تکثیر و پرورش میگوی آب شیرین (قسمت دوم)

[Yamna 1 17,420]

محیط زیسست لاروها که شامل موارد زیر است

الف ) شوری

بعضی از تفریخگاهها همواره با بزرگتر شدن لاروها شوری را کاهش می­دهند. ما توصیه می­کنیم شوری پرورشی 0 تا زمان دگردیسی باقی نگهداشته شود.

ب ) درجه حرارت

در یک دامنه حرارت انتخاب ، با افزایش درجه حرارت ، لارو سریعتر رشد و پوست اندازی می­کند . دامنه درجه حرارت مطلوب 31-26 درجه سانتیگراد است . در حرارت زیر 26-24 درجه سانتیگراد لارو به خوبی رشد نخواهد کرد. همین طور درجه حرارت بالای 33 درجه سانتیگراد معمولاً کشنده است. از تغییرات ناگهانی در درجه حرارت آب باید جلوگیری کرد، زیرا که ممکن است موجب شوک و مرگ و میر شود.

ج ) اکسیژن محلول

اکسیژن در آب پرورش لارو باید در حد امکان نزدیک به نقطه اشباع نگهداشته شود. سیستم هوادهی فقط باید به مدتهای کوتاه ( مثلاً برای معاینه لاروها) خاموش گردد.

د ) نور

قرار گرفتن در معرض نور مستقیم ، احتمالاً برای لاروها مضر است. به ویژه در سیستم پرورشی با " آب زلال " به هر حال ضروری است که تا حدی به تانک لارو نور برسد. این نور باید نور آفتاب یا نوری با همان کیفیت طیفی باشد. به همین سبب توصیه می­شود که 90% سطح تانک پوشیده شود.

هـ) بهداشت

بهتر است که هیچگاه از وسایل دستی برای بیش از یک تانک استفاده نشود. بنابراین هر تانک باید برای خود دارای تور ، لوله های سیفون ، فیلترهای یدکی و غیره باشد. آب نباید هیچگاه از یک تانک به تانک دیگر منتقل شود. تانکهای لارو باید همیشه با نیروی ثقل یا سیفون به خوبی زهکشی شوند. بعضی از تفریخگاهها تمام وسایلشان را در محلول پرمنگنات پتاسیم در PH=3 بین هر چرخه پرورش لارو ضدعفونی می­کنند.

تغذیه لاروها

تفریخگاههای گوناگون ، انواع مختلف غذاها را به کار می­برند که مهمترین آنها عبارتند از : ناپلی ( نوزاد ) میگوی آبشور ، تخمهای ماهی ، گوشت اسکوئید ، آرتمیای بالغ یخ زده ، آرتمیای بالغ خرد شده ، گوشت ماهی ، فرنی تخم مرغ ، کرمها و غذاهای ترکیبی

بیشتر لاروهای میگوی آب شیــرین در اولین روز زندگی ( روز تفریــخ ) تغذیه نمی­کنند. در هر حال بعضی از آنها تغذیه می­کنند و بهتر است که مقداری B.S.N (نوزاد سخت پوستان کوچک ) در اولین روز نیز تهیه شود. از آن پس تا روز پنجم روزی دو بار در صبح و شام B.S.N داده می­شود.

برداشت و نگهداری پست لاروها

در عمل ، بیشترین سازگاری جانوران با آب شیرین ، در تانک لارو حاصل میشود. هنگامی که اکثریت لاروها دگردیسی یافته اند ( حداقل در روز 28 ) تانکها را باید برگرداند تا سطح حدود 35cm تخلیه شوند و به تدریج با آب شیرین در طی مدت زمان 3-2 ساعت پر گردند. هوادهی نیز مانند همیشه باید در طی عمل پر کردن ادامه یابد. سپس لاروها را میتوان برداشت و منتقل کرد یا تانکهای لارو را میتوان تا 70cm ببا آب شیرین مجدداً پر کرد تا جانوران در آن نگهداری شوند. بهترین روش برداشت پست لاروها از تانکهای لارو کاهش سطح آب و استفاده از تورهای مخروطی (ساچوک) است.

