جستجو در تالارهای گفتگو

سازگاری چغندرقند چغندرقند نسبت به شرایط مختلف محیطی دارای سازگاری نسبتا" زیادی می باشد. نسبت به سرما، گرما، شوری و خشکی تحمل خوبی دارد. با این حال برای رسیدن به حداکثر عملکرد، لازم است که برای آن همانند سایر گیاهان زراعی بهترین شرایط رشد را فراهم کرد. شرایط مناسب رشد چغندرقند به قرار زیرند: 1-حرارت: بهترین رشد چغندر قند هنگامی صورت می پذیرد که حداکثر درجه حرارت در تابستان از 35 درجه تجاوز نکند و در پاییز نیز روزها آفتابی، دمای هوا در شبها پایین و درجه حرارت حداقل به یخبندان نزدیک شود. در کل، حرارت مناسب رشد چغندرقند بین 20 تا 24 درجه سانتیگراد است. حرارت مناسب جهت جوانه زدن بذر چغندرقند بین 15 تا 20 درجه سانتیگراد است. اما جهت رسیدن به چنین درجه حرارت و کشت در آن شرایط، لازم است که مدت زیادی از فصل رویش از دست رود و چنین امکانی عملا" وجود ندارد. بنابراین هنگامی که درجه حرارت متوسط روزانه به 4 تا 5 درجه سانتیگراد رسید، می توان نسبت به کشت بذور اقدام کرد. 2- نور: چغندر قند گیاهـی روز بلند است و به نـور زیادی جهت رشد و تجمع قند در ریشه نیاز دارد. وجود نور کافی در اواخر دوره رشد، موجب زیاد شدن ذخیره قند و افزایش خواص کیفی چغندر قند می گردد. بدین منظور باید فاصله صحیح بوته ها و تراکم مطلوب بوته در مزرعه را مورد توجه خاص قرار داد و ضمن کوشش در جهت حفظ سلامت برگها نسبت به کنترل سریع علف های هرز نیز اقدام عاجل انجام داد. 3- رطوبت: با اینکه چغندرقند به خشکی مقاوم است، اما حصول یک عملکرد بالا، مستلزم وجود رطوبت کافی و برنامه ریزی دقیق آبیاری است. برای چغندرکاری معمولاً آبیاری معتدل و سبک سودمند است، برای تولید یک ریشه 500 گرمی حدود 40 تا 50 لیتر آب مورد نیاز است. کل آب مورد نیاز چغندر قند در طول دوره رشد در مناطق مختلف کشور را بین 7300 تا 13600 متر مکعب در هکتار ذکر کرده اند. 4- خاک: خاکهای حاصلخیز دارای زهکشی مناسب، با بافت متوسط (رسی - شنی) و اسیدیته (pH ) خنثی تا کمی قلیایی (7 تا 2/7) برای چغنـدرقند منـاسب هستند. خاکهای دارای مقادیر زیاد سنگ ، خاکهای فشرده و سفت که معمولاً با فقدان مواد آلی همراه هستند، برای کشت چغندرقند مناسب نمی باشند. اصولاً، محیط خاکی مناسب برای چغندرقند محیطی است که در بین ذرات خاک آن هوای فراوان وجود داشته باشد و خاک، سفت و متراکم نباشد که مانع گردش و نفوذ آب شود.خاک سست و پوک اجازه می دهد که ریشه چغندر به صورت عمیق در زمین فرو رود و به خوبی رشد کند. چغندرقند جز در مراحل اولیه رشد نسبت به شوری خاک مقاوم است. با این حال شوری بالای خاک به عنوان یک عامل محدود کننده در تولید چغندرقند به حساب می آید. تاریخ کاشت: به طور کلی نمی توان تاریخ دقیقی از لحاظ تقویمی برای کشت چغندرقند در هر منطقه بیان کرد. توصیه دقیق تاریخ کاشت بر اساس درجه حرارت صورت می پذیرد. کشت چغندر قند در اولین زمان ممکن پس از پایان یخبندانهای زمستانه (در اواخر اسفند و اوایل فروردین) امکان پذیر است. تاخیر در تاریخ کاشت، به خصوص در مناطق با دوره رشد کوتاه، منجر به کاهش عملکرد می شود. هنگامی که متوسط درجه حرارت روزانه به 4 تا 5 درجه سانتیگراد رسید، می توان بذر چغندرقند را کشت کرد. هنگام کاشت چغندر باید وضعیت زمین از لحاظ رطوبت