بذر تربچه

[masi eng 47044]

تربچه جزء سبزیجاتی میباشد که ریشه خوراکی دارد و بومی جنوب آسیا و اروپا میباشد و سپس در تمامی جهان کاشته شده است.

تربچه بومی ایران نبوده و از خارج از کشور به کشور ما وارد شده است.

این گیاه از خانواده Brassicaceae یا همان خردل میباشد و از نظر ظاهر و بافت شبیه چغندر و شلغم است ولی طعمی متفاوت دارد.

تربچه می تواند در طول 3 روز از دانه به یک گیاه کوچک تبدیل شود و این نامگذاری نیز به همین علت بوده است .(Raphanus sativus به یونانی یعنی سریع ظاهر شونده ، که اشاره به جوانه زنی سریع تربچه دارد.)

این گیاه محصول معمول مزارع در آمریکا میباشد و چون در 3 تا 4 هفته بالغ میشود ، گیاهی محبوب برای کاشتن در باغ کودکان است.

شهروندان واهاکا و مکزیک در 23 دسامبر به عنوان بخشی از جشنهای کریسمس ، جشن تربچه دارند که در این چشن چهره های معروف را با تربچه درست کرده و در میدان شهر نمایش می دهند.

این گیاه خواص دارویی زیادی دارد.

بطور کلی دو نوع ترب وجود دارد :

1- ترب سیاه که معمولا در پائیز برداشت می شود .

2-تربچه که به رنگهای مختلف قرمز و وصورتی و بصورت های دراز و گرد وجود دارد .

ترب گیاهی است یکساله و یا دو ساله که ارتفاع ساقه آن تا یک متر می رسد .(معمولا بین 20 سانتیمتر تا 50 سانتیمتر میباشد.)

برگهای آن پهن ، ناصاف ، کرک دار و با بریدگیهای نامنظم می باشد .

گلها از خرداد تا شهریور بر روی این گیاه مشاهده میشوند و همزمان هم نر هستند و هم ماده و گرده افشانی توسط حشرات صورت می گیرد.

هر گل 4 گلبرگ دارد و 4 کاسبرگ به رنگ سبز روشن .

گلهای آن برنگ سفید ، زرد روشن ، آبی روشن و بنفش است که درانتهای شاخه ظاهر می شود .

دانه این گیاه بیضی شکل ، قهوه ای رنگ و کمی پهن میباشد و بین مرداد تا شهریور رسیده میشوند.

نگهداری از گیاه تربچه به شرح زیر میباشد:

نور: بهترین حالت برای این گیاه قرار گیری در آفتاب کامل میباشد.(میتواند در نیمسایه نیز قرار داشته باشد.)

خاک: خاک مناسب ، خاک لومی یا شنی با ph حدود 6.5 تا 7 میباشد.( خاک باید قلیلیی یا خنثی باشد.)

آبیاری: باید به طور متوسط صورت پذیرد به نحوی که خاک همیشه مرطوب باشد.

دما: 13 درجه دمایی مناسب میباشد.

به طور کلی در معرض سرما نباید قرار داشته باشد.

خواص داروئی تربچه به شرح زیر میباشد : ترب از نظر طب قدیم ایران گرم و خشک است و از زمانهای بسیار قدیم برای درمان بسیاری از بیماریها بکار می رفته است .

1)ترب برای دفع سنگهای صفراوی مفید است .

2)ترب در بعضی از اشخاص تولید گاز و آروغ می کند و تخم آن گاز و نفخ را از بین می برد .

3)ترب برای درمان نقرس و روماتیسم مفید است .

4)برگ ترب اگر با غذا خورده شود به هضم غذا کمک می کند .

5)آب برگ ترب برای تقویت چشم مفید است .

6)ترب برای درمان یرقان مفید است .

7)تخم ترب درد را تسکین می دهد .

8)در صورت مسمومیت غذایی مقداری تخم ترب را همراه با سکنجبین به بیمار بدهید باعث استفراغ می شود و معده را پاک می کند .

9)برای مداوای زخم های بدن از ترب و عسل ضماد تهیه کرده و روی زخم بگذارید .

10) دم کرده ترب ادرار آور است و برای درمان حبس البول بکار می رود .

