آنتريت نكروتيك طيور

[masi eng 47044]

عامل بيماري تورم نكروتيك روده باكتري بي‌هوازي گرم مثبت هاگدار بنام كلستريديوم‌ پرفرنجنس ميباشد كه قبلاً بنام كلوستريديوم‌ ولشاي ناميده ميشد. اين باكتري در شرايط عادي همواره به تعداد كم در دستگاه گوارش پرندگان موجود بوده و فاقد قدرت بيماريزايي است. در محيط خارج از بدن پرنده ، باکتری به مقدار زياد در خاك، مواد در حال فساد، آب يافت ميشود .اين باكتري با توليدهاگ، مي‌تواند مدتهاي زيادي در محيط‌هاي آلوده خاصيت بيماريزاي خود را حفظ كند .

اين بيماري در واقع مسموميتي روده‌اي است كه توسط سموم توليد شده از اين باكتري ايجاد مي‌گردد . تمام سويه‌هاي كلوستريديوم توليدكننده سم آلفا میباشند .آنتريت نكروتيك در طيور توسط تيپ‌‌‌هاي A و C كلوستريديوم كه توليد كننده سموم آلفا و بتا ميباشند ايجاد مي‌گردد .

عوامل ايجاد كننده بيماري

اگرچه تمام عوامل تسريع كننده رشد اين باكتري در روده براي بروز بيماري در طيور بدرستي شناخته نشده‌اند ولي تعدادي از آنها كه در بيشتر موارد عامل اصلي بوده‌اند به شرح زير ميباشند :

 

• وجود مقادير زيادي گندم ، جو و پودر ماهي در جيره كه با تغيير PH ، غلظت و يا حجم محتويات روده سبب رشد باكتري ، ترشح سموم و ايجاد بيماري ميشودو افزايش ويسكوزيته محتويات روده ناشي از مصرف برخي غلات همچون گندم و جو .
  

 

• كيفيت نامناسب مواد اوليه مورد استفاده در توليد دان و پائين بودن قابليت هضم پروتئين و اسيدهاي آمينه موجود در اين مواد
  

 

• وجود تركيبات ضد تغذيه‌اي در مواد اوليه يا دان و آلودگي مواد اوليه يا دان به مايكوتوكسين‌ها يا سموم قارچي
  

 

• كوكسيديوز
  

 

• بستر خوري
  

 

• بيماري‌هاي ويروسي در گله نظير بيماري كم خوني عفوني ، گامبورو ، مارك و يا هرگونه عارضه‌اي كه سبب سركوب ايمني ميشود .
  

گندم و جو دو ماده اوليه‌اي هستند كه بعلت دارا بودن پلي ساكاريدهاي غير نشاسته‌اي محلول در آب نظير بتاگلوكا‌ن‌ها و آرابينوزايلان‌ها، سبب بروز اين بيماري ميشوند. مشاهدات متعدد فارمي در طي سال‌ها، رابطه مستقيم بين افزايش مصرف اين مواد در فرمول دان طيور و افزايش درصد ابتلا گله‌ها را ثابت كرده است

 

مصرف پودر ماهي براي افزايش درصد پروتئين دان سبب افزايش رشد كلستريديوم‌پرفرنجنس و ايجاد بيماري آنتريت نكروتيك مي‌شود .

عدم تعادل فرمول‌ دان طيور از نظر مواد غذايي ضروري با ايجاد استرس تغذيه‌اي نيز سبب بروز بيماري مي‌گردد كه از جمله آنها عدم تعادل بين انرژي و پروتئين و اسيدهاي آمينه مي‌باشد .

عدم تعادل فرمول‌ دان طيور و از جمله مصرف دان با درصد پروتئين بيش از حد مورد نياز ، سبب مي‌گردد كه اين ماده در قسمت‌هاي فوقاني دستگاه گوارش بطور كامل هضم نشده و لذا مقدار زيادي پروتئين هضم نشده به اضافه تركيبات ناشي از تجزيه آن از جمله انواع آمين‌ها كه موجب تغيير PH روده مي‌گردند به قسمت‌هاي انتهايي دستگاه گوارش وارد و محيط مناسبي را براي رشد اين باكتري فراهم سازد .

از آنجا كه كلستريديوم‌پرفرنجنس از 20 اسيدآمينه مورد نياز قادر به توليد فقط 13 اسيد‎آمينه است لذا در محيط‌هاي حاوي پروتئين غني ، داراي رشد سريع‌تري نيز خواهد بود . پودر ماهي با داشتن درصد پروتئين بالا، از مواد اوليه‌اي است كه مي‌تواند سبب تسريع در رشد اين ميكروب بيماريزا شده و با ايجاد بيماري و كاهش عملكرد و افزايش تلفات ، خاصيت احتمالي مثبت مصرف اين ماده را در جيره خنثي كند .

خاصيت بيماريزايي كلستريديوم‌پرفرنجنس در حضور همزمان پودر ماهي و پلي ساكاريدهاي غير نشاسته‌اي به مراتب بيشتر از وجود هركدام از اين مواد به تنهايي در دستگاه گوارش ميباشد .

انواعي از نشاسته موجود در غلات وجود دارد كه در دستگاه گوارش طيور قابل هضم نبوده و با رسيدن به قسمت‌هاي انتهايي دستگاه گوارش براحتي توسط باكتريها و از جمله كلستريديوم‌پرفرنجنس مورد استفاده قرار گرفته و سبب افزايش رشد غير طبيعي اين ميكروارگانيزم در دستگاه گوارش ميشود .