مطلوب باشد. مراحل آماده سازی زمین: میزان محصول چغندرقند، تا حد زیادی بستگی به ساختمان خاک و آماده سازی بستر بذر دارد. عمق شخم، زمان شخم، کاربرد کود و استعمال علف کش ها پیش از ظاهر شدن جوانه های چغندرقند (جهت عاری شدن بستر کاشت از علف های هرز)، همگی از عواملی هستند که محیط کشت مناسبی برای بذرها و بوته های جوان چغندر ایجاد می کنند. بهترین زمان برای انجام شخم در مزارع مورد کشت فصل پاییز است که در این حالت امکان استفاده بهینه از ماشین آلات (در پاییز که به آنها نیاز نیست)، ذخیره سازی رطوبت مناسب درخاک، عدم تاخیر کشت در بهار و صرفه جویی در مصرف آب فراهم می گردد. از طرفی از ورود ماشین آلات سنگین جهت آماده سازی زمین در بهار به علت تعجیل زارعین در کاشت بهاره اجباراً قبل از گاورو شدن خاک جلوگیری می شود و تخریب اراضی به حداقل خواهد رسید. در زمان شخم، کودهای فسفره، پتاسه، کودهای آلی و دامی در سطح مزرعه پخش می شوند که تا عمق مناسبی با خاک مخلوط شوند. بهتر است فسفر مورد استفاده، از منبع سوپر فسفات و پتاسیم از منبع سولفات پتاسیم تامین شود. در شخم پاییزه، عمق شخم باید بین 30 تا 35 سانتیمتر بوده و زمین در وضعیت مناسبی از لحاظ رطوبتی (گاورو) باشد. بلافاصله پس از اتمام سرما لازم است که سایر مراحل آماده سازی زمین را انجام داد. در این زمان تنها نیاز به یک شخم سطحی با استفاده از گاو آهن قلمی است. چنین شخمی منجر به از بین رفتن علفهای هرز تازه سبز شده نیز می شود. جهت نرم کردن خاک و از بین بردن کلوخه های باقی مانده در زمین می توان از دیسک استفاده کرد. پس از انجام عملیات مذکور، با استفاده از ماله، سطح زمین به طور کامل تسطیح می شود. ماله کشی زمین همچنین منجر به فشرده شدن خاک و از بین رفتن فضاهای داخل خاک می شود و در نتیجه حالت مویینگی خاک و عمق کاشت یکنواخت را ممکن می سازد. نکته مهم آن است که در هنگام آماده سازی زمین، رطوبت خاک زیاد نباشد، در غیر این صورت ساختار خاک تخریب می شود. انـواع بـذر و مقدار مصرف بذور چغندرقند براساس تعداد جوانه هایی که ایجاد می کنند، به دو دسته کلی تقسیم شده اند: 1- بذور پلی ژرم (چند جوانه ای): بذوری که در نتیجه کشت آنها معمولا" بیش از یک جوانه (معمولاً 2 تا 5) تولید می شود را بذور پلی ژرم گویند. 2-بذور منوژرم (تک جوانه ای): بذوری که از کاشت آنها تنها یک جوانه حاصل می شود را منوژرم گویند. بر اساس نوع بذر، قوه نامیه بذر، شرایط آب و هوایی، روش کاشت، بافت و شوری خاک، قدرت حاصلخیزی زمین، زمان کاشت، میزان و نحوه آبیاری، نحوه آماده سازی زمین و … مقدار بذر مورد استفاده در واحد سطح مزرعه متفاوت خواهد بود. به طور کلی در روش سنتی و در شرایط نامطلوب استفاده از 20 تا 25 کیلوگرم بذر پلی ژرم در هکتار کـافی است و در صورتی که زمین سنگین و شور باشد لازم است که از مقدار بذر بیشتری (حدود 30 کیلوگرم ) استفاده کرد. در روش کشت مکانیزه برای یک هکتار چغندرکاری، حدود 3-2 کیلوگرم بذر با قوه نامیه حداقل 90 درصد نیاز است که در فاصله خطوط 50 سانتیمتر و فاصله بذور 8-4 سانتیمتر و در عمق 2 تا 3 سانتیمتر کشت می شوند. در شرایطی که وضعیت زمین برای کشت این بذور مناسب نباشد، از بذور چند جوانه ای استفاده می شود که در مورد اخیر حداکثر 12-10 کیلوگرم بذر نیاز خواهد بود.