11)تخم ترب ادرار آور و قاعده آور است .

12)اگر دست یا پای شما سرما زده است ترب را در آّب بجوشانید و بگذارید تا کمی سرد شود بطوریکه دست را نسوزاند سپس عضو سرما زده را چند بار در روز در این جوشانده قرار دهید .

13)دم کرده ریشه ترب تقویت کننده بدن است .

14)برای دفع سنگ کیسه صفرا و سرفه های تشنج آور از ترب بصورت زیر استفاده کنید :

در یک ترب بزرگ حفره ای ایجاد کرده و همچنین در ته آنهم سوراخ ریزی بوجود آورید بطوریکه آّب قطره قطره از آن خارج شود . سپس مقداری شکر در حفره ریخته و آنرا با آب پر کنید و ترب را در دهانه شیشه یا استکانی قرار دهید که آب آن قطره قطره از سوراخ ریز ته ترب خارج شده و در داخل شیشه یا استکان پر شود . این آب را چند بار در روز بنوشید .

15)خوردن تخم ترب ترشح شیر را زیاد می کند .

16)جوشانده ترب برای درمان اسهال خونی مفید است .

17)تخم ترب اشتها آور است.

18)برای از بین بردن تب، تخم ترب را دم کرده و به بیمار بدهید .

19) تخم ترب بصورت ضماد برای ورم پستان در مادران شیرده استفاده می شود .

در مورد خواص این گیاه میتوان به موارد زیر نیز اشاره کرد:

به گزارش «Ask.com» ویتامین C موجود در برگ آن ۶ برابر ویتامینی است که در ریشه وجود دارد. این گیاه حاوی کلسیم، پتاسیم، مس، اسید فولیک و آنتوسیانین (Anthocyanin) نوعی آنتی اکسیدان قوی است.

برگ های آن نیز در درمان یرقان موثر است. مصرف منظم آب این گیاه حرکت روده را آسان تر کرده و به تدریج اشتها را بهبود می بخشد.

تربچه که سرشار از فیبر است یبوست را درمان می کند و مصرف منظم آن برای رفع بواسیر مفید است.

مصرف روزی ۲ و یا ۳ بار، یک قاشق مرباخوری آب تربچه همراه یک قاشق مرباخوری عسل، بیماری هایی مانند سرفه معمولی، سیاه سرفه، گلودرد و ناراحتی ریوی را رفع می کند.

برای از بین بردن دانه های سرسیاه و لکه ها به طور روزانه جوشانده دانه تربچه را به ناحیه لکه دار بمالید.

برای تهیه این محلول یک مشت دانه تربچه را به مدت ۱۰ تا ۱۵ دقیقه در ۴ لیوان آب بجوشانید و بگذارید خنک شود. سپس پنبه آغشته به این محلول را به طور منظم روی دانه های سیاه و لکه ها بمالید.

این محلول برای کاهش درد و التهاب بر اثر گزیدگی حشرات نیز مفید است. این گیاه برای رفع اختلالات ادراری مانند التهاب و آلودگی قارچی موثر است. خاصیت ضدسموم و ضدسرطانی آن برای درمان سرطان های مختلف مانند کلیه، روده، معده و ... موثر اشست.

ویتامین c، فسفر، روی و ویتامین B کمپلکس موجود در این گیاه ریشه ای برای پوست مفید است.

خاصیت ضدعفونی کننده آن، اختلالات پوستی مانند خشکی، ترک و جوش های قرمز را رفع می کند.

این گیاه که غنی از فیبر، آب و حاوی میزان پایین کربوهیدرات قابل هضم است، مصرف آن به افرادی که قصد کاهش وزن دارند توصیه می شود.

با تب ایجاد شده از عفونت مقابله می کند. علاوه بر خاصیت هایی که ذکر شد، تربچه سوخت و ساز بدن را تنظیم کرده و گردش خون را بهبود می بخشد.

روش کاشت و نگهداری تربچه:

اين گياه داراي انواع و اقسام فراواني بوده برگ هاي آن بيضي شكل و كشيده هستند و اطراف برگ داراي بريدگي و شكاف بوده و زبر(خشن) ميباشد .

