هيپرپلازي چيست؟

[masi eng 47044]

سلول ها در پاسخ به تغییرات محیط اطرافشان می توانند خود را تغییر دهند. هیپرپلازی یکی از این پاسخ ها است. هيپرپلازي به معنی افزايش تعداد سلول ها است. هيپرپلازي زماني رخ مي دهد كه جمعيت سلولي قابل تكثير باشد. ممكن است هيپرپلازي همراه با هيپرتروفي و اغلب در پاسخ به همان محرك ها رخ دهد.

هيپرپلازي مي تواند فيزيولوژيك يا پاتولوژيك باشد (يعني هم مي تواند در شرايط طبيعي بدن و در انسان سالم رخ دهد و هم در شرايط آسيب شناختي و بيماري).

دو نوع هيپرپلازي فيزيولوژيك (طبيعي) بدن عبارتند از:

1-هيپرپلازي هورموني: بهترين مثال آن افزايش تعداد سلول های غدد پستاني زن در دوران حاملگي و بلوغ است.

2-هيپرپلاز جبراني: زماني اتفاق مي افتد كه قسمتي از يك بافت دچار بيماري شده يا برداشته شده باشد و در اين صورت بدن با تكثير سلول ها درصدد جبران برمي آيد. به عنوان مثال وقتي قسمتي از كبد برداشته می شود، ظرف 12 ساعت فعاليت ميتوزي (تكثيري) در سلول هاي باقي مانده شروع مي شود و در نهايت كبد را به وزن طبيعي خود مي رساند. بنابراين اگر به دليل تومور، يك لوب (بخش) از كبد را با جراحي برداريم دوباره يك لوب ايجاد مي شود.

3-هيپرپلازي پاتولوژيك (آسيب شناختي، غيرطبيعي): مي تواند به دليل اختلالات هورموني باشد. به عنوان مثال هيپرپلازي خوش خيم پروستات كه ناشي از اثرات موضعي هورمون ها است و يا هيپرپلازي اندومتر (لايه داخلي) رحم كه به علت افزايش هورمون استروژن است. هيپرپلازي در بعضي موارد زمينه ساز سرطان است. به عنوان مثال می توان از هيپرپلازي اندومتر نام برد. ولي هيپرپلازي پروستات خوش خيم است.

فرق هيپرپلازي با سرطان چيست؟

بايد توجه داشته باشيم كه در تمام اين نمونه ها فرايند هيپرپلازي تحت كنترل باقي مي ماند و با قطع تحريك (به عنوان مثال متوقف شدن اختلال هورموني) هيپرپلازي ناپديد مي شود. ولي در سرطان، فرايندهاي كنترل كننده رشد از تنظيم خارج شده يا غيرفعال مي شوند و بدن نمي تواند كنترل كند. با اين وجود، هيپرپلازي پاتولوژيك محيط مستعدي را فراهم مي آورد كه مي تواند در نهايت موجب تكثير سلول هاي سرطاني شود. به عنوان مثال بيماران دچار هيپرپلازي اندومتر رحم در معرض خطر بيشتري براي ابتلا به سرطان اندومتر هستند.

گاهي هيپرپلازي ناشي از ويروس ها است. به عنوان مثال زگيل كه ناشي از نوعي ويروس است و در آن اپيدرم پوست (سطحي ترين لايه پوست) به شدت ضخيم مي شود.

منابع:

-آسیب شناسی پایه (عمومی) رابینز، سال 2007، ویرایش هشتم- کومار، عباس، فوستو، میچل- زیر نظر دکتر مسلم بهادری/ مترجمین: دکتر علی رضا فتح اللهی- دکتر خسرو سبحانیان- دکتر مسعود خدایی- انتشارات ارجمند.

-با سپاس از دکتر میرافشاریه، استاد آسیب شناسی (پاتولوژی) دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی.