جستجو در تالارهای گفتگو

تعيين موقعيت نسبي نقاط واقع در سطح زمين و يا نزديک به آن هدف اصلي نقشه برداري است. از اين تعريف ساده چنين استنتاج مي شود که هدف، تعيين مختصات نقاط در سه بعد است. البته در بعضي موارد، براي تعيين موقعيت، بعد زمان نيز مورد توجه قرار مي گيرد (سنجش هاي نجومي و نقشه برداري ماهواره اي). مختصات مطلوب مي تواند کارتزين (Z,Y,X) و يا جغرافيايي (h,y,k) باشد. معمولا عمليات نقشه برداري شامل دو مرحله برداشت يا اندازهگيري و محاسبه و ارائه نتايج کار است. در مرحله اندازه گيري، از وسايل و دستگاه ها و نيز روش هاي مختلفي استفاده مي شود تا داده هاي لازم براي مرحله دوم بدست آيد. در مرحله دوم نيز از روشهاي مختلفي استفاده مي گردد. در تمام روش ها، ابتدا خطاها مورد بررسي قرار گرفته و در صورت قابل قبول بودن سرشکن مي شوند. نتايج کار به صورتهاي آنالوگ (نقشه، مقاطع طولي و عرضي و...) و يا ديجيتال(جداول، مدلهاي رقومي زمين DGM يا DTM) ارائه مي گردد. انتخاب وسايل و روشهاي مناسب تابع وسعت منطقه، دقت مطلوب و امکانات است. ◄ تعريف نقشه و نقشه برداري: نقشه عبارت است از تصوير و نمايش عوارض مصنوعي و طبيعي زمين و نقشه برداري فني است که نقشه بردار به کمک آن موقعيت عوارض طبيعي يا مصنوعي رويه زمين را نسبت به هم تعيين نموده و با ترسيم برداشتهاي انجام شده نقشه را تهيه مي کند. ◄ نقشه برداري مسطح: در نقشه برداري از مناطق کوچک اثر کرويت زمين تقريباً ناچيز است و مي توان زمين را در منطقه کوچکي مسطح در نظر گرفت و به عبارت ديگر سطوح تراز که بر امتداد شاقول عمود هستند موازي هم بوده و در اين صورت امتداد شاقول در نقاط مختلف موازي هم خواهند بود در صورتيکه حقيقتاً با فرض زمين کروي امتداد شاقول در نقاط مختلف موازي نبوده و از مرکز زمين مي گذرند. در مواقعي که زمين را مسطح فرض کنيم روش نقشه برداري مسطحه Plane Survey) ) ناميده مي شود اين فرضيه ماداميکه سطح منطقه مورد نظر از چند صد کيلومتر مربع تجاوز نکند قابل قبول است. نقشه برداري مسطح که بعد از اين از آن بنام نقشه برداري ياد خواهيم کرد براي کارهاي مهندسي ، معماري ، شهرسازي، باستانشناسي ، کارهاي ثبت و املاکي ، تجاري ، اکتشافي مورد استفاده است. و تنها در زمينه کارهاي مهندسي و معماري هميشه مورد استفاده مهندسين و معماران به منظور بررسي طرح ، اجرا ، نظارت مورد استفاده است.نقشه برداري در خدمت مهندسين معمار و شهرساز شامل مراحل زير است: ● برداشت نقشه کلي به منظور مطالعات اوليه ● برداشت نقشه دقيق براي تهيه طرح و اجرا ● پياده کردن طرح و پروژه ● کنترل پروژه ضمن اجرا ● کنترل نهايي و تحويل کار در خدمت باستانشناسي نقشه برداري شامل برداشت پلان ساختمانها و آثار قديمي و همچنين تهيه نقشه جزئيات از نماها ، تقاطع ، رليف ها است که در بيشتر مواقع براي تجديد بناهاي از بين رفته و Restauration بکار مي رود. ◄ مساحي ( Geodetic Surveying ): مساحي يا نقشه برداري ژئودزي معمولاً به طريقه يا روشي اطلاق مي شود که براي تهيه نقشه هاي دقيق از يک منطقه بسيار وسيع نظير يک