پهن برگان

[masi eng 47044]

• جنس افرا
  
  

  Acer

  
  

   

  
  

  Maple

  
  

  
  

  جنس افرا یکی از دو جنس تشکیل دهنده تیره افرا میباشد . افراها درختانی با برگهای متقابل و بدون گوشوارک ، خزان کننده یا همیشه سبز میباشند . گلهای پنچ پر آنها تشکیل گل آذینی پرگل و با اشکال مختلف را میدهند که احتمالاً در ابتدا هرمافرودیت بوده ، اما اکنون اکثراً پلی گام یا دو پایه میباشند . عملاً گلهای نر باعث کم شدن قوه نامیه در مادگی و گلهای ماده باعث شکوفا نشدن بساک های پرچم میشوند . میوه فندقه دوتایی است که هنگام رسیدن به 2 فندقه بالدار تبدیل میشوند . بالهای نامتقارن آنها وسیله خوبی برای پراکنش افراها و همچنین کمکی برای شناسایی آنها میباشد . در حدود 150 گونه ( طبق نظر برخی گیاه شناسان بیش از 300 گونه ) افرا که اکثراً در منطقه معتدله نیمکره شمالی یافت شده اند و فقط در جاوه تا آن سوی خط استوا گسترش یافتند . در نواحی گرمسیری افراها درختان نواحی کوهستانی محسوب میشوند . نام افرا قبلاً بع پلینی – اِلدر شناخته شده بود و احتمالاً در ارتباط با کلمه لاتین آسر یعنی نوک دار و تیز میباشد که مربوط به خصوصیت برگهای برخی افراها میشود .
  
  

[masi eng 47044]

کرب

َAcer campestre L.

 

Field maple or hedge maple

 

Aceracea

کرب معمولاً به صورت درختجه خای بزرگ یا درختان کوچک گسترده با چند تنه و به بلندی 15-10 متر میباشند . به ندرت دارای تنه ای واحد است و در شرایط مناسب ارتفاع آن به بیش از 20 متر هم میرسد . تاج آن کروی و دارای انشعابات زیادی است . شاخه های جوان آن دارای شیارهای چوب پنبه ای و برجسته میباشند . برگهای خزان کننده آنها دارای 5-3 لوب هستند و 10-5 سانتیمتر طول دارند . اگر آنها فقط دارای 3 لوب مشخص باشند حداقل یک نشانی حاکی از وجود دو لوب دیگر نیز وجود دارد . لوب وسط برگ تقسیمات ثانوی دیگری به صورت سه لوب فرعی نیز پیدا نموده است (اگرچه خیلی مشخص نمیباشد) . اگر دمبرگ آن را قطع کنیم ، شیرابه ی شیری رنگی از آن خارج میشود . برگها در پاییز به زرد طلایی تغییر رنگ میدهند . گلها در اردیبهشت ماه ظاهر میشوند . هر یک از بالهای فندقه های دوتایی در حدود 3 سانتیمتر طول دارد و هر دو بال در امتداد هم و در یک راستای افقی قرار میگیرند . رویشگاههای طبیعی این افرا شامل اروپا و آسیای صغیر است که از زمینهای گذشته آنرا مورد کشت قرار میدادند . به صورت خودرو اغلب جزئی از یک جنگل آمیخته میباشد . به طور مثال در جنگلهای آمیخته بلوط و نارون مشاهده میگردد . همچنین روی خاکهای لومی – شنی سبک با بستر آهکی به خوبی رویش مییابد . واریته های زیادی ندارد . در نواحی مدیترانه شرقی واریته austriacum (Tratt.)DC و در خاور دور واریته tauricum (Kirchn.)Pax مشاهده شده است .

[masi eng 47044]

کرکو

Acer monspessulanum L.

 

Montpellier Maple

 

Aceraceae

این گونه درخت کوچکی با ارتفاع در حدود 15 متر ، شاخ و برگ انبوه و درهم میباشد . برگها به طور مشخص دارای سه لوب ، تقریباً در حاشیه صاف و با قاعده قلبی شکل ، در سطح رو سبز تیره و در سطح زیرین سبز مایل به خاکستری هستند . برگها نسبتاً دیر ظاهر میشوند ولی تا فصل پاییز به خوبی سبز باقی میمانند . برگهای آن نسبت به افراهای اروپای مرکزی غیر قابل انعطاف تر ، چرمی شکل اما خزان کننده هستند و این موردی است که با افراهای مشابه خود در جنوب اروپا اختلاف پیدا میکنند . افرای نواحی مدیترانه شرقی برگهایش خزان کننده نیست و فقط دارای 3 لوب نامشخص یا بدون لوب میباشد .

زمان گلدهی آن از اوایل اردیبهشت تا خرداد است . گلها زرد مایل به سبز و تشکیل دیهیم های کم و بیش پرگل و آویزان را میدهند . میوه ها کوچک ، بالها برخی اوقات به طول فقط 5/1-1 سانتیمتر و در اواخر تابستان مایل به قرمز میشوند . دامنه ی گسترش طبیعی این افرا ، ناحیه مدیترانه از اسپانیا تا قفقاز است . مرز شمالی آن توسط رودخانه های راین و موسل مشخص شده است . این افراها بیشتر روی سراشیبی های آفتابگیر سنگلاخی و خشک رویش پیدا میکنند .از سال 1799 این افراها را در پارکها در نواحی شمالی که خاستگاه طبیعی آنهاست کشت میدادند . در سراسر رویشگاههای آن بسیاری از تفاوت های درون گونه ای به عنوان زیرگونه در نظر گرفته شده است به طور مثال زیر گونه cinerascens(Boiss.)Yaltirk از آسیای صغیر یا واریته هایی مانند montane ، در کوهستانهای مرتفع ایران در ارتفاع بیش از 3000 متر از سطح دریا میرویند برخی از آنها بومی میباشند .

[masi eng 47044]

سفید کرکو

Acer opalus Mill

 

Italion Maple

 

Aceraceae

درختی به ارتفاع 10 تا 15 متر و به ندرت 20 متر میباشد . تاج آن گسترده و انبوه ، برگها متنوع ، عموماً دارای 5 لوب کم عمق و یا فقط دارای 3 لوب پهن و سطحی با حاشیه دندانه دار نامنظم میباشند . گلهای زردرنگ و آویخته آن حدود اواخر فروردین ظاهر میشوند . گل آذین به صورت دیهیم های پرگل و با دم گل آذین بلند است . بالهای میوه دارای زاویه حاده یا حتی قائم میباشد . هر یک از بالها در حدود 5/2 سانتیمتری طول دارند و در ابتدا سبز کمرنگ و بغد از رسیدن قرمز مایل به قهوه ای میشوند . این افرا در اروپای جنوبی و بیشتر در نقاط کوهستانی و مرتفع رویش دارد ( جنوب غربی سوئد ، جنوب شرقی فرانسه ، کوههای پیرنه) عموماً در جنگلهای نواحی کوهستانی آفتابگیر و باز میرویند . این نوع افرا را از سال 1752 مورد کشت قرار دادند .

