جستجو در تالارهای گفتگو

بررسی الگو های رایج انفجار در گالری های معدنی و مقایسه آنها با وضعیت جاری معادن ذغالسنگ کرمان(مطالعه موردی معدن ذغال سنگ پابدانا) چکيده آتشباري زيرزميني با توجه به شرايط سخت و كمبود سطوح آزاد، همواره از آتشباري سطحي دشوارتر بوده و نياز به طراحي و برنامه‌ريزي دقيق‌تري دارد. از طرف ديگر الگوي انفجار، تاثيري مستقيم روي زمان و هزينه‌هاي حفاري براي تونل‌هاي معدني و ساير ابنيه‌هاي زيرزميني دارد. در اين ميان، ايجاد گالري‌هاي معدني، بخشي از مهمترين فعاليت‌هاي مربوط به آماده‌سازي و استخراج در معادن زيرزميني است كه نقش به‌سزايي در افزايش توليد معدن دارد. با توجه به اينكه اساس كار پيشروي در يك گالري معدني، داشتن طرح و برنامه‌اي مشخص و رعايت استاندارد‌هاي موجود در اين بخش است و اين امر در بسياري از معادن ايران چندان مورد توجه قرار نگرفته است، در اين تحقيق، پس از مطالعه دقيق وضعيت جاري آتشباري در معادن زغال‌سنگ كرمان، كليه پارامتر‌هاي موثر در انجام يك آتشباري موفق، با بررسي روش‌ها و الگو‌هاي استاندارد و رايج آتشباري در دنيا، تعيين و در مقايسه آن با وضعيت جاري معادن منطقه كرمان، عوامل كاهش ميزان راندمان پيشروي در اين معادن مشخص شده و در نهايت راهكار‌هاي عملي رفع مشكلات جاري اين بخش ارائه شده است. کلمات کليدي: معدن زغال‌سنگ پابدانا، الگوي انفجار، آتشباري، پيشروي. 1. مقدمه حفاري، انفجار و پيشروي گالري‌ها، از مهمترين فعاليت‌هاي بخش آماده‌سازي در معادن زيرزميني است كه بايد بر اساس طرح و برنامه‌اي مشخص و مبتني بر الگويي متناسب با شرايط هر معدن انجام گيرد. هدف از اجراي طراحي در عمليات آتشباري، نيل به سه هدف است: 1. تعيين نوع و ميزان مواد منفجره مورد نياز. 2. روش توزيع و کاربرد اين مواد براي رسيدن به‌هدف مورد نظر. 3. از بين بردن يا کاهش صدمات ناشي از انفجار براي تاسيسات و ديواره‌هاي تونل. مصرف مواد ناريه در پيشروي تونل 3 تا 10 برابر آتشکاري معادن روباز است. ميزان پيشروي در اين عمليات بستگي به‌قطر چال خالي، سطح مقطع تونل، ميزان خرج‌گذاري و آرايش چال‌ها دارد. ضمن اينکه نمي‌توان نقش خصوصيات و جنس سنگ موجود را ناديده گرفت. مقاومت فشاري، ميزان درزه و شکاف و جنس سنگ از مهمترين فاکتورهاي تاثيرگذار بر عمليات آتشباري زيرزميني است. 2. منطقه زغالي كرمان 2ـ1. موقعيت جغرافيايي و مشخصات زمين‌شناسي منطقه معادن زغال‌سنگ اين منطقه، از جمله معادن فعال ايران هستند که بعد از طبس بالاترين ذخيره را دارا بوده و به‌عنوان تامين‌کننده اصلي زغال مورد نياز ذوب‌آهن اصفهان مطرح هستند. اين منطقه در جنوب‌شرقي ايران، استان کرمان، شهرستان کوهبنان و در منتهي‌اليه شمال‌غربي ناحيه زغال‌دار كرمان و در حد فاصل طول‌هاي جغرافيايي "30، 56 درجه تا "32، 56 درجه شمالي و در فاصله عرض‌هاي جغرافيايي "08، 31 درجه تا "11، 31 درجه شرقي قرار گرفته است. منطقه پابدانا از طريق جاده آسفالته به‌طول 142 كيلومتر به‌شهر كرمان متصل مي‌شود كه از طريق همين جاده امكان انتقال زغال به كارخانه زغال‌شويي زرند توسط كاميون كه در فاصله 45 كيلومتري معدن قرار دارد نيز وجود دارد. اين منطقه داراي 5 معدن فعال بود كه بزرگترين منطقه معدني شركت تهيه و توليد مواد معدني ايران هم از نظر توليد و هم از نظر ميزان ذخيره به‌شمار مي‌آيد. در حال حاضر اين ناحيه به 4 منطقه معدني كه شامل منطقه اصلي (پابدانا)، منطقه معدن هشوني، منطقه همكار و معدن كمسار است، تقسيم‌بندي شده است[1]. با هدف طراحي و بهره‌برداري و با توجه به توپوگرافي، شيب و گسترش لايه‌ها، معدن پابدانا به دو قسمت در شيب تقسيم شده است: الف: معدن اوليه پابدانا (از افق 2550+ متر تا سطح زمين) ب: معدن بزرگ پابدانا (از افق 2400+ متر تا 2550+ متر) از نظر زمين‌شناسي، زغال‌سنگ کرمان در يک بزرگ ناوديس (ژئوسنکلينال) واقع شده است. اين ناوديس بيضي شکل بوده که کشيدگي آن به موازات دشت کرمان ـ زرند داراي امتداد شمال‌غرب ـ جنوب‌شرق است. اين ناوديس از چند مجموعه زغالي تشکيل شده است. براي اينکه لايه‌هاي زغال به‌راحتي مورد بررسي قرار گيرند آنها را بر اساس زمان تشکيل يعني از قديم به جديد به زون‌هاي A، B، C، D و E نام‌گذاري كرده‌اند. زون D تنها به‌طور تقريبا كامل به‌وسيله چاه‌هاي حفر شده قطع شده است. در اين زون 13 لايه زغالي وجود دارد كه به‌ترتيب از پايين به سمت بالا به نام‌هاي1d، 2d، 3d، 4d، 5d، 6d، 7d، 8d، 9d، 10d، 11d، 12d و 13d ناميده شده است. در اين ميان تنها 7 لايه زغالي به نام‌هاي 2d، 4d ،5d، 6d، 8d ،9d قابل كار هستند. ساير لايه‌ها داراي اهميت اقتصادي چنداني نيستند[1]. 2ـ2. ميزان توليد و ذخيره معدن [1] معدن اصلي پابدانا با ظرفيت توليد 600 هزار تن زغال‌سنگ در سال طراحي شده است و از سال 1350 ساخت معدن آغاز و عمليات بهره‌برداري در سال 1357 آغاز شده است. معدن از طريق حفر تونل 4 در افق 2400 + متر باز شده است. براساس طرح توسعه معدن، ذخيره زغال‌سنگ معدن اصلي پابدانا از سطح زمين تا زير افق 2250 متر به شرح جدول (1) است.