جستجو در تالارهای گفتگو

نویسنده : حميده سلطاني مقدم تعلیم، آموختن و یاد دادن است و وعظ و حکمت، پند دادن و اندرزگویی و معنی عرفان، شناخت خداوند یا وقوف به دقایق و رموز چیزی است که در مقابل علم سطحی قرار می­گیرد. شعر تعلیمی آن است که هدف سراینده­ي آن آموزش اخلاق و تعلیم اندیشه­های پسندیده مذهبی و عرفانی یا علوم و فنون باشد.[1] انواع شعر تعلیمی به­طور کلی دو نوع شعر تعلیمی در ادبیات ملل دیده می­شود: الف: شعر تعلیمی که موضوع آن خیر و نیکی است. ب: شعر تعلیمی که موضوع آن حقیقت و زیبایی معنوی است. در ادب فارسی شعر تعلیمی در هر دو نوع دارای بهترین نمونه­هاست بخش عمده­ای از ادب متعالی ما را شعر تعلیمی به وجود آورده است. اغلب آثار شاعران غیر درباری ما سرشار از زمینه­های تعلیمی است، حتی ادبیات درباری ما در موارد بسیاری مایه­های تعلیم اخلاق را داراست. اصطلاح شعر تعلیمی در زمان گذشته به نوعی از اشعاری که مسائل خاصی را تعلیم می­داد گفته می­شد، اما بعدها این اصطلاح مفهوم گسترده­تری پیدا کرد و شعری شد که هدف آن زمینه­ي عام و گسترده­تری را شامل می­شد. مثلا تعلیم بعضی از علوم و یا آن­چه به روش زندگی و آداب و رسوم اجتماعی و داد و ستد مربوط می­شد و یا شامل دعوت به تهذیب و اخلاق و دوری از زشتی بود. در ادبیات و شعر ما علاوه­بر این دو نوع، نوع دیگری از شعر تعلیمی وجود دارد که شاعران از آن در آموزش مسائل علوم مختلف استفاده کرده­اند و از این رهگذر منظومه­هایی در علوم پزشکی، ریاضیات، لغت، عروض و تاریخ به وجود آمده است از آن جمله است "دانش­نامه­ي میسری" (370 هجري) در طب، "نصاب­الصبیان ابونصر فراهی" (618 هجري) در علوم ادبی و لغت و عروض: به بحر تقارب تقرب نـمای بدین وزن مـیزان طبـع آزمای فعولن فعولن فعولن فعول چو گفتی بگو ای مه دلربای[2] نخستین شاعران حکمت و تعلیم اولین شاعری که قطعاتی در وعظ و حکمت از او باقی مانده "رودکی" شاعر قرن چهارم است که منظومه­ي "کلیله و دمنه" به او منسوب است از معاصران او نیز که به سرودن شعر تعلیمی روی آوردند می­توان به "شهید بلخی" "ابوشکور بلخی" و "دقیقی ­طوسی" اشاره کرد. "شاهنامه­ي فردوسی" با آن­که یک اثر حماسی است از نصایح و مواعظ و اندرز بی­بهره نمانده است. این پندها و وعظ­ها اغلب در پایان داستان­های غم­انگیز مرگ بزرگان و شاهزادگان دیده می­شود، مثلا در پایان غم­انگیز مرگ سیاوش: مدار ایچ تیمار با جان به هم به گیتی مده جان و دل را به غم که ناپایدار است و نـاسازگار چــنـیـن بـــود تـا بـود ایـن روزگـار[3] "کسایی مروزی" شاعر قرن چهارم و اوایل پنجم، نیز از مدیحه­سرایی توبه کرد و به شعر تعلیمی روی آورد. "ناصر خسرو قبادیانی" شاعر اواخر قرن پنجم را می­توان پیشوای شعر تعلیمی به شمار آورد که هدفش جز تعلیم و دعوت به اخلاق و تزکیه و تهذیب چیزی نبوده است. او با سرودن قصاید طولانی در وعظ و حکمت اعتقادات دینی و انتقادهای سخت و مستدل اجتماعی مشهورترین شاعر این قلمرو است.