انتقال لاروها

تانکهای انتقال ماهی که سیستم سرمادهی و هوادهی دارند ، برای انتقال لارو میگوی آب شیرین از تانکهای نگهداری تفریخگاه به محل استخر مناسبند اما این تانکها به ندرت در دسترس یا قابل تهیه­اند. برای حمل در فاصله­های تا یک ساعت به محل استخر میتوان از ظروف هوا دهی شده استفاده کرد. ظرف زباله صد لیتری محتوی 40 لیتر آب ، 30000 پست لارو را نگه ­می­دارد . در بین ظروف باید جداره­هایی برای جلوگیری از حرکات زیاد آب در طی انتقال جا سازی شود. برای مسافتهای طولانی تر میتوان تکنیک مشابه تکنیک رایج برای انتقال ماهیهای آکواریومی را به کار برد، یعنی انتقال در کیسه­های پلاستیکی محتوی آب و هوا یا اکسیژن که میزان انتقال 250- 125 پست لارو در لیتر عملی است.

 

نیازمندیهای محل تفریخگاه

آب

تأسیس تفریخگاه میگوی آب شیرین معمولاً نیاز به یک مکان ساحلی دارد، هر چند که راههای دیگری نیز وجود دارد. آب شیرین فراوانی نیز باید در دسترس باشد. بهترین محل از جهت ذخیره آب که اهمیت خاص فنی دارد جایی است که با حفر چاه از اعماق مختلف ، هم آب شیرین و هم آب شور از زیر زمین به دست آید.

تعدادی از تفریخگاه­های معروف میگوی آب شیرین ، آب شور را از چاه­های حفر شده در سنگهـای مرجانی که به طور طبیعی در زیر محلشان واقع است ، می­کشند که به نظر می­رسد یک منبع بدون آلودگی را فراهم می­سازد. اگر چنین محلی در دسترس نباشد، باید جایی را انتخاب کرد که مستقیماً به ساحل شنی دسترسی داشته باشد. این ساحل باید در اندازه­های مختلف شن مخلوط داشته باشد. بهترین حالت برای تأمین آب شیرین تفریخگاه ، منابع زیر زمینی است . آب لوله کشی نیز که دارای هوای بسیار است ، معمولاً مناسب است و باید حدود 48-24 ساعت قبل از استفاده ، برای آزاد شدن کلر ، دست نخورده باقی بماند آب چاه نیز باید هوادهی شود و با شیوه جاری کردن آبشاری ، میزان اکسیژن محلول در آب به حد یا نزدیک به اشباع برسد.

بسیاری از تفریخگاه­های میگوی آب شیرین ، هم برای تأمین آب شیرین و هم آب شور از منابع سطحی ، استفاده می­کنند، اما این کار ، توصیه شدنی نیست. این تفریخگاه­ها آب دریا را از یک موج شکن غیر قابل تطبیق در دریا یا یک سیستم شناور قابل تطبیــق می­کشند. یک توری درشت برای جلوگیری از ورود گیاهان و جانوران بزرگ لازم است. آب شـیرین نـیز اغـلب بـا نیروی ثقل یا پمپ از منابع سطحی همچون رودخانه­ها یا نهرهای آبیاری تأمین می­گردد. این عمل تفریخگاه را در معرض تغییرات شدید کیفیت آب و خصوصاً ترکیبات آب از نظر مواد شیمیایی کشاورزی قرار می­دهد . شوری آب خور­ها هم بطور روزانه و هم به طور فصلی متغیر است. اگر آب شیرین از دریا یا از صنایع سطحی کشیده شـود، بعـضی از اشکال تـصفیه ضـروری مـی­گردد که مـعمولاً شامـل بعضی از انواع فیلتر شنی سنگریزه­ای است. به علت مشکلات فوق­العاده و خطرات احتمالی ، محققان جای سازی تفریخگاه­های میگوی آب شیرین را درمناطقی که فقط منابع آب سطحی در دسترس است ، پیشنهاد نمی­کنند. به هر حال تجربه نشان می­دهد که این مسئله مانع توسعه چنین تفریخگاه­هایی نخواهد شد. تعیین حداقل نیازمندیها باید در طی ارزیابی محل بر روی نقشه آبخیز و تجزیه آب خصوصاً برای آفت­کش­ها صورت گیرد.

آب شیرین و آب دریای مورد استفاده برای مقاصد تفریخگاهی هر دو باید دارای PH در دامنه تغییرات 5/8-7 باشند و درجه حرارت نیز باید تا حد امکان به دامنه مطلوب (30-28) درجه سانتیگراد محدود باشد. سولفید هیدروژن نباید وجود داشته باشد ، اگر از آب لوله کشی استفاده می­شود باید کلر آن به وسیله هوادهی خارج گردد. پست لاروهای کوچک از بعضی از گونه­های میگوهای دریایی در مقابل نیتریت و نیترات حساسیت بیشتری دارند، هم بر حسب مسمومیت حاد و هم مزمن ( دومی موجب رشد و توان کمتر می­گردد) . به طور آزمایشی ما پیشنهاد می­کنیم که مقدار نیتریت و نیترات آب ورودی تفریخگاه نباید بیش از P.P.m 1/0 (No2-N) و P.P.m20(NO3-N) باشد.