کشور يا يک استان به کار مي رود و در حقيقت اين نوع نقشه برداري يک جنبه ملي دارد. همچنين براي تعيين فرم و شکل زمين و علوم مربوطه به آن مورد استفاده است. در اين نوع نقشه برداري زمين مسطح فرض نشده بلکه انحناء آن در نظر گرفته مي شود به همين جهت محاسبات روي سطح بيضوي شکلي که به جاي شکل زمين انتخاب مي گردد انجام مي گيرد. عمليات زميني و کارهاي دفتري معمولاً تهيه نقشه شامل دو مرحله کلي است: 1- عمليات زميني 2- کارهاي دفتري عمليات زميني شامل مراحل زير است: 1- شناسايي مقدماتي منطقه عمليات 2- انجام اندازه گيريهاي لازم براي تعيين طولها ، زوايا و غيره 3- ثبت اندازه گيريها در دفاتر و فرم هاي مخصوص کارهاي دفتري شامل مراحل زير است: 1- محاسبات مقدماتي براي آنکه بتوان اندازه گيري هاي انجام شده روي نقشه برده شوند. 2- بردن اندازه ها روي نقشه (ترسيم) 3- پاکنويس نمودن و کنترل نقشه 4- انجام محاسبات سطح ، حجم و غيره در صورت لزوم (مثل محاسبات سطح زمين يا حجم عمليات خاکبرداري و خاکريزي( ◄ کليات به جزئيات: نقشه برداري طبق اصل " از کليات به جزئيات " انجام مي شود بدين معني که در نقشه برداري هاي نسبتاً وسيع مانند تهيه نقشه از يک شهر بزرگ يا از يک منطقه وسيع اولين کاري که انجام مي شود برقراري يک شبکه نقاط کنترل است بطوري که موقعيت اين نقاط نسبت به هم با روشهاي دقيق نقشه برداري تعيين مي شوند اين نقاط را که در اصطلاح نقشه برداري نقاط کانوا (Caneva) يا نقاط مبنا مي ناميم در زمين بوسيله علائم دائمي مخصوص ثابت مي گردند و سپس با استفاده از اين نقاط مبنا نسبت به برداشت ساير عوارض استفاده مي شود که شهر يا شهرک را در بر گيرد و سپس بين اين نقاط با روشهاي سهل تري نقاط کنترل ثانوي يا درجه 2 انتخاب مي گردد. درشکل بالا نقاط مثلثي شبکه اصلي و نقاط O شبکه درجه 2 مي باشند. پس از آن بين اين نقاط نقشه برداري مي شود و به طوريکه ملاحظه مي گردد از کل به جزء نقشه برداري انجام مي شود. منظور از روش کليات به جزئيات آن است که از اجتماع خطاها که در انجام عمليات نقشه برداري و اندازه گيرها غير قابل اجتناب هستند جلوگيري شود و در صورتيکه اين خطاها موجود باشند با مقايسه با نقاط مبنا تعيين و بر طرف گردند. ◄ خطاها و اشتباهات ، دقت عمليات: در کليه عمليات نقشه برداري که اندازه گيريها سر و کار دارند اشتباهات و خطاها (تدريجي و اتفاقي) داخل مي شوند و بنابراين بايد سعي کرد تا آنجا که ممکن باشد اين خطاها از حدي تجاوز نکنند و در صورت امکان تصحيح شوند.خطاهاي اتفاقي خطاهايي هستند که گاهي در جهت مثبت و گاهي در جهت منفي اتفاق مي افتند و بنابراين در نتيجه عمل خود به خود حذف مي شوند.