خاك هاي زراعي ايران اكثرا از نظر ماده آلي فقير هستند لذا استفاده از موادآلي مي تواند راه كاري موثر در جهت بهبود ساختمان و خصوصيات فيزيكي و شيميائي خاك، افزايش عملكرد محصول و رسيدن به يک كشاورزي پايدار باشد. اين تحقيق به منظور بررسي تاثير مصرف كوددامي بر عملكرد كمي و كيفي محصول چغندرقند طي سال هاي 1379 تا 1383 در مزرعه آزمايشي موسسه تحقيقات چغندرقند واقع در كرج انجام شد. طرح به صورت بلوك هاي كامل تصادفي در سه تكرار و با سه تيمار شامل: بدون مصرف كود دامي (شاهد)، مصرف 30 و60 تن كود دامي در هكتار به صورت كرت هاي ثابت اجرا شد. تناوب اعمال شده شامل: گندم- چغندرقند بود که در دو دوره به اجرا درآمد. به منظور كاهش اثر سوء مصرف كود دامي بر خصوصيات كيفي چغندر قند، مقادير کود دامي موردنظر در فصل پاييز و قبل از کشت گندم مصرف شد. در محصول گندم، صفات مهم ازقبيل عملكرد دانه و وزن كل ماده خشک مورد ارزيابي قرار گرفتند.نتايج نشان داد که عملكرد ريشه در زراعت چغندر قند با مصرف كود دامي بطور معني دارافزايش مي يابد. هر چند مصرف كوددامي (حتي قبل از كشت گندم) باعث كاهش درصد قند شده بود، ولي درنهايت عملكرد شكر در هکتار افزايش يافت. عملکرد شکر از 5.78 تن در هکتار در تيمار بدون مصرف كوددامي، به 6.73 تن درهكتار در تيمار با مصرف 30 تن كوددامي رسيد. در تيمار مذکور درصد كربن آلي خاك مزرعه آزمايشي از 0.81 به 0.94 درصد افزايش يافت. شاخص بهبود شرايط فيزيكي خاك مزرعه نيز که وزن مخصوص ظـاهري خاک در عمق 20-0 سانتي متري بود، از 1.46 در تيمار بدون مصرف كوددامي به 1.38 گرم بر سانتي متر مكعب در تيمار 30 تن كوددامي درهكتار کاهش يافت که نشان دهنده بهبود شرايط فيزيکي خاک مزرعه آزمايشي بود.

چغندر قند خصوصیات گیاهی: چغندر قند با نام علمی Beta vulgaris گیاهی است دو ساله از تیره اسفناج كه بصورت گیاهی یكساله زراعت می شود . چغندر قند طی دوره رشد رویشی فاقد ساقه بوده و بصورت مجموعه ای از برگهای بزرگ افقی تا عمودی مشاهده می شود . طول دوره رشد برای تولید قند 6 تا 9 ماه می باشد . محصول زراعی چغندر ریشه ای است بزرگ و آبدار كه شامل سه قسمت است : 1) طوقه كه قسمت بالائی ضخیم شده و برگها از آن منشأ می گیرد 2) منطقه كوتاه و صاف در زیر طوقه كه گردن گفته می شود . گردن قطورترین منطقه ریشه می باشد ب3) قسمت گوشتی ریشه كه ذخیره قند در آن انجام می گیرد . مقدار قند در منطقه گردن و طوقه پایین است مقدار قند در ارقام اصلاح شده به 16 تا 20 درصد می رسد . امراض و كمبود مواد غذایی موجب افزایش ریزیش برگها گشته و عملكرد را پایین می آورد زیرا در این حالت برگهای جدید بوجود می اید كه صرفاً بامصرف قند ذخیره شده ریشه رشد می كند . معمولاً ساقه گل دهنده چغندر كه در سال دوم رشد بوجود می آید از مركز طوقه رشد می كند گلها كوچك و در روی گل آذین خوشه ای مركب بطور منفرد با دستجات 2 تا 7 گلی مشاهده می شود خود عقیمی و دگرگشتی بر گیاه حاكم است باد عامل مهم در گرده افشانی بشمار می رود . تجمع قند در بعضی از دوره های رشد تحت تأثیر دو عامل به حداكثر میزان خود می رسد 