[4] از اوایل قرن ششم هجری "سنایی غزنوی" باب جدیدی را در سرودن اشعار حکیمانه و عارفانه باز می­کند. وی معانی حکمی و عرفانی را آمیخته با اندرز و نصیحت با عبارات فصیح و خیالات عالی و تعبیرات کم­نظیر همراه می­آورد. او در آثار مشهور خود مانند "سیرالعباد الی المعاد" "طریق­التحقیق" و "حدیقة­الحقیقه" در همان حال که به نکات عمیق عرفانی توجه دارد متمایل به وعظ و نصیحت در راهنمایی اجتماعی نیز هست. موقعیت سنایی در اشعار زاهدانه و حکیمانه موجب شده است که در میان شاعران اواخر قرن ششم بسیار مورد توجه و استقبال قرار بگیرد و گروهی از مشاهیر نظیر "جمال­الدین ­اصفهانی" و "خاقانی­ شروانی" در سرودن قصاید حکمی و "نظامی گنجوی" در مثنوی "مخزن­الاسرار" از او استقبال کرده­اند.[5] نظامی گنجوی بهترین شاعری است که بعد از سنایی در ایجاد منظومه­های حکمی و تعلیمی توفیق یافت. در پایان قرن ششم و اوایل قرن هفتم "عطار" با مثنوی­های ساده و آموزنده این نوع شعر را با قوت تمام ادامه داد که "منطق­الطیر" و "الهی­نامه" و "مصیبت­نامه" از آثار ارزشمند او در این زمینه است. وعظ و حکمت در قطعات نیز دیده می­شود که شاعران مسائل اجتماعی و حکمی را در نهایت شیوایی بیان می­کردند. از شاعران قطعه­سرا می­توان به "ابن­ یمین" و در عصر حاضر به "پروین اعتصامی" اشاره کرد. "سعدی شیرازی" شاعر قرن هفتم بزرگترین شاعر اخلاقی و اجتماعی ادب فارسی است که به نوعی بسیار برجسته و بارز سخنان خود را به وعظ و اندرز می­آراید. او نه تنها در گلستان خود که به نظم و نثر آمیخته بلکه در بوستان و قصایدش مسائل اخلاقی را با نظم و تحت عناوین مختلف و با ایراد امثال و حکایات دلنشین مطرح می­کند و در این راه بیشتر از هر شاعری اقبال و توفیق می­یابد.[6] از قرن هشتم هجری اشعار حکیمانه و وعظ و اندرز با نوع دیگر شعر یعنی عرفان آمیخته شد، چنان­که در آثار بعضی از شاعران جدا کردن عرفان و حکمت و پند از یکدیگر دشوار است. مثلا "حدیقة­الحقیقه" و "مخزن­الاسرار" نظامی مضامین متنوع و دلپذیری را در خود جای داده است. شاعر بزرگ دیگر این قرن "حافظ شیراز" است که از راه انتقاد دردهای زمان خود را درمان می­کند.[7] در قرون بعدی، دوره­ي صفوی یکی از دوره­های شعر تعلیمی است؛ ظهور دولت مذهبی آن هم شیعه مهم­ترین عاملی بود که باعث درخشش و اهمیت این نوع شعر در این دوره شد. از پیشگامان شعر تعلیمی این دوره "عرفی شیرازی" (999 هجري) است که در شعر او حکم و مواعظ بسیاری دیده می­شود. "صائب­ تبریزی" (1081 هجري) نیز مفاهیم تعلیمی و مذهبی بسیاری به تصویر می­کشد. در ادامه­ي شعر فارسی در دوران متاخر یعنی دوره­ي مشروطه افکار و عقاید اجتماعی جدید رونق گرفت تا آن­جا که گروهی از شاعران به انتقاد از اوضاع سیاسی و اجتماعی پرداختند که اشعار آنان در ایجاد اصلاحاتی که به تدریج در ایران صورت گرفت بی تاثیر نبود. "ادیب­الممالک­ فراهانی" "اشرف­الدین گیلانی" و "بهار" و "پروین اعتصامی" از زمره­ي این شاعران بودند.[8] [1]. رزمجو، حسین؛ انواع ادبی، مشهد، آستان قدس، چ سوم، 74 ، صص79ـ 84. [2]. رستگار فسایی، منصور؛ انواع شعر، شیراز، نوید شیراز، 80، ص377. [3]. شمیسا، سیروس؛ انواع ادبی، تهران، فردوس، 73، ص269. [4]. صفا، ذبیح الله؛ تاریخ ادبیات ایران، تهران، بی­نا، 57، ج1، ص99. [5]. رزمجو، حسین؛ پیشین، ص86. [6]. اسعاد، قندیل؛ فنون شعر فارسی، مترجم: فاطمه سوهان فکر، تهران، اندیشه، 1369، چ1، صص80ـ84. [7]. رستگار فسایی، منصور؛پیشین، ص404. [8]. صفا، ذبیح الله؛ پیشین، صص104ـ 124. منبع

توجه كرده‌ايد كه كمدها اغلب به هم ريخته هستند؟ اما مي‌توان آن‌ها را مرتب نگه داشت. با جدا كردن و كنارگذاشتن لباس‌ها و ملحفه‌هاي كهنه و خلوت‌كردن طبقات و ميله‌هاي مخصوص چوب‌لباسي به كمد‌تان نظم و ترتيب بدهيد. فقط چيز‌هايي را در آن بگذاريد كه دوست داريد و از آن‌ها استفاده مي‌كنيد. در خانه، معمولا به كمدها كمتر از همه توجه مي‌شود. گاهي از كف تا سقف آن‌ها لباس، چمدان‌، كيف و كفش‌هاي زيادي قرار مي‌دهيم؛ ميله داخل آن‌ها مملو از چوب‌لباسي‌هاي كهنه و گوناگون است؛ كتاب‌ها و مجلات از هر گوشه كمدها بيرون زده‌اند، ملحفه‌ها و حوله‌ها در كنار چترها و كفش‌ها قرار دارند؛ خلاصه آنقدر كمدها پر هستند كه نمي‌توان به آساني چيزي را در آن‌ها پيدا كرد! با كم‌كردن لوازم داخل كمد مي‌توانيد در وقت و پول‌تان صرفه‌جويي كنيد و ديگر براي پيداكردن وسيله يا لباس مورد نيازتان با مشكل مواجه نشويد. در اين‌ مطلب چند راه‌حل براي اين كار پيشنهاد مي‌شود كه بايد آن‌ها را مرحله‌به‌مرحله انجام دهيد و نتيجه كار را ببينيد. وسيله‌هايي كه به آنها نياز داريد وسايل مناسب تهيه كنيد. حدود 30 چوب‌لباسي يك مدل بخريد. روشن است كه اگر 2 نفر از يك كمد استفاده مي‌كنند، 60چوب‌لباسي لازم است، سعي كنيد نوع پلاستيكي و محكم آن را انتخاب كنيد. اين چوب‌لباسي‌‌ها ارزان‌تر هستند و در فروشگاه‌هاي لوازم منزل به آساني يافت مي‌شوند. بهتر است تمام آن‌ها يك رنگ باشند. اگر به‌طور مشترك از يك كمد استفاده مي‌كنيد، 2 رنگ مختلف بخريد. چند چوب‌لباسي مخصوص شلوار و دامن هم بگيريد. بهترين آن‌ها، چوب‌لباسي‌هاي گيره‌دار مخصوص دامن است كه مي‌توانيد به هر كدام 5 تا 6 دامن آويزان كنيد. در ضمن جاكفشي‌هاي مخصوص داخل كمد هم خريداري كنيد.

دیدن یک قوطی کنسرو تاریخ گذشته یا بیسکویت‌هایی که بوی ماندگی گرفته‌اند در کابینت آشپزخانه اتفاق ناخوشایندی است. این نکته‌ها کمک می‌کند تا خوراکی‌ها و غذاها را مدیریت و از دور ریختن و خراب شدنشان پیشگیری کنید... 1 به کابینت‌ها سر و سامان دهید. کلوچه‎ها و بیسکویت‌هایی که در بسته‎بندی‌شان باز است به طور مناسب نگهداری کنید. برای نگهداری غلات و خشکبار از کیسه‌های مخصوص که درشان خوب بسته و راحت باز می‌شود، استفاده کنید. قوطی‌های کنسرو و مواد غذایی قدیمی‌تر را در قسمت‌های جلویی بچینید تا زودتر مصرف شوند. 2 تخم‌مرغ و لبنیات را در در یخچال نگذارید. باقیمانده غذاها را جایی در دسترس قرار دهید تا آنها را زودتر مصرف کنید. برای نگهداری طولانی‌مدت غذاها آنها را در کیسه و ظرف‌های مخصوص دردار بریزید، هوای داخل آن را خارج کنید و در فریزر بگذارید. 3 همه قوطی‌ها و بسته‌بندی‌ها برای استفاده مجدد مناسب نیستند. ظروف شیشه‌ای که خوب تمیز می‎شوند برای نگهداری خوراکی‌ها مناسب‌اند اما در مورد قوطی‌های فلزی آلومینیومی توصیه می‌شود پس از باز کردن، مواد غذایی داخل این ظروف نگهداری نشوند. ظروفی هم که خوب شسته نمی‌شوند به محل مناسبی برای رشد باکتری‌ها تبدیل می‌شوند. 4 به‌هم‌‌ریختگی‌ها را از بین ببرید. قوطی‌های کوچک را در ظروف بزرگ کنار هم قرار دهید. خوارکی‌هایی که احتمال ریختن‌شان وجود دارد به شکل عمودی در ظرف مناسبی قرار دهید. برای استفاده راحت‎تر می‌توانید از یک ظرف یا سبد چهارگوش دسته‌دار استفاده کنید. 5 هوا عامل اصلی فساد مواد غذایی است. با استفاده از وکیوم و هواگیری، مواد غذایی را به جای چند هفته تا ماه‌ها سالم نگه دارید. 6 هنگام خرید ظروف نگهداری مواد خوراکی به شکل آنها هم توجه کنید. ظروف چهارگوش فضای کابینت و یخچال را افزایش خواهند داد.