اطلس قارچ های خوراکی و سمی

[masi eng 47044]

[h=2]

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

[/h]

قارچها موجوداتی بدون کلروفیل بوده و جز در موارد معدودی شبیه گیاهان پست می باشند. قارچها دارای Cellwall معین هستند و با اینکه معمولاً بدون تحرک می باشند ولی ممکن است سلولهای تولید مثلی متحرکی تولید کنند. تکثیر آنها از طریق Spore است.

Spore یک عضو تکثیری در قارچها و مثل بذرگیاهان عالیست با این تفاوت که درتولید Spore اندامهای جنسی نر و ماده دخالت ندارند. قارچها بر خلاف گیاهان فاقد ریشه Root ، ساقه Stem ، برگ Leaf و سیستم آوندی Vascular system می باشند. آنها معمولا رشته ای و پرسلولی بوده و اندامهای رویشی آنها جز در موارد معدود، اختلاف چندانی با یکدیگر ندارد.

رشته های تشکیل دهنده ی بدن یک قارچ از طریق رشد انتهایی طویل میگردند ولی بیشتر قسمتهای بدن آن توانایی رشد داشته و هر قسمت کوچکی از هر بخش قارچ توانایی تولید یک قارچ جدید را دارا می باشد. اندامهای زایشی Generative organs متفاوت از اندامهای رویشی Vegetative.o بوده و به اشکال مختلفی دیده می شوند.

بر اساس همین اختلافات است که طبقه بندی Classification قارچها صورت می گیرد. اندامهای رویشی در قارچهای مختلف تقریبا متحدالشکل بوده و جز در موارد معدودی غالبا اختلاف چندانی بین آنها مشاهده نمی شود.

دستگاه رویشی قارچها Vegetative structure of fungi

دستگاه رویشی در قارچها Thallus نام دارد که در قارچهای مختلف به صورتهای زیر دیده می شود:

1. پلاسمودیم Plasmodium

این دستگاه رویشی شامل یک توده پروتوپلاسمی لخت و پر هسته ای است که برای تغذیه و پیدا کردن مواد غذایی، دارای حرکت آمیبی بوده و این اندام مرحله رویشی میکسومیستها و پلاسمودیوفورومیستها می باشد.

2. مایسیلیِم دروغی Pseudo mycelium

این نوع دستگاه رویشی که در مخمرها Yeast دیده میشود ، شامل یکسری سلولهایی است که از قسمت سر و ته به هم چسبیده و تشکیل زنجیر میدهند.

3. در بعضی قارچها دستگاه رویشی دوشکلی Dimorphic است بدین صورت که قارچ در بافت میزبان Host دارای دستگاه رویشی مایسیلیمی بوده ، درحالیکه اگر قارچ را برروی محیط کشت مصنوعی قرار دهیم به هیچ وجه تولید مایسیلیم ننموده و بلکه بصورت سلولهای مخمر مانند رشد خواهد کرد. از جمله این قارچها میتوان به راسته ی Taphrinales اشاره کرد.

4. در بسیاری از قارچها دستگاه رویشی شامل رشته های میکروسکوپی است که در تمام جهات منشعب شده و برروی یا داخل مواد غذایی مورد استفاده گسترش پیدا میکند. هر کدام از این رشته ها بعنوان Hypha شناخته شده اند. هر رشته ی هیف از لوله ی باریک و شفافی تشکیل شده که در داخل آن پروتوپلاسم سلولی وجود دارد. Hypha در بیشتر قارچهای رشته ای، در فواصل نامنظم توسط دیواره های عرضی به قسمتهای مجزا یا سلولهایی تبدیل میگردد، این دیواره های عرضی سپتا Septa نام دارند.

هیف بر دو نوع است، دیواره دار و بدون دیواره. در قارچهایی که هیف آنها فاقد جدار عرضی است (Aseptate fungi) ، هسته های سلولی در داخل سیتوپلاسم هیف شناور بوده و کم وبیش بطور یکنواخت در تمام طول هیف پراکنده شده اند. این وضعیت را در هیف، Coenocytic می نامند. با این وجود در این نوع هیف ها در هنگام پیری، دیواره ی عرضی در جاهای مختلف هیف تشکیل می شود، همچنین وقتی قسمتی از هیف می میرد، دیواره های عرضی قسمت مرده را از قسمت سالم سوا می سازند. در قارچهایی که هیف آنها واجد جدار عرضی می باشد (Septate fungi)، در داخل هر حجره یا سلول ممکن است تعداد یک، دو، سه ویا بیشتر هسته وجود داشته باشد، بدین ترتیب که در بعضی قارچها سلولها، یک هسته ، در بعضی دو هسته و بالاخره در اکثر قارچها در داخل حجره ی هیف بیش از دو هسته دیده می شود.

علاوه بر هسته در داخل سیتوپلاسم هیف عموماً واکوئلها، دانه های روغنی و حجرات نامشخص دیگری نیز مشاهده میگردد. مجموع هیفها را Mycelium می خوانند. مایسیلیم قارچهای انگل Parasite برروی سطح و یا در بیشتر اوقات داخل بافت میزبان رشد می کند. ازسوی دیگر این مایسیلیم یا بین سلولها گسترش یافته و یا بداخل آنها نفوذ می کند.

اگر مایسیلیم بین سلولی باشد، غذای مورد نیاز قارچ از طریق دیواره ی سلولی میزبان یا غشاء Membrance آن جذب می شود ولی اگر مایسیلیم بدرون سلولها رخنه کند، دیواره ی هیف در ارتباط مستقیم با پروتوپلاسم میزبان قرار می گیرد.

هیف بین سلولی تعدادی از قارچها مخصوصاً انگلهای اجباری گیاهان، مواد غذایی را از طریق اندامی به نام مکه یا مکنده Haustorium کسب می نماید. هاستوریم از طریق سوراخ کوچکی که در غشاء سلول ایجاد میگردد وارد سلول شده و عمل جذب مواد غذایی را انجام می دهد. این اندام ممکن است به اشکال مختلف گرزی Club shape، کشیده drawn ویا مانند ریشه ی گیاهان منشعب Divided باشد. هیف در قارچهای Saprophyte مستقیما با مواد غذایی تماس برقرار کرده و بعد از تجزیه Decomposition آنها، مواد مزبوراز طریق عمل انتشارجذب قارچ می شوند.

در حین رشد مایسیلیم و تولید انشعابات توسط آن، هیفهای پیر، مرده و توسط مایکروارگنایسمهای دیگر تجزیه میگردند.

[masi eng 47044]

تغذیه ی قارچها

با وجود تنوع در اندازه، شکل وساختمان، تمامی قارچها فاقد کلروفیل بوده ودر نتیجه قادر به ساختن مواد غذایی مورد نیاز خود نمی باشند و اجباراً به مواد آلی ساخته شده توسط دیگر موجودات متکی هستند. بنابراین قارچها بر خلاف جلبکها یا گیاهان دیگر جزء موجودات هتروتروف Heterotroph می باشند.

بسیاری از قارچها در آزمایشگاهها برروی محیطهای کشت مصنوعی و بطور خالص کشت داده می شوند، این محیطهای کشت معمولاً دارای عناصر معدنی و مواد غذایی لازم بوده و با این مواد مایسیلیم، قارچ میتواند پروتئینهای مورد نیاز خود را بسازد.

[masi eng 47044]

عناصر مورد نیاز قارچها عبارتند از:

مسCU، مولیبدونMO، منگنزMN، منیزیمMG، آهنFE، رویZN، گوگردS، پتاسیمK، فسفرP، نیتروژنN، اکسیژنO، هیدروژنH، کربنC و کلسیمCA، این مواد بایستی بصورتی در محیط کشت باشند که قارچ بتواند از آنها استفاده نماید.

