جستجو در تالارهای گفتگو

ویولن ساز زهی آرشه‌ای است. این ساز کوچک‌ترین عضو خانواده ویولن است. برای نواختن معمولاً روی شانه چپ قرار می‌گیرد و با آرشه که در دست راست نوازنده است نواخته می‌‌شود. سیم‌های ویولن از زیرترین تا بم‌ترین سیم به ترتیب زیر کوک (ساز) می‌‌شوند: می سیم اول، لا سیم دوم، ر سیم سوم، سل سیم چهارم. بنابراین اصوات سیم‌های مجاور نسبت به‌یکدیگر فاصله پنجم درست را تشکیل می‌‌دهند. در این وسعت صدا ویولن قادر است تمام فواصل کروماتیک غربی و فواصل کروماتیک مخصوص موسیقی ایرانی و هر موسیقی دیگر را حاصل کند. جالب این که در عربی ویولون را با نام فارسی «کمان» می‌نامند. نقش این ساز چه در ارکستر بزرگ چه به طور جمعی و انفرادی آنقدر پر اهمیت است که آن را شاه سازها گفته اند. وجهه جهانی ویولن را می‌توان در سازگاری آن با فرهنگهای مختلف دید. این ساز هیچ محل ثابت و ساکنی به عنوان تکیه گاه ندارد و خود نوازنده نیز چنین وضعی دارد جز در آن نقاطی که پایش زمین را لمس می‌کند. دستهای نوازنده باید تا حد زیادی انعطاف‌پذیر و قوی و دارای حالت فنری باشد و همیشه در سطح شانه یا در حدود آن سطح به کار گرفته شوند برای دستیابی به نوازندگی بهداشت هم خیلی مهم است: پاکیزگی- برانگیختن جریان خون به کمک اختلاف دما- مالش پوست با دستکش زبر- حرکتهای ورزشی خاص- استراحت متناوب پیشینهٔ ساز ویولن یک ساز ظریف و فرنگی است و طبق نمونه‌های که ساخته می‌شود از 58 قطعه مختلف که به طرز دقیقی با هم جور شده‌اند و وزن آن در حدود 400 گرم می باشد و ابتدا توسط سازنده ایتالیایی گاسپارو برتولونی اختراع شده است. از شاگردان مشهور گاسپارو برتولونی آ آماتی بود که او هم بهترین سازنده ویولن در سطح جهان را پرورش داد یعنی آنتونیو استرادیواریوس ایتالیا ایتالیایی. تا کنون کسی در جهان پیدا نشده که نه تنها بتواند هنر او را تکمیل نماید بلکه قادر نبوده ویولنی بسازد که از حیث زیبایی و صوت بتواند با ویولن‌های آنتونیو استرادیواریوس برابری نماید. جلا و ظاهر خوش ویولن استرادیواریوس چیزی در حد کیفیت خورشید که روی پوست ابریشمی تابیده باشد است و هم چنین نرمی و لطافت خاص و منحصر به فرد یا می‌توان گفت پختگی. یکی از کارهای استرادیواریوس ایجاد ویولن کنسرت است که با طنین نیرومند خود در کنسرتها مقام ارجمند دارد و موسیقی بیشتر از این لحاظ مدیون استرادیواریوس می باشد. تاکنون بیش از سه سده از اختراع اولین نمونه ویولن توسط گاسپارو برتولونی میگذرد و در این مدت با وجودی که کشفیات جدیدی در علوم فیزیک و شیمی نموده‌اند نه تنها نتوانسته‌اند در ساختمان ویولن تغییری بدهند بلکه از رموز کار سازندگان قدیم نیز چیزی درک نکرده اند. خرک (در جلو)، گریف (جسم سیاه‌رنگ در عقب) و سیم‌های ویولون قسمت‌های ساز ویولن عبارت‌اند از: آرشه: یا کمان ترکه‌ای چوبی است که رشته‌های موی دم اسب در طول آن کشیده شده و به دو سر آن ثابت شده است. تنه: جعبه‌ای که ما بین طبله (تخته روئی)، زیره (تخته زیرین) و جدارهای طرفی محصور شده است. در روی طبله سیم‌ها، چوب آبنوس تکیه گاه سیم‌ها، خرک، سیم‌گیر و دو شکاف قرینه به شکل f قرار دارد. دسته یا گردن: در واقع دنباله چوب آبنوس تکیه سیم هاست که محل انگشت گذاری نوازنده در قسمت بالای آن قرار دارد. نوازنده ویولن قادر است در تمام طول چوب آبنوس انگشت گذاری کند.