جستجو در تالارهای گفتگو

مقدمه : جابجايي و انتقال دادن انسانها و يا اموال و كالا ها از جايي به جاي ديگر در قلمرو حمل و نقل قرار مي گيرند. اين مسئله در واقع يكي از مشغله هاي مهم انساني از ابتدايي ترين تا پيشرفته ترين مراحل توسعه بوده است.راهها و وسائط نقليه دو ركن اساسي حمل و نقل مي باشند .در گذشته كه انسان مسافات زيادي پيموده و يا از پا و يا سر انسان بعنوان وسيله حمل و نقل استفاده مي كرد نيازش به راه محدود بود اما از زماني كه به توليدات زياد پرداخت نياز به ايجاد راههاي بهتر و جاده هايي با مشخصات فني و مناسب احساس كرد .تا اينكه امروزه استفاده از وسايل نقليه غول پيكر و سريع السير و راههايي در زمين و هوا و دريا با كيفيتهاي بسيار بالا امري غير قابل اجتناب گرديده است. متن اصلی : ملل شرق با توجه به قدمتشان داراي گنجينه هاي ارزشمندي از تمدن بشري هستند و شهر نيز به عنوان يكي از اين آثار و در واقع مهد آثار مختلف تمدن در اين جوامع مطرح است. كشور ايران نيز بدين سابقه طولاني تمدن از اين آثار بي بهره نبوده است. راه و راهسازي در ميان ايرانيان چه در دوران باستان و چه در دوره هاي پس از آن همواره يك ضرورت بوده است. بر همين اساس بايد علل گرايش ايرانيان را به راه سازي و به تبع آن توسعه و افزايش مهارت آنها در اين بخش تا اندازه زيادي ناشي از شرايط و ويژگيهاي حاكم بر سرزمين ايران دانست. سير تحول شهر سازي و شبكه حمل و نقل در ايران را مي توان به سه دوره عمده تقسيم نمود: ١ ـ دوران باستان ٢ ـ بعد از ظهور اسلام ۳ ـ عصر جديد ١ ـ دوران باستان: شهر سازي دوران باستان: شهرهاي دوران باستان در ايران به دلايل نظامي ،مذهبي و يا اهميت قتصادي بنا مي شدند.با وجود اينكه قبل از ساسانيان مسئله شهر و شهر نشيني وجود داشته است ولي بيشتر شهرهاي دوران باستان در زمان ساسانيان به وجود آمده است . در اين دوره عناصر عمده ساخت شهر كهندژ ،شارستان و سواد (حومه)بوده است. ميدان و بازار نيز از جمله فضاهاي اصلي شهر به شمار مي رفته اند.و ميدان كه اغلب در نزدكي كاخ هاي سلطنتي بود از مراكز مهم سیاسی محسوب مي شد. ساخت شهر در دوران باستان : ايران كشوري نيمه خشك است و بارندگي در آن بسيار اندك .آبادي ها و شهر ها در فلات ايران از يكديگر دورند.ايرانيان براي پيوند اين آباديهاي دور از هم تلاشهاي سازمان يافته بسياري را در حوزه راه سازي انجام دادند و بر همين اساس بود كه در دوره خامنشي به دليل اهميت راه سازي سازماني مستقل در اين زمينه مسئوليت داشته و فعاليت مي كرده است .در دوران هخامنشي شهر ها اغلب بر اساس خواست پادشاهان شكل مي گرفت و كمتر از عوامل محيطي متأثر مي شد .شهر ها از دوره سلوكيان و پارتيها بتدريج در پيروي از قواعد نسبتاً معين استوار شد و سلوكيان اولاً بانيان شهرهاي جديد در ايران بودند .برخي از شهرها به شكل شطرنجي احداث مي شدند. طرح دايره اي شكل نيز ابتدا در دوره پارتيان و سپس در دوره ساسانيان مورد ت.