1) آهسته و كند شدن رشد برگها و ریشه 2) تعادل مطلوب بین فتوسنتز و تنفس بعلت روزهای آفتابی و روشن كه موجب بالایی فتوسنتز می گردد و شبهای خنك كه تنفس را پایین نگه می دارد . چغندر قند سازگاری وسیعی به شرایط محیط متنوع دارد به سرما و گرما نسبتاً مقاوم است تحمل خشكی را دارد به شوری خاك نیز مقاوم است . عوامل محیطی مانند حرارت ، نور ، طول روز و رطوبت خاك تا حد زیادی تعیین كننده نحوه رشد و ذخیره قند در ریشه می باشد . خاكهای بارور ،‌دارای زهكشی خوب ، بافت متوسط و اسیدیته خنثی تا كمی قلیایی برای چغندر قند ایده آل است . عملكرد در خاكهای نیمه سنگین بشرط وجود زهكشی خوب نیز مطلوب می باشد . تناوب زراعی: چغندر قند به ساختمان عالی خاك نیاز دارد . بنابراین بهتر است بعد از بقولات علوفه ای چند ساله ، كود سبز و یا كود آلی فراوان و به عنوان اولین محصول وجینی در تناوب قرار گیرد اگر چه چغندر قند به مواد غذایی زیادی نیاز دارد و خاك را تا عمق 80 الی 125 سانتی متری از مواد غذایی تهی می سازد اما زمنی باقیمانده از آن فاقد علفهای هرز بوده و ساختمان خاك را بهبود می بخشد . چغندر قندر با سایر چغندرها ، گیاهان جنس كلم و جنس اسفناج در بعضی بیماریها مشترك بوده و نمی بایست با آنها در تناوب قرار گیرد . مثالهایی از تناوب چغندر قند : یونجه ( 4 ـ 5 سال ) سیب زمینی ـ چغندر قند ـ ذرت شبدر ـ چغندر قند ـ گندم یا جو گود سبز ـ چغندر قند ـ حبوبات یا سویا کود شیمیایی: تولید هر تن چغندر به 5/3 الی 5/4 كیلو ازت ، 25/1 تا 5/1 كیلو اكسید فسفر ، 2/4 تا 5/5 كیلو اكسید پتاسیم و 8/1 تا 2/2 كیلو اكسید كلسیم نیاز دارد . تاریخ کاشت: حرارت مناسب جوانه زدن بذر چغندر قند بین 15 تا 20 درجه سانتی گراد است . با رسیدن میانگین حرارت شبانه روزی هوا به حدود 10 تا 12 درجه سانتی گراد به كشت چغندر بهاره نمود . كشت زود هنگام پاییزه ممكن است با هجوم آفات در اوایل دوره رشد و نیز گلدهی روبرو گردد زیرا هر چه سن چغندر قند در زمان روبرو شدن با سرما بیشتر باشد بهتر نسبت به سرما عكس العلم نشان می دهد . کنترل علفهای هرز: چغندر قند ، بخصص در مراحل اولیه رشد نسبت به رقابت علفهای هرز بسیار حساس است . از حدود یك هفته بعد از سبز شدن فقط می توان بین ردیفها را كولتیواتور زد . علف كشهایی مانند رونیت و اپتام را میتوان قبل از كاشت چغندر پاشید و با خاك مخلوط نمود . علف كش پتانال را می توان بعد از سبز شدن چغندر هنگامی كه چغندر حداقل 2 برگ داشته باشد ولی علفهای هرز جوان و كمتر از 4 برگ داشته باشد بكار برد . علف كش پیرامین از برگ وریته علفهای هرز جذب شده و بصورت قبل از كاشت مصرف می شود . آفات و امراض: كرم برگخوار چغندر قند یا كارادرنیا Caradrinacxigua : از آفات عمومی محسوب می شود رنگ لارو كارادرنیا بطور معمول سبز است ولی گاهی به رنگ قهوه ای و حتی سیاه دیده می شود لاروهای جوان به پارانیم برگ و لاروهای مسن تر به رگبرگها حمله می كنند در صورتیكه تراكم آفت شدید باشد طوقه نیز مورد تغذیه قرار می گیرد و بوته خشك می شود مبارزه با این آفت عمدتاً از طریق مصرف سموم فسفره مانند