انتهای دسته به جعبه کوچکی ختم می‌‌شود که سیم‌ها در درون آن به دور گوشی‌های کوک پیچیده می‌‌شوند. خرک: بین سیم‌ها و طبله ویولن قرار گرفته و فشار سیم‌ها آن را عمودی نگه‌می‌دارد. نقش خرک آن است که ارتعاش سیم‌ها را به طبله و به جعبه ویولن منتقل کند. و نیز در داخل جعبه میله‌ای چوبی تقریباً زیر خرک، اندکی بلندتر از جدار طرفی قرار داده شده که شکل گرده ماهی، طبله و زیره را حفظ کند. گریف: از آبنوس ساخته شده و در طول گردن ویولن چسبیده است و تا میانهٔ جعبهٔ ساز ادامه دارد. گریف جایی است که نوازنده با انگشت خود سیم را به آن می‌چسباند و به این ترتیب طول سیم را کوتاه می‌کند و نت‌های مختلف را می‌نوازد. سیم گیر: از آبنوس ساخته شده و در فاصله اندکی از خرک تا آخر تنه ویولن کشیده شده است. با زهی از جنس روده یا پلاستیک به دکمه‌ای که در قسمت پائین جدار تعبیه شده بند می‌‌شود. سیم‌ها: سیم‌ها از جعبه کوچک سر ساز آغاز شده در طول چوب آبنوس تکیه‌گاه سیم‌ها ادامه یافته، از روی خرک عبور کرده و در سیم‌گیر مهار می‌شوند. سیم‌های ویولن قبلا از روده گوسفند (زه) ساخته می‌‌شد. امروزه در سیم‌های بم‌تر، روی روده سیم فلزی نازکی می‌‌پیچند و در سیم‌های زیرتر از مفتول فلزی تنها استفاده می‌‌شود. نقش این ساز چه در ارکستر بزرگ، به طور جمعی و چه در ارکستر مجلسی و انفرادی آنقدر پر اهمیت است که آن را «شاه سازها» گفته‌اند. در یک پارتیتور موسیقی ارکستری، ویولن‌ها از تمام سازهای دیگر کمتر سکوت دارند. نخستین سازندگان معروف ویولن در ایتالیا پیدا شدند. گاسپارو داسالو نخستین ویولن حقیقی را ساخت، اما معروفترین ویولن‌ها در شهر کرمونا ساخته شدند. آندره اماتی و فرزندش نیکولا آماتی و شاگردش آنتونیو استرادیواریوس، بهترین ویولن‌های دنیا را تاکنون ساخته اند. ویولون از آغاز تا امروز سلطان سازهاست، از جعبه ای طنینی تشکیل شده که دسته ای بر آن محاط است.سطح رویین و زیرین این جعبه اندکی برآمدگی دارد.سیمهای آن در میان یک قطعه آبنوس که در پایین ساز قرار دارد و گوشیهایی که در بالای دسته سیمها دور خود می پیچد کشیده شده است.قطعه چوب سفت کمانی شکلی، مثل پلی، بر روی جعبه طنینی به صورت عمودی قرار دارد که سیمها را از سطح جعبه طنینی دور نگه می دارد. این قطعه چوب را «خرک(Chevelet)» می خوانند(به ایتالیایی آن را «پونتی چلو»، یعنی پل کوچک، می نامند) یکی از مهم ترین اجزاء ویولون قطعه چوب کوچک استوانه ای شکلی است که «روان(Ame)» ویولون نام دارد. این قطعه چوب را در زیر خرک و میان سطح رویین و زیرین ویولون قرار می دهند تا مانع فرود آمدن سطح روئین باشد و در عین حال ارتعاشات جعبه طنینی را به سطح زیرین نیز می رساند.قرار دادن (روان) ویولون کار بسیار دقیقی است که خوبی و زیبایی صدای ویلن تا حد زیادی بدان بستگی دارد. بر روی سطح دسته، صفحه آبنوسی قرار دارد که نوازنده انگشتان دست چپ را، برای کوتاه ساختن سیم ها، بر روی آن قرار می دهد. آرشه ویولون که نوازنده با دست راست بر روی سیم ها می کشد و به حرکت در می آورد، سیم ها را به ارتعاش و در نتیجه به صدا در می آورد. آرشه قطعه چوبی است که با مقداری موی یال و دم اسب کشیده شده باشد. در ساختمان ویولون بیش از 80 جزء و قطعه مختلف به کار می رود. جنس سیمهای آن از روده گوسفند، نایلون یا فلز است. دور بم ترین سیم آن تار نقره ای نازک پیچیده است. در ساختمان آرشه نیز در حدود 150 تار یال و دم به کار می رود.«خرک» کمانی شکل ویولون طوری کار گذاشته می شود که آرشه نمی تواند با بیش از یک سیم تماس یابد و آن را به صدا در آورد، مگر اینکه آرشه را با فشار بیشتری فرود بیاورند؛ در این صورت می توان دو سیم را در عین حال مرتعش ساخت. ویولونیست های مشهور ایرانی ابوالحسن صبا، اسدالله ملک، علی تجویدی، حبیب الله بدیعی، پرویز یا حقی، حسین هنگ آفرین، رضا محجوبی، مهدی خالدی، همایون خرم،حسین کامکار، حسین یا حقی،دکتر مفخم پایان،ارسلان کامکار، سیاوش ظهیر الدینی،مازیار ظهیرالدینی و... نت های موسیقی دو = C ر = D می = E فا = F سل = G لا = A سی = B طبق تصویر زیر می توانید نت های روی حامل در پوزیسیون اول ویولن را بشناسید. نشانه های تغییر دهنده در موسیقی نشانه هایی وجود دارد که نقش شان زیروبم کردن نت ها به اندازه نیم پرده است. بدون آن که نام نت ها(و جایشان روی حامل) تغییر کند. ذکر این نکته لازم است که در دایره نت ها، فاصله بین دو دسته از نت ها ذاتا نیم پرده است و دارای هیچ علامت خاصی نیستند. در دایره نت ها آنها را مشاهده می کنید. از نت «می» تا «فا» و از نت «سی» تا«دو». الف)دیز (دی یز Diese): # هرگاه در سمت چپ نتی واقع شود، آن را نیم پرده بالا می برد(صدایش را نیم پرده زیرتر می کند.) یا به عبارت دیگر از وضعیت عادی نت روی سیم انگشت را پایین تر می گیریم.(تصویر شماره 1) ب) بمل(Bemol)b: هر گاه سمت چپ نتی قرار می گیرد، آن را نیم پرده پایین می آورد(صدایش را بم می کند.)یا عبارت دیگر از وضعیت عادی نت روی سیم انگشت را بالا تر می گیریم. (تصویر شماره 2) ج) دوبل دیز: X هر گاه سمت چپ نتی واقع گردد آن نت را یک پرده بالا می برد.(زیر تر می کند) (تصویر شماره 3) د) دوبل بمل: bb هر گاه سمت چپ نتی واقع گردد آن نت را یک پرده پایین می برد.(بم تر می کند) (تصویر شماره 4) ه) بکار : هرگاه سمت چپ نتی که قبلا دیز یا بمل شده گذاشته شود، اثر نشانه پیشین را خنثی. به عبارت دیگر بکار یک علامت خنثی کننده است. (تصویر شماره 51) و) سُری (Sori) : نشانه ای است خاص موسیقی ایرانی که اگر در سمت چپ نتی قرار گیرد، آن را یک ربع پرده(یک چهارم) جلو می برد.