[masi eng 47044]

کرکف

Acer Platanoides L.

 

Norway Maple

 

Aceraceae

کرکف درخت متوسطی است که ارتفاع آن معمولاً از 30 متر تجاوز نمیکند . اما عموماً در حدود 20 متر ارتفاع دارد . پوست تنه درختان جوان خاکستری روشن و صاف است ولی بعدها تیره شده و ترکهای مشبک سطحی و تقریباً منظم طولی در آن ظاهر میشود . تاج آن تخم مرغی گسترده و با انشعابات انبوه است . برگهای بدون کرک و خزان کننده ی آن دارای دمبرگ طویل ( در صورت قطع شدن مایع شیری رنگی از آن خارج میشود ) و باریک ، پنجه ای شکل ، با 3 تا 7 لوب پهن ، به عرض 18 سانتیمتر ، با نوک تیز و در هر دو سطح سبز یکنواخت ( در کولتیوارها رنگ متفاوت است ) میباشند . در پاییز معمولاً نارنجی مایل به قرمز میشوند . گلهای معطر و سبز مایل به زرد آن در اواخر فروردین تا اردیبهشت معمولاً قبل یا همزمان با برگها ظاهر میشوند . گلها پانیکولهای پرگل افراشته ای را تشکیل میدهند ( بیش از 40 گل در هر پانیکول ) بالهای فندقه بیش از 5 سانتیمتر طول دارند ، بدون کرک و سبز رنگ میباشد . محل گسترش آن از اسکاندیناوی جنوبی و سراسر اروپا تا قفقاز امتداد پیدا کرده است . افرای تروژ از زمانهای قدیم نه فقط در جنگلها بلکه توسط افراد محلی تیز کاشته شده است . تعداد زیادی از کولتیوارهایی که در طی سالها پرورش داده شدند از نظر فرم رویش یا شکل و رنگ آمیزی برگها با هم اختلاف دارند . بیش از 50 کولتیوار به طور متداول کاشته شده و برای مصارف تجاری و زینتی مورد استفاده قرار گرفته است . بیش از همه کولتیوار Globosum با تاج کروی انبوه در خیابانهای شهر مورد استفاده میباشد . کولتیوارهای دیگر مانند schwedleri یا برگهای قرمز یا کولتیوار Dissectum با شکافهای عمیق در برگها و غیره .

[masi eng 47044]

افرای شبه چناری

Acer Pseudoplatanus

 

Sycamore Maple L.

 

Aceraceae

این افرا یکی از محبوب ترین درختان بومی اروپا میباشد . درخت زیبایی است که در جنگلهای کوهستانی رشد میکند و یا در کنار خانه ها کاشته میشود . موضوع قابل توجه این است که این افراها در سر حد گذرگاههای کوهستانی اروپای مرکزی مناظر زیبایی را به وجود آوردند . افراهای شبه چناری درختان بزرگی هستند و ارتفاع آنها به بیش از 30 تا 40 متر میرسد . پوست آنها امکان شناسایی شان را حتی در زمستان زمانیکه عاری از برگ میباشند به ما میدهد . پوست آن فلسی ، خاکستری تیره ، اغلب با لکه های مایل به صورتی است و به صورت ورقه های پهن بزرگ جدا میشود که بسیار شبیه درخت چنار میباشد ( به علت همین شباهت است که نام این افرا را شبه چناری گذاشتند ) تاج آن نسبت به کرکف بلندتر و افراشته تر است اما همیشه منظم و متقارن میباشد و ترکیبی از شاخه های بزرگ اولیه بر روی یک تنه بلند همراه با انشعابات متعدد و بلندتر میباشد .در گونه ی تک و منفرد آن پهنای تاج بیشتر از ارتفاع آن میباشد . برگهای خزان کننده و متقابل آن دارای دمبرگ بلند ، پنجه ای شکل و دارای 5 لوب کند و بی نوک با بریدگی های نسبتاً کم عمق و سطحی است . در ابتدا سطح رو سبز تیره و بدون کرک و سطح زیرین سبز روشن ( برخی اوقات حتی مایل به قرمز) و کرکدار میباشد که بعدها در سطح زیربدون کرک میشود . گلهای سبز – زرد آن به صورت پانیکولهای طویل ( بیش از 12 سانتیمتر ) در اوایل اردیبهشت همزمان یا بعد از برگها ظاهر میشوند . بالهای فندقه ها زبر و ناصاف و با 3 سانتیمتر طول میباشد که مغمولاً تشکیل زاویه تندی را میدهند . افراهای شبه چناری از درختان کوهستانی و مرتفع اروپای مرکزی هستند اما حد شمالی آن تا آن سوی Harz Mtns امتداد نیافته است . گسترش آنها از طرف جنوب شرقی تا قفقاز ادامه دارد . شکل تیپیک آن از زمانهای بسیار قدیم مشاهده شده است . در قرن اخیر همچنین کولتیوارهای بسیار جالبی که از نظر شکل و رنگ آمیزی با هم اختلاف دارند یافت میشود . تعداد 60 کولتیوار تا امروز حفظ شده است . نمونه ای که در کوههای آلپ مشاهده شده است فرم خودرویی با میوه های قرمز مشخص است . بیشتر کولتیوارهای امروزه دارای اختلافاتی در رنگ آمیزی برگهایشان میباشند ( قرمز زرد ، زرد خالدار و غیره )

[masi eng 47044]

افرای تاتار

Acer tataricum L.

