جستجو در تالارهای گفتگو

مصرف کنندگان طماع انرژی آمارهای سازمان ملل نشان می‌دهد، جمعیت کره‌ زمین که در سال 1950، 5/2 میلیارد نفر بود در ابتدای هزاره سوم به 1/6 میلیارد رسید این جمعیت در سال‌های 2025 و 2050 به ترتیب 8 و 2/9 میلیارد نفر خواهد بود. این رشد جمعیت به همراه خود رشد اقتصادی را به ارمغان آورد و رشد اقتصادی هم با مصرف سریع منابع طبیعی مایه آسیب جدی به محیط زیست طبیعی کره زمین شده است. پیش‌بینی می‌شود میزان تولید سالانه گاز دی‌اکسیدکربن که در ابتدای هزاره سوم 42 گیگاتن در سال بود در سال 2050 به 85 گیگاتن در سال برسد. روند وحشتناک مصرف منابع طبیعی که آسیب‌های جبران‌ناپذیر به محیط زیست وارد آورده و این سؤال حیاتی و اساسی را پیش‌ رو قرار می‌دهد که برای متوقف کردن روند دهشتناک پیش روی چه باید کرد. بررسی‌ها نشان داده است که جمعیت کره زمین منابع طبیعی را با نسبت 25 درصد بیش از آنچه کره خاکی قدرت جبران آن را دارد مصرف می‌کند. دو سوم مجموع گازهای گلخانه ای تولید شده نتیجه فعالیت‌ها و تقاضای روزافزون بشر برای تولید و مصرف انرژی است. تولید این همه گازهای گلخانه‌ای منجر به تغییرات اقلیمی و دورنمای ترسناک ناشی از تغییرات اقلیمی نظیر ذوب سریع یخ‌های قطبی و بالا آمدن آب دریاها از یکسو و قحطی و خشکسالی در بخش وسیعی از کره زمین از سوی دیگر است. واقعاً چه عواملی باعث این وضعیت مخرب و ترسناک شده‌اند. کارشناسان معتقدند تغییرات جمعیتی و روند شهرنشینی مهم‌ترین عوامل بروز وضعیت موجودند. رشد سریع جمعیت باعث گسترش فعالیت اقتصادی و در نتیجه روند روزافزون مصرف منابع می‌شود. جمعیت بیشتر، محصولات بیشتر می‌خواهد و تولید بیشتر به ایجاد مشاغل بیشتر می‌انجامد. با افزایش مشاغل، تقاضا برای امکانات جا‌به‌جایی بیشتر و سریع‌تر شهری و حومه افزایش می‌یابد. نتیجه زنجیره فوق افزایش تقاضای انرژی و مصرف سریع منابع انرژی است که خود منجر به تولید و افزایش گازها و محصولات جانبی مضر و آسیب‌رسان به محیط زیست و اقلیم کره زمین می‌شود.در مورد خطر پدیده شهرنشینی و روند رو به رشد مهاجرت به شهرها کافی است بدانیم که شهرها فقط 4/0 درصد سطح زمین را اشغال می‌کنند. ولی 80 درصد گازهای آلاینده و مخرب اقلیم را تولید می‌کنند. بر اساس آمارهای سازمان ملل هم‌اکنون در حدود نیمی از جمعیت کره زمین در شهرها زندگی می‌کنند. ولی پیش‌بینی می‌شود که با روند موجود در سال 2030 نسبت جمعیت شهرنشین به 60 درصد کل جمعیت کره‌ زمین برسد. این جمعیت شهرنشین هم‌اکنون و در آینده مصرف‌کنندگان طماع منابع طبیعی و تولیدکنندگان بی‌رحم مواد و گازهای مخرب محیط زیست و اقلیم هستند و خواهند بود. راه حل چیست؟ به نظر می‌آید تنها راه حل وضع موجود و آنچه در پیش‌رو است کم‌ کردن آسیب به محیط زیست از طریق یافتن و استفاده از فناوری‌هایی است که بیشترین کارآیی تولید انرژی را از کم‌ترین منابع طبیعی داشته باشند. به این ترتیب صاحبان همه صنایع مسئول بهبود فناوری تولید با هدف بیشینه کارآیی هستند. در صنعت ترابری، حمل‌ونقل ریلی بیشترین کارآیی را در برابر انرژی مصرفی تولید کرده و این در حالی است که کمترین آسیب را به محیط زیست وارد می‌کند. به عبارت دیگر صنعت راه‌آهن سازگارترین روش جابه‌جایی در ارتباط با محیط زیست است، به گونه‌ای که به صنعت جابه‌جایی سبز معروف شده است. برای جذب مسافر بیشتر به راه‌آهن ارائه امکانات سفر ارزان با تجهیزات و قطارهای تمیز، آرام و راحت، قابل اعتماد، وقت‌ شناس، ایمن و ایستگاه‌های ایمن با طراحی جذاب و در صورت امکان یکپارچه کردن کلیه امکانات سفر به گونه‌ای که جابه‌جایی و تعویض وسیله سفر بلافاصله و در کمترین زمان صورت گرفته و مسافر بتواند بلافاصله با وسیله جدید به سفر ادامه دهد بسیار ضروری است. باید شهرنشینان و همگان متقاعد شوند که کیفیت بالای زندگی در محیط زیستی حفاظت شده، فقط زمانی ممکن خواهد بود که امکانات ترابری عمومی قابل اعتماد و ایمن با کارآیی بالا در اختیار باشد. صنعت ریلی و بهره‌برداران با استفاده از تجهیزات حمل‌ونقل خودکار به نحوی که قابلیت انعطاف