خطاهاي تدريجي هميشه در يک جهت (مثبت و منفي) داخل مي شوند و بنابراين تدريجاً مقدارش در عمليات رو به ازدياد است. اشتباه: در عمليات نقشه برداري گاهي اشتباهاتي داخل مي شوند که در اثر عدم مهارت نقشه برداري يا نقص وسيله اندازه گيري روي مي دهند اينگونه اشتباهات را با اندازه گيريهاي مجدد يا اندازه گيريهاي اضافي مي توان پيدا کرد و از بين برد. خطاي اتفاقي : اين خطا در اثر نقص حواس عامل يا عدم تکامل وسايل و طرق اندازه گيري بوجود مي آيد اين خطا را تقريباً نمي توان از بين برد در يک اندازه گيري به طول L مقدار اين خط متناسب با مي باشد. بزرگي اين خطا اهميت ندارد و در مقابل خطاي تدريجي مي توان از آن صرفنظر کرد. در اندازه گيري طول در موقع قرائت تقسيمات يا انطباق ابتداي متر با نقطه نشانه روي ميخ و غيره اين نوع خطا داخل مي شود. خطاي تدريجي : خطاي تدريجي از منابعي سرچشمه مي گيرد که براي نقشه بردار معلوم است بنابراين بايد طوري عمل کرد که اين خطا از نتيجه عمليات حذف شود. مثلاً اگر با متري که طول آن از مقدار حقيقي بيشتر يا کمتر باشد طولي اندازه گيري شود اين طول مسلماً از مقدار حقيقي بيشتر يا کمتر خواهد بود. در اين حالت با مقايسه اين متر با طول استاندارد مي توان به خطاي آن واقف شد. ◄ اصول کلي نقشه برداري: اصول کلي نقشه برداري در منطقه اي که مي خواهيم از آن نقشه تهيه کنيم دو نقطه انتخاب نمائيم و فاصله بين آنها را دقيقاً اندازه گيري کنيم. اين دو نقطه را مي توان روي يک برگ کاغذ با مقياس دلخواه نشان داد. با استفاده از اين دو نقطه موقعيت نقاط ديگر را مي توان با اندازه گيري هاي لازم تعيين نمود و روي برگ نقشه مشخص کرد. نقاطي که بدين طريق بدست مي آيند مبناي تعيين موقعيت نقاط جديد خواهند بود. روشهاي گوناگوني که براي تعيين موقعيت نقطه سوم با دانستن دو نقطه معلوم به کار مي رود به شرح زير است: 1- با اندازه گيري طولهاي AC و BC که مي توان با استفاده از دو قوس به مراکز A و B به شعاع هاي AC و BC موقعيت دقيق نقطه C را تعيين کرد. 2- با اندازه گيري AH و CH و H پايه عمود وارد از نقطه C بر AB است. شکل مربوط به قسمت1 شکل مربوط به قسمت2 3-با اندازه گيري زاويه a و طول AC که در اين صورت مختصات قطبي نقطه C اندازه گيري شده است. شکل مربوط به قسمت 3 4- با اندازه گيري دو زاويه a و B که در اين صورت مي توان نقطه C را به کمک نقاله و با رسم زواياي a و B از نقاط A و B تعيين کرد و يا با محاسبه مثلث ABC دو طول AC و BC را محاسبه کرد.از نقطه نظر تعيين اختلاف ارتفاع بين نقاط A و B و C نيز مي توان روشهاي گوناگوني بکار برد که با استفاده از ارتفاع يک نقطه معلوم که به عنوان مبناي ارتفاعات اختيار مي شود. منبع

برداشت فضاهاي موجود طبيعي و مصنوعي زير زمين به منظور تهيه نقشه از آنها با توجه به شرايط خاص نقشه برداري در زير زمين مي باشد. در اهميت نقشه برداري و پيشرفتهاي آن مي توان به ايجاد تونل زميني در زير درياي مانش كه ارتباط بين پاريس و لندن را بر قرار كند اشاره كرد. كلا نقشه برداري زير زميني شامل موارد زير مي باشد: . 