آب دریا باید تا حد امکان ، تغییرات روزانه و فصلی کمی داشته باشد در تفریخگــاه­های آب شیـرین بهتــر اسـت از آب شیریــن دارای سختـی کل کمتـر از Ca Co3 10 P.P.m استفاده شود. تجزیه نمونه­ای آب لوله کشی دو تفریخگاه موفق نشان می­دهد که مقدار آهن و منگنز باید پایین باشد . واضح است که جایی که از آب سطحی استفاده می­شود و منابع آب آن بر اثر آلودگی ناشی از تخلیه تانکرها ، پالایشگاه نفت ، دباغی، آفت­کشهای کشاورزی و حشره­کش­ها یا مثلاً کارخانجات شیمیایی در معرض خطر قرار می­گیرد، باید تفریخگاه ساخته شود.

هر چند مقدار زیاد آهن زیان­آور به نظر می­رسد ، پرورش موفقیت آمیز لارو میگو را با استفاده از آب چاه محتوی 15-20p.p.m محلول آهن گزارش کرده­اند.

کمیت آب شیرین و شور مورد نیاز برای تفریخگاه میگوی آب شیرین نه تنها به مقیاس عمل مورد نظر بلکه به شوری آب دریا نیز بستگی دارد. ظرفیت پمپاژ باید برای پر کردن تانک با آب لب شور در مدت یک ساعت برای تعویض آب درحداکثر سرعت ممکن ، کافی باشد. بنا بر این ، اگر چه هر تانک به طــور میانگین کمتر از 4 لیتر در دقیقه مصرف می­کند ، ظرفیت پمپاژ و لوله­های انتقال باید برای ذخیره حداکثر تقاضای تقریبی 170 لیتر در دقیقه به ازای هر تانک 10m3کافی باشد . به عبارت دیگر تا 180m3 آب 0 برای هر 100000 پست لارو تولیدی ، بدون هیچ مشکلی مصرف می­شود. به علاوه ، باید آب شیرین بیشتری برای برقرار داشتن تانکهای نگهداری پست لاروها ، منظور گردد. برای یک تفریخگاه با ظرفیت 5 تانک لارو 10m3 ، مصرف اضافی تا 42m3 در روز آب شیرین برای ذخیره تانک­های نگهداری پست لاروها باید فراهم گردد. به طور متوسط مصرف آب لب شور با این اندازه (5 تانک 10m3 ) باید 20-30 m3 در روز باشد.

 

سایر نیازمندیها

محل یک تفریخگاه خوب باید دارای ویژگی­های زیر باشد:

الف ) ذخیره نیروی الکتریکی مطمئن که تابع قطع و وصل برق شهری نباشد.

ب ) دسترسی به جاده چهار فصل برای وارد کردن مواد و خارج کردن پست لارو .

ج ) تا دورترین استخر بیش از 16 ساعت فاصله زمینی وجود نداشته باشد.

د ) دسترس به کمک­های حرفه­ای بیولوژیکی مـوسسات دولتی یا سایر نهادها.

هـ ) دسترسی به منابع آب شور و شیرین .

و ) اقلیمی که آب را در دامنه حرارتی مطلوب 28-30 درجه سانتیگراد نگهدارد.

ز ) دسترسی به منابع غذایی برای لاروها .

ح ) مهارتهای فنی و مدیریتی در سطح بالا.

 

وسایل تفریخگاه که شامل موارد زیر است :

تانک لارو

انواع مختلف ظروف برای رشد لارو میگوی آب شیرین به کار می­رود و شامــل تانک­های ته مسطح مدور ، تانک­های پلاستیکی ته مخروطی مدور ، تانک­های مستطیلی و غیره است . اندازه داخلی مناسب این تانک­های مستطیلی 14m2 است که با ارتفاع 70 cm تقریباً 10m3 آب را نگه می­دارد. تانک­ها را می­توان در فضای باز قرارداد ، اما باید در سایه باشند.

تانک­های نگهداری و اختلاط

برای نگهداری پست لاروها قبل از توزیع و برای اختلاط آب لب شور برای تفریخگاه نیز تانک­هایی لازم است. در مورد تانک­های لارو ، روش ساختن ، اندازه و شکل ، بر حسب محل و مقیاس عمل فرق می­کند. تانک­های ساخته شده از واحدهای 50m3 سیمانی یا بلوک­های سیمانی مناسب هستند. طرحشان شبیه تانک­های پرورش لارو است با این تفاوت که به جای 7m , 2mعرض دارند و به جای 7m ، 10m طول دارند.