جه قرار گرفت مسائل امنيتي بود. نقش شبكه ارتباطي در دوران باستان: اساس ساختمان راه ها بر هدفهاي جنگي و دولتي بود .و تسلط حكومت مركزي و جريان اداري كارها را تسهيل مي كرد.ولي در عين حال سبب شد كه كار بازرگاني و حمل ونقل كالا ها نيز آسان شود.از جمله راههاي عمده قديم در ايران كه بدين منظور شكل گرفت راه شاهي و راه ابريشم مي باشد.در دوره ساسانيان وجود جاده ابريشم ايران باستان را بصورت پل ارتباطي چين و روم در آورده بود.در اين شهر ها اغلب جهت شبكه به سوي مركز تجاري يا اداري بود و به نوعي حالت شفاهي را القا مي نمود . از طرفي در اثر رشد ارگانيك ،بخش شارزستان و سواد از شكل خاصي تبعيت نمي كرد.با وجود اين، شهر هايي كه مبناي تأسيس آنها نظامي و حكومتي بود از نظر شكل شبكه داراي وضعيت روشن تري بودند ازجمله پاسارگاد. ٢ ـ دوران بعد از ظهور اسلام شهرسازی دوران : در دوره پس از اسلام ويژگيهاي شهر سازي نسبي ايران با خصوصيات مذهبي و اسلامي در هم آمیخته و تكامل يافت؛ تا آنجا كه علاوه بر وجود ارتباطهاي منطقي و دقيق بين فضا ها و عناصر شهر هاي مطابق با شرايط اقليمي ـ جغرافيايي ،اقتصادي ،نظامي ـ دفاعي،سياسي،مذهبي و مفهوم منطقه شهري نيز در قالب روابط برابر و سالم بين شهر و روستا تحقق پيدا كرد. عناصر شهري در اين دوره، محله، بازار، مسجد، مدرسه، ميدان، ارگ، بارو و گذر بوده است.با اين حال كهندژ ،شارستان و ربض در همه اين شهرها مشترك بوده است. وجود مسجد به عنوان مهمترين ساختمان شهر اسلامي است كه محل برخورد انديشه هاي علمي و ديني و قضايي است.بطور كلي دردوران اسلامي و به خاطر وسعت نفوذ آن در مناطق مختلف و گسترش بازار مبادلات ،شهر نشيني رونق فراوان يافت.عمدتاً در اين دوران شهر ها در استخوان بندي اصلي تابع فرم خطي بودند. نحوه توزيع عناصر و فضاهاي عمومي بر پايه سهولت دسترسي ،مجاورت،مراكز اقتصادي اجتماعي و همجواري و تناسب فضاها و فعاليت ها مطرح بود. نقش شبكه ارتباطي در شهر هاي دوران اسلامي: در دوره اسلامي نه تنها راهها در سطح كشور ايران بسيار گسترش يافت و ايرانيان در روند راه سازي به تجارب ارزنده اي دست يافتند،ايجاد بناهايي با ويژگيهاي گوناگون در شهر و روستاها و جاده هاي حاشيه كوير و معابر كوهستاني با نامهاي مختلف چون رباط و كاروانسرا رواج يافت. در اين دوران هرگاه امنيت و نظم در محدوده فلات ايران بر قرار بوده اين منطقه به شكل يكي از محورهاي اصلي مواصلات جهاني شامل تجارت و ترانزيت كالا در مي آمد و اين خود موجب رونق اقتصادي منطقه مي شد.غير از محورهاي اصلي شهر كه از دروازه ها شروع مي شد ،مابقي گذرها تابع شرايط زير بودند: - مسائل اقليمي بخصوص در نواحي گرم - مسائل امنيتي بخصوص در شهرهايي كه ضمن دارا بودن رونق اقتصادي ،در معرض حمله و هجوم اقوام بيگانه بودند. لذا ميتوان گفت شبكه به شکلی نا منظم بود. منابع: § كتاب طرحهاي توسعه شهري،اقتصاد ،مديريت،حمل و نقل و ترافيك در شهرهاي جديد-كتاب سوم(وزارت مسكن و شهرسازي) مجله آبادي –زمستان 1385(شماره 53) تشکر یادت نره

موتوريزه شدن سريع و سرمايه گذاری ناکافی در برنامه حمل و نقل شهری در کنار مديريت عبور و مرور نادرست در کشورهای در حال توسعه، شمار زيادی از تصادفات جاده ای، مرگ و جراحت، آلودگی هوا و فقدان سازندگی اقتصادی را سبب شده است. بزرگترين مشکل برنامه مديريت طراحی حمل و نقل شهری سازمان ملل متحد که نام "زيستگاه سازمان ملل" را به خود گرفته است؛ يافتن راههايی برای ارتقاء سازندگی و شرايط پيشرفته زندگی و کار برای جمعيت شهری بوسيله برآوردن صحيح نياز حمل و نقل، آنهم بگونه ای اقتصادی و با در نظر گرفتن محيط زيست و از نظر اجتماعی پايدار است. سيستمهای پايدار ارتباطات و حمل و نقل سيستمهای ارتباطات و حمل و نقل، کليد انتقال کالا، مردم، اطلاعات و ايده ها هستند. آنها همچنين کليد دسترسی به بازار، اشتغال، مدارس و ساير تسهيلات اجتماعی؛ چه در شهرها و چه در بين شهرها؛ و در نقاط روستايی و مناطق دور افتاده می باشند. بخش حمل و نقل، مصرف کننده اصلی انرژی غير تجديد شونده و زمينهای شهری است و در عين حال شريک عمده آلودگی، راهبندان و تصادفات می باشد. سياست يکپارچه حمل و نقل و کاربرد زمين و برنامه ريزی می تواند آثار منفی سيستمهای حمل و نقل فعلی را کاهش دهد. مردم فقير، زنان، کودکان، جوانان، سالمندان و معلولين بخاطر کمبود دسترسی و ايمنی، گرانی، و ناکافی بودن سيستم حمل و نقل در معرض آسيب هستند. توسعه در فن آوری ارتباطات می تواند اثر مهمی بر فعاليت اقتصادی و الگوهای اسکان انسانی داشته باشد. مديريت حمل و نقل انسانی بايد به طريقی صورت پذيرد که دسترسی مناسب به محل کار، ارتباطات اجتماعی و تفريحات را برای همگان بوجود آورد و در راه فعاليتهای اقتصادی مهمی از قبيل تامين غذا و ديگر مواد ضروری زندگی تسهيلات ايجاد کند. اين امور همزمان با کاهش اثرات منفی حمل و نقل بر زندگی مردم تحقق خواهد يافت. اولويتهای سيستم حمل و نقل بايد به کاهش رفت و آمد غير ضروری، سياستهای ارتباطات، توسعه راهبردهای حمل و نقلی که بر گزينه های ديگری غير از خودرو تاکيد می ورزند، افزايش گزينه های سوخت و وسايل نقليه، ارتقاء عملکرد محيطی حمل و نقل موجود و بالاخره نرخ گذاری مناسب و ساير سياستها و قوانين اختصاص يابد. حمل و نقل غير موتوری يکی از اشکال عمده حمل و نقل است؛ بخصوص برای طبقه کم درآمد، آسيب پذير و محروم جامعه. يک برآورد ساختاری برای مقابله با انزوای اقتصادی اين طبقه، ايجاد امکانات حمل و نقل بوسيله وسايل ارزان قيمت و با مصرف کم انرژی برای آنها می باشد. به منظور دستيابی به حمل و نقل پايدار در مناطق سکونت انسانی، دولتها با همکاری بخش خصوصی و ديگر گروههای علاقه مند بايد اقدامات زير را انجام دهند: 1) حمايت از راهبرد حمل و نقل يکپارچه ای که تمام گزينه های مديريتی و فنی را شامل شود و توجه کافی به نياز کليه اقشار جامعه؛ مخصوصا کسانی که بخاطر معلوليت، سن، فقر و يا عوامل ديگر در تنگنا قرار دارند؛ بنمايد. 