معرفی روان‌شناسی بچه‌های مجازی

[YAGHOT SEFID 29302]

روان‌شناسی بچه‌های مجازی ... :icon_gol::ws2:

 

 

امروزه جدید‌ترین اماكن جذاب و پرزرق و برق را می‌توان در یك اتاق كوچك، یك‌جا فراهم كرد! مدل‌های مجازی آن‌ها، تنها با داشتن یك رایانه‌ی شخصی، قابل دسترسی‌ست. اگر به عمق عملكرد آن‌ها پی‌ببریم و وارد دنیای جدید شویم، متوجه خواهیم شد كه كودكان و نوجوانان، بی‌دلیل جذب این محیط نمی‌شوند. البته كودكان به‌دلیل تكامل‌نیافتن كامل حس استقلال‌طلبی و اجتماعی‌شدن، كم‌تر به این عرصه نیاز پیدا می‌كنند اما با پیشرفت تكنولوژی و در دسترس‌بودن آن برای همه، حتی كودكان نیز با وجود عدم نیاز واقعی، جذب آن می‌شوند. به‌راستی چه چیزی آنان را این‌گونه جذب می‌كند؟

با هم، قدمی در دنیای مجازی برمی‌داریم. وارد اتاق می‌شویم، دكمه‌ی روشن‌شدن رایانه را می‌فشاریم، با چند فرمان كوتاه، به محیطی به‌نام «اینترنت» وارد می‌شویم.

 

در آن‌جا فروشگاه‌هایی وجود دارد كه بدون مراجعه‌ی حضوری به آن‌ها، می‌توانید سفارش كالای مورد نظرتان را بدهید، كتابخانه‌هایی وجود دارد كه همه‌نوع كتابی -اعم از داخلی و خارجی- در آن‌ها یافت می‌شود. این امكان را دارید كه به مطالعه‌ی بخش‌هایی از كتاب مورد نظرتان بپردازید و حتی می‌توانید برخی از كتاب‌های الكترونیكی را به‌صورت رایگان داشته باشید.

 

از كنار آموزشگاهی عبور می‌كنید كه‌ همه‌نوع آموزشی در آن‌ داده‌می‌شود؛ از درست‌كردن گل‌چینی گرفته تا ستاره‌شناسی. پارك‌هایی وجود دارد كه در آن‌، مردم از سراسر دنیا آمده‌اند و بدون تعارف و نگرانی، با یكدیگر گپ می‌زنند؛ از تجربه‌های تلخ و شیرین ‌گرفته تا پیشنهاد همكاری‌های تجاری و... البته تا انتهای خیابان مجازی، جایی بسیار زیبا و دیدنی وجود دارد كه دیدن آن را به شما توصیه‌می‌كنیم.

روان‌شناسان و والدین، پس از حضور چنین سرزمین جذاب اما عجیبی، به این چالش افتادند كه آسیب‌های احتمالی آن را نیز تشخیص‌دهند. آنان ‌پس از مطالعه‌ی دقیق و همه‌جانبه‌ی این پدیده، دلایل تعلق خاطر نوجوانان را این‌گونه توصیف كردند:

1- كسب و كشف هویت:

نوجوانان در سن نوجوانی به‌دنبال شناخت خود و ارائه‌ی تصویر مشخصی از پنداره‌ی خود می‌باشند. «اینترنت» به آنان این امكان را می‌دهد كه به‌دنبال گروه‌هایی بگردند كه در كنارشان احساس تعلق را به‌دست آورند. در «اینترنت» طیف گسترده‌ای از گروه‌ها، علائق، مذاهب، مكاتب و شخصیت‌های گوناگون وجوددارد كه می‌توان با آن‌ها آشنا و هم‌سو شد.

 

2- جدایی از خانواده و والدین:

نوجوان می‌خواهد مستقل باشد، كارهای خود را به‌تنهایی انجام‌دهد و با غرور خود، ‌به هیچ‌كس اجازه‌ی دخالت در امورش را نمی‌دهد. این امر، فوق‌العاده هیجان‌انگیز است و فضای مجازی و بی‌قید و شرط، برای نوجوان، این امكان را فراهم می‌سازد که افراد جدیدی را ملاقات ‌كند، كارهای هیجان‌انگیزی ‌‌انجام ‌دهد، به اكتشاف جهان بپردازد، اظهارنظر ‌كند و خود را توانا ببیند و... که تمام این‌ها تنها با یك رایانه و در یك اتاق انجام می‌گیرد.

 

3- آزادی مطلق:

بر‌خلاف تصور عمومی، نوجوانان فقط با رایانه چت نمی‌كنند؛ آنان عطش سیری‌ناپذیری به دانستن و كاوش‌ دارند. اینترنت به آنان این امكان را می‌دهد كه بدون محدودیت، به اطلاعات گسترده‌ای دسترسی ‌داشته باشند. حتی برخی نوجوانان عقاید، نقطه‌نظرات و افكاری كه شاید در دنیای واقعی، زیاد جدی تلقی نشود را با تأسیس وبلاگ و... منتشر می‌كنند كه حتی ممكن است روزانه بیش از صد‌نفر، آن‌ها را ببینند. او در این فضا دیده می‌شود، افكارش را عرضه می‌كند، استقلال و اعتماد‌به‌نفس كسب می‌نماید و با افكاری بسیار راحت و آزاد به مسائل واقعی زندگی خود می‌پردازد.