بطور کلی گلوکز بهترین منبع برای تامین کربن بوده و با وجود این مالتوز، ساکارزو نشاسته ی قابل حل، توسط تعدادی از قارچها بعنوان منبع کربن مورد استفاده قرار میگیرد. بهترین منابع تولید نیتروژن ترکیبات آمونیم یا آمینواسیدها هستند ولی ممکن است تعدادی از قارچها نیتراتها را تهیه و مورد استفاده قرار دهند، همچنین تعدادی از قارچها قادرند ویتامینهای مورد نیاز خود را بسازند اما تعداد کمی از قارچها ممکن است به ویتامینهای تیامین یا بیوتین ویا هردو نیاز داشته باشند. قارچهای مختلف احتیاجات غذایی متفاوتی دارند، تعدادی از آنها مثل Penicillium یا Aspergillus میتوانند روی هرماده ای که در ساختمان آن مواد آلی بکاررفته باشد رشد نمایند.

ازسوی دیگر قارچهایی وجود دارند که به مواد غذایی خاصی نیازدارند، مثلاً بعضی از قارچها میتوانند یک گونه، یک واریته ویا یک نژاد بخصوص ازیک میزبان را مورد حمله قرار داده واز این طریق مواد غذایی مورد نیازخود را تامین کنند.

قارچها آنزیمهایی به داخل یا خارج سلولهای خود ترشح می کنند که آنزیمهای داخل یا خارج سلولی نامیده می شوند.

آنزیمهای خارج سلولی Extracellular مواد غذایی پیچیده Complex را به اشکال ساده تر تجزیه میکنند و این مواد معمولاً در نهایت توسط قارچ و از طریق سطح هیف جذب می گردند.

آنزیمهای درون سلولی Intracellular در داخل سلول عمل کرده و انرژی لازم جهت جذب مواد غذایی از سلول میزبان را تامین می نمایند.

[masi eng 47044]

براساس نوع تغذیه قارچها به سه گروه تقسیم میشوند:

Saprophytes-1

تعداد زیادی از قارچها در این گروه قرار دارند. این قارچها روی بقایای مرده ی گیاهی و حیوانی زندگی میکنند مثل Alternaria، Aspergillus، Penicillium، Rhizopus ، Mucor. ساپرفایتهایی که فقط روی مواد مرده قادر به زندگی هستند به ساپرفایتهای اجباری Obligate saprophytes معروفند. سایر ساپرفایتها در صورتی که فرصت مناسبی بدست آورند قادر به آلوده کردن میزبان زنده نیز می باشند.

Parasites-2

پارسایتها (انگلها) قارچهایی هستند که سلولهای گیاهی و حیوانی زنده را مورد تهاجم Invasion قرار میدهند. این قارچها درجات مختلفی از Parasitism را نشان داده و براین اساس آنها را به گروههای زیر تقسیم میکنند:

1. پارسایتهای اختیاری Facultative parasites

.2 ساپرفایتهای اختیاری Facultative saprophytes

.3 پارسایتهای اجباری Obligate parasites

FPاین قارچها معمولاً قسمت اعظم زندگی خودرا بصورت ساپرفایت سپری نموده اما تحت پاره ای شرایط بصورت پارسایت در می آیند.

FS

این قارچها معمولاً زندگی پارسایتی داشته ولی در غیاب میزبان بصورت ساپرفایت در می آیند.

OPبه قارچهایی که چرخه ی زندگی Life cycle خود را بدون وجود یک میزبان زنده تکمیل ننموده و مواد غذایی مورد نیاز خودرا از سلول زنده دریافت میکنند، پارسایتهای اجباری گفته میشود مثل Erysiphe، Albugo peronospora .

پارسایتها ممکن است در سطح Ectophytic یا داخل Endophytic میزبان استقرار یابند. پارسایتهای سطحی مثل قارچهای مولد سفیدکهای حقیقی Real mildews بر سطح میزبان رشد کرده و مواد غذایی مورد نیاز خود را از سلول میزبان، با تولید هاستوریوم جذب مینمایند.

در مقابل، پارسایتهای داخلی در بافتهای داخلی میزبان رشد می نمایند مثل Albugo ، Ustilago. نحوه ی تهاجم به میزبان در قارچهایOP وFP باهم تفاوت داشته وبه عامل Factor بقا Survival بستگی دارد.

پارسایت اجباری هرگز سلول میزبان را بطور ناگهانی نمیکشد زیرا که مرگ آن زندگی قارچ را نیز به مخاطره می افکند، به تعویق افتادن مرگ سلول میزبان به سود پارسایت است تا دراین صورت بتواند تولید اسپور نماید، یعنی اندامهایی که ممکن است میزبانان تازه را آلوده کرده واز این طریق زندگی قارچ را دائمی سازند. این درحالیست که در پارسایتهای اختیاری خطر از بین رفتن قارچ در اثر کشته شدن سلول میزبان وجود نداشته و قارچ در اولین فرصت میزبان را از بین برده تا بهتر بتواند از آن استفاده نماید.

Symbionts-3

گل سنگ Lichen گیاه نیست بلکه حاصل همزیستی جلبک و قارچ است. قارچ آب و سنگ های حل شده را می مکد و مواد معدنی به دست می آورد. جلبک هم با نور خورشید غذا می سازد. تعدادی از قارچها با گیاهان زندگی مشترکی تشکیل می دهند، این نوع زندگی را Symbiosis (همزیستی) نامیده و هریک از اعضاء شرکت کننده در آن را Symbiont (همزیست) می گویند. گلسنگها Lichens و Mycorrhiza از این نوع قارچها می باشند.

[masi eng 47044]

[h=2]

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

[/h]

برای قارچهای سمی طبقه بندی های متعددی در نظر گرفته شده ولی چون هنوز ترکیبات فعال شیمیائی بسیاری از قارچهای سمی بطورکامل شناخته نشده و از نظر علم گیاه شناسی تشخیص آنها مشکل است لذا آنها را بر طبق خواص فیزیولوژی اثرات و علائمی که روی اندامهای مختلف بدن انسان بجا میگذارند به چهار دسته اصلی و چند دسته فرعی تقسیم نموده اند:

چهار دسته اصلی عبارتند از:

1- قارچ هائی که روی پروتوپلاسم اثر سمی دارند

 

 

این دسته از قارچهای سمی به 3 دسته به شرح زیر تقسیم میشوند.

الف – قارچ هایی که حاوی مخلوطی از زهرهای پپتیدی هستند

آگاریکاسه نوع آمانیتا

این قارچها معمولاً حاوی اسپرهائی میباشند که علاوه بر این که در تکثیر و تولید مثل قارچها اهمیت خاصی دارند در شناسائی و تعیین انواع قارچهای کلاهدار نیز رل مهمی را ایفا می نمایند. این اسپرها که اندازه آنها بین10 تا 40 میکرون می باشد بطور مختلف صاف، ناهموار ، ماسه ای ،(پوشیده از نقاط ریز شنی شکل)، نقطه چین، غده دار، دمل دار(زگیل پهن و خوابیده)، خاردار، زگیل دار، قوزدار، چند ضلعی، چند وجهی، شیاردار، مشبک و بالاخره مشبک حفره دار دیده می شوند.

باید توجه داشت علاوه بر اینکه این ترکیبات سطح قارچی اسپورها در شناسائی جنس قارچها دخالت دارند، در امر شناسائی گونه های آنها نیز مؤثر می باشند. مثلاً شکل این اسپورها در انواع گونه های آمانیتا که جزء مهمترین قارچهای سمی میباشند، در شناسائی علمی آنها نقش ویژه ای را ایفا می نمایند. علاوه بر شکل اسپورها ساختمان و رنگ این اسپورها نیز با هم متفاوت می باشند.

این قارچها حاوی مخلوطی از زهرهای پپتیدی هستند که برای اولین بار در انواع آمانیتاها و قارچهای دیگر از تیره آگاریکاسه یافت شده اند. این قارچها با داشتن اسپرهای سفیدرنگ، وجود حلقه، پوشش، جیل های آزاد و پولک ها مشخص شده اند.

اخیراً تعدادی از این زهرها در بعضی از انواع قارچ های گالرینا که دارای کارپوفورهای مشخص نیستند و اسپر آنها به رنگ زرد مایل به قهوه ای می باشد دیده شده اند و انواع مختلف آنها را می توان بوسیله میکروسکپ مشخص نمود. تقریباً حدود10 تا 12 نوع پپتید حلقوی در این قارچ ها مشخص شده اند که مهم ترین آنها عبارتند از : فالوئیدین ، فالوئین و آلفا ، بتا و گاما آمانیتین که مقدار آنها در قارچ های این گروه متفاوت می باشد.

آمانیتا فالوئیدس :

این قارچ با داشتن کلاه گوشتی شکننده با حاشیه صاف و صیقلی، مشخص میگردد. که ابتدا کروی یا تخم مرغی شکل و سپس پهن و گسترده شده و اندازه آن به 6 تا 12 سانتی متر می رسد. در سطح آن خطوط ظریف و پر رنگی وجود دارد. بعلاوه در سطح کلاه آن گاهی تکه های بزرگی که از بقایای ولواست دیده می شود. این قارچ ابتدا بی بو بوده ولی به مرور بوی گل سرخ خشک شده را پیدا می نماید. اسپورهای این قارچها تقریباً کروی شکل و سفید رنگ بوده و با محلول ید به رنگ آبی در می آید. این قارچ گر چه از لحاظ رنگ متغیر است ولی از نظر وضعیت و شکل ظاهری بسیار ثابت می باشد. منظره معمولی کلاه آن به رنگ زرد مایل به سبز است که در سطح آن خطوط شعاعی ظریف و تیره دیده می شود. این خطوط گاهی در اثر باران یا سایر عوامل جوی بی رنگ می گردند. این قارچ در تابستان در زمین های رسی، آهکی، زیر درختان اسانس دار میروید.

آمانتیاورنا :

این قارچ دارای کلاه نازکی است که ابتدا تخم مرغی شکل بوده و سپس گسترده میشود. در آخر کمی فرورفته و به رنگ سفید، در وسط قرمز روشن در می آید. اندازه این قارچ به 5-8 سانتی متر می رسد. پایه در آغاز توپر و به مرور تو خالی میگردد و در قاعده دارای پیاز تخم مرغی شکل و در ناحیه فوقانی حاوی حلقه کامل سفید رنگی است که به طرف پائین خم می شود. روی حلقه لکه یا خال های فلس مانند کوچکی وجود دارد که به سختی مشاهده می گردد. ولونازک و به رنگ سفید یا حنائی میباشد و همواره، مانند غلافی، پیاز را در بر می گیرد.

آمانیتاویروزا :

این قارچ دارای کلاه مخروطی است که به مرور گسترده می شود ولی همیشه در وسط برجسته بوده و هیچگاه مقعر یا فرو رفته نمی گردد. اندازه آن به 6 تا 10 سانتی متر و ضخامتش به 8- تا 12 میلی متر می رسد و خیلی به راحتی از کلاه خود جدا می گردد.

روی پا به کمی پائین تر از کلاه حلقه بی دوام و در قاعده آن غلافی (ولو) سفید رنگی دیده میشود. کلاه گوشتی آن به رنگ سفید بوده و دارای طعم نسبتا ً نا مطبوع و تهوع آوری است. اسپورها سفید و کروی شکل بوده و با محلول ید ایجاد رنگ آبی مینمایند. این قارچ هنگام تابستان و پائیز در اغلب زمین های سیلسی و ماسه ای جنگلهای مناطق کوهستانی می روید.

آمانیتابیسپوریژرا :

این قارچ که ابتدا دارای کلاه کروی شکل بوده و سپس به مرور گسترده میگردد دارای رنگ سفید می باشد و اندازۀ آن به 4 تا 6 سانتی متر می رسد. پایه آن محکم، سفید ، صاف و باریک بوده و طول پایه از بالا به پائین قطور گشته و در قاعده به یک پیاز تخم مرغی شکل ختم می شود.

حلقه این قارچ سفید رنگ، نازک و مخطط بوده و غلاف آن سفید و محکم می باشد و قسمت پیاز را در بر می گیرد. و در بعضی مواقع بطور نامنظم تقسیم می گردد. رنگ کلاه آن سفید و نازک بوده و بی مزه می باشد. اسپورهای آن سفید، کروی شکل می باشد و با محلول ید ایجاد رنگ آبی می نماید. این قارچ هنگام بهار یا تابستان در جنگلهای پوشیده از بلوط یافت می شود.

آمانیتا بونی سنس :

این قارچ مدتها با آمانیتا فالوئیدس اشتباه می شد ولی بعداً ثابت شد که حاوی ترکیبات سمی فوق الذکر نمی باشد، لذا هنوزاز نظر علمی سمیت آن کاملاً ثابت نشده است . بنظر می رسد حاوی یک الکالوئید ناشناخته ای است که تصور می شود سمی باشد. اخیراً سموم این گروه بخصوص آلفا و بتا آمانیتین در بعضی انواع قارچهای گالرینا اوتومنالیس، گالرینا مارژی ناتا و گالرینا ونناتا یافت گردیده که بوسیله داشتن اسپورهای زرد رنگ تا حدودی از قارچهای آمانیتاها مشخص می گردند. باید توجه داشت خطر مرگ و میر این قارچ ها زیادتر از انواع آمانیتا می باشد. چون تشخیص آنها مشکل و از طرف دیگر به مقدار زیاد در چمن ها و علف ها دیده می شوند، که در دسترس افراد می باشد.

[masi eng 47044]

ب - قارچهائی که دارای سم جیرومترین می باشند:

یکی از سم های پروتوپلاسمیک جیرومترین می باشد که خطر و درجه مرگ و میر آن کمتر از سموم آمانیتا است ولی قادر به کشتن انسان می باشد، این سم در انواع قارچهای فالس مورل بخصوص در گونه های هلولااسکولانتا، هلولاجی کازوهلولا آندروودی وجود دارند.

اختصاصات ماکروسکپی و میکروسکپی هلولاها:

این دسته از قارچها فاقد تیغه می باشند و تشخیص آنها از روی سطح چتری که یکنواخت یا کاملاً چین خورده است و شبیه به مغز گوسفند میباشد ولی هرگز سوراخدار نیست صورت می گیرد. درازا و پهنای این قارچها در حدود 3 تا 8 سانتی متر بوده و به رنگ قهوه ای حنائی یا قهوه ای شکلاتی می باشند و از قسمت تحتانی بطور نا مشخص به 3 تا 5 قطعه متصل به پایه تقسیم می شوند. پایه قارچ ضخیم و به اندازه کلاه یا کوچکتر از آن می باشد و کم و بیش متورم است که در بالا گاهی دارای چند شکاف می باشد.

رنگ آن ابتدا سفید ولی به مرور حنائی یا کرم می گردد. قسمت کلاه این قارچ حلقه حلقه، نازک، نرم و دارای بو و طعم مطبوع است و به سرعت فاسد می گردد. اسپور آنها بیضی شکل، بیرنگ و صاف می باشد که بدینوسیله از سایر قارچهای کلاهدار دیگر مشخص می گردد. این قارچها هنگام بهار به حالت کلنی در جنگلهای پوشیده از خزه که دارای حالت ماسه ای و درختان تیره مخروطیان می باشند می رویند.