2) هماهنگ نمودن برنامه های حمل و نقل و کاربری زمينها به منظور تشويق الگوهای اسکان وسيع که دسترسی به الزامات اساسی همچون کارگاه، مدرسه، مرکز بهداشت، عبادتگاه، کالاها و خدمات و در نتيجه کاهش نياز به رفت و آمد را ميسر می سازد. 3) ترغيب استفاده از ترکيب کارآمدی از اشکال حمل و نقل، شامل پياده روی، دوچرخه سواری و وسايل عمومی و شخصی از طريق نرخ گذاری مناسب، سياست زيستگاههای وسيع و سيستمهای نظارتی. 4) ارتقاء و بکارگيری موارد بازدارنده که تمايل به افزايش استفاده از وسايل موتوری شخصی را کاهش می دهد و در پی آن راهبندان های طولانی که اثری جز تخريب محيط زيست، جامعه و اقتصاد را در بر نخواهند داشت؛ از بين می روند. اين کار از طريق نرخ گذاری، قوانين رانندگی، ايجاد پارکينگ و روشهای کاهش ترافيک و بوسيله تدارک ويا تشويق گزينه های حمل و نقل موثرتر، بخصوص در مناطق پرازدحام صورت خواهد پذيرفت. 5) تهيه و يا ارتقاء يک سيستم ارتباطی و حمل و نقل عمومی سازگار با محيط زيست، هميشه در دسترس، مقرون به صرفه و کارآمد بوسيله دادن اولويت به وسايل جمعی با ظرفيت حمل مسافر کافی که برآورنده نياز اوليه مردم و رفت و آمد شهری باشد. 6) ارتقاء و تقويت فن آوريهای کم صدا، کارآمد و بدون آلودگی از جمله، موتورهای کم مصرف و سوخت بدون آلودگی و فاقد آثار مخرب بر اتمسفر. 7) تشويق و ارتقاء دسترسی عمومی به خدمات اطلاع رسانی الکترونيکی نوآوريهای عمده در طول سالهای 2002 تا 2004 اين برنامه با گرد هم آوردن متخصصان و انجام مطالعات زمينه ای سعی بر آن داشت تا دامنه ای از گزينه های راهبردی و ابزار اجرايی مورد نياز در عرصه حمل و نقل شهری را ايجاد نمايد. اين اقدامات در بر گيرنده تحقيقات عملياتی و طرحهای آشکارساز حوزه ای در محدوده مديريت حمل و نقل و استفاده از وسايل غير موتوری شهری بعنوان يک ابزار در جهت تخفيف فقر می باشند. -- پيوند برنامه ريزی حمل ونقل با ارزش گذاری زمينهای شهری و بيرون راندن اجباری ساکنين فقير شهرها از محل سکونت، از طريق همکاری فعالانه با "مبارزه جهانی برای امنيت اجاره نشينی". -- پيوند مسائل حمل و نقل شهری با برنامه مديريت زباله های جامد شهری بمنظور ايجاد فرصتهای شغلی بيشتر برای طبقه مستضعف شهری. -- کاهش اثر گلخانه ای (GHG) از طريق برنامه های مديريتی آزمايشی قابل اجراء در شهرها با مشارکت سازمان "تسهيلات جهانی محيط زيست" (GEF). نيل به اهداف برنامه و نکات برجسته آن -- جلسات متخصصين، مطالعات زمينه ای و انتشار کتاب در مورد مديريت حمل و نقل شهری از طريق برآورد اقتصادی و ابزار تنظيم کننده -- ارتقاء برنامه ريزی ومديريت به بهترين سطح و افزايش کاربرد عملياتی سيستم حمل ونقل عمومی در شهرهای ممالک در حال توسعه. -- کاهش فقربا استفاده از حمل و نقل غير موتوری و ارزان قيمت برای شهروندان بی بضاعت. منبع : [Hidden Content]