1طراحي (deign) در مرحله شروع پروژه .2 اجراي عمليات حفاري (unearth control) هدايت تونل را بر عهده دارد. .3 تهيه نقشه از زير زمين اصطلاحات نقشه برداري زير زميني: .1 زير زمين (UNDER ground): در اصطلاح عام به عوارض قابل دسترسي و يا طبيعي در داخل زمين مي گويند. .2 معدن (MINE): مجموعه تاسيسات زميني و دالانهاي زير زمين كه به منظور هدف خاصي احداث شده را معدن گويند. اصطلاحا به محل تجمع مواد معدني نيز معدن مي گويند. .3 گالري (Gallery): به دالانهاي افقي زير زميني كه از يك طرف به منظور خاصي مسدود است و خود يكي از راههاي ورود به زير زمين به شمار مي رود گالري مي گويند كه به سه نوع (اكتشافي، آماده سازي، اصلي و فرعي )وجود دارد. .4 تونل (tunnel): دالان عبوري عريضي است كه از دو طرف باز مي شود و به انواع (افقي، مايل، مارپيچ، موجود مي باشد. .5 چاه (shaft): گالري قائمي كه از راههاي ورود به زير زمين به شمار مي رود و مقطع آن ممكن است دايره كه در اروپا و آسيا مرسوم است) و يا مستطيل كه در آمريكا مرسوم است باشد. .6 رمپ (Ramp): رمپ يا شيب گذر، تونل شيب داري است كه براي اتصال بين طبقات مختلف معدن به كار مي رود اصطلاحا به آن بالارو يا پايين رو (دوبل) نيز مي گويند. .7 گمانه (sound age): عبارت است از چاه كم قطر و عميقي كه براي نمونه برداري از لايه هاي زمين و جهت دادن به امتداد حفاري از آن استفاده مي شود و در نوع (اكتشافي، و راهنما) موجود مي باشد. .8 حفاري: پيشروي در امر گود برداري زير زمين كه به وسيله ماشينهاي حفاري و يا اكتشافي انجام مي شود را گويند. شرايط خاص نقشه برداري در زير زمين: .1 تاريكي و عدم نور كافي و محدوديت در استفاده از وسايل روشنايي براي معادني كه گازهاي اشتعال‌زا توليد مي كنند. .2 محدوديت فضا و در نتيجه محدود شدن كنترلهاي نقشه برداري و كم شدن درجه آزادي و دقت كار . 3امكان تخريب و ريزش تونل در صورت عدم پوسته گيري در زير زمين .4 امكان سقوط در چاه و يا فرو رفتن در زمينهاي سست .5 وجود گازهاي خفه كننده ناشي از مواد معدني . 6ورود آبهاي سطح الارضي به زيرزمين .7 اختلالات مغناطيسي ناشي از مواد آهني در زير زمين و مشكلات كار با قطب نما .8 وجود جريانات هوا در داخل تونل و به هم زدن تعادل شاقولهاي آويزان در تونل .9 تكانها و لرزشهاي زير زميني ناشي از عمليات حفاري (آتش كاري) و مشكل به هم خوردن تراز دستگاههاي نقشه برداري و جا به جا شدن ايستگاهها .10 كار نكردن دستگاههاي مخابراتي مثل بي سيم و موبايل و همچنين گيرنده هاي GPS در زير زمين .11 سختي كار نكات ايمني در تونل و زير زمين: .1 قبل از ورود نكات ايمني مربوط به اين زير زمين را از بخش حفاظت و ايمني معدن تهيه و به خاطر بسپاريم .2 وسايل حفاظتي همراه فرد بوده و نحوه استفاده از آنها به فرد آموزش داده شود (كلاه ايمني، چراغ روشنايي، لباس كار، چكمه و... ) .3 براي كار در هر قسمت معدن ابتدا وضعيت آن را بررسي كرده و قسمتي پيدا كردن موقعيت آن را از روي نقشه نكات حفاظتي براي آن بررسي شود. .4 بدون هماهنگي مسئول معدن و مسئول عمليات نقشه برداري در قسمتهاي مختلف تونل حركت نكنيم. .5 قبل از ورود به زير زمين برنامه كار خود را از نظر زماني و مكاني به مسئول معدن اطلاع دهيم. .6 در وسط ريلها حركت نكنيم. . 