 

Tatar Maple

 

Aceraceae

هر بچه ای در اروپا مطمئن است که قادر به تشخیص افرا از دیگر درختان به خاطر شکل مشخص برگ آن میباشد و علاوه بر این برگ افرا نشان ملی آنها نیز هست . ملی افراهایی نیز هستند که برگهای آنها دارای لوبهای نامشخص و یا حتی با حاشیه صاف میباشند . افراهای Ginnala یکی از این موارد میباشد . بیشترین گونه اروپایی قابل توجه از این گروه تا تاریکوم است که درختچه ای بسیار بزرگ تقریباً به اندازه یک درخت میباشد . اگر از نظر اندازه به یک درخت برسد ، عموماً چندین تنه دارد و به ندرت به ارتفاع 10 متری میرسد . تاج آن نامنظم و انبوه است . برگهای خزان کننده و متقابل آن دارای دمبرگ طویل ، قلبی – دایره ای یا تخم مرغی شکل ، بدون لوب یا دارای 2 تا 4 لوب کمی مشخص در طرفین با حاشیه مضرس و 9-5 سانتیمتر طول میباشند . در ابتدا سبز و در پاییز قرمز رنگ میشوند . گلها زرد مایل به سفید ، افراشته ، به تغداد 20 تا 30 عدد در هر پانیکول و در اردیبهشت ماه یا دیرتر ظاهر میگردند . بالهای فندقه ها زاویه تندی تشکیل میدهند یا تقریباً حالت موازی دارند . وقتی فندقه ها میرسند بالهای آنها قرمز رنگ میشود . اصل افرای تاتار در جنوب شرقی اروپا و غرب آسیا تا البروس است و در جنگلهای باز و استپی رویش دارد . این افراها از سال 1759 کاشته شده اند . فرم خالدار آن با برگهای خالدار طلایی در ابتدای قرن بیستم ظاهر شده است .

نام افرای تاتار نشان دهنده این است که یک درخت اروپای شرقی میباشد . این افرا البته به زیر جنس Ginnala از جنس افرا اختصاص دارد و همه آنها افراهایی هستند که با اقلیم خشک و با تابستانهای گرم و طاقت فرسا و زمستانهای نسبتاً خشک به خوبی سازش دارند . از نظر رشد و پراکنش طبیعی افرای تاتار مشابه افرای سمنووی در جنگلهای نواحی کوهستانی آسیای مرکزی و نواحی خاصی از Ala Tau است . این گونه ها کاملاً مشابه افرای آمور (A.ginnala Maxim. ) میباشند و معمولاً در پارکهای اروپا رویش دارند . افرای آمور ، بومی نواحی مرکزی و شمالی چین و ژاپن میباشد ، درخت بسیار مناسبی برای پارکهاست و اندازه آن ( عموماً بیش از 6 متر نیست ) بسیار مناسب حتی برای باغهای کوچک میباسد . برگهایشان عموماً فقط دارای 3 لوب است و برگهایی که دارای حاشیه صاف میباشند نیز مستثنی نیستند . خصوصیت منحصر به فرد آنها فقط شکل برگ نیست بلکه باغداران و مهندسین باغبانی عموماً به علت تغییر رنگ پاییزی برگهای آنها که ابتدا قرمز روشن و بعد قرمز تیره و گاهی سفید مخطط میشود جذب آن میگردند . این افرا درختی است که آمدن پاییز را نشان میدهد . برگهایش بزخی اوقات در اوایل شهریور به قرمز تغییر رنگ میدهد و چهره ای غالب و نمایان را در پارکها و باغها در اواخر تابستان ، زمانیکه موقع شکوفایی و زیبایی درختان نیست به وجود می آورد . در اروپا از سال 1860 کاشته شده و در برخی کشورها تظیر روسیه و امریکا مورد کشت قرار میگیرد . به علت تاج انبوهش به عنوان یک سد مستحکم و مؤثر برای مقابله با فشارهای ناشی از کولاکهای برفی و بادهای شدید کاشته میشود .

[masi eng 47044]

افرای سیاه

Acer negundo L.

 

Box Elder or Ash-leaved Maple

 

Aceraceae

در بین افراها تعدادی با برگهای مرکب میباشند ، اما فقط یکی از آنها با برگهای مرکب تک شانه ای با بیش از سه برگچه میباشد و آن افرای سیاه از جنس افرا میباشد و حتی برخی از گیاهشناسان بر این باور هستند که نگوندا خود جنس مستقلی است . افرای سیاه درخت کوچک تا متوسطی است که در حدود 15 متر ارتفاع دارد . برخی اوقات با یک و یا گاهی با چندین تنه و تاجی نامنظم و بی قاعده میباشد . پوست تنه صاف و یکنواخت ، خاکستری – قهوه ای تا خاکستری تیره و شاخه های جوان از یک پوشش مومی سفیدرنگی پوشیده شده اند . برگهای خزان کننده آنها از 5 تا 7 برگچه تشکیل شدند ، در سطح رو سبز تیره و در سطح زیر سبز روشن و اغلب کرکدار میباشند . گلها در واخر اسفند ظاهر میشوند و زرد مایل به سبز و به صورت خوشه و در گروه های محوری ظاهر میگردند . این گونه درختی است دوپایه که گلهای نر آن به صورت گروه هایی با دمگل آذین بلند و گلهای ماده به صورت خوشه های آویزان میباشد . فندقه های دوتایی زرد مایل به سفید با بالهایی به طول حدود 4 سانتیمتر است که زاویه تندی را میسازند . افرای سیاه بومی شمال شرقی امریکا است . گسترش آن از ایالت اونتاریو در شمال تا فلوریدا در جنوب میباشد . عموماً در سواحل دریا رویش مییابد . در امتداد رویشگاه آن در مرز آتلانتیک چند واریته نیز از آن یافت شده است . به طور مثال واریته californicum (Torr. Et Gray) sarg در دوره مرطوب کالیفرنیای جنوبی و واریته violaceum (kirchn.) Jager در نیمه غربی امریکا . افرای سیاه بیش از 300 سال است که به خصوص در پارکها و کنار خیابان کاشته میشود بیش از 30 کولتیوار با اختلافاتی در رنگ آمیزی برگها دارند ، که معمولترین آنها زرد خالدار در کولتیوار Aureovariegatum و سفید خالدار در کولتیوار Variegatum میباشند .

[masi eng 47044]

افرای سرخ

Acer Palmatum Thunb.