مطالعات جدید نشان داده که سم اصلی انواع قارچهای هلولاجیرومترین یا استا آلدهیدان- متیل ان- فرمیل هیدرازون میباشد . بطور کلی این سم خیلی فرار می باشد و به همین علت اگر انواع این قارچها را خشک یا کمی حرارت دهند قابل خوردن می باشد.

سایر انواع قارچهای این دسته دارای ترکیبات سمی دیگری هستند که هنوز بطور دقیق مشخص نشده است. اثرات فیزیولژی این قارچها بیشتر روی سلولهای کبدی می باشد ولی بر روی سیستم گردش خون اعصاب مرکزی نیز مؤثرند.

 

تقریباً زمان پنهانی بین خوردن این قارچها و شروع اولین علائم مسمومیت 6 تا 10 ساعت می باشد. این علائم خیلی شبیه به قارچهای آمانیتا می باشد ولی اثرات مسمومیت آن کمتر است. درجه مرگ و میر با این قارچ 2 تا 4 درصد بوده و معالجه آن شبیه به مسمومیت با آمانیتا می باشد.

[masi eng 47044]

ج – قارچ هائی که دارای سم اورلانین می باشند:

دسته دیگر از سموم پروتوپلاسمیک گونه های قارچهای کورتی ناریوس از دسته آگاریکال می باشد.ترکیب فعال این قارچ ها بیس اکسید- تتراهیدروکسی پی پپریدیل می باشد که تحت نام عمومی اورلانین نامیده می شود.

اختصاصات ماکروسکپی و میکروسکپی کورتینا ریوس اورلانوس:

این قارچ یکی از گونه های کورتسی ناریوس می باشد که دارای کلاه محدب زنگوله مانند،گوشتی و پرده عنکبوتی شکل است. ابتدا حنائی و سپس خرمائی مایل به قرمز شده و به بزرگی 3 تا 8 سانتی متر می رسد و دارای حاشیه نسبتاً نازکی است که در جوانی بطرف داخل خم می گردد. سطح آن را پوشش مخملی نازک پوشیده از کرک تشکیل می دهد. پایه این قارچ توپر، فیبری، یکنواخت و گاهی در قسمت قاعده کمی نازکتر میباشد. این قارچ دارای اسپورهای طویل تقریباٌ دوکی شکل قهوه ای یا قرمز رنگ می باشد. گوشت کلاه قارچ کمی ترش مزه بوده و به رنگ حنائی مایل به زرد می باشد. و از آن بوی ترب و شلغم استشمام می گردد.

این قارچ در جنگل ها و زمین های سیلیس به سرعت رشد میکند. اولین علامت مسمومیت عبارت از احساس تشنگی شدید که شخص مسموم مجبوراست روزانه چندین لیتر آب بنوشد، و بدنبال آن اختلالات گوارشی، سردرد، دردبازو و عضلات، اسپاسم و از دست دادن هوش و حواس عارض می گردد. در مورد مسمومیتهای شدید ضایعات کلیوی ظاهر شده و مرگ ممکن است پس از چند هفته یا بیشتر به سراغ شخص مسموم آید. ولی در موارد مسمومیتهای سبکتر مریض را می توان تا چند ماه تحت مراقبتهای مخصوص نگاهداشت تا بحالت اولیه برگردد. در هر حال آمار نشان داده است که درجه مرگ و میر آن 15 درصد میباشد و علت مرگ و میر بیشتر مربوط به زمان پنهانی و طولانی آن می باشد که بین خوردن این قارچ و شروع اولین مسمومیت با آن 3 تا 14 روز طول می کشد. معالجه مسمومیت با این قارچ بصورت کمکی (سمپوماتیک) بوده و باید توجه و مراقبتهای خاصی جهت حفظ و اعمال کلیه ها و غیره انجام پذیرد.

2. قارچ هائی که روی سیستم اعصاب مرکزی مؤثر می باشند

 

 

این دسته از قارچ های سمی که تحت عنوان سموم اعصاب نامیده شده اند به 3 دسته به شرح زیر تقسیم می شوند.

الف- قارچ های سمی که محتوی موسکارین می باشند.

قارچ آمانیتاموسکاریا :

قارچ آمانیتاموسکاریا ظاهری قشنگ و زیبا دارد. کلاه این قارچ ابتدا کروی شکل است، سپس محدب و بالاخره گسترده شده و به رنگ قرمز تند یا نارنجی در می آید و در سطح آن زگیلها یا فلسهای سفیدی وجود دارد که گاهی در اثر باران از بین میرود. پایه آن بلند، محکم و گاهی باریک بوده و ولو خرد شده ای دارد که گاهی هم وجود ندارد. اسپورها تخم مرغی شکل، صاف و بی رنگ بوده و در مقابل محلول ید واکنش نشان نمیدهند. این قارچ از اواخر تابستان تا اواخر پائیز زیر درختان غان و تیره مخروطیان می روید.

رنگ آمانیتاموسکارینا بر حسب اقلیمها متفاوت و متغیر است. این قارچ به رنگ قرمز، لیموئی و نارنجی دیده می شود.

ماده موسکارین از نظر ساختمان شیمیائی یک ترکیب کواترناری می باشد که برای اولین بار آنرا از قارچ آمانیتاموسکاریا جدا نموده اند.

موسکارین علاوه بر این قارچ در سایر گونه های وابسته دیگر مثل آمانیتاپنترینا ، بولتوس، لپی اوتا، هبلوما و روسولا و غیره گزارش شده است، و از طرف دیگر بعضی گونه های کلیتوسیب بخصوص اینوسیب حاوی مقدار قابل ملاحظه ای موسکارین می باشد.

قارچ اینوسیب پاتویالاردی :

مقدار موسکارین این قارچ همانطور که ذکر شد نسبت به گونه های دیگر اینو سیب ها زیاد می باشد و بدین ترتیب مسمومیتهای شدید ایجاد می نماید. این قارچ با داشتن کلاه گوشتی، نسبتاً ضخیم ، در آغاز مخروطی یا زنگوله مانند بوده و سپس با حفظ برجستگی وسط بطور نامتساوی گسترده می شود و اندازه آن به 5/2 تا 9 متر می رسد. این قارچ در جوانی سفید یا کرم رنگ است ولی به مرور یا پس از چیده شدن رنگ خاکستری و یا قرمز روشن بخود می گیرد. پایه آن نسبتاً استوانه ای شکل، توپر، کاملاً فیبری بوده و در بالا قرمز روشن و در پائین تقریباً سفید می باشد. این قارچ دارای طعم نسبتاً شیرین و بوی میوه جات می باشد. اسپورهای این قارچ تخم مرغی شکل یا دوکی شکل می باشد و به رنگ قهوه ای مایل به قرمز دیده می شود. این قارچ در تابستان و پائیز بطور مجتمع و بیشتر در جنگلهای خشک و اطراف جاده ها و در زیر درختان می روید.

قارچ کلی توسیب ری ولزا :

این قارچ که گونه ای از گلی توسیب ها می باشد دارای مقدار قابل ملاحظه ای موسکارین است که پرهیز از آن الزامی می باشد.