کافی برای تطابق با خواست مسافران را داشته باشد می‌توانند اعتماد مردم را جلب کنند. امکانات و تسهیلات جابه‌جایی ریلی باید آنقدر جذاب باشند که مردم ترجیح دهند خودروی شخصی را در خانه گذارده و به سمت سامانه‌های ریلی روی آورند. صنعت ترابری ریلی می‌بایستی با ایجاد خطوط جدید و اتصال ریلی نقاط پرجمعیت امکان مساوی مسافرت آسان و سریع همه مردم از هر نقطه به نقطه دیگر شهر را فراهم آورد. به این ترتیب حمل‌ونقل ریلی نقش مهم خود را در حفاظت از محیط زیست و قابل زیست کردن نقاط مختلف شهر برای همه دارد. علاوه بر راه‌آهن شهری، ساخت خطوط ریلی برای اتصال مرکز شهرها به فرودگاه‌ها که معمولاً در فاصله دوری از شهر قرار دارند و نیز به‌ کارگیری سامانه‌‌های پیاده بر متحرک که مسافران را درون فرودگاه‌ها جابه‌جا می‌کنند، نیز اهمیت بسیار دارد.یکی دیگر از وظایف مهم بخش صنعت، لزوم استفاده از مواد اولیه سازگار با محیط زیست و قابل بازیافت که کمترین صدمه را در فرآیند تولید، بهره‌برداری، عمر مفید و بازیافت به محیط زیست وارد می‌سازند، است. تامین انرژی و استفاده از قطارها باید حداقل گازهای گلخانه‌ای را ایجاد کند. یکی از راه‌های کاهش مصرف انرژی تلاش برای کم کردن از وزن وسایل خط نورد است. وزن کمتر همراه با استفاده از فناوری ترمز‌باززا انرژی مصرفی را به گونه‌ای چشمگیر کاهش می‌دهد. همچنین ترمزهای جدید که هیچ‌گونه ذرات آلاینده را در محیط زیست پخش نمی‌کنند باید مورد استفاده قرار گیرند.مسئله دیگر در جذب مسافران پیش‌بینی راحتی مسافر است. مثلاً در فناوری‌های جدید قطارها را با کف فوق‌العاده پایین می‌سازند به طوری‌که افراد معلول، ناتوان و حتی افرادی که با ویلچر تردد می‌کنند، بدون هیچ مشکلی بتوانند سوار یا پیاده شوند. آلودگی صوتی از دیگر عواملی است که می‌بایستی در برنامه‌های تحقیقاتی موسسات پژوهشی قرار گیرد. این امر به خصوص در خطوط سطحی قطارهای شهری اهمیت دو چندان دارد. سیستم‌‌های جدید ترمز باززا که به عنوان بخشی از سامانه تامین نیروی کشش با آن یکپارچه شده‌اند، انرژی بازیافتی در زمان ترمزگیری را برای مصرف بعدی ذخیره می‌کنند. ادعا شده است که تا 500 هزار کیلووات ساعت از نیاز اولیه انرژی را می‌توان به این ترتیب صرفه‌جویی کرد. چنین وضعیتی میزان پخش گاز دی‌اکسیدکربن را به نحو چشمگیری کاهش خواهد داد. به دام انداختن و استفاده از نیروهای تجدیدپذیر به خصوص انرژی خورشیدی اثر چشمگیری در حفظ محیط زیست جهانی دارد. از پیل‌های فتوولتائیک با موفقیت برای تبدیل انرژی خورشیدی به انرژی برقی و روشن کردن دیودهای نوری استفاده شده به طوری‌که مطالعات جدی برای جایگزینی دیودهای نوری راه‌اندازی شده با انرژی خورشیدی به جای علائم مکانیکی سمافرها در جریان است. در صورت موفقیت این مطالعات نیازی به استفاده از سوخت‌های فسیلی برای راه‌اندازی علائم نخواهیم داشت. به‌هر حال برای آسیب کمتر به محیط زیست می‌توان و باید به بهینه‌سازی بخش‌های مختلف سیستم همت گماشت. قطاری را تصور کنید که به علت عمل نکردن سوزن تعویض خط مجبور به توقف شده است. در چنین حالتی اگرچه قطار متوقف شده ولی روشن و در حال مصرف انرژی است. حال اگر به جای سوزن‌های معمولی از سوزن‌های الکترومکانیکی استفاده شود تا تاخیرها به حداقل برسد مصرف انرژی هم کاهش می‌یابد. به همین ترتیب سامانه‌های خودکار نظارت و کنترل قطار ، توقف را به حداقل رسانده و مصرف انرژی را باز هم کاهش می‌دهند. سامانه‌های کنترل هوشمند ترافیک نیز با کاستن از توقف‌ها و فراهم ساختن امکان استفاده بهینه از زیرساخت‌ها مصرف انرژی را کاهش می‌دهند. شاید بد نباشد در پایان اشاره‌ای به لندن، یکی از کلان‌شهرهایی که در گذشته‌ای نه چندان دور درگیر ترافیک پیچیده و آلودگی هوا بود شود. راه‌اندازی چندین خط ریلی برای رفت‌ وآمد مسافران شهر و حومه لندن در سال 2001 زمینه مساعدی برای اخذ عوارض طرح ترافیک ایجاد کرد به گونه‌ای که مردم لندن توانستند پس از سال‌ها ترافیک روان‌تری را تجربه کنند. امروزه کیفیت هوای لندن با تمهیدات صورت گرفته به مراتب بهبود یافته است.