 

Smooth Japanese Maple

 

Aceraceae

این افرا از سرزمین اصلی خود یعنی ژاپن و کره در اوایل قرن نوزدهم به اروپا آورده شده است . درخت نسبتاً کوجکی است که در حدود 8-6 متر ارتفاع دارد و حتی در کولتیوارها بلندتر از این نخواهد شد . عموماً نهال آنها کوتاه میباشد . بنابراین برای کاشت در گلدان مناسب است . پوست تنه صاف و یکنواخت و قرمز مایل به قهوه ای با راههای روشن میباشد ولی با بالا رفتن سن خاکستری رنگ میشود . تاج آن معمولاً بلند و افراشته ، نیمه کروی با انشعابات نامنظم که معمولاً با یک زاویه باز و گسترده و یا حتی گاهی قائم نسبت به تنه رشد میکند . برگها پنجه ای با 5 تا 7 لوب عمیق ، در حاشیه مضرس تیز ، حدود 10 سانتیمتر عرض و به رنگ سبز تیره میباشند که در پاییز به قرمز تغییر رنگ مییابند . گلها قرمز تیره و به صورت دسته های کوچکی در اوایل خرداد و بعد از پیدایش برگها ظاهر میشوند . بالهای فندقه ها کوتاه و در حدود 2 سانتیمتر طول دارند و معمولاً قرمز روشن میباشند . امروزه از این افرا بیش از 60 کولتیوار با تفاوتهایی در رنگ و شکل برگها کاشته شده است که برای کاشت در گلدان مورد استفاده قرار میگیرند .

[masi eng 47044]

جنس شاه بلوط

شاه بلوط هندی

Aesculus hippocastanum L.

Horse chestnut or Buckeye

Hippocastanaceae

شاه بلوط هندی درخت بلند و گسترده ای است که در شرایط مناسب ارتفاع آن به 25 متر میرسد . ولی متوسط ارتفاع درختان کاشته شده به ندرت بیش از 15 متر میباشد و علت آن این است که به خصوص در دهه اخیر آنها مستعد برای بیماریهای قارچی میباشند که سبب پوسیدن و از بین رفتن آنها شده و در نتیجه عمر طولانی ندارند . پوست گونه بالغ قهوه ای مایل به قرمز یا قهوه ای مایل به خاکستری و فلسی شکل میباشد . تنه معمولاً راست ، کوناه ، شاخه های اصلی آن ضخیم و به حالت اریب رو به بالا میباشد . شاخه های انتهایی بعدها به سمت پایین خم شده ولی باز به سمت بالا برمیگردند . یکی از خصوصیات شاه بلوط هندی در زمستان جوانه های بزرگ قهوه ای و چسبناک آن با فلسهای نعل اسبی شکل بزرگ و برجسته میباشد . برگهای بزرگ و متقابل آن مرکب پنجه ای است که معمولاً از 7 برگچه تشکیل شده است ، دمبرگ اغلب حدود 20 سانتیمتر و برگچه انتهایی 25 سانتیمتر طول دارد برگهای تازه روییده دارای پوشش کرکی سفید و براق هستند ولی بعدها بدون کرک میشوند . آنها سبز روشن معمولاً در پاییز به زرد تا طلایی تغییر رنگ مییابد . در مورد فنولوژی کولتیوارها اختلاف بین درختان یکسان از تظر زمان تغییر رنگ برگها در پاییز ممکن است حدود 14 روز باشد . گلها در اوایل اردیبهشت به صورت پانیکولهای مخروطی و افراشته که از گرزنهای یک سویه تشکیل شده اند ، ظاهر میگردند . آنها معمولاً سفید ، برخی اوقات با حاشیه ای قرمز یا خالدار و پیچ خورده میباشند . میوه ها به صورت کپسولهای خاردار با دانه های قهوه ای رنگ هستند . شاه بلوط هندی بومی بخشی از بالکان است . در شمال یونان (Thessaly ) آلبانی مرکزی و چند جایگاه دیگر در مناطق کوهستانی بالکان در بلغارستان مشاهده میگردد . با اینکه وجود آن در قفقاز غربی طبیعی میباشد ولی در این مورد تردید وجود داشته تا اخیراً تعلق مبدأ آن به آسیای صغیر صریحاً رد شده است . شاه بلوط هندی در حاشیه خیابانها و جاده های اروپا کاشته میشوند و در بسیاری از کشورها به نظر میرسد که یک درخت بومی باشد . همچنین دارای کولتیوارهای متعدد است مانند پاکوتاه ها یا انواعی با برگهای گوناگون و رنگارنگ . پیدایش کولتیوار Laciniata با برگچه های بی نهایت باریک و حاشیه پرمانند بسیار قابل توجه میباشد .

شاه بلوط هندی گل قرمز

Aesculus X carnea Hayne

Red Horse chestnut

Hippocastanaceae

این گونه هیبریدی بین شاه بلوط هندی و Aesculus Pavia از امریکای شمالی است . اصل آن به سال 1818 برمیگردد . درختی متوسط (در حدود 20 متر ارتفاع ) با پوست قرمز مایل به قهوه ای که بعدها خاکستری تیره میشود . تنه کوتاه با شاخه های ستبر و نه خیلی بلند و تاج تقریباً کروی میباشد . برگها عموماً از 5 برگچه تشکیل شده و تیره تر و کوچکتر از ( کمتر از 15 سانتیمتر ) شاه بلوط قبلی با دندانه های نامنظم در حاشیه میباشند . گلها افراشته و شامل پانیکولهایی به بلندی 20-15 سانتیمتر است که در نیمه اردیبهشت و دیرتر از شاه بلوط قبلی و کپسول دارای تعداد کمی خار میباشد . امروزه فقط چند کولتیوار از این گونه هیبرید وجود دارد . یک مورد با برگهای متنوع و رنگارنگ و مورد دیگر شاخه های آویخته دارند .

آیلان

Ailanthus altissima (Mill.) swingle

Tree of Heaven

Simaroubaceae

رویش درخت ایلان دلیلی بر شروع موفقیت است . اگرچه بومی جنوب شرق آسیا است ولی وجود آن در بیشتر نواحی سرد اروپا به اثبات رسیده است . این درخت آلودگی هوای شهرهای صنعتی را بهتر از درختان دیگر تحمل میکتد و چنان سازشی یافته است که حتی به طور طبیعی در چنین مکانهایی تکثیر پیدا میکند بذرهای آن جوانه زده و به خوبی حتی در شکاف دیوار یا سنگفرشها رشد مییابد . درختی تنومند با تاج گسترده میباشد . پوست آن خاکستری مایل به سیاه و شکافدار است و شاخه های جوان از کرکهای ریزی پوشیده شده اند . برگهای متناوب و خزان کننده آنها مرکب تک شانه ای با جفت برگچه های متعدد و به طول 50 سانتیمتر و بعضی وقتها تا 90 سانتیمتر میرسد . دندانه های بزرگی در قاعده برگچه های سبز تیره آن مشاهده میشود . تغییر رنگ آنها در پاییز قابل توجه نیست . برگها خاکستری و قهوه ای شده و به زمین میریزند . گلهای 5 گلبرگی کوچک و مایل به سفید آنها در پانیکولهای بزرگ پرگل و آویزان در ماه تیر ظاهر میگردد . گلهای نر و ماده معمولاً بر روی درختان جدا از هم هستند و بوی نامطلوبی دارند .

