مزایا و معایب سونوگرافی های سه و چهاربعدی

[نازنين تركـان 783]

 

 

سونوگرافی چیست؟

 

سونوگرافی امواجی است که به بافت بدن مادر فرستاده می شود و بسته به آنکه به بافت نرم یا سخت بدن برخورد کند، تصاویری ایجاد می کند. این تصاویر در سونوگرافی معمولی یا همان سونوگرافی دوبعدی به صورت سیاه و سفید دیده می شود.

پزشک براساس دانسته هایی که در مورد آناتومی بدن دارد آن تصاویر را تشریح می کند و از این طریق مادر را در جریان رشد جنین قرار می دهد.

[نازنين تركـان 783]

مزایای سونوگرافی‌های سه و چهاربعدی:

این روش‌ها مزایای گوناگونی دارند که برخی از مهم‌ترین آن‌ها به‌شرح زیر است:

۱- امکان چرخش موضوع تصویربرداری روی مونیتور و بررسی دقیق توپوگرافیک: به‌عنوان مثال در موارد وجود مقادیر قابل توجه مایع آزاد در شکم، نما و سطح ضایعات ساب‌کپسولر احشایی یا شکل روده‌ها و تغییرات دیامتر آن‌ها قابل بررسی و مشاهده است (مثل نمایی که با لاپاروسکوپی به‌دست می‌آید)

 

۲- امکان بررسی آرتریوگرافیک ضایعات عروقی از جهات مختلف و بررسی گستره‌ی ضایعات فوق

۳- تعیین حجم دقیق احشای توپر شکمی و لگنی که شکل هندسی منظمی ندارند: مثل بررسی پروستات برای کنترل پاسخ به درمان طبی، بررسی حجم آندومتر در ivf، بررسی حجم تومورها طی مراحل درمانی، یا بررسی کلیه‌ی پیوندی

۴- کاهش زمان تصویربرداری در مواردی که ساختار ضایعه پیچیده است: مثلاً در بررسی آنومالی‌های رحمی با ایجاد تصویر کرونال

 

۵- امکان استفاده از نظر مشورتی سایر همکاران: چون اطلاعات کامل تصویری در دستگاه ذخیره شده است (همانند ct اسپیرال) می‌توان این اطلاعات را در زمان دیگری از جهت‌ها و با برش‌های مختلف مورد بررسی قرار داد (مستقیم یا از طریق اینترنت)

 

۶- امکان ثبت اطلاعات کامل ضایعه و بررسی رتروسپکتیو پس از مشخص شدن تشخیص

۷- کمک تشخیصی در مواردی که تصویر پاتولوژی‌های مختلف در نمای دوبعدی قابل افتراق نباشد مثل مواردی از هیدروسالپنکس و کیست تخمدان

 

توجه : ضرورت انجام سونو گرافی های سه بعدی و چهار بعدی تنها بر اساس تشخیص و صلاحدید پزشک متخصص زنان است و نه نظر شخصی خانمها. با وجودی که درنود درصد از موارد تشخیص عوارض در جنین، سونوگرافی دوبعدی می تواند پاسخگو باشد اما سونوگرافی سه بعدی بیش از حد نیاز درجامعه پزشکی اشاعه شده به صورت که به شکل اپیدمی در آمده است

 

 

در سونوگرافی سه بعدی شکاف کام دقیق‌تر نشان داده می‌شود و برای رفع این مشکل (که البته مورد مهمی نیست) جراحی داخل رحمی انجام نمی‌شود؛ چرا که جراحی داخل رحمی فقط برای بیماری‌هایی که تهدید کننده حیات جنین است که آن هم با سونوگرافی معمولی قابل تشخیص است، انجام می‌گیرد و این نوع جراحی هزینه بالایی را در بر دارد. توصیه می‌شود مادران باردار بی‌جهت سونوگرافی سه بعدی را انجام ندهند و اگر مساله کم اهمیتی مثل شکاف کام در سونوگرافی سه بعدی تشخیص داده شد، نگرانی و آشفتگی فکری پیدا نکنند؛ چرا که این مشکل بعد از تولد کودک با جراحی بسیار ساده‌ای برطرف خواهد شد

 

 