این قارچ با داشتن کلاه مخصوصی که ابتدا محدب و به مرور گسترده شده و سرانجام به شکل قیف در می آید مشخص میگردد. ارتفاع این قارچ به 5 تا 11 سانتی متر می رسد و اندازه کلاه آن نیز 5 تا 8 سانتی متر است که پرده نازک و سفید رنگی سطح آنرا می پوشاند، که در برخی نقاط از بین می رود. گوشت کلاه آن سفید و در زیر کوتیکول کمی مایل به قرمز و دارای بوئی مطبوع می باشد. تیغه ها بهم فشرده، رنگ قرمز بسیار روشن و کمی روی پایه کشیده شده است. اسپورها بیضی شکل سفید و یا بیرنگ میباشند. این قارچ در علفزارها، حاشیه جنگلها و کنار جاده ها می روید. علائم مسمومیت با موسکارین معمولاً 25 تا 30 دقیقه بعد از خوردن قارچ ظاهر خواهد شد و بعلت همین دوره کمون کوتاه به آسانی از سایر مسمومیت ها بخصوص گونه های آمانیتا ها تشخیص داده می شود.

در این هنگام ترشح بزاق، عرق بدن و ریزش اشک زیاد می گردد و این علائم با دل درد، تهوع و اسهال همراه می باشد. سپس نبض پائین آمده، مردمک چشم منقبض شده و شخص مسموم یک حالت آسم مانند بخود می گیرد. در کل حالت روحی و عضلانی مریض تغییر نخواهد کرد. مرگ در حالت های خیلی سخت بعلت از کار افتادن قلب و تنفس به سراغ شخص مسموم خواهد آمد، ولی باید توجه داشت که درجه مرگ و میر این مسمومیت کم است. برای معالجه شخص مسموم ابتدا معده را شسته ، سپس آتروپین را به عنوان پادزهر (آنتی تود) تجویز می نمایند.

[masi eng 47044]

ج- قارچ هائی که محتوی پسیلوسیبین می باشند:

بیشتر این قارچها از انواع پسیلوسیب، کونوسیب (مانندپسیلوسیب کوبنسین و پسیلوسیب سیانوپوی و پسیلوسیب مکزیکانا) می باشند که بوسیله بومیان در جنوب مکزیک از قدیم الایام در مراسم مذهبی مورد استفاده قرار می گرفته است.

قارچ پسیلوسیب مکزیکانا

این قارچ کوچکترین قارچ خلسه آور می باشد زیرا اندازه کلاه آن 12 تا 20 سانتی متر می باشد. کلاه این قارچ به شکل زنگوله است که به رنگ خرمائی تیره دیده می شود. پایه آن بلند و باریک بطول 8 سانتی متر و به قطر 1 تا 5/1 میلی متر است که در بالا به رنگ قرمز و در پائین به رنگ خاکستری یا حنائی درآمده و دارای اسپورهای قرمز روشن می باشند.

این قارچ در چمنزارهای مرطوب و محلهای پوشیده از علف یا خزه بطور انفرادی و کمتر بصورت مجتمع میروید. قارچهای این دسته را از نظر ظاهری نمی توان کاملاً از هم تشخیص داد ولی به آسانی بعلت تشکیل رنگ آبی که درپایه ساقه قارچ ظاهر میشود مشخص می گردند.

مطالعات شیمیائی که بر روی این قارچها انجام شده منجر به جدا کردن دو مشتق تریپتامین شده که عبارتند از: پسیلوسیبین و پسیلوسین که مواد فعال این قارچها می باشند. پسیلوسیلین امروزه مورد مطالعه دقیق کلینیکی قرار دارد تا ارزش آنرا در درمان ناراحتی های روانی معلوم نمایند. علائم مسمومیت در اثر خوردن این قارچ بعد از یک ساعت یا زودتر ظاهر گشته و چند ساعت ادامه دارد. اثر این دارو بیشتر بر روی سیستم اعصاب مرکزی(cns) می باشد و حالات اضطراب و اشکال در تمرکز و درک امری است معمولی ممکن است باعث یک حالت هذیان گردد. علاوه بر این به شخص مصرف کننده یک حالت رویائی و خیالی و نشئه دست می دهد. معمولاً بهبودی خود بخود شروع شده و بعد از 5 تا 20 ساعت کامل خواهد شد. در مسمومیتهای سخت که منجر به تشنج می گردد مصرف دیازپام را توصیه نموده اند.

[masi eng 47044]

3- قارچ هائی که باعث تحریکات دستگاه گوارش می شوند

این دسته قارچ ها از نظر درجه سمیت و مرگ و میر به سه دسته زیر تقسیم می نمایند:

الف- گونه های بسیار خطرناک

این گونه قارچها موجب مسمومیتهای سخت و احتمالاً باعث مرگ مصرف کننده خواهند گردید. از این دسته می توان قارچهای زیر را نام برد.

قارچ رودوفیلوس لیویدوس(آنتولوم لیویدم)

این قارچ با داشتن کلاه گوشتی نامنظم و ضخیم که در ابتدا محدب بوده و سپس گسترده شده و به قطر 20 سانتی متر میرسد مشخص می گردد. لبه آن در ابتدا به داخل پیچیده است ولی پس از رشد کامل به طرف بالا بر می گردد. کلاه در آغاز به رنگ کرم مایل به زرد بوده و سپس خاکستری، سربی و خرمائی می شود، ولی قله آن گاهی به رنگ قهوه ای تیره در می آید.

پایه قارچ محکم، نا منظم، شکاف دار بوده و در قسمت پائین ضخیم و به ارتفاع 10 و ضخامت 3 سانتی متر می باشد. رنگش سفید ولی به مرور زرد روشن می گردد. گوشت کلاه آن ضخیم، سخت، سفید و دارای طعم آردی می باشد. اسپورها چند سطحی بوده و در حال اجتماع به رنگ قرمز مایل به قهوه ای در می آید. این قارچ در تابستان و پائیز اغلب روی خاکهای رسی جنگلهای خشک غیرانبوه و زیر درختان شاه بلوط بطور اجتماع و دایره مانند روئیده ولی هیچگاه زیر درختان تیره مخروطیان یافت نشده اند.

تریکولوماتیرینوم(تریکولوماپاردینوم)

بین تریکولوم ها این گونه تنها قارچ سمی است که در تابستان و پائیز مخصوصاً در نواحی کوهستانی زیر درختان تیره مخروطیان می روید و در دشت کمتر دیده می شود.

 

این قارچ دارای کلاه ضخیم، گوشتی و در وسط برجسته می باشد. ابتدا محدب و در آخر گسترده و کمی گنبدی شکل می باشد. اندازه آن به 6 تا 16 سانتی متر می رسد و حاشیه آن تا مدتی بطرف داخل پیچیده و سرانجام باز میشود. رنگ کلاه خاکستری تیره یا سیاه روشن است و روی آن دسته های فیبری متعددی بصورت حلقه های متحد المرکزی وجود دارد که در وسط متراکم شده و راه راه بنظر می رسد. پایه گرزی شکل، محکم ، توپر، ضخیم و در قاعده متورم و در بالا سفید رنگ و در برابر محلول ید بی اثر است.

پلوروتوس

مهمترین پلوروتوس های شناخته شده عبارتند از: پلوروتوس ریئوس(پلوروتوس فسفورئیوس)، پلوروتوس ایلودنس و پلوروتوس سوبیلودنس که از نظر شکل ظاهری شبیه هم بوده ولی از روی شکل اسپور از هم متمایز می گردند. پلوروتوس ریئوس دارای اسپور پهن است در صورتیکه گونه سوبیلودنس دارای اسپور کاملاً بیضی شکل می باشد. پلوروتوس ریئوس منحصراً بر روی درختان زیتون و دو گونه دیگر بر روی درختان کاج و بلوط می رویند. اغلب این قارچها خاصیت فسفر سانس داشته و این یکی از وجوه تمایزآنها از قارچهای دیگر می باشد. پلوروتوس ریئوس با داشتن کلاه با حاشیه نامنظم و موجدار که ابتدا محدب و سپس گسترده شده و سرانجام توگود و شکل بیضی بخود می گیرد، مشخص می گردد. اندازه آن در حدود 6 تا 11 سانتی متر بوده و سطح آن صاف ، بدون کرک ، براق و به رنگ نارنجی یا زرد زعفرانی میباشد، گوشت آن نسبتاً سخت بوده و در اثر از دست دادن آب تغییر رنگ نمی دهد. بوی آن تند و طعم نسبتاً مطبوع داشته و بدین وسیله مشخص می گردد. پایه آن توپر، فیبری، چرمی، برنگ نارنجی یا قهوه ای مایل به زرد بوده و در مقابل ید تغییر رنگ نمی دهد. این قارچ هنگام تابستان و اوایل زمستان روی درختان زیتون می روید.