دلیل آن این است که چوب ، پوست و دیگر قسمتهای این درخت و همچنین بقیه گونه های این خانواده دارای مواد خاص تند و تیزی هستند و همین دلیل بر خویشاوندی آنها با گیاهان خانواده سداب نیز میباشد (مانند سیتروس) میوه فندقه بالدار و با بالهای پهن و مسطح مشابه زبان گنجشک است . درخت آیلان به اروپا از سال حدود 1751 آورده شد و دو کولتیوار قابل توجه و با ارزش با برگهای متنوع و گوناگون دارد که شامل cv.Aucubaefolia , cv.Tricolor میباشد .

[masi eng 47044]

جنس توسکا

Alnus

Alder

توسکاها از درختان نیمکره شمالی هستند و در آنسوی خط استوا ، فقط در یک بخش باریکی در کوههای آند در شمال امریکای جنوبی گسترش پیدا کرده اند . گونه های اصلی توسکای اروپا شامل A.Viridis , A.cordata , A.incana , A.glutinosa میباشد . اختلاف گونه آخر با سه تای اول در این است که درختی کوهستانی و خاص کوههای آلپ و کارپاتین است عموماً به صورت درخنچه ای یا پاکوتاه میباشد . در توسکای ایتالیایی (A.cordata ) اروپای جنوبی برگها در جوانه های زمستانی به طور نامنظم و به صورت پیچیده قرار گرفته اند ، اما تا نخورده اند . رگبرگها به صورت کمانی و قاعده برگ قبلی شکل میباشد . در دو توسکای اصلی اروپایی (A.incana , A.glutinosa ) برگها در جوانه های زمستانی به صورت پیچیده و تاخورده و رگبرگها شانه ای و قاعده برگ گوه ای شکل و پهن میباشد .

توسکای قشلاقی

Alnus glutinosa (L.) Gaert.

Common Alder

Betulaceae

این درخت در حدود 25 متر ارتفاع دارد و با بالا رفتن سن پوست آن شیاردار و به رنگ خاکستری مایل به سیاه و با تاج مخروطی گسترده میشود . درختان تک اغلب از پایین تنه و نزدیک به سطح زمین انشعاب پیدا میکنند و درختانی که در جلگه های ساحلی هستند ، تاج بلند و افراشته دارند . انشعابات اصلی به صورت مایل به سمت خارج و بالا امتداد یافته اند . شاخه های جوان دارای جوانه های زمستانی ارغوانی رنگ مشخص میباشند و شاتون نر در سال قبل تشکیل میشود . برگهای خزان کننده و متناوب آنها ساده و دارای دمبرگ کوتاه ، مدور یا واژ تخم مرغی ، در حدود 9 سانتیمتر طول ، با نوکی فرو رفته و حاشیه ای دندانه ای نامنظم ، سبز پررنگ اما در سطح زیرین سبز کمرنگ میباشند . در پاییز آنها پژمرده و خشک شده و خاکستری یا قهوه ای رنگ میشوند . گلها تک جنس ، یک پایه و ساختمان ساده ای دارند . گلهای نر دارای پوشش 2 تا 4 قسمتی و با 2 تا 4 پرچم ، گلهای ماده نیز دارای پوشش 2 تا 4 قسمتی و تخمدان دو خانه ای با دو کلاله میباشند . گرده افشانی توسط باد انجام میگیرد . زمانیکه گلهای ماده میرسند ، برگه های اصلی و فرعی سنبله ماده به هم متصل شده و مخروط کوچک چوبی شبیه مخروط کاج را به وجود می آورند که حتی با افتادن فندقه ها همچنان روی درخت باقی میمانند . شاتونهای نر ارغوانی رنگ بوده که بعد از باز شدن گل (در اسفند یا فروردین) طویل شده و زرد رنگ میگردند . شاتون های ماده کوتاهتر و پایک دار و به رنگ ارغوانی تیره که بعدها قرمز میشوند و حدود 5 میلیمتر طول دارند . شاتون های رسیده حدود 15 میلیمتر طول دارند و قهوه ای یا سیاه هستند . میوه ها به صورت فندقه های بدون بال تخت و پهن میباشند . این گونه یکی از درختان منحصر به فردی است که ریشه هایش دارای گرهک های کوچکی شامل میکروارگانیسم های همزیست میباشد .این توسکا همچنین یکی از نادرترین درختان بومی اروپا است که در نواحی مرطوب تولید ریشه های نابجا مشابه ریشه های درختان نواحی گرمسیری میکند . چوب تازه قطع شده آن نارنجی رنگ است . این توسکا از اروپا تا قفقاز و سیبری گسترش پیدا کرده و حتی تا آفریقای شمالی نیز امتداد یافته است . این نوع توسکا همچنین در کنار آبهای جاری و در حاشیه رودخانه ها ، محلی که پایه های تیپیک آنرا میتوان دید یافت میشود . در پارکها کولتیوارهای متعدد آنها که دارای اختلافاتی در شکل برگها میباشند کاشته شده اند .

Alnus incana (L.) Moench

Grey Alder

Betulaceae

این توسکا معمولاً دارای تنه راست و باریک و ظریفی میباشد . ارتفاع آن به حدود 25-20 متر میرسد . پوست آن صاف و خاکستری روشن است . در درختان مسن در پایین تنه خاکستری تیره ، فلس مانند و با شیارهای عمیق و در بخش بالایی تنه خاکستری روشن میباشد (نام آن به همین علت میباشد) . تاج مخروطی ، شاخه های جوان خاکستری کرکدار ، بعدها بدون کرک میشود . برگها خزان کننده ، متناوب ، دمبرگ طویل ، از نظر شکل تخم مرغی مایل به بیضی نوکدار و با جاشیه مضرس و سبز کمی مایل به خاکستری میباشند . شاتون ماده دارای پایک کوتاه یا تقریباً بدون پایک و تخم مرغی – مستطیلی میباشند . شاتون نر به صورت گروهی با طول 10-5 سانتیمتر که در اسفند ظاهر میشوند . این توسکا در بیشتر نقاط اروپا تا قفقاز گسترش دارد . عمدتاً در نواحی کوهستانی یا در حاشیه رودخانه ها و نهرها و همچنین در جنگلهای نواحی کوهستانی و نیمه کوهستانی یافت میشود . این گونه در جنگلداری کاربرد دارد و همچنین در احداث جنگل در خاکهای خشک و غیر حاصلخیز موفق بوده است . تنوع زیاد در شکل برگها برای انتخاب بسیاری از کولتیوارها راهنمای خوبی میباشد مانند cv.Angustissima , cv.Semipinnata , cv.Laciniate

Alnus cordata (Loisel.) Desf.