7از بردن وسايل آتشزا به تونل جدا" خودداري كنيم. .8 به خاطر سپردن مسيري كه در آن حركت كرده و رفته ايم. .9 نگهداري و مواظبت از وسايل نقشه برداري در زير زمين. .10 هنگام حركت در تونل مواظب وسايل آويزان از سقف، از جمله شاقولها باشيم. .11 از ضربه زدن بي مورد به وسيله چكش به ديوارها و يا سقف تونلها جدا خودداري كنيم. .12 چراغ روشنايي را در مسير كار ديگران قرار نداده و آن را در چشم ديگران نيندازيم. .13 در صورت مواجه شدن با تاريكي مطلق نهايت دقت را براي بازگشت به محل روشنايي داشته باشيم. .14 از شوخي كردن با همكاران در گزنكها و شيبهاي تند بپرهيزيم. روشهاي كلي نقشه برداري زير زميني: . 1روشهاي نقشه برداري زميني و ژئودزي كه در 90 درصد پروژه ها از اين روش استفاده مي شود. .2 روشهاي فتوگرامتري (برد كوتاه) كه در مقطع برداري و كارهاي دقيق از آن استفاده مي شود. .3 روشهاي هيدروگرافي: براي معادن و تونلهاي آبي كه امكان نقشه برداري زميني وجود ندارد. مراحل طراحي پروژه هاي زير زميني: .1 اكتشاف مقدماتي (مطالعه اوليه): - براي پروژه هاي معدني بوسيله سطحي و نيمه عميق. - براي پروژه هاي عمراني بوسيله گمانه زني و تشخيص جنس لايه هاي زميني .2 ايجاد شبكه ژئودتيك در منطقه مورد نياز: - نقاط، تمام منطقه مورد نظر را بپوشاند - شكل هندسي متناسب باشد. يعني شبكه، استحكام كافي داشته باشد. - مختصاتها با دقت بسيار زياد محاسبه شوند. .3 تهيه نقشه هاي مورد نياز جهت طراحي تونل .4 طراحي پروژه مورد نظر طراحي اجراي عمليات حفاري: .1 پياده كردن دقيق نقاط دهانه و چاهها و مشخص كردن سينه كار و ابعاد مقطع حفاري در محل اين نقاط بوسيله روشهاي دقيق از جمله تقاطع. . 2هدايت چند متر اوليه حفاري (ترانشه تونل ) بوسيله جهت يابي مغناطيسي و تئودوليت .3 انتقال حداقل 2 نقطه كنترل مسطحاتي و ارتفاعي به داخل تونل .4 كنترل توام راستا و شيب تونل در ادامه حفاري بوسيله نقاط كنترل و دستگاههاي نقشه برداري بوسيله مشخص كردن سينه هاي كار .5 كنترل مقطع تونل در فواصل مشخصي از نقاط زير زمين. طراحي كلي تهيه نقشه از زير زمين: . 1شناسايي نقاط ثابت شبكه هاي ژئودتيك روي زمين نزديك به دهانه تونلها و چاهها راههاي ورود به زير زمين .2 پياده كردن نقطه دهانه تونل به روش تقاطع و تعيين دقت مختصات آن از مختصات نقاط ثابت شبكه .3 انتخاب نقاط تحت الارضي تونلها و گالريها در محلهاي مناسب (نقاط اصلي و رفرانس سقفي يا كفي) . 4انجام پيمايش جهت انتقال مختصات از نقاط ثابت سطح الارضي به نقاط (ايستگاههاي) تحت الارض. .5 انجام تراز يابي نقاط تحت الارضي جهت تهيه پروفيلهاي طولي كف و سقف و يا انجام برداشت هاي مربوط به مقطع برداري و تهيه مقطع تونل .6 انجام برداشتهاي لازم از ايستگاههاي زير زميني جهت تهيه نقشه هاي مورد درخواست از زير زمين. ايستگاه گذاري در زير زمين: بايد بيشتر دقت كرد كه در زير زمين ايستگاه گذاري هدف دار بوده و دو ايستگاه به هم ديگر ديد داشته و ايستگاه گذاري در محلهاي مستحكم و بدون حركت قرار گيرد. ايستگاه گذاري طوري باشد كه زواياي پيمايش زير زمين به 180درجه نزديك نشود. به علت زياد بودن خطاي انكسار نور روي محور تونل (Center Line ) حتي الامكان نقاط در كناره هاي تونل انتخاب شود. در نظر گرفتن اين نكته ضروري است كه امكان استقرار دوربين