ب- گونه هائی که مسمومیتهای نسبتاً سختی را بوجود آورده ولی فاقد مرگ و میر می باشند

قارچ انتولومارودوپلی یوم که با داشتن کلاه و حاشیه موجدار و اندازه های متغیر که اغلب بوسیله شکافهای کم و بیش عمیقی تقسیم میشود، مشخص می گردد. این قارچها زیر درختان آلش و بلوط بصورت مجتمع می رویند.

قارچ آنترلومانید روزوم که بوسیله بوی کلر متصاعد شده از آن مشخص می شود، قارچی است با کلاه کوچک (3 الی 7 سانتی متر) نازک، برنگ سفید خاکستری که در آب و هوای مرطوب به رنگ زیتونی و در آب و هوای خشک به رنگ خاکستری در می آید.

قارچ آنترلوماکلی پتیوم که پایه این قارچ نسبتاً محکم و به رنگ خاکستری روشن و تو خالی است و در قسمت بالا دارای خطوط بسیار ظریفی می باشد. گوشت قارچ شکننده، فوق العاده آبدار بوده و دارای بوی آب ژاول می باشد. این قارچ در پائیز در جنگلهای بلوط می روید.

ج- گونه ائی که اثر مسمومیت آنها ملایم و موجب هیچ ضرری نمی شوند:

روسولا و لاکترها

این قارچها موجب بروز مسمومیتهای رزینوئیدی می شوند که مسمومیتهای بی ضرری می باشند.

اصولاًاین دسته قارچها دیر هضم بوده و گاهی در معده و روده موجب بروز اختلالاتی می گردند. که هیچگاه سخت و خطرناک نیستند.

بروز علائم مسمومیت بوسیله این قارچها ابتدا خیلی سریع می باشد و با تهوع، استفداغ و اسهال شروع می شود. از طرف دیگر ممکنست این علائم مسمومیت خفیف یا شدید باشند.

مرگ و میر در اثر مصرف این قارچها بیشتر بین بچه ها دیده شده است. بسیاری از موارد شخص مسموم خودبخود بهبودی حاصل می نماید. رژیم غذائی سبک و استفاده از داروهای کمکی توصیه گردیده است.

قارچ لاکتارینئس تورمینوزوس

قارچ لاکتارینوس تورمینوزوس دارای کلاهی به قطر 5 تا 12 سانتی متر میباشد که دارای رنگ قرمز گوشتی پریده تا قرمز هویجی بوده و دارای چندین حلقه های تیره رنگ می باشد و بصورت قیف فرو رفته دیده می شود. این قارچ در ابتدای رشد دارای تارهای خوابیده می باشد. بعداٌ تارها را از دست داده ولی تا اواخر دوران رشد بعضی خالهای تیره رنگ را حفظ می نماید. پایه قارچ که دارای طول 6-3 سانتی متر قطر 2-1 سانتی متر میباشد بدون تار بوده و به رنگ قرمز گوشتی دیده می شود. از قسمت گوشتی یک شیرابه سفیدرنگ با مزه تند به خارج تراوش می نماید. اسپورها بصورت خارهای شانه ای بوده و به اندازه 7-6 الی 19-8 میکرون دیده می شود. این قارچ بیشتر در جنگلهای درختان پهن برگ بخصوص در زیر درخت غان در نواحی شمالی یافت می شود. این قارچ تند مزه و سمی بوده و در افراد حساس ایجاد استفراغ می نماید و مصرف مقدار زیاد آن ایجاد مسمومیتهای خطرناک می نماید.

قارچ لاکتاریاروفوس

قارچ لاکتاریاروفوس دارای کلاهی به قطر 3 تا 8 سانتی متر می باشد که به مقدار خیلی کم محدب گشته است و از مشخصات آن وجود برجستگی های نوک تیز به رنگ قهوه ای مایل به قرمز می باشد که در اطراف کمی روشنتر می باشد. این قارچ در ابتدای رشد دارای رنگ پریده بوده ولی بعداً قهوه ای تا قرمز تیره می باشد که لکه های تیره یا قرمز رنگ روی آن دیده می شود. رنگ قسمت گوشتی آن سفید یا زمینه ای شبیه به رنگ گوشت بوده و مرتب از آن شیرابه ای با مزه بسیار تند به خارج تراوش می نماید. اسپورها گرد به اندازه 9-7 و 8/6 الی 15 میکرون می باشد. این قارچ در اکثر جنگلهای کاجهای سوزنی شکل یافت شده و بخصوص در اوایل تابستان ایجاد مسمومیت های ناگوار می نماید.

4- قارچ هائی که محتوی ترکیبات مشابه دی سولفیرام می باشند

دی سولفیرام داروهائی هستند که متابولیسم الکل را وقفه داده و در انجام تبدیل الکل به الدهید و سپس به اسید استیک و غیره وقفه حاصل می نماید.

در نتیجه مقداری الدهید در خون تجمع حاصل کرده و باعث بروز علائم تهوع و استفراغ می شود. بنابر این خوردن قارچهائی که محتوی این نوع ترکیبات باشند مثل قارچ کوپرینوس اترامنتاریئوس همراه با الکل، سبب خارج شدن این ترکیب میگردد، چون این ماده در الکل محلول بوده و در نتیجه اثرات سمی خود را که شبیه به سندروم دی سولفیرام میباشد ظاهر می سازد.

قارچ کوپرینوس اترامانتاریوس

این قارچ با داشتن کلاهی که ابتدا تخم مرغی شکل بوده ولی به مرور گسترده شده و یک برجستگی نوک تیزی در وسط باقی می گذارد مشخص می گردد. رنگ کلاه خاکستری یا سفید یا خاکستری قهوه ای است و پایه آن سفیدرنگ، استوانه ای شکل و در بالا کمی باریک و در قاعده حاوی چند ردیف خطوط حلقه مانند خرمائی می باشد. اسپور آن بیضی شکل، صاف و به رنگ قهوه ای مایل به سیاه است. این قارچ بصورت دسته های انبوه در اوایل تابستان تا اواخر پائیز در باغات ، کنار جاده ها، اماکن علف خیز و در زیر سایه و شاخ و برگ درختان می روید.

بطور کلی بعلت تشابه اثر فیزیولژیکی این قارچ با دی سولفیرام یا سیا نامید، اثر مسمومیت قارچ را بعلت وجود یکی از این دو ترکیب می دانند.

در سال 1975 دو تیم تحقیقاتی از دانشمندان بطور جداگانه موفق به جدا کردن یک عامل سمی به نام کوپرین از این قارچ گردیدند. این ترکیب به تنهائی فاقد اثر می باشد. ولی در اثر تجزیه شدن در بدن تبدیل به سیکلوپروپان هیدرات گشته و باعث توقف اثر استالدهیدروژناز در کبد می شود. در نتیجه دوز طبیعی متابولیسم الکل کند شده و یا دچار وقفه می گردد و بالاخره بعلت تجمع استالدهید در خون عوارض آن ظاهر می شود.

علائمی که سی دقیقه تا دو ساعت بعد از خوردن قارچ توام با مصرف الکل ظاهر می شود عبارتند از: تجمع خون در چهره، افزایش ضربان قلب ، تعرق شدید، طنین صدا درگوش، اسهال و استفراغ.