 

درست همانند دیگر وسایل و ابزاری كه برای كمك به انسان، اختراع می‌شوند و ممكن است استفاده‌های منفی و مضر نیز ‌در‌پی داشته باشند، اینترنت هم دارای كاركردها و استفاده‌های غیر‌مفید و حتی ضد‌اخلاقی می‌تواند باشد كه باید تحت كنترل دقیق و مثبت قرارگیرد.

البته اشتباهی كه برخی والدین می‌كنند، بسیار زیان‌بار‌تر از كمك‌نكردن‌شان است؛ آنان به‌جای نظارت، دخالت می‌كنند، درحالی‌که باید هدف از نظارت، حمایت باشد چراکه خطرات وسیعی در این راه وجود دارد، ‌مانند شكارچیان انسان؛ برای نمونه امكان دارد فردی خود را یك دختر 17‌ساله‌ معرفی كند اما در اصل، مرد 40ساله‌ای باشد كه به‌علت جرائم رایانه‌ای، تازه از زندان آزاد شده و به‌دنبال طعمه می‌گردد! اگر این فرد، خود را یك نوجوان معرفی نكند، خود را به‌عنوان یك دوست، محرم اسرار، همدرد و حمایت‌كننده جلوه‌می‌دهد اما والدین، چگونه می‌توانند عزیزان خود را از گزند این آسیب‌ها مصون نگه‌دارند؟

متأسفانه برخی از والدین اظهار می‌كنند كه ما به فرزند خود آزادی و استقلال می‌دهیم، حال تشخیص با اوست؛ ‌به هر جهتی كه می‌خواهد، برود. او نیز باید مانند دیگر هم‌سالان خود پشت میز رایانه بنشیند، آن را یاد بگیرد و اگر توانست تایپ كند، حتماً رشد كرده و راه را از بی‌راه تشخیص می‌دهد.

والدین باید کارکردن با رایانه را یاد بگیرند و با فرزندان خود همراه شوند. در زیر، راه‌هایی به این منظور پیشنهاد شده است:

 

- با آنان صحبت‌كنید:

سعی‌كنید بدون این‌كه لحن اتهام‌آمیزی داشته باشید، برنامه‌ی كاری او را در اینترنت جویا شوید، از او بخواهید شما را به این دنیای جدید معرفی كند، از فعالیت‌های لذت‌بخش‌اش در این محیط سؤال كنید و كنجكاوی نشان‌دهید:

«در اینترنت چه می‌كنند؟ چه كسانی وجود دارند؟ چه می‌گویند؟» از مزایا و معایب اینترنت از او سؤال كنید، نشان‌دهید كه آن را قبول دارید اما نسبت به خطرات احتمالی آن نیز حساس هستید. سعی‌كنید رایانه را در اتاق خصوصی قرار ندهید. برای نمونه در پذیرایی خانه باشد. با این كار، هم نظارت را آسان كرده‌اید و هم استفاده از رایانه را معطوف به خانواده نیز نموده‌اید.

 

 

- تعیین قوانین منطقی:

قوانین برای جهت‌دهی به رشد اجتماعی و فرهنگ‌پذیری فرزندان لازم است. مسلماً دوست ندارید فرزندتان تا دیروقت بیرون از منزل باشد، هر فیلمی ببیند و دست به هر كاری بزند. حتماً محدودیت‌هایی برای زمان یا مدت معاشرت در اینترنت قائل شوید؛ قوانینی كه به‌روشنی نشان‌دهد چه اعمالی را نمی‌توان انجام داد.

 

 

- تعادل برقرار سازید:

درست است كه دنیای مجازی، فوق‌العاده جذاب و مفید می‌باشد اما زندگی واقعی نیز وجود دارد. نوجوان را تشویق كنید كه به فعالیت‌های زندگی روزمره بیش‌تر بپردازد. متأسفانه بازی‌هایی مانند «دزد و پلیس، بالابلندی و...» به «بازی‌های كشت و كشتار، قتل، خون‌ریزی و انتقام» تبدیل شده كه روحیه‌ی لطیف و خیرخواهانه‌ی كودك را به شخصیتی خشن، مضطرب و روان‌پریش تبدیل می‌كند. از استفاده‌ی بیش از اندازه‌ی فعالیت‌های رایانه‌ای جلوگیری كنید.

 

 

- كنترل نرم‌افزاری:

خوشبختانه برخی از نرم‌افزارهای تجاری وجود دارند كه به كمك آن‌ها می‌توان نظارت و كنترل فعالیت نوجوانان در فضای مجازی را امكان‌پذیر كرد. به كمك این برنامه‌ها می‌توانید وب‌سایت‌هایی كه او از آن‌ها استفاده كرده را ثبت‌شده، مشاهده نمایید. می‌توانید برای استفاده‌ی او از اینترنت، محدودیت زمانی قائل شوید؛ فقط كافی‌ست با یك متخصص رایانه مشورت كنید تا نرم‌افزار مورد نظر شما را معرفی نماید. البته خیلی مفیدتر خواهد بود كه این امر را با ‌دادن بینش به نوجوان اعمال كنید و به او بگویید كه صلاح‌اش را خواستارید و این كار، صرفاً به سود خود اوست، نه خصومت و دشمنی با او.

 

 

- هرگز سعی‌نكنید نوجوان را از دسترسی به رایانه محروم‌ نمایید؛

این استراتژی، شعله‌ی آتش را در او شعله‌ورتر خواهد ساخت. سعی‌کنید اعتمادبه‌نفس او را افزایش داده و نشان‌دهید كه متوجه و نگرانش هستید. هیچ راهی بهتر از دوستی و هم‌سویی با نوجوان نیست، پس او را درك كنید و هم‌گام با او قدم بردارید.