(زیر می کند) ی) کُرُن (Koron) کُرُن نیز خاص موسیقی ایرانی است که اگر در سمت چپ نتی قرار گیرد، آن را یک ربع پرده (یک چهارم) به عقب می برد.(بم تر می کند). لازم به توضیح است که دو علامت سُری و کُرُن از ابداعات علینقی ویزری است. (تصویر شماره 6) انواع نیم پرده بین نت های مختلف موسیقی نسبت مشخصی از زیر و بمی وجود دارد. بین بعضی از نت ها یک پرده فاصله و بین بعضی از آنها نیم پرده فاصله وجود دارد.در شکل زیر چند نمونه مشاهده می نمایید. (تصویر شماره1) در ادامه مبحث به ذکر انواع نیم پرده می پردازیم. نیم پرده بر دوگونه است: الف) نیم پرده دیاتونیک (Diatonique) : اگر نت های تشکیل دهنده ی یک فاصله نیم پرده ایی، «غیر همنام» باشند، نیم پرده دیاتونیک تشکیل می گردد. به عنوان مثال فاصله میان نت های «سل دیز» و «لا»نیم پرده دیاتونیک است. زیرا هر کدام از نت ها، نامی جدا و مستقل از دیگری دارد. در شکل زیر چند نمونه از فواصل نیم پرده ایی دیاتونیک مشاهده می گردد. (تصویر شماره2) ب) نیم پرده کروماتیک (Chromatique) : اگر نت های تشکیل دهنده ی یک فاصله نیم پرده ایی، «همنام» باشند، نیم پرده کروماتیک شکل می گیرد.به عنوان مثال بین نت های «فا» تا «فا دیز» نیم پرده ی کروماتیک فاصله است. زیرا نت های تشکیل دهنده ی آن همنام می باشد.در زیر چند نمونه ی دیگر مشاهده می نمایید. (تصویر شماره3) هرگاه فاصله یک پرده ایی میان نت های پیاپی به دو نیم پرده تقسیم شود، ناچار یکی از نیم پرده ها دیاتونیک ودیگری کروماتیک خواهد بود. مثلا میان نت های «ر» و «می»، نت «ر دیز»، نیم پرده اول را کروماتیک و دومی را دیاتونیک می کند ونت «می بمل» به عکس. علامت آرشه راست این علامت بدین معناست که آرشه را از انتها روی سیم گذاره و به طرف سمت راست بدنتان بکشید. علامت آرشه چپ این علامت بدین معناست که آرشه را از ابتدا روی سیم گذاره و به سمت چپ بدنتان بکشید. طریقه نگهداری ویولون وضعیت بدن در حالت کلی(تصویر شما ره 1) وضعیت مناسب بدن، وضعیت راحت و طبیعی آن است؛به طوری که جهت حفظ تعادل، بهتر است یک پا را به طور سبک و راحت، اندکی جلوتر از پای دیگر قرار بدهید. شیوه ی نگه داشتن ویولون(تصویر شما ره 2) ویولن را بدون کمک گرفتن از بازوی چپ، بین فک و شانه ی چپ تان نگه دارید. برای اطمینان از صحیح بودن نحوهی نگه داشتن ویولن، بازوی چپ تان را به اطراف حرکت دهید. شیوه ی نگه داشتن آرشه(تصویر شما ره 3) نک انگشت شست را در مقابل موگیر (پاشنه ی آرشه) قرار داده و آرشه را در وسط دست قرار دهید. چوب آرشه را از زیر دومین بندانگشت نشانه و نوک انگشت کوچک بگذرانید.انگشت شست را خیلی خمیده و یا خیلی راست نگذراید، بلکه کمی قوس دار نگه دارید. وضعیت بازوی راست(تصویر شما ره 4) سعی کنید که بازو، نرمی خود را حفظ کند و مراقب باشید که آرنج نه زیاد بالا برود و نه زیاد پایین بیفتد.برای آرشه کشی روی سیم های«می» و «لا» بازو در امتداد بدن پایین می آید و روی سیم های «ر» و «سل» کمی بالا می رود. وضعیت آرشه باسیم.(تصویر شما ره 5) آرشه را همیشه با خرک موازی نمایید. آرشه را طوری به طرف نوک آن حرکت دهید (آرشه راست) که پشت دست، با ساعد در یک راستا(در وسط آرشه) قرار گیرد(تصویر 1). در نوک آرشه، پشت دست تا حد کمی به طرف ساعد متمایل می شود (تصویر 2). در هنگام کشیدن آرشه از نک به ته آن (آرشه ی چپ)، به تدریج مچ را بالا بیاورید(تصویر 3). دانلود تصویر این بخش توصیات استاد آرشه ویولنتان را بردارید و با برچسب سفید آن را به چهار قسمت (البت تنها تاکید بر 4 قسمت نیست به دو قسمت و سه قسمت نیز باید تقسیمش نمایید) علامت گذاری کنید. همچنین ویولنتان را بردارید و از شیطانک خط کش گذاشته و3.1 سانتی متری و 7.6سانتی متری و10.6 سانتی متری را علامت گذارده، سپس روی هر یک از این علامات بر چسب سفید یا سپیدی بچسبانید. اگر هنوز قطعه ای از برچسب سفیدتان مانده، آن را درست در انتهای گریف الصاق بفرمایید تا از خطای دید و جولان آرشه اندر حریم گریف جلوگیری نماییده باشید. این ساز گرام 4 سیم دارد. به نام های : می =E لا = A ر = D سل = G دستان نشانی سیم اول : آزاد می _انگشت اول که درراس سیم جای میگیرد فا_انگشت دوم که روی خط اول طبق شکل‌جای می گیرد سل_انگشت سوم که روی خط دوم طبق شکل جای می گیردلا_انگشت چهارم که روی خط سوم طبق شکل جای می گیرد سی نام دارد. سیم دوم : آزاد لا_انگشت اول که روی خط اول طبق شکل جای میگیرد سی_ انگشت دوم که چسبیده به خط اول طبق شکل جای می گیرد دو_ انگشت سوم که روی خط دوم طبق شکل جای می گیرد ر_انگشت چهارم که روی خط سوم طبق شکل جای می گیرد می نام دارد. سیم سوم : آزاد ر_انگشت اول که روی خط اول طبق شکل جای میگیرد می_ انگشت دوم که چسبیده به خط اول طبق شکل جای می گیردفا_ انگشت سوم که روی خط دوم طبق شکل جای می گیرد سل_انگشت چهارم که روی خط سوم طبق شکل جای می گیردلا نام دارد. سیم چهارم : آزاد سل_انگشت اول که روی خط اول طبق شکل جای میگیرد لا_ انگشت دوم که چسبیده به خط اول طبق شکل جای می گیرد سی_ انگشت سوم که روی خط دوم طبق شکل جای می گیرد دو_انگشت چهارم که روی خط سوم طبق شکل جای می گیرد ر نام دارد. حال که نیک آموختید انگشت گذاری را، شروع کنید به نواختن. آرام بنوازید و تنها روی یک سیم.حداکثر تلاشتان را در جهت زیاد بلند نشدن بازوی راست هنگام آرشه کشی مبذول بفرمایید. پا ضرب آرشه خط خطی شده تان را بردارید و به آرامی شرو ع به نوازش کنید، چه نوازشی ؟ ساعتی درشت هیکل روبروتان باشد و16 ثانیه وقت برای خود در نظر بگیرید وسپس به هر قسمت آرشه 4 ثانیه اختصاص دهید.هم آرشه راست وهم آرشه چپ را تمرین کنید.این زما نرا می توانید تغییر دهید.همچنین تنها 4 قسمت آرشه را تمرین نکنید بلکه آن را به دو قسم تو سه قسمت نیز تقسیم بنمایید. ایست بنمایید! ایست بنمایید! پا ضرب فراموشمان شد، قبل از شروع آرشه کشی پای راستتان بالا باشد و با شرو ع آرشه کشی پایین بیاید و سپس تا به برچسب سفید یا سپید رسیدید پابزنید.مراقب بازوان خود باشید.همچنین دقت در درست گرفتن آرشه را سرلوحه ی زندگانی تان قرار دهید.