برگ ها مستقيم از ريشه خارج مي شوند . قسمت اصلي و خوراكي تربچه برجستگي انتهايي برگ ها است كه به رنگ هاي مختلف ، سفيد ، قرمز ، و دورنگ ديده مي شود .تربچه ، يكي از سبزيهاي اشتها آور است كه در اكثر خانواده ها آن را مصرف مي كنند . برگ آن نيز خوراكي مي باشد .عده زيادي از مردم تربچه را در منزل مي كارند و در سر سفره اغلب خانواده ها ديده ميشود .

اصولا اين گياه را به دو نوع تقسيم مي كنند و كليه انواع اين گياه را در اين دو دسته قرار مي دهند .1– تربچه نقلي يا تربچه چهار فصل : اين قسم تربچه خيلي زود سبز شده و محصول آن در مدت زمان كوتاهي بدست مي آيد .تربچه به شكل و رنگ هاي : گرد قرمز ، گرد ارغواني / گرد سفيد ، گرد بنفش ، گرد قرمز نوك سفيد ، تربچه نيمه بلند قرمز ، نيمه بلند قرمز نوك سفيد ، نيمه بلند ارغواني ، نيمه بلند سفيد ، تربچه بلند قرمز ، تربچه بلند سفيد و بلند بنفش وجود دارد .

2– ترب يا تربچه درشت : براي بدست آوردن محصول ترب ، مدت زمان بيشتري لازم است .بوته هاي ترب ، بزرگتر از تربچه مي باشد .

لذا بايستي فاصله بوته ها از يكديگر بيشتر باشد تا فضاي لازم براي رشد گياه وجود داشته باشد .ترب ، به دو رنگ ، سفيد و سياه وجود دارد كه به نامهاي : ترب سفيد و ترب سياه ناميده مي شوند .آب و هوا و خاك : تربچه در هر آب و هوا و خاكي مي رويد ، لكن در هواي گرم زود خَشَبي ( خشك و چوبي ) و پوك شده از مرغوبيت آن كاسته ميشود . از نظر خاك ، زمان كشت را بايد در نظر داشت ، باين معني كه براي كشت بهاره ، زمين شني و سست بهتر از زمين رسي و شني سخت مي باشد .بعكس براي كشت انواع تابستانه در زمين هاي رسي و شني و نمدار بهترين محصول بدست مي آيد .

روش كاشت و ازدياد تربچه و ترب : تكثير تربچه ، وسيله بذر مي باشد.بذر تربچه ، قرمز رنگ ، كروي شكل و نسبتا ريز است .

قوه ناميه بذر تربچه ( قدرت سبز شدن بذر ) در حدود ۵ سال است .به اين معني كه بذر تهيه شده از تربچه براي كاشت بعدي حد اكثر تا ۵ سال قابل استفاده مي باشد . ولي بهترين محصول از بذرهاي جوان كه حد اكثر ۳ ساله باشند بدست مي آيد .بذر تربچه ۴ تا ۷ روز بعد از كاشت سبز مي شود .

بذر مورد نياز براي ۱۰۰ متر مربع زمين از انواع تربچه نقلي يا ريز ۲۵۰ تا ۳۰۰ گرم و براي انواع درشت ۱۰۰ تا ۱۵۰ گرم مي باشد .معمولا تربچه نقلي را به صورت نوبر مي كارند . به اين منظور از آبانماه به بعد تربچه را در زير نايلون ، يا شاسي ، يا گلخانه كاشته ، در زمستان برداشت مي نمايند .تربچه را در هواي آزاد و فضاي باز مي توان بجز در طول زمستان در همه فصول كاشت .كشت تربچه ، به دو طريق خطي ( رديف كاري ) ، دستپاش ( كرتي ) انجام مي شود .