در ايستگاه وجود داشته باشد. همچنين موانع ديد را بايد در نظر داشت تا امكان برداشت جزئيات به راحتي ميسر باشد. انواع ايستگاه در زير زمين عبارت است از: ايستگاه سقفي، ايستگاه كفي، ايستگاه ديواري و كشوئي. انواع تونل عبارتند از: 1. تونل راههاي بين شهري 2. تونلهاي راه آهن هاي بين شهري 3. تونلهاي راه آهن هاي شهري (مترو) 4. تونلهاي معادن 5. تونلهاي سد سازي و نيروگاهها 6. تونلهاي طبيعي (غارها ) و قناتها و تونلهاي انتقال نيرو خصوصيات وسايل و تجهيزات نقشه برداري زير زمين: اين وسايل بايد سبك، كم حجم، دقيق، داراي نور داخلي، امكان سانتراژ از ايستگاه سقفي، ساده و مقاوم در برابر رطوبت، تغييرات ها، گرد و غبار و ضربه باشند. تارگتها در زير زمين: از مهمترين تارگتها در زير زمين شاقولها هستند كه كاربردهاي بسيار زيادي داشته و به انواع زير تقسيم مي شوند: شاقول ساده، شاقول زنجيره اي، شاقول چاه، شاقول اپتيكي وليزري. وسايل طول يابي در زير زمين: 1. مترهاي معمولي. 2. مفتولهاي مدرج آويزان و (تراز ياب با تئودوليت ) و شاقولهاي چاه 3. طول يابهاي الكترونيكي (EDM) و وسايل جانبي مخصوص آنها براي كار در زير زمين وسايل اندازه گيري زاويه در زير زمين: 1. تئودوليت معمولي 2. تئودوليتهاي آويزان 3. تئودليتهاي ليزري 4. ژيروتئودوليتها وسايل تراز يابي در زير زمين: تفاوت دوربين هاي ترازياب در زير زمين در اين است كه اين دوربين ها در برابر سرما، گرما، گرد و غبار، ضربه و.... مقاوم بوده و از دقت بيشتري برخوردارند. اين دوربين ها در فواصل كوتاه نيز مي توانند اندازه گيري كنند. خصوصيات شاخص در زير زمين: 1. كوتاه باشد در حد يك و نيم تا سه متر كه به صورت كشوئي ارتفاع آن تغيير مي كند. 2. سطح آن روشن باشد تا بتوان در تاريكي از آن استفاده كرد. 3. تقسيم بندي آن طوري باشد كه بتوان سريع و راحت قرائت كرد. انواع شاخص در زير زمين: 1. شاخصهاي منعكس كننده 2. شاخصهاي شفاف يا شيشه اي 3. شاخصهاي قابل آويزان وسايل حفاري در زير زمين: با توجه به اين كه سه روش براي حفاري در زير زمين مرسوم است، براي هريك وسايل و تجهيزات خاصي به كار مي روند. اين روشها عبارتند از: . روش انفجاري 2. ماشين حفاري 3. ماشين آلات ساختماني نكاتي در مورد بكارگيري شاقول در چاه: 1. آزاد بودن شاقول چاه: براي كنترل آزاد بودن شاقول در چاه حلقه اي را در داخل سيم شاقول كرده و از بالا به طرف پايين رها مي كنيم اگر اين حلقه به ته چاه رسيد شاقول آزاد مي باشد و سيم آن در جايي درگير نيست 2. یا اين كه پريود اندازه گيري شده را با توجه به پريودهاي محاسبه شده براي ارتفاع آن چاه مقايسه كنيم. بايستي اين دو مقدار تقريبا با هم برابر باشند. 3. در اثر جريانات هوا و طولاني بودن طول سيم نوسانات پاندولي در شاقول ايجاد مي شود كه براي برقراري تعادل آن نياز به دقت بسياري است. براي برقرار كردن تعادل سريع از بشكه نفت يا روغن سوخته طوري استفاده مي كنيم كه شاقول در اين بشكه قرار گيرد. 4. در نظر گرفتن انحراف شاقول از خط يا امتداد شاقول با توجه به نيروهاي گريز از مركز و نيروي گريدليس.