جستجو در تالارهای گفتگو

تعریف فرسایش آبراهه ای یا متمرکز: این نوع فرسایش بوسیله جریان های آبی که در دامنه ها سرازیر شده و به صورت شیار یا خندق بسته به طول آبراهه و وسعت حوزه اثری از خود باقی میگذارند. ۱): هزار دره ها:در این نوع فرسایش سطح اولیه زمین کاملا از بین رفته و آبراهه ها به حدی به هم نزدیک شده اند که فقط نوک تپه ها و ته کناره درهه ها باقی مانده است. جنس خاک اغلب لسی و لیمونی بوده و وجود املاح در خاک و انحلال آنها بوسیله آبهای حاصل از بارندگی سرعت عمل فرسایش را افزایش داده و شیب های تندی به دامنه ها میدهد. مرز مشخصی بین فرسایش آبراهه ای و هزار دره ها وجود ندارد. حرکت توده ای: در نتیجه اشباع شدن طبقه ای از خاک حاصل میگردد.در اغلب موارد حرکات توده ای بافرسایش خطی همراه میباشند. مکانیسم فرسایش آبراهه ای: جریان های متمرکز در آبها باعث کنده شدن کف بستر مجاری آب میگردد.در نتیجه عمق بستر افزایش پیدا کرده و کنار ه های آن نیز ریزش یا لغزش میکنند. در مناطق دارای شیب تند اغلب کف آبراهه ها کم عرض و عمیق تر شده و کناره ها حالت عمودی به خود میگیرد. ولی در جاهای دیگر معمولا عرض بستر زیادتر شده و شیب های کناره ها ملایمتر میباشد. در این حالت مناطقی که دارای شیب تند هستند و یا قسمت های ابتدایی دامنه توسعه میابند و بریدگی هایی را ایجاد مینمایند که هدکت نام دارد.در ایران این پدیده اغلب در آبراهه های موجود در روی مارن قرمز گچی و یا نمکی دوره نئوژن (میوسن)مانند منطقه بین میانه و زنجان به خوبی دیده میشود. معمولا در آبراهه هایی که طول نسبتا کوتاهی دارند فقط یک هدکت دیده میشود. و برای آبراهه ای طویلتر در شرائط فوق هدکت های متوالی به وجود میاید. تشکیل هدکت ها مربوط به بریدگی هایی است که در نتیجه (عدم یکنواختی خاک) حاصل میشود. البته بریدگی هایی که به نام هدکت معروف هستند نباید با تغییر شیب مربوط به سنگ های سخت مقاوم به فرسایش اشتباه گردند/در این حالت اولا محل قسمت های عمودی ثابت بوده و پیشروی وجود ندارد و ثانیا میزان فرسایش بسیار کم است.

◄ چکيده: در اين تحقيق اقدام به تفکيک منفرد انواع فرسايش آبي و تهيه نقشه سيماي فرسايش با استفاده از تکنيک‌هاي GIS و RS شده و با بررسي‌هاي صحرايي در سطح واحدهاي کاري تکميل شد. چهار نوع اصلي فرسايش آبي موجود در حوزه آبخيز امام‌چاي اردبيل شامل فرسايش‌هاي سطحي، شياري، آبراهه‌اي و رودخانه‌اي تشخيص داده شده و با در نظر گرفتن مناطق فاقد فرسايش، نقشه سيماي فرسايش آبي در پنج کلاس تهيه شد. نقشه فرسايش سطحي، از ترکيب رنگي 543= RGB تصاوير ماهواره IRS هند تهيه شد. محدوده و شدت فرسايش رودخانه‌اي از روي عکس هوايي جدا شد. در تفکيک فرسايش آبراهه‌اي از تصاوير ماهواره‌اي و الگوريتم طبقه‌بندي نظارت شده در سنجش از دور (RS) و نرم‌افزار ILWIS3.2 استفاده شد. محدوده‌هاي تحت تأثير فرسايش شياري، شامل مناطقي مي‌شود که به غير از فرسايش‌هاي سطحي، آبراهه‌اي، کناررودخانه‌اي و همچنين مناطق فاقد فرسايش باشد. نتايج حاصله نشان داد که با استفاده از تکنيک RS، تفکيک حدود 70 درصد موارد فرسايش آبراهه‌اي به آساني انجام مي‌گيرد. همچنين بررسي‌ها نشان داد که 94/4 درصد منطقه فاقد آثار فرسايش، 82/15 درصد فرسايش سطحي، 71/65 درصد شياري، 09/11 درصد آبراهه‌اي و 44/2 درصد آن نيز شامل فرسايش رودخانه‌اي است. واژه‌هاي کليدي: فرسايش آبي، GIS، RS، امام‌چاي، اردبيل ◄ مقدمه: در مطالعات فرسايش آبي، تهيه نقشه سيماي فرسايش از درجه اهميت بالايي برخوردار است. سيماي فرسايش آبي در يک منطقه علاوه بر نشان دادن وضعيت و سطح پراکنش انواع فرسايش، مي‌تواند بيان کننده وضعيت زمين‌شناسي، توپوگرافي، نوع و مديريت استفاده از اراضي و ساير پارامترهاي کنترل کننده فرسايش باشد. انواع اوليه مطالعه فرسايش خاك اساساً بصورت مفهومي بوده و اغلب شامل تهيه نقشه فرسايش از روي عكس‌هاي هوايي مي‌شد كه انواع فرسايش سطحي، شياري و خندق‌هاي اتفاق‌ افتاده در يک محل را در بر مي‌گرفت (مورگان، 1996). امروزه تهيه نقشه سيماي فرسايش خاک به روش‌هاي مختلفي انجام مي‌گيرد. به عنوان مثال، محمدي ترکاشوند و نيک‌کامي (1386) در حوزه آبخيز جاجرود تهران، نقشه 000/250 :1 شکل‌هاي فرسايش خاک را از ترکيب لايه‌هاي مختلف مؤثر بر فرسايش در سطح واحدهاي کاري و در حالت‌هاي مختلف تهيه نقشه واحد کاري تهيه کرده‌اند. جوکار سرهنگي (1385) اشکال فرسايش و فرايندهاي دامنه‌اي را بصورت کمّي و کيفي در حوزه آبخيز سياهرود مورد بررسي قرار داده‌اند. هيوز و پروسر (2003) نقشه فرسايش خندقي و كنار رودخانه‌اي را براي حوزه آبخيز موري- دارلينگ Murray-Darling استراليا با استفاده از عكس‌هاي هوايي و ايجاد مدل‌هاي شبيه‌سازي عددي تهيه كرده‌اند. در تحقيق حاضر نيز با بکارگيري قابليت‌هاي GIS و RS اقدام به تهيه نقشه سيماي فرسايش آبي در حوزه آبخيز امام‌چاي اردبيل شده است که از طريق تفکيک منفرد انواع فرسايش آبي و با بررسي‌هاي صحرايي در سطح واحدهاي کاري به انجام رسيد.