پمپ هوا

پمپ آب

وسایل اندازه گیری کیفیت آب

لوازم متفرقه از قبیل انواع تورها ، داروها و غیره .

 

مدیریت:

اغلب مشکلات تفریخگاهی از مدیریت ضعیف ناشی می­شود. شایع­ترین علل از بین رفتن لاروها ، مرگ و میرهای واقعی ناشی از فقیر بودن کیفیت آب یا بیماریها نیستند ، بلکه از کمبودهای فیزیکی ناشی از خطاهای سادهمجری در طی تمیز کردن و سیفون کردن تانک ، تعویض آب و غیره سرچشمه می­گیرد.

بیماریها :

بیماریها معمولاً عامل ثانوی هستند و از نقص بهداشت تانک ، تعویض غیر کافی آب ، کمیت یا کیفیت غذا ، و اکسیژن محلول در شرایط بد ناشی میشوند.

تک سلولیها شایع­ترین عامل بیماریهای لارو می­باشند. عفونتهای قارچی لاروها در مواردی مشاهده شده است اما غالباً در پی بهداشتی تر کردن غذا و کاهش تراکم لاروها رفع میگردد. فورمالین 200-250 p.p.m روزانه به مدت 30 دقیقه ،عامل موثری برای درمان بیماریهای ناشی از تک سلولیها و قارچهاست. بیماری صدفی یا لکه­های سیاه که بدیهی­ترین بیماریهای پست لارو و میگوهای در اندازه بازاری هستند از تهاجم باکتریهای تجزیه کننده کیتین ناشی می­شوند و در بعضی از مواقع با قارچها آلوده می­گردند. تاری یا سفیدی بافتهای عضلانی که غالباً به طرف دم صورت می­گیرد ، احتمال دارد که واکنشی در برابر استرس باشد.

صیادان:

صیادی را اصولاً سایر گونه­های آبزی ، پرندگان ، مارها و انسان انجام میدهند. استفاده از تورهای با ارتفاع 60 سانتیمتر با چشمه­های ریز در اطراف استخرها برای جلوگیری از ورود صیادان مشکل­آفرین به استخرها مفید است. مشکلات ناشی از هیدروزوا به ویژه به هنگام استفاده از منابع آب سطحی نمایان میشود. استفاده از مواد شیمیایی نیز برای مبارزه با هیدروزوا به کار میرود. عمده­ترین صیادان مشکل آفرین مارها و گربه ماهی رودخانه­ای هستند. خرچنگهای گرد نیز مشکلاتی را به وجود می­آورند، به ویژه از آنرو که سوراخهایی در دیواره استخرها ایجاد می­کنند. البته میتوان آنها را با قرار دادن تله­هایی در دیواره استخرها از بین برد.

کیفیت آب :

__گیاهان آبزی

وجود گیاهان ریشه­دار در استخرها به جز آنهایی که برای ایجاد دیواره استخرها به کار می­روند ، مشکلاتی در مدیریت استخر ایجاد می­کنند. در حقیقت آنها برای میگوها مفید هستند و منبع غذایی را تشکیل می­دهند اما وجودشان برداشت را مشکل می­کند. برای مبارزه با گیاهان آبزی باید :

الف ) در استخرها مناطق کم عمق وسیع ایجاد نکرد.

ب ) هیچگاه یک استخر را مدت زیاد با آب کم نگه نداشت .

ج ) مقدار کافی توده فیتوپلانکتونی در استخر نگهداری شود.

د ) رویشهای غوطه ور کنده شوند.

پیشگیری :

میتوان از داروهایی مانند استرپتو مایسین و بی پنی­سیلین به آب پرورش لارو به مقدار 1/25 p.p.m تا 2/5 p.p.m هر دو یا سه روز در طی پرورش در تانکهای مخروطی اضافه کرد. در صورت مشاهده مرگ و میر ناشی از نکروز یا افزایش باکتریهای رشته­ای تا P.P.m 5 افزایش می­یابد. دارو زدن یا درمان هنگامی صورت می­گیرد که سطح آب قبل از آغاز پر کردن مجدد در حداقل باشد. با این حال این روشها توصیه نمیشود زیرا ممکن است که موجب مقاومت باکتریها در مقابل آنتی بیوتیکها گردد.