بازگشت شخص مسموم به حالت اولیه خود بخود انجام میگیرد ولی در موارد مسمومیتهای شدید شست و شوی دستگاه گوارش ضروری بوده و سپس مراقبت های لازم از بیمار بوسیلۀ داروها و درمان های کمکی (سمپتوماتیک) نیز توصیه شده است.

[masi eng 47044]

[h=2]

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

[/h]

 

دانش قارچ شناسی یا مایکولوژی علم بسیار پیچیده و مشکلی است، البته منظور این نیست که هیچ کس این امکان را ندارد که دسته ای از مهمترین و معروف ترین قارچها را بخوبی بشناسد و در بهار یا تابستان بتواند قارچهای سمی را از غیر سمی جدا نموده و قارچهای مفید خوراکی را جمع آوری کند، بلکه باید توجه داشت که مسمومیت های قارچی از خطرناکترین مسمومیتها محسوب گشته و در حقیقت از آنجائیکه بطور کلی هیچ عاملی کاملاً بارز و غیر قابل استثنائی برای شناسائی قارچهای خوراکی از سمی وجود ندارد ، مهمترین نکته شناسائی دقیق آنها می باشد.

 

سابقاً گفته می شد که قارچهای سمی دارای حلقه نیستند و دارای بوی نا مطبوع هستند و درصورت تکه تکه شدن تغییر رنگ میدهند و در مجاورت با نمک ها زرد می شوند. اگر سکه نقره در مجاورت آنها قرار گیرد سیاهرنگ می گردد و چنانچه با پوست پیاز تماس پیدا کنند پیاز رنگ قهوه ای بخود می گیرد. قارچهای سمی دارای طعم قابض می باشند.

بطور کلی این گونه نظریات، پایه علمی در تفکیک و شناسائی گونه قارچ های سمی از خوراکی نداشته و نه تنها ارزشی ندارد بلکه گاهی سبب ایجاد مسمومیت های خطرناکی نیز می شود.

 

قارچهای تازه اعم از سمی یا خوراکی موجب تغییر رنگ سکه نقره یا پیاز نمی شوند مگر آنکه در حال فساد باشند، قارچهای در حال فساد به مواد گوگردی تبدیل شده و سبب تغییر رنگ نقره می گردند.

 

با آنکه بعضی ازقارچهای خوراکی دارای حلقه میباشند، معذالک وجود حلقه را نمی توان از اختصاصات آنها دانست چه تمام آمانیتا های کشنده نیز دارای حلقه کامل هستند.

 

توجه به طعم قابض بودن آنها نیز صحیح نیست زیرا برای مثال قارچ مرگ آور (آمانیتا سیترینا) تقریباً بدون مزه بوده و هیچ گونه بوی نامطبوعی ندارد.

 

باید تأکید کنیم که هیچ وسیله ای برای شناسایی قارچ های سمی وجود ندارد. آبی شدن یا سیاه شدن محل شکستگی قارچ فقط در اثر قرار گرفتن مواد در مجاورت هوا حاصل می شود و مشتقات اکسید شده رنگی را می دهد.

 

سیاه شدن سکه نقره ای که گاهی در آب پختن قارچ قرار می دهند نشان می دهد که قارچ ها کاملاً تازه نیستند و اسیدآمینه گوگرد دار آنها مولکول H2S آزاد نموده که تولید سولفور نقره را که سیاه رنگ است می نماید.

 

هیچگونه قانون و یا تست علمی (خارج از آزمایشگاهی) وجود ندارد که بطور دقیق ایمن بودن و یا سمی بودن قارچها را معین سازد. شکل ظاهری، رنگ و طعم در سمی بودن قارچها تعیین کننده نمی باشد. شناسایی قارچهای سمی از غیر سمی حتی برای قارچ شناسان کارکشته نیز امری دشوار است. برخی افراد حتی با مصرف قارچهای خوراکی و غیر سمی دچار واکنش آلرژیک (حساسیتی) می گردند.

 

عمل پختن باعث خنثی شدن مواد سمی موجود در برخی از قارچهای سمی می شود، اما در برخی دیگر از قارچهای سمی حتی پختن (به هر طریق و مدت زمان) نیز در بی اثر کردن سم آنها بی نتیجه است. برخی قارچها زمانی که همراه با مشروبات الکلی مصرف می شوند ایجاد مسمومیت شدید میکنند. مصرف برخی قارچها برای انسانها بی خطر بوده اما در حیوانات ایجاد مسمومیت می کنند و برعکس.

 

به صرف مشاهده مصرف قارچها توسط حیوانات نمی توان به غیر سمی بودن آنها برای انسان مطمئن بود. برخی قارچهای تازه روییده غیر سمی هستند، اما وقتی بالغ و یا پیر می شوند سمی می گردند.

[masi eng 47044]

مهمترین راه تشخیص قارچ های سمی بر پایه دلایل علمی

 

1. صفات ظاهری قارچ ها: آمانیتاهای کشنده همگی دارای وولو و مشخصات دیگر می باشند که در قسمت طبقه بندی قارچ های سمی به آنها اشاره گردیده است.

 

2. خصوصیات میکروسکپی قارچ ها: شامل شکل اسپورها که در قسمت طبقه بندی قارچ های سمی بیان گردیده و بوسیله رنگ اسپرها که معمولاً آنها را به سفید، صورتی، قهوه ای ، ارغوانی و سیاه تقسیم نموده اند شناسائی می نمایند. علاوه بر این ساختمان و اندازه اسپرها نیز در تشخیص قارچ ها مؤثر می باشند.

 

3. آزمایش های شیمیائی قارچ ها: سولفات فروبر بوی آمانیتا فالوئیدی بی اثر ولی آمانیتاویروزار را قهوه ای می سازد و محلول پطاس با آمانیتا فالوئیدس تغییر رنگ نمی دهد، در صورتیکه با آمانیتاویروزا به رنگ زرد در می آید. اسید سولفورو آمانیتافالوئیدس را به رنگ قهوه ای روشن در می آورد. اسید سیتریک ، آمانیتافالوئیدس را به رنگ سبز روشن، آمانیتاویروزا را به رنگ سبز تند و آمانیتاسیترینا را به رنگ خرمائی در می آورد.

 

4. آزمایش های طیف سنجی قارچ ها: ترکیبات اغلب قارچ های سمی بخصوص آمانیتاها را بوسیله روش های طیف سنجی مثل ir و uv غیره می توان تشخیص داد.

 

5. استفاده از روشهای کروماتوگرافی: بوسیله روش های کروماتوگرافی مثل تین لایرکروماتوگرافی و غیره می توان برخی از واکنشهای رنگی مواد سمی آمانیتاها و سایر قارچ های سمی را تشخیص داد.

[masi eng 47044]

قارچ و صنعت

 

این گروه را مخمرها تشکیل می دهند که بصورت عوامل تخمیر مورد استفاده قرار می گیرند.

 

در صنایع غذایی ، ساختن مشروبات الکلی، آبجو، نان و پنیر.

 

در صنایع ، تهیه الکل، مواد خوراکی، کشاورزی، صنایع کاغذسازی و کنسروسازی.

 

در پزشکی ، ساخت انواع آنتی بیوتیک ها.

 

در کشاورزی ، بعضی از قارچ ها با انجام فعالیتهای شیمیایی و تجزیه مواد در خاک اقدام به سم ‌زدایی (detoxification) می‌کنند.

