فرسایش آبراهه ای

[masi eng 47044]

تعریف فرسایش آبراهه ای یا متمرکز:

این نوع فرسایش بوسیله جریان های آبی که در دامنه ها سرازیر شده و به صورت شیار یا خندق بسته به طول آبراهه و وسعت حوزه اثری از خود باقی میگذارند.

 

 

۱): هزار دره ها:در این نوع فرسایش سطح اولیه زمین کاملا از بین رفته و آبراهه ها به حدی به هم نزدیک شده اند که فقط نوک تپه ها و ته کناره درهه ها باقی مانده است.

 

جنس خاک اغلب لسی و لیمونی بوده و وجود املاح در خاک و انحلال آنها بوسیله آبهای حاصل از بارندگی سرعت عمل فرسایش را افزایش داده و شیب های تندی به دامنه ها میدهد. مرز مشخصی بین فرسایش آبراهه ای و هزار دره ها وجود ندارد.

 

 

حرکت توده ای: در نتیجه اشباع شدن طبقه ای از خاک حاصل میگردد.در اغلب موارد حرکات توده ای بافرسایش خطی همراه میباشند.

 

 

مکانیسم فرسایش آبراهه ای:

 

جریان های متمرکز در آبها باعث کنده شدن کف بستر مجاری آب میگردد.در نتیجه عمق بستر افزایش پیدا کرده و کنار ه های آن نیز ریزش یا لغزش میکنند. در مناطق دارای شیب تند اغلب کف آبراهه ها کم عرض و عمیق تر شده و کناره ها حالت عمودی به خود میگیرد. ولی در جاهای دیگر معمولا عرض بستر زیادتر شده و شیب های کناره ها ملایمتر میباشد. در این حالت مناطقی که دارای شیب تند هستند و یا قسمت های ابتدایی دامنه توسعه میابند و بریدگی هایی را ایجاد مینمایند که هدکت نام دارد.در ایران این پدیده اغلب در آبراهه های موجود در روی مارن قرمز گچی و یا نمکی دوره نئوژن (میوسن)مانند منطقه بین میانه و زنجان به خوبی دیده میشود. معمولا در آبراهه هایی که طول نسبتا کوتاهی دارند فقط یک هدکت دیده میشود. و برای آبراهه ای طویلتر در شرائط فوق هدکت های متوالی به وجود میاید. تشکیل هدکت ها مربوط به بریدگی هایی است که در نتیجه (عدم یکنواختی خاک) حاصل میشود.

 

البته بریدگی هایی که به نام هدکت معروف هستند نباید با تغییر شیب مربوط به سنگ های سخت مقاوم به فرسایش اشتباه گردند/در این حالت اولا محل قسمت های عمودی ثابت بوده و پیشروی وجود ندارد و ثانیا میزان فرسایش بسیار کم است.