نقد و بررسی فیلم چ، ساخته ابراهیم حاتمی کیا

[seyed mehdi hoseyni 27119]

فیلم چ ساخته کارگردان نام آشنای کشورمون ابراهیم حاتمی کیا هست که درباره 2 روز از زندگی شهید مصطفی چمران است که در زمان شورش گروههای جدایی طلب کورد در شهر پاوه کردستان است.

ابراهیم حاتمی کیا در سینمای دفاع مقدس کشورمان به جرات شناخته شده ترین کارگردان هستند و تا کنون فیلمهایی مانند از کرخه تا راین، آژانس شیشه ای، مهاجر، به رنگ ارغوان، دعوت و ... را کارگردانی کردند.

اگر طیف سیاسی کشورمان را به دو دسته اصول گرا و دسته اصلاح طلبان و روشن فکران تقسیم کنیم، آقای حاتمی کیا جزء دسته اصول گرایان معتدل قرار می گیرند. ایشون با دیگر کارگردانان اصول گرای کشورمان نظیر مسعود ده نمکی یا فرج الله سلح شور لااقل در محتوای آثارشان تفاوت دارند.

ابراهیم حاتمی کیا را به جرات می توان یکی از کارگردانان سوسیالیست که دغدغه مردم و جامعه را دارد دانست. بر خلاف سایر اصول گرایان که اهداف شان معمولا حفظ نظام ، میهن، اسلام و دیگر آرمانها است، حرف اساسی حاتمی کیا در فیلمهایش معمولا مردم و مشکلات مردم بوده. به همین جهت ایشون رو می تونیم یک کارگردان با تفکر سوسیال بدانیم.

 

 

 

 

اما درباره فیلم چ

این فیلم با بودجه دولتی با سفارش دولت دهم آقای احمدی نژاد با بودجه 8 میلیارد تومان ساخته شد که بدون اغراق می تواند پر هزینه ترین فیلم ساخته شده در کشور ما باشد. این فیلم متاسفانه با شکست اقتصادی کامل مواجه می شود و تنها 1.5 میلیارد تومان در سینماها فروش می کند.

در این فیلم آقای حاتمی کیا که در عرصه فیلمهای جنگی تجربه بسیاری دارند، از مدرن ترین و پیشرفته ترین تلکنولوژی ها استفاده شده و حتی چندین مشاور خارجی هم برای ساخت این فیلم داشتند. مجددا بدون تردید این فیلم ، مدرن ترین و به روز ترین فیلم جنگی ساخته شده در کشورمان است که توانسته با فیلم نامه ای بسیار قوی آمیخته شود و اثری ماندگار تهیه کند.

فیلم چ به مقدار زیادی با اکثر فیلمهای دفاع مقدس کشورمان متفاوت است. در عامه فیلمهای دفاع مقدسی ساخته شده همگی کلیشه هایی را خوبی می شناسیم. به عنوان مثال خدای گون ساختن شخصیتها در فیلمهای جنگی کاملا رایج بوده و است، اما در این فیلم همه شخصیتها اعم از شخصیتهای سیاسی وقت و اعم از افراد حاضر از جمله خود چمران همگی شخصیتهایی انسانی و معمولی دارند.

این فیلم به هیچ وجه بیوگرافی دکتر چمران نیست. و به گفته خود آقای حاتمی کیا دلیل اینکه نام فیلم را "چ" گذاشتند و "چمران" نگذاشتند این بوده که بیننده بداند در این فیلم ذره ای از زندگی چمران را به صحنه کشیده.

 

 

داستان فیلم:

تابستان 1358؛ زمانی که چند ماه از پیروزی انقلاب اسلامی می گذرد و دولت موقت مهندس بازرگان بر سر کار است و بسیاری از سران ارتش اعدام یا خلع شده اند و کشور در نابه سامانی بسیار است. در همین حین گروهای مسلح و جدایی طلب کورد از فرصت سو استفاده کردند و گروههای شبه نظامی شان را راهی شهرها (شهر پاوه) کردند که دولت مستقل کورد تشکیل دهند و کردستان را از ایران جدا کنند. دکتر چمران (فریبرز عرب نیا) هم نماینده دولت است که به همراه فرمانده نیروی زمینی ارتش (سعید راد) از تهران به پاوه فرستاده شده اند که با جدایی طلبها مذاکره کنند که به جنگ و جدل خاتمه دهند. که در نهایت به توافق نمی رسند و بین گروه جدایی طلبهای کورد و گروه پاسداران (شامل چمران) جنگ خونین رخ می دهد و در این بین هم بسیاری مردم شهر کشته می شوند ...