هر خانم بارداری به ۳بار سونوگرافی معمولی نیاز دارد یکی در ۳ماهه اول که حاملگی واقعی تشخیص داده شود تا حاملگی خارج از رحم اتفاق نیفتاده باشد ، سه ماه دوم برای تشخیص ناهنجاری ها و در صورت لزوم ختم حاملگی و در ۳ماهه سوم برای تشخیص عوارضی که در حاملگی ایجاد می شود مثل عدم رشد جنین و اقدام در جهت رفع آن

[نازنين تركـان 783]

خطر سونوگرافی های سه و چهار بعدی در کمین جنین :

 

 

۱٫ دستگاههای سونوگرافی سه بعدی و چهار بعدی برای گرفتن تصویر مناسب حداکثر انرژی “آلتراسوند” را به داخل بدن می فرستند و چنانچه”prob” این دستگاه به میزان کافی بر روی شکم مادر باردار نگه داشته شود همانند میکروویو عمل کرده و از نظر تئوری حتی می تواند مایع آمنیوتیک (کیسه آب اطراف جنین) را به جوش بیاورد و بافتهای بدن وی را دچار آسیب کند.

 

 

۲٫ در مطالعات مختلف ثابت شده به دلیل انرژی بسیار بالا امکان بروز آسیب جدی به حلزون شنوایی جنین نیز وجود دارد.

 

 

۳٫ براساس موارد گزارش شده جنین‌هایی که به هر دلیلی بعد از انجام سونوگرافی‌های سه یا چهار بعدی رنگی سقط شده‌اند زیرپوستشان حباب‌های هوا مشاهده شده و تاول‌های پوستی نیز داشته‌اند.

این وسیله در مراحل اولیه بررسی علمی قرار دارد که کاربرد علمی آن در بسیاری از موارد ثابت نشده و ممکن است که اثرات مخربش در سال‌های آینده مشخص شود.

 

 

دارو عامل ۲ درصد از ناهنجاری‌های بارداری

 

از مسائل مهم دوران بارداری، ناهنجاری‌های دوران بارداری است که با انجام سونوگرافی قابل تشخیص است.

امروزه ۲ درصد از موارد ناهنجاری‌های بارداری، ناشی از دارو یا محیط شیمیایی است. یکسری از داروها مثل داروهای ضدتشنج، ضدانعقاد، شیمی درمانی، تتراسایکلین، آندروژن، تالیدومید، لیتیوم، الکل و… به‌عنوان تراتوژن قطعی شناخته شده‌اند و داروهایی که اثرات سوء آن قطعی نیست و منجر به ختم حاملگی نمی‌شوند که شامل بیشتر داروها می‌شود و دسته سوم که فاقد تراتوژن هستند عبارتند از: مسکن‌ها (استامینوفن)، آنتی بیوتیک‌ها

(پنی سیلین‌ها و سفالوسپورین‌ها)، داروهای ضدتهوع (پرومتازین)‌ها.

 

 

لذا متخصصان معتقدند، انجام سونوگرافی کمک شایانی به تشخیص برخی ناهنجاری‌ها و وضعیت بافت شناسی در جنین می‌کند و به همین دلیل نباید انجام آن را برای خانم‌های باردار ممنوع اعلام کرد.

اما با توجه به اینکه برخی از خانم‌ها به واسطه اطمینان خاطر خودشان از وضعیت جنین یا اطلاع از جنسیت آن چندین بار در طول دوران بارداری تحت امواج سونوگرافی قرار می‌گیرند، می‌تواند مضر باشد.

 

 

با توجه به اینکه امواج سونوگرافی می‌تواند موجب اختلال در روند رشد سلول‌های مغز شود جبران آن بسیار دشوار و تا حدی غیرممکن است، بنابراین قرار گرفتن در معرض امواج سونوگرافی به‌مدت ۳۰ دقیقه یا بیشتر نیز می‌تواند مشکلات قابل ملاحظه‌ای را هر چند در مقیاس کوچک برای جنین ایجاد کند.

 

به همین دلیل به مادران باردار توصیه می‌شود تا زمانی که پزشک متخصص لازم ندانسته از وی نخواهند که برایشان سونوگرافی تجویز کند.