نقد و بررسی نور، رازهاي انرژي تاريك را بر ملا مي‌كند

[moein_13 528]

نور، رازهاي انرژي تاريك را بر ملا مي‌كند

 

بهبود فناوري آشكارسازهاي نوري در پروژه اكسس، دانشمندان را به تعيين روشنايي دقيق پرنورترين ستارگان آسمان نزديك كرده است تا بتوان به درك دقيق‌تري از روشنايي ستارگان و تغييرات آن در طول زمان دست يافت.

 

 

محبوبه عميدي: نور پايه نجوم است و اين‌كه هنوز ستاره‌شناسان نتوانسته‌اند به راه حلي دقيق براي اندازه‌گيري ميزان درخشش ستارگان برسند، كمي دور از ذهن به نظر مي‌رسد. اما واقعيت اين است كه علم اخترشناسي گذشته موفقي داشته و با اين حال، اين روزها مي‌رود كه با يك جهش بزرگ علاوه بر نورسنجي بهتر سيارات به پاسخ دقيق‌تري براي ماهيت انرژي تاريك نيز دست پيدا كند.

به گزارش نيوساينتيست، بيش از دوهزار سال پيش، ابرخوس، منجم و رياضي‌دان شهير يوناني روشي هوشمندانه را براي درجه‌بندي درخشندگي يا «قدر ظاهري» ستارگان گوناگون پيشنهاد كرد كه هنوز هم مورد استناد ستاره‌شناسان است و روشي مشابه آن و بر مبناي اندازه‌گيري درخشش نسبي ستارگان در مقايسه با تعدادي از ستارگان مرجع براي اين دسته‌بندي‌ها مورد استفاده قرار مي‌گيرد.

مشكل اينجاست كه مقياس درخشندگي ستارگان مرجع از دقت چنداني برخوردار نيست و هنوز اين بخش از ستاره‌شناسي نتوانسته همگام با ساير پيشرفت‌ها در فناوري آشكارساز‌ها رو به جلو حركت كند. به عنوان مثال، دقيق‌ترين سنجش براي تخمين قدر ظاهري ستاره روشن «نسر واقع»، يكي از درخشان‌ترين ستارگان آسمان به دهه 1970 برمي‌گردد. گري برنشتاين از دانشگاه پنسيلوانيا در فيلادلفيا مي‌گويد: «اين حيرت‌انگيز است. در دو دهه گذشته نيز تنها شاهد پژوهش‌‌هاي اندكي در اين بخش از علم نجوم بوده‌ايم».

به منظور جبران كاستي‌هاي مربوط سال‌هاي اخير، تيمي متشكل از محققان دانشگاه جانز هاپكينز در بالتيمور، مريلند به رهبري دكتر مري‌اليزابت كايزر، تصميم دارد با استفاده از يك موشك حامل تلسكوپ، دقيق‌ترين سنجش ممكن از قدر ظاهري ستارگان مرجع را طي سال‌هاي اخير به انجام برساند. اين پروژه كه اكسس يا «پروژه درجه‌بندي مطلق طيف در ستارگان مرجع» نام دارد، مأموريتي است كه توسط ناسا تأمين اعتبار شده و احتمالا ظرف يكي، دوسال آينده به نتيجه خواهيد رسيد. اين مأموريت فضايي شامل چهار پرواز هم‌زمان به فضاي مياني مدار زمين است كه براي اجتناب از انحراف نور، هر يك كمي بالاتر از جو زمين صورت خواهد گرفت. اين پروازهاي هم‌زمان تنها چند دقيقه به طول خواهند انجاميد.

پروژه اكسس در طول اين پروازهاي كوتاه به سنجش درخشش چهار عدد از شناخته‌شده‌ترين ستارگان مرجع آسمان خواهد پرداخت. اكسس درخشش شعراي يماني و نسر واقع، دو ستاره از روشن‌ترين ستارگان آسمان را در كنار يك‌جفت از كم‌نور‌ترين ستارگان با دقتي حدود 1 درصد يا بهتر از آن اندازه‌گيري خواهد كرد. محققان اين پروژه دستيابي به دقت پيش‌‌بيني‌شده را كه دو برابر دقت سنجش‌هاي كنوني است، مديون بهبود فناوري آشكارسازها در تلسكوپ‌هاي جديد و كاليبره‌شدن آنها توسط نور مصنوعي پيش از آغاز اين مأموريت هستند.

نتايج حاصل از اين پژوهش مي‌تواند در ايجاد استانداردهاي جديد براي كاليبراسيون مشاهدات ساير تلسكوپ‌ها نيز به‌كار گرفته شود. علاوه بر اين امكان سنجش دقيق‌تر درخشش ابرنواخترها و ديگر اجرام آسماني نيز فراهم خواهد شد. چنين دقتي در سنجش درخشش ستارگان مي‌تواند پرده از راز گسترش بي‌پايان جهان هستي يا ماهيت انرژي تاريك نيز بردارد. وجود اين انرژي حدود 12 سال پيش و به دليل مشاهده كاهش روشنايي ابرنواخترهاي دوردست كه در نتيجه دور شدن پيوسته آنها از كهكشان راه شيري بود، توسط ستاره‌شناسان مورد توجه قرار گرفت.

هنوز ستاره‌شناسان از منشاء انرژي تاريك چيزي نمي‌دانند. اين انرژي مي‌تواند محصول يك نيروي بنيادي ناشناخته باشد؛ شايد هم نشاني است از عدم درك صحيح ما از نيروي گرانش و اثرات آن. محققان براي درك بهتر اين پديده به بررسي روند گسترش كيهان و مشاهده تغييرات جزئي در آهنگ گسترش آن در طول زمان روي آورده‌اند و اين مطالعه مستلزم بهره‌گيري از ابزارهايي با دقت بالاتر براي سنجش درخشش ابرنواخترها در دوره‌هاي گوناگون كيهاني است.

آدام ريس از دانشگاه جانز هاپكينز و يكي از اعضاي پروژه اكسس و از جويندگان انرژي تاريك، در گفتگوي با نيوساينتيست مي‌گويد: «استفاده از اطلاعات سنجش نور دريافت‌شده توسط چندين تلسكوپ به شكل هم‌زمان و ادغام آنها در هم مي‌تواند احتمال اشتباهات جزئي را خصوصا در درك ماهيت شتاب توسط ستاره‌شناسان به نحو چشم‌گيري كاهش دهد. آنچه كه ما به عنوان تغييرات انرژي تاريك در بازه‌هاي گوناگون زماني يا شتابي متفاوت مي‌دانيم مي‌تواند تنها يك فريب و نتيجه مشاهداتي باشد كه همگي مرجع مشتركي را به كار نگرفته‌اند. نتايج حاصل از مأموريت اكسس مي‌تواند ستارهشناسان را از دام اين ترديدها برهاند و باعث شود علم درك بهتري از انرژي تاريك داشته باشد».

منبع : خبر آنلاين