پلي‌ساكاريدهاي غير نشاسته‌اي نيز مي‌توانند در افزايش رشد كلوستريديوم‌پرفرين‌جنس مؤثر واقع شوند . اين تركيبات مي‌توانند بطور مستقيم بعنوان انرژي براي رشد آن مورد استفاده قرار گرفته و يا با جلوگيري از رشد ميكروب‌هاي مفيد دستگاه گوارش نظير گونه‌هاي لاكتوباسيل ، بطور غير مستقيم محيط دستگاه گوارش را براي رشد كلوستريديوم آماده سازند .پلي‌ساكاريدهاي غير نشاسته‌اي با خاصيت جذب آب ، سبب افزايش آب محتويات روده ميشوند . جذب آب توسط اين مواد افزايش مصرف آب در طيور را به همراه دارد كه اين بنوبه خود نيز سبب دفع بيشتر آب و خيس شدن بستر مي‌گردد . ميكروب‌هاي موجود در بستر با افزايش رطوبت ، از روند رشد بيشتري برخوردار شده و تماس بستر حاوي مقادير بيشتر از حد ميكروب‌ها با طيور و وارد شدن اين ميكروب‌ها به دستگاه گوارش ، بطور ثانويه سبب بروز عوارض روده‌اي خواهد شد .

حالت فيزيكي دان نيز يكي از عوامل در تغيير روند رشد كلوستريديوم و افزايش آن در دستگاه گوارش است . اندازه ذرات و نوع ذرات آسياب شده در دان مي‌تواند در افزايش رشد كلوستريديوم مؤثر باشد .

حالت فيزيكي دان و يا اندازه ذرات مي‌تواند سرعت حركت دان در دستگاه گوارش را سرعت بخشيده و يا كاهش دهد . داني كه با سرعت بيشتري از دستگاه گوارش عبور كند فرصت كمتري را براي رشد كلوستريديوم بوجود آورده و برعكس ، دير هضم شدن دان و كاهش سرعت عبور در دستگاه گوارش ، زمينه را براي رشد بيشتر كلوستريديوم فراهم خواهد كرد

آنزيم‌هاي بتاگلوكان و زايلناز سبب شكسته شدن پلي ساكاريدهاي غير نشاسته‌اي شده و قابليت دسترسي آنها را براي طيور افزايش ميدهند . بعلاوه ، آنزيم‌هاي نامبرده شده با كاستن از ويسكوزيته محتويات روده ، مانع از افزايش رشد غير طبيعي كلوستريديوم‌پرفرين‌جنس شده و مي‌توانند زمينه بروز بيماري آنتريت نكروتيك در طيور را كه دان آنها حاوي گندم و جو ميباشد از بين ببرند . مصرف اسيدهاي آلي در جيره طيور نيز مي‌تواند باتوجه به نوع فعاليت آنها ، با افزايش PH درون روده و يا ممانعت از فعاليت بيوشيميايي ميكروب‌هاي مضر ، رشد كلوستريديوم را كاهش دهد .

در اكثر گله‌هاي مبتلا ، آنتريت نكروتيك بلافاصله بعد از بروز كوكسيديوز خفيف و يا شديد ديده شده است . متأسفانه كوكسيديوز خفيف در اكثر موارد بدون نشانه مشخص و با كاهش ناچيز مصرف دان و رشد تا آخر دوره در گله بدون تشخيص باقي مي‌ماند . درچنين مواردي چون كوكسيديوز در گله تشخيص داده نشده و درمان نيز نشده است ، آنتريت نكروتيك بروز كرده و سبب عوارض و خسارت بيشتري در مقايسه با كوكسيديوز مي‌شود .

هرگونه استرسي در طيور قادر به تغيير محيط دروني دستگاه گوارش بوده و احتمال بروز آنتريت نكروتيك را افزايش ميدهد .

تغييرات ناگهاني فرمول‌ دان از نظر نوع مواد اوليه مصرف شده ، مشخصات فرمول دان مصرفي ، تغييرات حالت فيزيكي دان ، تغيير در ساير مواد مصرفي دان نظير آنتي‌بيوتيك‌ها ، آنزيم‌ها ، آنتي‌كوكسيديال‌ها ( ضد كوكسيديوزها ) و غيره سبب ايجاد استرس و تغيير PH محتويات دستگاه گوارش شده و لذا مي‌توانند بروز آنتريت نكروتيك و بويژه در طيور جوان را سبب گردند .

تشخيص

تشخيص بيماري باتوجه به نشانه‌هاي باليني و كالبدگشايي وپاراكلينيك مي باشد . پرهاي ژوليده ، كم اشتهايي ، كاهش رشد ، وجود اسهال و خيس شدن بستر و افزايش تلفات از علايم باليني بيماري هستند كه باوجود نشانه‌هاي كالبدگشايي و بويژه در روده كوچك ، مي‌تواند تشخيص را قطعي نمايد .

پيشگيري و درمان

پيشگيري از اين بيماري بايد با حذف عوامل مستعد كننده صورت گيرد .

بيوسكيوريتي ، استفاده از مواد سالم و غير آلوده نظير پوشال ، استفاده از مواد اوليه سالم براي توليد دان ، انتخاب مناسب حالت فيزيكي دان باتوجه به سن ، جلوگيري از تغييرات ناگهاني در نوع مواد اوليه و فرمول‌ دان ، استفاده از فرمول‌هاي علمي و متعادل دان از نظر مواد مورد نياز ، پيشگيري از ساير بيماريها در گله و از جمله كوكسيديوز ، گامبورو ، مارك و غيره ، كاهش استرس در گله و استفاده مناسب و بجا از آنزيم‌ها ، تركيبات خنثي‌كننده مايكوتوكسين‌ها مي‌تواند در پيشگيري از بروز بيماري مؤثر باشند .

جهت درمان از داروهاي كليستين ، نئومايسين سولفات ، لينكومايسين ، باسيتراسين ،ويرجينامايسين استفاده مي گردد .

منبع:

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام