جستجو در تالارهای گفتگو

خون بندناف خونی است که پس از تولد نوزاد در جفت باقی می ماند. در زمان بارداری این خون برای ادامه حیات و سلامت وی لازم است، اما پس از تولد جفت و خون آن به عنوان یک بافت اضافی به دور انداخته می شود که حاوی سلول های زیادی است.مشاهده شده است که این خون حاوی تعداد زیادی سلول های بنیادی هستند که مزایای بسیاری نسبت به سلول های بنیادی دیگر دارند. از جمله این مزایا این که چون هنوز این سلول ها برخوردی با محیط خارج پیدا نکرده اند، اولا آلوده نبوده و ثانیا از نظر ایمنی پاسخ های ایمنی ناخواسته کمتری را ایجاد می کنند چرا که هنوز نابالغ هستند. ● چرا به این سلول ها، بنیادی گفته می شوند؟ به علت این که این سلول ها منشاء بقیه سلول های بدن هستند و دارای ۲ خاصیت بوده یکی این که می توانند یک سلول شبیه خود بسازند و دیگری هم این که توانایی تکثیر و تمایز به سلول های بالغ تر را دارند و در نهایت منبعی برای حفظ حیات انسان ها هستند که انسان با مجموعه ای از سلول ها متولد می شود که مرتب پیر شده و از بین می روند که باید منبعی برای ترمیم و جایگزینی آنها وجود داشته باشد. سلول های بنیادی شبیه سلول های جنینی عمل می کنند و توانایی تکثیر و تمایز داشته و می توانند حالت طبیعی بدن را حفظ کنند. ● آیا تعداد این سلول ها متغیر است؟ بله! تعداد سلول های خون بندناف متغیر است که بستگی به وزن نوزاد و تعداد بارداری مادر دارد. به طور معمول بندناف به اندازه ای سلول دارد که در اکثر موارد برای پیوند به یک فرد ۲۰ تا ۴۰ کیلویی کافی است و در ۲۰ تا ۳۰ درصد موارد هم آنقدر سلول وجود دارد که می توان به یک فرد ۶۰ تا ۷۰ کیلویی پیوند زد. ● سلول های بنیادی در درمان کدام بیماری ها کاربرد دارد؟ تمامی بیماری هایی که می توان با پیوند مغز استخوان درمان کرد. یعنی در انواع بیماری های سرطان خون و تالاسمی با پیوند سلول های بنیادی خون بندناف هم امکان درمان وجود دارد. به این صورت که گاهی اوقات در پیوند سلول های بنیادی، دهنده مناسب برای بیمار در خانواده خود پیدا نمی شود که در بیماری هایی مانند سرطان می توان به جای آن از سلول های بنیادی بندناف غیرخویشاوند استفاده کرد. چرا که این سلول ها نابالغ بوده و واکنش های ناخواسته پیوند در آن کمتر اتفاق می افتد. بنابراین واکنش ناخواسته پیوند علیه بدن میزبان در پیوند خون بندناف کمتر رخ می دهد و یا درمان بیماران تالاسمی اگر «hla» فرد بیمار به برادر و خواهر خود نخورد می توان از بندناف غیرخویشاوندی که «hla» آن با بیمار تطبیق کند، استفاده کرد. همچنین می توان از سلول های بنیادی در درمان بیماری های نقص ایمنی که نوزاد با این نقص مادرزادی متولد می شود استفاده کرد. ● آقای دکتر آیا امکان استفاده از خون بندنافی که یک فرد برای درمان بیماری خود نگه می دارد، وجود دارد؟ این مساله در بانک های خون بندناف عمومی و خصوصی مطرح است. از ذخیره بانک های عمومی خون بندناف می توان برای هر بیماری استفاده کرد. اما بانک های خصوصی بندناف علی رغم این که در برخی کشورهای دنیا گسترش پیدا کرده اند، اما هنوز جایگاه علمی خیلی قوی ندارند چون شانس این که یک فرد تا سن ۱۵ تا ۲۰ سالگی که امکان نگهداری خون بندناف به لحاظ استاندارد وجود دارد دچار بیماری شده تا از آن برای پیوند در جهت درمان استفاده کند بسیار پایین است. به عنوان مثال در سرطان خون (لوسمی حاد) چنانچه ۱۰۰ هزار نفر خون بندناف خود را نگه دارند شاید از این بین تنها ۵ نفر مبتلا شده و با اما و اگر بتوانند پیوند موفقیت آمیزی داشته باشند که در سنین زیر ۲۰سال سن این رقم یک در ۱۰۰ هزار نفر است. از سوی دیگر پیوندی که از خود به خود انجام می شود چندان ارزش بالایی ندارد. به علت این که آن چیزی که لوسمی را کنترل می کند همان واکنش های پیوند علیه میزبان است که این واکنش ها هم در پیوند از یک فرد دیگر ایجاد می شود. به طوری که سلول سرطانی را کنترل کرده و آن را در یک قفس زندانی می کند تا مانع رشد سلول شود. همچنین این نوع پیوند در درمان بیماری های ژنتیکی مانند تالاسمی هم به هیچ عنوان ارزش ندارد چرا که همان اختلال ژنتیکی که در سلول خون ساز فرد وجود دارد همان اختلال در سلول های خون بندناف وجود دارند بنابراین نمی توان هیچ چیزی را اصلاح کرد. از این رو بانک های خصوصی آنقدر هم جنبه علمی ندارند و از سوی مجامع علمی مورد قبول واقع نشده اند، اما به علت بحث های تجاری و اقتصادی، طرفدارانی هم پیدا کرده است به طوری که در حال حاضر بانک هایی هم در آمریکا و اروپا شکل گرفته اند اما هنوز از آنها استفاده چندانی نشده است. ● چند سال امکان نگهداری خون بندناف وجود دارد؟ از نظر تئوری و استانداردهای پذیرفته شده ۱۵ تا ۲۰ سال امکان نگهداری وجود دارد به طوری که از تاسیس اولین بانک های دنیا ۲۰ سال هم نمی گذرد و مطالعات در این زمینه برای نگهداری بیشتر همچنان ادامه دارد. اولین بانک خون بندناف عمومی در شهر نیویورک در سال ۱۹۹۲ تاسیس شده و بانک های بعدی در دوسلدورف آلمان، میلان ایتالیا و پاریس فرانسه شروع به کار کرده اند. همچنین اولین پیوند خون بندناف در جهان در اکتبر ۱۹۸۸ در کشور فرانسه برای کودکی دچار کم خونی فانکونی انجام شده است و پس از ۲۲ سال طبق گزارش های موجود این فرد بدون مشکلات خونی و ایمونولوژیک در سلامت کامل به سر می برد. در حال حاضر هم پیش بینی می شود بیش از ۲۵۰ هزار خون بندناف در بانک های دنیا ذخیره و بیش از ۵ هزار پیوند تا سال ۲۰۰۸ انجام شده است. ● بنابراین اعضای خانواده کسی که خون بندناف را نگه داشته اند امکان استفاده را دارند؟ برای هر یک از خواهر و برادر ها ۲۵ درصد شانس استفاده از خون بندناف وجود دارد. در بیمارستان شریعتی از خون بندناف تاکنون حدود ۳۰ پیوند را انجام داده ایم البته در خانواده ای که یکی از فرزندان دچار بیماری شود چنانچه hla برادر و یا خواهرش به وی بخورد دیگر نیازی به نگهداشتن خون بندناف نیست چرا که می توان از منابع دیگر سلول های بنیادی مانند مغز استخوان و یا خون محیطی استفاده کرد. اما مواردی هم وجود داشته که خواهر و برادری در یک خانواده بیمار بوده و نیازمند پیوند سلول های بنیادی هستند و مادر هم باردار است پس از زایمان، خون بندناف نوزاد نگهداری شده و پس از تطبیق hla با خواهر یا برادر بیمار و با توجه به این که فرصتی نباشد تا بچه بزرگ شده و از منابع دیگر سلول های بنیادی استفاده شود، پیوند از طریق سلول های بنیادی خون بندناف انجام شده است. ● آقای دکتر ایران از کدام نوع پیوندها برای درمان بیماران استفاده می کند؟ ۱۹ سال است که از منابع سلول های بنیادی مغز استخوان و خون محیطی در مرکز پیوند بیمارستان شریعتی جهت درمان بیماران استفاده می شود. همچنین از منبع خواهر و برادر یکسان نیز پیوندهایی صورت گرفته است. معمولا هم در پیوندهای خون بندناف از بانک موجود در بیمارستان شریعتی بهره برده ایم. اما تنها منبعی که تاکنون از آن استفاده نکرده ایم پیوند از غریبه است که به علت عدم دسترسی به بانک های جهانی بوده است که بوروکراسی های اداری شدید و پیچیده و عدم حواله آسان پول از بانک های ایرانی به خارج از کشور از جمله دلایل دیگر آن است. بانک های جهانی برای اهدای هر خون بندناف ۳۰ تا ۴۰ هزار دلار هزینه دریافت می کنند که این هزینه هم تنها برای نگهداری است اما بیماران ایرانی توانایی پرداخت این هزینه را ندارند که وجود بانک های تامین کننده در سطح وسیع در داخل کشور این مشکلات را حل خواهد کرد.