 

در کارهای تحقیقاتی ، از قارچ ها بطور گسترده‌ای در این موارد استفاده می‌شود. قارچ ها را تحت عنوان کارخانه مهندسی ژنتیک هم می‌گویند. از قارچ هایی که روی آنها تحقیقات وسیع در ژنتیک صورت گرفته، می‌توان به قارچ نوروسپورا اشاره کرد. قارچ ها در فرایندهای صنعتی و غذایی نظیر تهیه نان و تهیه پنیر نقش دارند. قارچ هایی که مواد قندی را تخمیر کنند، قارچ قندی یا ساکارومیست نامیده می شوند. از قدرت تخمیری قارچ های قندی در ایجاد الکل ، گاز کربنیک و تخمیر مواد در صنایع متعدد استفاده می‌کنند. در سالهای اخیر با روشهای اصلاح نژاد و انتخاب نژاد بهتر توانسته‌اند انواعی از مخمرها را که امتیازات بیولوژیکی زیادی نسبت به نژادهای وحشی داشته، طعم و مزه فراورده ‌ها را مطبوع‌تر می‌سازند، بدست آورند. ارزش غذایی مخمرها به علت داشتن مقدار قابل توجهی اسیدهای آمینه ، ازت ، فسفر ، ویتامینهای C و D است. در کشور چین به عنوان جبران مواد پروتئینی ، به جیره غذایی افراد از این قارچ ها اضافه می‌کنند. امروزه از قارچ های جنس آسپرژیلوس در تخمیر مواد غذایی زیاد استفاده می‌شود. فرآورده ‌های مختلفی از قارچ ها بدست می‌آید که از این فرآورده ‌ها به اسید های آلی نظیر اسید سیتریک ، اسید گلوکونیک و اسید ایتاکونیک ، می‌توان اشاره کرد.

[masi eng 47044]

سیتولوژی قارچ ها

 

در قارچ ها دیواره سلولی وجود دارد. هسته ‌ها کوچک و قابل رویت با میکروسکوپ نوری می‌باشند. غشای هسته دو لایه بوده و حاوی منافذی است. به هنگام تقسیم میتوز ، غشای هسته ناپدید نمی‌گردد هستک ها نیز به هنگام تقسیم باقی می‌مانند. ولی در هنگام تقسیم میوز غشای هسته و هستک ها ناپدید می‌گردند. شبکه آندوپلاسمی در قارچ ها نیز از دو غشای موازی هم تشکیل می‌یابد.

 

شبکه آندوپلاسمی در سلولهای جوان مشخصا دیده می‌شوند ولی در سلولهای مسن‌تر جزئی و کم بوده و یا ممکن است قابل رویت نباشد. ریبوزومها نیز وجود داشته و پراکنده در سیتوپلاسم سلولی می‌باشند. در سلولهای قارچی میتوکندری هم یافت می‌شود. دستگاه گلژی نیز وجود داشته و از واحدهای دیکتیوزومی تشکیل می‌یابد. واکوئلها در سلولهای جوان به تعداد زیاد و در سلولهای مسن‌تر به تعداد کم ولی اندازه بزرگتر دیده می‌شود. مواد ذخیره‌ای در سلولهای قارچی عمدتاً در فرم گلیکوژن و چربی می‌باشد.

[masi eng 47044]

ریخت شناسی قارچ های تک سلولی

 

در قارچ هایی که تک سلولی‌اند پیکره قارچ از یک سلول تشکیل می‌یابد یا ممکن است پیکره قارچ به صورت پلاسمودیوم باشد. پلاسمودیوم یک توده سیتوپلاسمی چند هسته‌ای و فاقد دیواره سلولی است. در غالب قارچ ها اندام رویشی از ساختمان لوله‌ای به نام هیف و یا ریسه تشکیل شده است. هیف ها شفاف و میکروسکوپی‌اند و قطر آنها متغیر است. هیف ها در جهات مختلف رشد می‌یابند. رشد اصلی هیف از بخش انتهایی آن انجام می‌گیرد. به مجموعه هیف ها میسیلیوم اطلاق می‌گردد.

 

دیواره عرضی در هیف های دیواره‌دار وجود داشته به نام سپتوم نامیده می‌شود. دو نوع دیواره عرضی در ساختمان هیف های دیواره‌دار قابل تشخیص است.

 

دیواره اولیه یا اصلی: که این دیواره همزمان با تقسیم سلولی تشکیل می‌گردد.

 

دیواره نابجا: که به تقسیم سلولی مربوط نبوده ممکن است در محل آسیب دیدگی برای ترمیم ایجاد گردد یا برای جدا ساختن بخش مسن هیف از بخش جوان تشکیل گردد یا دیواره‌ای که برای تشکیل اندام‌های زایشی بوجود می‌آید.

 

هیف ها ممکن است دیواره ‌دار باشند Septatehypha یا بدون دیواره عرضی None Septatehypha که در هیف های دیواره دار، دیواره ممکن است شدیداً متخلخل باشد در فرم پلاسمودسما و یا ممکن است ناقص تشکیل شود.

 

ساختمان رویشی در قارچ ها

 

ساختمان رویشی یا پیکره قارچ ها به نام تال (Tallus) نامیده می‌شود در اغلب قارچ ها تال مجموعه‌ای از هیف ها یا ساختمان میسیلیومی است. هیف ها وقتی در هم تنیده می‌شوند بافتی را ایجاد می‌کنند که به نام پلکتانشیم نامیده می‌شود.

 

انواع ساختمان رویشی

 

پروزئانشیم: از هیف های موازی‌ هم تشکیل می‌یابد و بافت همبند سستی را بوجود می‌آورد.

 

پسودو پارانشیم: بافتی است که در ‌آن طول و عرض هیف ها یکی شده و ساختمان شبه پارانشیمی تشکیل می‌گردد که خیلی شبیه پارانشیم گیاهان عالی است.

 

استروما: ساختمان تشک مانند داشته با ساختار پروزئانشیمی که درون یا بر سطح آن ساختمان زایشی تشکیل می‌گردد.

 

اسکلروتیوم: ساختمان دیگری است با بافت پسودو پارانشیمی که در شرایط نامساعد تشکیل می‌گردد و پس از مساعد شدن شرایط می‌تواند جوانه زده و مجددا رشد کند.

 

ریزومورف: ساختمان دیگری است که در شرایط نامساعد تشکیل و در قارچ های بازیدیومیستی دیده می‌شود. از دستجات بلند و موازی هیف تشکیل می‌گردد. بخش انتهایی ریزومورف حالت مریستمی دارد. هیف های لایه بیرونی از نظر دیواره سلولی و محتوای درون سلولی تغییراتی پیدا کرده و کدرتر می‌شوند. ریزومورف نیز با مساعد شدن شرایط می‌تواند مجددا رشد نماید.

 

روشهای اخذ غذا در قارچها

 

قارچ های پروتوتروف: قارچ های پروتروف قارچ هایی هستند که با استفاده از ترکیبات آلی موجود در ویتامین های مورد نیاز خویش را سنتز می‌کنند.

 

قارچ های اگزوتروف: قارچ های اگزوتروف نیازمند ویتامین های از قبل سنتز شده می‌باشند که باید در اختیار آنها قرار گیرد.

 

قارچ های ساپروفیت: این قارچ ها روی مواد در حال پوسیدن زندگی می‌کنند. هیف مستقیما با مواد غذایی تماس حاصل می‌کند و پس از تجزیه مواد غذایی از راه انتشار این مواد را جذب می‌نماید.

 

قارچ های انگل: میسیلیوم قارچ های انگل برای تامین مواد غذایی مورد نیاز یا بر روی موجود میزبان می‌روید یا آنکه وارد نسج می‌گردد. قارچ های انگلی درون سلولی مستقیما مواد غذایی داخل سلول را از طریق دیفوزیون جذب می‌کند. قارچ هایی که زندگی بین سلولی دارند، تشکیل اندام های مکنده می‌دهند.