زمان كاشت تربچه ، در فضاي باز بنا به سردي هوا از اول اسفند ماه تا اول آبانماه توصيه مي شود .و مي توان پياپي آن را كاشت و برداشت نمود.ميزان مصرف بذر در زمان كاشت بستگي مستقيم به دقت و توجه فردي دارد كه بذر را مي كارد .اگر به صورت فشرده كاشته شود ، مقدار بذر مورد نياز بيشتر و اگر تُنُك و كم پُشت كاشته شود ، ميزان بذر مورد مصرف كم خواهد بود .( تذكر : آنچه در مورد نحوه كشت و مراقبت تربچه بيان شد شامل ترب، نيز مي شود . فقط فاصله بين بوته هاي ترب ، بيشتر از تربچه خواهد بود .همچنين مقدار بذر مصرفي ترب ، كمتر از تربچه ، بوده و مدت زمان سبز شدن ترب طولاني تر از تربچه خواهد بود .)

روش خطي ( رديفكاري ) : در روش خطي ، بهتر است به ترتيبي بذرها را در شيارها قرار داد كه فاصله بذرها از يكديگر ۱ تا ۲ سانتيمتر ، فاصله شيارها از هم ۱۰ تا ۱۵ سانتيمتر باشند . سپس خاك اطراف شيارها را بروي بذرها بخوابانند .

روش كرتي ( دستپاش ) : در روش كرتي ، بايستي دقت شود بذرها بطور يكنواخت در زمين پخش شوند .به اين منظور مي توان مقدار بذر مورد نياز براي كاشت را با ۲ تا۳ برابر خاك نرم و يا ماسه مخلوط نموده ، توامآ در زمين پاشيد .سپس با ماله چوبي يا شن كش روي آنها را پوشانيد تا بذرها زير خاك رفته و در معرض تابش مستقيم آفتاب و هواي آزاد قرار نگيرند .همچنين در دسترس پرندگان نباشند .

كود دادن : تربچه از لحاظ احتياج به مواد غذايي و كود خيلي قانع است به نحوي كه در زميني با حد اقل مواد غذايي مي توان دو نوبت متوالي در سال تربچه را كاشت .لكن براي برداشت محصول خوب و مرغوب تقويت زمين ضرورت دارد .

تذكر : چون تربچه معمولا پس از ۱۸ تا ۲۵ روز از تاريخ كاشت بذر ، قابل برداشت خواهد بود ، توصيه مي شود كه بذر آن را با ساير سبزيها بكارند تا زمين بخاطر كشت تربچه معطل نماند .به اين منظور مي توان تربچه را با سبزيهايي مانند : هويج درر يك زمان و يك محل كاشت .زيرا در حالي كه تربچه برداشت مي شود ، هويج شروع به رشد ميكند و از زمين حد اكثر استفاده خواهد شد .بذر گيري : براي آن كه شخصا بتوان بذر خوب تهيه نمود و بذر مورد نياز سال بعد را تامين كرد .از آخرين محصول پاييزه تربچه هاي سالمتر و خوش فرم تر را جدا كرده ، جمع آوري مي نمايند و در زير خاك خشك كنار هم به صورت رديف مي خوابانند .در طول زمستان آنها را به همين شكل نگهداري نموده در اسفند تا فروردين ماه بتدريج آنها را از زير خاك خشك خارج كرده ، به فواصل ۴۰ تا ۵۰ سانتيمتر از يكديگر مي كارند .پس از مدتي شاخه گل آنها از خاك خارج شده گل مي دهد .در تيرماه و مرداد ماه بذرآنها مي رسد . پس از رسيدن بذرها ، شاخه هاي حامل بذرها را كه در غلاف ( غلاف بذرها را در داخل خود نگهداري مي كند ) قرار دارد قطع نموده و دسته مي كنند و در محل خشكي كه هواگير باشد خشك مي كنند .پس از آنكه غلاف ها خشك شدند آنها را با ملايمت و به آهستگي به زمين مي زنند ( مي كوبند ) تا بذرها از داخل غلاف ها خارج شوند .آنگاه بذرها را از خاشاك جدا ساخته و در قوطي ، جعبه و يا پاكت در محل مناسبي نگهداري مي كنند .در مورد تربچه هاي زمستانه بايستي از بذر تربچه هاي پائيزه بذر تهيه نمود

این گیاه ، گیاهی مناسب برای کاشتن در کنار سایر سبزیجات میباشد زیرا آفات و حشرات به برگهای این گیاه حمله میکنند و ریشه گیاه و سایر گیاهان در امان میمانند.