دیمكون ، گوزاتیون ، دیپرتكل و یا سوپر اسید انجام می پذیرد . بید چغندر قند یا لیتا پروانه كوچكی است با نام علمی wcellatella scrobipalpa از آفات خصوصی چغندر قند است لارو كامل این حشره از جوانه های مركزی تغذیه می نماید مبارزه با این حشره عمدتاً با استفاده از سموم شیمیایی فسفره مانند گوزاتیون ، دیمكون انجام می شود . از جنس آگروتیس Agrotis چند حشره با اسامی شب پره زمستانی Agrotis seaetum كرم آگرویتس A.ypsilon ، آگرویتس A.nigrum و شب پره آگرویتس A.pronuba به چغندر حمله می كنند این آفات به برگها ، دمبرگها و طوقه چغندر حمله می كند و موجب خشك شدن گیاه جوان می گردد مبارزه با حشرات جنس آگرویتس عمدتاً با استفاده از طعمه مسموم انجام می شود . كك چغندر با نام علمی chaetocnema tibialis یكی از آفات مهم چغندر در ایران محسوب می شود . خسارت به چغندر توسط حشره كامل كه سوسك كوچكی به طول 2 میلیمتر است می باشد كك به برگهای جوان حمله و آنها را مشبك می سازد . برای مبارزه می توان از سمهای فسفره استفاده نمود . مگس چغندر با نام علمی Pegomyia betae مگس كوچكی است بطول تقریباً 5 میلیمتر كه لارو آن به چغندر آسیب می رسانند قسمتهای آلوده ماننده تاول باد می كند و زرد رنگ می شود كه در نتیجه برگها خشك شده و از بین می رود مبارزه با این آفت از طریق سموم فسفره مانند دیازینون یا دیمتوات بصورت سمپاشی می باشد . شته سیاه باقله با نام علمی Apbis fabae از افات عمومی محصولات زراعی است این شته بین 5/2 تا 3 ملیمتر طول داشته و به رنگ سیاه براق و گاهی تا سبز زیتونی دیده می شود این شته از شیره پرورده گیاه تغذیه و باعث پیچیدگی ، پژمردگی و زردی برها و حتی خشكیدن آنها می گردد با این آفت می توان با سموم متاسیستوكس ، دیمتوات و سوپر اسید مبارزه كرد . بیماریهای مهم چغندرقند: بیماری سفیدك سطحی توسط قارچی بنام Erysiphe betae ایجاد و از مهمترین بیماریهای چغندر قند در ایران محسوب می شود علائم بیماری ابتدا بصورت ظهور پوشش گرد مانندی در سطح زیرین برگ است كه در اثر توسعه بیماری به سطح فوقانی برگها نیز گسترش می یابد این پوشش سفید مدتی بعد تغییر رنگ داده و قهوه ای می گردد و در نتیجه برگها شادابی خود را از دست داده و زرد می شوند راه مبارزه استفاده از قارچ كشها مانند سموم گوگردی می باشد . بیماری لكه گرد برگ چغندر یكی از بیماریهای مهم چغندر در نواحی گرم و مرطوب است كه توسط قارچی بنام Cercospora beticola ایجاد می شود . علائم بیماری پیدایش لكه های گرد كوچكی به قطر 2 تا 5میلیمتر به رنگ خاكستری یا قهوه ای مایل به خاكستری با حاشیه قرمز متمایل به قهوه ای روی برگها می باشد . كنترل بیماری با ضد عفونی بذر با فرمالین و سمپاشی مزرعه با تركیبات مس مانند كوپر اویت انجام می شود . بیماری پوسیدگی ریشه چغندر قندر ظاهراً توسط قارچهای مختلفی تولید می شود این بیماری پس از تشكیل ریشه غده ای به چغندر حمله و موجب پوشیدگی ریشه در ناحیه طوقه می گردد . راه مبارزه با آن با انتخاب ارقام مقاوم و استفاه از قارچ كشها مانند تترا كلرو سوپرایكس و ریزكتول كمبی امكان دارد .