جستجو در تالارهای گفتگو

وقتی از یک گونه جانوری فقط یک فرد باقی مانده است؛ آخرین بازمانده، آخرین امید [h=5]سبزپرس – گروه محیط طبیعی؛ کوشان مهران: در سال 1866 جنوب «انتاریو» شاهد عبور گله ای «کبوتر مهاجر» (Ectopistes migratorius) به عرض یک مایل با 300 مایل طول بود که عبور آنها از یک نقطه ثابت 14 ساعت طول کشید. ولی در اول سپتامبر 1914 «مارتا» آخرین نماینده این گونه کبوتر آمریکای شمالی در باغ وحش «سین سیناتی» با مرگ خود آخرین برگ کتاب این گونه زیبا را بست. [/h] در سال 1805 میلادی در بازار گوشت شکار شهر نیویورک، بهای یک جفت کبوتر مهاجر تنها دو سنت بود و به همین دلیل بهترین غذا برای خدمتکاران و بردگان به شمار می رفت. گله ها آنقدر انبوه بود که شاخه ها در زیر بار وزن کبوتران می شکست و پس از اتمام شکار بازرگانان گوشت با دود و تفنگ، کشاورزان خوک های خود را برای تغذیه از لاشه های گم شده به جنگل می فرستادند. با احداث شبکه خط آهن در آمریکا در کنار تلگراف، شکارچیان حرفه ای به سرعت از مکان فرود و مسیر مهاجرت گله ها خبردار شده و با راه آهن به شکارگاه جدید رفته و صید را پس از نمک سود کردن، به شهرهای بزرگ می فرستادند. جز شکار تجاری از بین بردن جنگل های شرق آمریکا و به ویژه حاشیه پنج دریاچه بزرگ نقش مهمی در کاهش تدریجی جمعیت این پرنده به ویژه از سال 1870 داشت. با کاهش جمعیت از نیمه دوم قرن نوزدهم، قوانینی برای ممنوعیت در خارج از قصل شکار و حفاظت از کلونی های زادآوری تصویب شد ولی با تمام این موارد در 22 مارس 1900 آخرین نمونه وحشی شکار شد. از سال 1880 علاقه مندان با گرداوری نمونه های معدود برای تکثیر در اسارت و یا گذاردن تخم های آنها در زیر کبوتران اهلی، سعی در جلوگیری از انقراض داشتند اما افسوس که اکنون از آن جمعیت های میلیونی جز معدود نمونه های تاکسیدرمی شده چیزی برجای نمانده است. در چند روز گذشته خبر تاسف بار مرگ «جرج» آخرین نماینده لاک پشت کوه پیکر جزیره «پینتا» دل دوست داران طبیعت را در سرتاسر جهان به درد آورد. با وجود جایزه 10 هزار دلاری یافتن جفتی برای جرج، او در 40 سال آخر عمر تنها بود و هرچند سعی بر این شد که با نمونه های نزدیک ترین جزیره و ایجاد نمونه های دورگه ژن، جرج پایدار بماند اما افسوس که این تیر نیز به ظلمات گرداب انقراض برخورد کرد. در تاریخ جانور شناسی گونه هایی بوده اند که تلاش های به عمل آمده در آخرین سال ها بی فایده بوده و برای همیشه این گونه ها از کتاب پربرگ زیگونگی پاک شده اند. نرها؛ آخرین بازماندگان «گنجشک ساحلی تیره» روزگاری جنوب ایالت زیبای فلوریدا زیستگاه یکی از زیرگونه های «گنجشک ساحلی» به نام «گنجشک ساحلی تیره» (Ammodramus maritimus nigrescens) بود. این پرنده بر اساس داده های به دست آمده از نمونه های علامت گذاری شده، تنها تا یک و نیم مایل از مکان آشیانه خود دور می شد. در سال 1940 پاشیدن سم DDT روی تالاب های مکان زیست او - با هدف کاهش جمعیت پشه - باعث به هم خوردن چرخه غذایی شده و بر اساس برآورد، تعداد آنها از دو هزار فرد، به 600 فرد کاهش یافت. در دهه های بعد نی زارها برای کشیدن بزرگراه خشکانده شد و به دلیل اختلال و از بین رفتن زیستگاه گونه ای وابسته به یک زیستگاه، تعداد این پرندگان آنگونه کاهش یافت که آخرین پرنده ماده در سال 1975 مشاهده شد. کل جمعیت در سال 1970 تنها به شش پرنده نر محدود شده بود. کارشناسان سعی در زنده گیری آخرین نمونه های نر و معرفی ماده های نزدیک ترین زیرگونه به زیستگاه برای جفت گیری و پایداشت ژن این گونه داشتند ولی این تلاش ها بی فایده بود و در 23 جولای 1980 آخرین نمونه نر که با یک علامت سپید مشخص شده بود، برای آخرین بار دیده شد. اطلاعات ناچیز عامل شکست طرح های تکثیر در این سه مورد، وابستگی گونه به یک زیستگاه یکی از مهم ترین دلایل نابودی و عدم موفقیت برنامه های حفاظتی است. هرچند گله های کبوتر مهاجر میلیونی بودند و به ظاهر همانند گله های بوفالوی دشت های «گریت پلین» تمام ناشدنی به نظر می آمدند و در دهه های نخست برنامه های حفاظتی برای سیاستگذاران توجیهی نداشت، اما نابودی و پاکتراشی جنگل های ساحل شرقی و «نیوانگلند» و اطراف پنج دریاچه بزرگ، بزرگترین ضربه را در کنار شکار سازمان یافته تجاری بر این گونه وارد کرد. عدم آگاهی کارشناسان به ویژگی های رفتاری نیز از دلایل مهم شکست برنامه تکثیر در اسارت است.(گونه کبوتر و «دلیجه» بومی جزیره «موریس» تنها با برنامه پرورش در اسارت و معرفی مجدد در نیمه دوم قرن نوزدهم شانس بقا یافتند) از قرن شانزدهم جزایر «گالاپاگوس» ایستگاهی مناسب برای شکارچیان «بالن» و «شیر دریایی» و البته دزدان دریایی بود. لاک پشتان کوه پیکرکه گاهی ماه ها بدون آب و غذا در انبار کشتی نگاهداری می شدند، به عنوان در دسترس ترین منابع غذایی، در حقیقت پاک روبیده شدند. گونه های گالاپاگوس، قربانی هجوم انسان سگ و خوک و موش وارد شده به جزایر، تخم ها و لاک پشت های کوچک را خورده و بزهای معرفی شده به جزیره، باعث فرسایش شدید خاک به دلیل از دست رفتن پوشش گیاهی در این جزایر نیمه خشک شدند. در دهه 1950 شرکت های گاودار عمداً گله داران را تشویق به کشتن لاک پشتان به عنوان رقیب می کردند. هرچند دولت اکوادور حتی برای پایداشت جاذبه های ارزآور گردشگری سعی در پایداشت زیستگاه لاک پشتان و همچنین افزایش جمعیت گونه های بی مانند جزایر چون سهره ها و «ایگوانای دریایی» و «شیر دریایی گالاپاگوس» دارد (و با نابودی گله های بز باعث احیای پوشش گیاهی بومی پاره ای از جزایر شده است) ولی هنوز موارد زیادی از شکار قاچاق شیر دریایی برای فروش اجزای بدن آن به بازار تجاری تب سنتی چینی و فروش تخم و بچه لاک پشتان در بازار سیاه به گردشگران ناآگاه و مجموعه داران گزارش می شود. در اوایل دهه 1980 که کارشناسان به فکر کاهش فشار انسانی بر زیستگاه جرجِ تنها در جزیره پینتا افتاده بودند، آنگونه با برخورد منفی و فیزیکی مردم روبرو شدند که برای نجات جان جرج او را با مامور مسلح به «مرکز پژوهشی داروین» در جزیره دیگری فرستادند. با درنظر گرفتن این تجربه های تلخ در نجات آخرین بقایای یک گونه در آستانه نابودی، اهمیت پایداشت زیستگاه ها در کشوری چون ایران به راحتی ملموس است. به ویژه زیستگاه های تالابی چون میانکاله و مسیرهای بین مهاجرتی چون «کویر میغان» در کنار زیستگاه های یگانه و بی مانندی چون جنگل ابر، کوه گنوی بندر عباس و جنگل های ارسباران بدون چون و چرا باید تحت پایداشت کارا و بدور از اما و اگر قرار بگیرند. افسوس که...