شرایط ویژه خود را در این اقلیم دارا هستند. «انجیر وحشی» ، «مورد بیابانی» و گونه هایی از «آکاسیا» (اقاقیا ) تنها گونه های درختی هستند که تاب زیستن در این اقلیم را با بارش سالانه 30 میلی متری دارا هستند. شاید وجود گونه درختی «سرو بیابانی» Cupressus dupreziana به عنوان تنها نماینده درختان سوزنی برگ در قلب بیابان بزرگ آفریقا شاهدی بر تغییرات اقلیمی این زیستبوم باشد. نزدیک ترین گونه به این سرو، نمونه های مدیترانه ای و مراکشی (مغربی) هستند که صدها کیلومتر تا کوه های «تاسیلی» فاصله دارند. شرایط دشوار حاکم بر زیستبوم تنها اجازه ماندگاری 233 پایه از این گونه سرو به شدت در معرض نابودی را داده است. برآورد می شود که مسن ترین پایه این گونه با ارتفاع 12 متر، در حدود دو هزار سال را زندگی کرده باشد. به دلیل یگانگی سرو صحرا و شرایط سخت زیستگاه در جنوب و غرب اروپا، پایه هایی از آن را به عنوان ذخیره ژنتیکی کاشته اند ولی بزرگترین جمعیت سرو بیابانی (یک هزار و 300 پایه) به صورت یک جنگل در اواخر سال 2007 در «باغ گیاه شناسی کانبرا» در استرالیا کاشته شده است. باغ های گیاه شناسی مهم جهان چون «باغ گیاه شناسی کیو» در لندن یکی از مهمترین ذخیره گاه های ژنتیکی گونه های گیاهی هستند و در چندین مورد پس از نابودی کامل یک گونه گیاهی، معرفی مجدد به زیستگاه بومی با استفاده از پایه هایی که در ده های پیشین به باغ کیو برده شده بود، انجام پذیرفته است. در ایران اما، «باغ گیاه شناسی نوشهر» می توانست ذخیره گاه ژنتیکی مطلوبی برای گونه های درختی و حتی بوته ای و درختچه ای ناحیه هیرکانی باشد که با تصرف و به دنبال آن تعامل با نهاد متجاوز، دیگر نمی توان امیدی به این مجموعه داشت. تغییر کاربری زیستگاه های هیرکانی تنها باعث از بین رفتن گونه هایی چون بلوط بلند «مازو» و «آزاد» و «سرخدار» نشده است. روزگاری از رامسر تا میانکاله ساحل خزر پوشیده از تپه های شنی با پوشش گیاهی ویژه خود بود که به دلیل تصرف ساحل از اواخر دهه 1330 جز معدود لکه هایی کوچک در تنکابن و رامسر (در داخل ملک شخصی) و ساحل فریدونکنار، به جرات می توان گقت تنها ساحل تا حدودی دست نخورده محدود به میانکاله می شود که به پایداری این زیستبوم هم با توجه به رویه تعاملی مسئولان پردیسان، هیچ امیدی نیست. شاید برای این سروهای برومند بیابان بزرگ آفریقا و درخت سرو قامتی در سیستان که نشان دهنده اقلیم هزاره های کهن این مرز و بوم است، این گونه بتوان سرود: تک درختی ، بی پناهم که در سکوت صحرا فریاد من ، شکسته در گلویم گویم غم خود را با خار بیابان در سینه نهفتم اسرار بیابان