 

 

نقد فیلم:

به این فیلم چون با موضوع حساسی ساخته شده از جناح های مختلف انتقادات زیادی به آن شده. اما واقع بینانه این فیلم بسیار معتدل و میانه رو کار کرده. البته برخی انتقاد کردند که در این فیلم ارتش را بسیار ضعیف و بی اراده جلوه داده اند و در مقابل گروه پاسداران را قهرمان و ناجی پاوه نشان داده اند.

در این فیلم به هیچ وجه حمایت کورکورانه از انقلاب 57 ایران نمی کند بلکه در کمال تعجب خود من، بسیار معتدل و واقع گرایانه انقلاب ایران را روایت می کند. در مکالمه میان رئیس فرمانده نیروی زمینی (سعید راد) و فرمانده سپاه منطقه اصغر وصالی (بابک حمیدیان) این عنوان می شود که متاسفانه نیروهای انقلابی در قضاوت و محاکمه سران ارتش زود و عجولانه قضاوت کردند و بسیاری از ارتشی های کشور بی گناه اعدام شدند که البته این امر در انقلاب چیزی بدیهی است همان طور که همه انقلابهای دیگر جهان نظیر فرانسه و روسیه جنایاتی بسیار هولناک تر رخ داد.

در طول فیلم در صحبتهای چمران یک کلید واژه وجود داشت با نام "مردم" که بارها از زبان چمران شنیده شد. و تنها مسئولیت و هدف خودش را نه حفظ نظام و انقلاب اسلامی می دانست و نه حفظ خاک کردستان ، بلکه حفظ جان مردم منطقه می دانست. این بیانگر این است که همه اقلام و اقدامات باید در راستای هدف که همان حفاظت از مردم است باشند. این جا است که این فیلم را بر خلاف اکثر فیلمهای دفاع مقدس می توان آن را یک فیلم سوسیالیست دانست.

همچنین در طول فیلم، همه شخصیتهای سیاسی وقت را یکسان و برابر جلوه می دهد. برای مثال جایی از فیلم به چمران گفته می شود که" آیا تو سرباز مهدی بازرگان هستی یا سرباز خمینی؟ " که چمران پاسخ می دهد خمینی هم سرباز خداست مثل بقیه. که این هم استعاره ای زیبا بود بر برابری همه مردم و دلیل دوم بر سوسیالیستی بودن این فیلم.

این فیلم اعتدال را حتی برای جدایی طلبان هم رعایت کرده و آنها را افرادی متجاوز و خالی از منطق و نادان نشان نمی دهد، بلکه رئیس آنها (دکتر عنایتی) فردی تحصیل کرده (که در آمریکا با خود چمران همکلاسی بوده) و دارای آرمانها و اهدافی بلند نشان داده که از طرف خودشان چندان بیراه و غلط هم نبوده اند.

 

 

نظر شخصی منتقد:

در نهایت من این فیلم رو بهترین فیلم ساخته شده در ژانر سینمای دفاع مقدس کشورمون می دونم. این فیلم در جشنواره فیلم فجر 92 ، موفق به کسب 7 جایزه می شود که بیشترین تعداد جوایز را برده. فیلمنامه ای بسیار غنی دارد که با بازی های درخشان هنرمندانی چون فریبرز عرب نیا، سعید راد، بابک حمیدیان و مریلا زارعی همراه شده و اثری جذاب را به جای گذاشت. در این فیلم از تکنولوژی دالبی دیجیتال 5 هم استفاده شده که هنگام نمایش در سالن های سینما بسیار جذاب و مهیج شده بود. همچنین از جلوه های ویژه بی نقصی استفاده شده که تا کنون در سینمای کشور ما مشابه نداشته و به جرات می تونیم بگیم فیلم از نظر جلوه های ویژه و جذابیت های ظاهری و انفجارها در حد فیلمهای هالیوودی بوده.

تماشای این فیلم رو به همه توصیه می کنیم. اعم از کسانی که به سینمای با محتوا و هنری علاقه دارند چرا که این فیلم پیامهای بسیاری برای مخاطب به همراه دارد. یا حتی کسانی که به تاریخ انقلاب و دفاع مقدس علاقه ای ندارند هم توصیه می شود که اکشن فیلم و زیبایی های ظاهری فیلم آنها را جذب خواهد کرد.

در کل این فیلم فیلمی است که ظاهر و باطن بسیار ایده آلی دارد. باطن آن به روایت کشیدن تاریخ و پیامهایی که در دل فیلم نهفته و ظاهر آن هم صحنه های اکشن و جلوه های ویژه بسیار جذاب است.

[seyed mehdi hoseyni 27119]

فیلم کاملا مزخرفی بود.....حیف اون پول بیت المال که هزینش کردن