Italian Alder

Betulaceae

درخت کوچکی است با ارتفاع 10 تا 15 متر که گاهی هم به 20 متر میرسد . تاج آن مخروطی بزرگ میباشد . از خصوصیات آن برگهای خزان کننده ، متناوب ، در قاعده قلبی شکل ، در انتها تیز و در حاشیه کنگره ای است . در سطح رو سبز روشن و در سطح زیرین سبز کمرنگ و اغلب دارای دمبرگ بلند میباشند . در محل انشعاب رگبرگها دستجات کرک نارنجی رنگ وشاهده میشود . در فصل پاییز این درخت وصف ناپذیر است . شاتونهای نر ارغوانی و زمانیکه میرسند (بهمن – اسفند) به رنگ طلایی درمی آیند و حدود 10 سانتیمتری طول دارند . شاتون های ماده افراشته و به طول 5/2 سانتیمتر و با پایک طویل هستند . این توسکا بومی جنوب ایتالیا و کورسیکا میباشد . ولی با این وجود بعید به نظر میرسد که در پارکهای اروپا قبل از سال 1820 کاشته شده باشد .

Duschekia Viridis (chaix in vill.) opiz.

Green Alder

Betulaceae

توسکای درختچه ای مربوط به نواحی آلپ و کارپاتین میباشد . رویشگاه آن در ارتفاع 2000 متر از سطح دریاست . اگر توسط انسان کاشته شود در ارتفاع پایینتر هم میروید . این توسکا در ارتفاع 2 تا 5 متری و در یک شطح کسترده تشکیل ساقه های باریک و ظزیفی را میدهد برگها کوچک و به طول در حدود 5 سانتیمتر ، تخم مرغی با قاعده گوه ای و عموماً در سطح زیرین حداقل در محل انشعاب رگبرگها کرکدار است .شاتونهای نر به طول 10-5 سانتیمتر و زرد رنگ میباشند و دانه های گرده را در اواخر فروردین آزاد میکنند . شاتونهای ماده در حدود 2 سانتیمتر طول دارند ، تخم مرغی و عموماً سبز میباشند ( نام درخت به همین علت است) بعدها قهوه ای مایل به قرمز میشوند . این توسکا از اوایل قرن نوزدهم کاشته شده و برای جنگلکاری در خاکهای شنی و غیر حاصلخیز مناسب میباشد .

[masi eng 47044]

جنس توس

Betula

Birch

توس ها از گیاهان چوبی نیمکره شمالی میباشند . در حدود 140-100 گونه از آنها وجود دارد و بیش از 40 گونه آن منقرض شده اند . بیشتر به صورت درختی هستند ولی در شمال و بخشهای کوهستانی به صورت درختچه های کوتاهی مشاهده میگردند . درختانی یکپایه هستند . گلهای نر به صورت شاتون زمستان را پشت سر میگذارند و به 2 کاسبرگ و 2 پرچم تقلیل مییابند اما چون به طور نامنظم قرار گرفته اند به نظر میرسد که شاید تعداد آنها بیشتر باشد . گلهای ماده شامل شاتون هایی هستند که وقتی میرسند از هم جدا شده و میریزند آنها فاقد پوشش و تشکیل گروههای 3 تایی را در کنار برگه ها میدهند .برگکهای گل میانی با برگه های دو گل مجاور به هم پیوسته و یک فلس 3 لوبه را به وجود می آورند که هنگام رسیدن میوه با فندقه های بالدار از درخت جدا میشوند و میریزند . اگر لوبهای جانبی این فلس سع لوبه کمی به سمت عقب برگردد گونه pendula میباشد و اگر به طرف جلو برگردد متعلق به گونه pubescens است . شاخه های جوان در درخت اولی زگیل دار میباشد ولی در درخت دومی از کرک های نمدی پوشیده شده است .

توس یاغان

Betula Pendula Roth

Silver Birch

Betulaceae

درختی است با ارتفاع 20-15 متر و به ندرت بلندتر میباشد . پوست سفید آن به صورت نوارهای کاغذی شکل جدا شده و همین امر موجب مشخص بودن آن در بین سایر درختان میشود . چوب آن حتی زمانیکه تازه باشد خیلی خوب میسوزد . تاج آن به صورت مخروط تا تخم مرغی باریک است و شکل آن بستگی به چگونگی انشعاب آن دارد . در برخی ، شاخه های ردیف بالاتر ستبر و تنومند هستند و در زاویه ای به سمت بالا و بیرون رشد مییابند و در برخی دیگر برعکس نازک و ظزیف میباشند و بنابراین عموماً حالت پاندولی پیدا میکنند . برگهای متناوب و خزان کننده آنها بی نهایت از نظر شکل متنوع هستند عموماً مثلثی یا لوزی شکل و در حاشیه مضرس تیز میباشند . در ابتدا کرکدار و بعدها کاملاً بدون کرک ، سبز براق و در پاییز به زرد طلایی تغییر رنگ مییابد . گلها فقط در اردیبهشت ظاهر میشوند . این توس بومی اروپا میباشد و تا آسیای صغیر گسترش پیدا کرده است . از نظر اکولوژی گونه بسیار مناسب و سازگاری است و قادر است در محیط مرطوب و هم خشک رشد کند . از زمانهای بسیار قدیم کاشته میشده و همروزه هم کولتیوارهای زیادی از آن وجود دارد . به طور مثال cv.Fastigiata , .Young تنوع درون گونه ای آن به خصوص در اسکاندیناوی بسیار زیاد میباشد .

Betula Pubescens Ehrh.

Downy Birch

Betulaceae

این درخت به ارتفاع 20 تا 25 متر میرسد . عموماً در ارتفاعات و نواحی کوهستانی (1000 تا 1500 متر بالاتر از سطح دریا) و روی خاکهای مرطوب از اروپای مرکزی تا سیبری گسترش دارد . شاخه هایش همیشه ستبر و تنومند میباشد فقط گاهی حالت پاندولی پیدا میکنند . تاج معمولاً نامنظم و اغلب متأثر از شرایط کلیماتیکی محیط میباشد . برگها چه از نظر شکل و چه از نظر اندازه بی نهایت و متنوع هستند . حاشیه برگ معمولاً کنگره ای نوک تیز و فقط گاهی به صورت مضرس میباشند . تنوع درون گونه ای آن بسیار زیاد است و همچنین کولتیوارهای زیادی از آن وجود دارد ولی رشد چندانی پیدا نمیکنند .

[masi eng 47044]

جنس ممرز

Carpinus

Hornbeam

ممرزها درختانی هستند که در نواحی معتدله نیمکره شمالی با عرض شمالی 57 درجه رویش مییابند (دانمارک) آنها گرمادوست تر از بلوط ها میباشند . با این وجود جنگلهای بلوط – ممرز را به خصوص در اروپای مرکزی تشکیل میدهند به طور متوسط بین 25 تا 35 گونه از این جنس شناخته شده اما فقط دو تا از این گونه ها در اروپا یافت شده است . میوه به صورت فندقه میباشد که توسط براکته پهن و بزرگی که وسیله ای برای پراکنش دانه های آن میباشد در برگزفته شده است . در ممرز معمولی این براکته ها به طور واضح سه لوبه میباشند در حالیکه براکته های لور چنین لوبهایی را ندارند یا اینکه زیاد محسوس نیست زیرا خیلی کوجک هستند .

ممرز

Carpinus betulus L.

Common Hornbeam

Corylaceae

در حدود 20-15 متر ارتفاع دارد و دارای تنه ای واحد و بدون انشعاب با شاخ و برگ زیاد میباشد . در جنگلها ، محلی که تسطیح شده باشد به سرعت تولید پاجوش و نهال جدید نموده و تشکیل درختچه ای با چندین تنه و یک تاج معمولی را میدهد . ولی بعدها تاج آن به صورت مخروط گسترده تا تخم مرغی درمی آید . پوست ممرز صاف و ابتدا خاکستری روشن و سپس قهوه ای و کمی شیاردار میگردد . برگها خزان کننده و متناوب ، مستطیلی تا بیضی شکل و اغلب روی شاخه های جوان در دو ردیف میباشند ( در یک سطح مانند نارون) و به طور واضح در مرحله جوانی حالت چروکیده دارند . طول آنها 12-4 سانتیمتر میباشد . در حاشیه دندانه ای مضاعف ، سبز تیره و برخی اوقات سبز کمرنگ در سطح زیر و در پاییز به رنگ زرد طلایی تغییر رنگ میدهد . گلها در فروردین تا اردیبهشت ظاهر میشوند . گلهای نر به صورت شاتونهای استوانه ای متراکم و آویزان میباشند و هر براکته شامل یک گل با 12-4 پرچم ، که هر یک ممکن است بساک دو شاخه ای داشته باشد ، در این صورت تعداد پرچمها 24 عدد به نظر میرسد . گلهای نر بر روی شاخه های سال گذشته نشکیل میشوند . گلهای ماده همیشه 2 عدد و محصور در یک براکته سه لوبه میباشند و به صورت شاتونهای آویزان بر روی شاخه های سال جاری تشکیل میشوند . ممرز از سواحل آتلانتیک تا آسیای صغیر (به استثنای شبه جزیره ایبریا) گسترش پیدا کرده است . ممرز میتواند برای قرنها یک درخت جنگلی با ارزش باشد . کولتیوارهایی با برگهای لوبدار (cv.Quercifolia , cv.Incisa) و برگهایی با رنگهای گوناگون (cv.Albo-variegata , cv.Marmorata ,cv.Purpurea ) در باغات رویش دارند .

لور

Carpinus orientalis Mill.

Eastern Hornbeam

Corylaceae

درخت کوچکی است که عموماً حالت درختچه ای دارد و به ندرت به ارتفاع بیش از 5 متر میرسد . برگها کوچکتر از ممرز و با طول 6-5/2 سانتیمتر ، تخم مرغی شکل و در حاشیه دندانه ای مضاعف میباشند . پوست صاف و خاکستری مایل به قرمز است . گریبان میوه آن سه لوبه نیست اما نامنظم ، نامتقارن و با دندانه های نامساوی در حاشیه میباشد . رویشگاه طبیعی آن از طرف غرب تا شمال ایتالیا و سیسیل گسترش یافته است ولی گسترش عمده ی آن در بالکان ، اسیای صغیر ، قفقاز و اطراف دریای سیاه میباشد . این درخت از سال حدود 1739 کاشته شده است .

[masi eng 47044]

جنس شاه بلوط

Castanea

Chestnut

شاه بلوط ها (در حدود 10 گونه) از درختان بومی منطقه معتدله جنوبی نیمکره شمالی است . مهمترین آنها شاه بلوط اسپانیایی است که درخت بلندی است و برخی اوقات ارتفاع آن به 30 متر میرسد با این وجود انواع کوچکنر آن در باغات میوه کاشته میشوند .

شاه بلوط

Castanea Sativa Mill.

Sweet or Spanish chestnut

Fagaceae

تاج پهن و گسترده ای دارد که در درختان خودرو و تک ، قطر آن به بیش از 10 متر میرسد . پوست در ابتدا قهوه ای مایل به قرمز و بعدها قهوه ای مایل به خاکستری و بلاخره خاکستری تیره تا تقریباً سیاه و به صورت مشبک شیار دار میباشد . برگهای ساده و خزان کننده آن , متناوب با دمبرگ کوتاه ، مستطیلی – نیزه ای یا نیزه ای – بیضی شکل با طول 12-10 سانتیمتر و حاشیه دندانه دار درشت و تیز میباشد . از نظر رنگ سبز تیره و در پاییز زرد یا قهوه ای میشوند . گلها بعد از برگ ظاهر میشوند . گلهای نر به صورت شاتونهای بلند و افراشته هستند و فقط آثاری از یک مادگی اولیه و غیر فعال در مرکز هر گل مشاهده میشود . زرد بودن بساکها باعث میشود یک مادگی اولیه و غیرفعال در مرکز هر گل مشاهده میشود . زرد بودن بساکها باعث میشود که کل شاتون به همین رنگ به نظر بیاید . گلهای ماده منفرد یا سه تایی و عموماً در زیر شاتون نر قرار گرفته اند . میوه شامل فندقه هایی است که در یک پوشش (کپسول) خارداری به قطر حدود 5 سانتیمتر محصور میباشد ، که با 4 شکاف باز میشوند . اهمیت عمده این شاه بلوط به خاطر چوب مقاوم و بادوام آن است . ساختمانها و آثار تاریخی که در اسپانیا از عصر مفرغ باقی مانده دلیلی بر کشت آن از زمانهای قدیم میباشد .

اصل این درخت میوه احتمالاً بومی نواحی مدیترانه ، شمال آفریقا و خاور نزدیک میباشد . فندقه های آن از زمانهای قدیم در آنجا تحت اسامی Sardis ,Heracles و همچنین Kastan معروف بودند . آخرین اسم آن از واژه ارمنی kask اقتباس شده که میوه درخت Kaskeni ممکن است همان میوه ی شاه بلوط ما باشد . ریشه ارمنی این لغت به صور گوناگون و در زبانهای مختلف به کار برده شده تا به صورت اسم لاتین جنس castanea درآمده است . با وجود اینکه شاه بلوط به عنوان یک درخت میوه از هزاران سال پیش کاشته میشده است ولی اولین کولتیوار زینتی آن در سال 1755 کاشته شده است .

[masi eng 47044]

جنس کاتالپا

Catalpa

Catalpa

کاتالپا از خانواده بیگنونیاسه میباشد و عمدتاً در نواحی گرمسیری میروید . اگرچه عموماً به دمای پایین حساس میباشد ولی برخی از گونه های آن زمستان اروپا را برای بیش از دو قرن تحمل نمودند . جنس کاتالپا گسترش چندانی ندارد و فقط در حدود 10 گونه در نواحی محدودی از امریکای شمالی ، کوبا ، تبت و جنوب شرقی چین مشاهده میشوند . اولین گونه ای که از آن در باغات و پارکها کاشته شده است ، C.bignonioides از امریکای شمالی بود (در سال 1726) پس از آن C.speciosa (در سال 1754 از امریکای شمالی) و در سال 1849 C.ovata از چین و C.tibetica در سال 1921 از تبت بود .

کاتالپا

Catalpa bignonioides Walt.

Common catalpa or (Red) Indian Bean tree

Bignoniaceae

کاتالپا (درخت جوالدوز) درختی به ارتفاع 18-15 متر و با (درختان کاشته شده ممکن است کوتاهتر باشند) تنه کوتاه و تاجی گسترده میباشد . پوست آن در ابتدا قهوه ای و بعدها خاکستری تا خاکستری مایل به سیاه و دارای شیارهای سطحی و پهن هستند . در میان تمام خصوصیات مشخص کاتالپاها ، برگهای بزرگ و خزان کننده آنها از همه آشکارتر است . برگهای آن ساده ، منقابل ، با دمبرگ طویل ، قلبی یا تخم مرغی شکل با نوک کوتاه و تیز ، در حاشیه صاف ، لطیف ، سبز روشن ، بعضی وقتها تا 25 سانتیمتر طول و 20-15 سانتیمتر عرض و در سطح زیرین کرکدار میباشند . در هنگام له شدن بوی ناخوشایندی متصاعد میکنند . گلهای کاتالپا عموماً در خرداد یا در اوایل تیر ظاهر میشوند . هرمافرودیت ، متقارن و معمولاً پنتامر میباشند . پانیکولهای پرگل و افراشته آنها تا حدودی مشابه با شاه بلوط هندی است . کاسه دو قسمتی و هر قسمت دارای دو لوب نامساوی است . جام نیز دو قسمتی است که قسمت پایین از سه لوب و قسمت بالا از دو لوب تشکیل شده است . گلها سفید با لکه های قهوه ای – ارغوانی و خطوط شعاعی زردرنگ با 4-3 سانتیمتر طول میباشند . میوه های تیپیک آنها 40-20 سانتیمتر طول دارند و به صورت کپسول کشیده با تعداد زیادی دانه کوچک و باریک و کرکدار هستند که وقتی میرسند برای مدت طولانی بر روی درخت باقی میمانند . کاتالپاها نه تنها در پارکها بلکه در حاشیه خیابانها هم به عنوان زینت کاشته میشوند . در بسیاری از شهرهای اروپا برگهای بزرگ کاتالپا ظاهر مشخص و زیبایی را به بلوارها و خیابانهای عریض آنجا میدهد . به غیر از این کاتالپا (C.bignonioides ) ، C.speciosa warder تیز میباشد که دارای برگهای بدبو و قلبی شکل با کرکهای انبوه در سطح زیرین است و دیگر C.ovata G.Don است که بومی چین میباشد و با گلهای سفید مایل به زرد و برگهای 3 تا 5 لوبه در اروپا میروید . کاتالپاها اغلب در پارکها و شهرها دیده میشوند . همچنین هیبریدهای آنها مانند (C.bignonioides x C.ovata ) C. x erubescens و برخی از کولتیوارهای آن نیز مشاهده شده است .

[masi eng 47044]

جنس داغداغان

Celtis

Hackberry

داغداغان ها به صورت درخت یا درختچه میباشند . بیش از 60 تا 70 گونه از آنها بومی نواحی گرم و نیمه گرم (همیشه سبز و بی خزان) و منطقه معتدل شمالی (گونه های خزان کننده) هستند . نوع رگبرگ بندی در آنها یک خصوصیت کلی در این جنس است . سه رگبرگ مشخص از قاعده برگ وارد پهنه ی برگ میشوند که وسیله ی خوبی برای شناسایی آنها میباشد . در اروپا فقط 2 گونه ازاین جنس کاشته شده است . C.australis , C.occidentalis که اختلاف عمده آنها در برگ میباشد . برگهای گونه اکسید نتالیس در سطح زیرین صاف و بدون کرک و سبز درخشان است ، در حالیکه در گونه اُسترالیس سطح زیرینبرگها همانند شاخه های خیلی جوان خاکستری و کرکدار میباشد . میوه (شفت) در گونه اکسیدنتالیس قرمز – نارنجی ولی در گونه استرالیس قهوه ای مایل بع قرمز تیره تا قهوه ای مایل به سیاه میباشد . هر دو درختانی مقاوم هستند و به خصوص به عنوان درختان حاشیه خیابانها در شهرهای بزرگ نواحی گرم اروپا کاشته میشوند . داغداغان همچنین عمر طولانی تا حدود 600 سال دارد .

Celtis occidentalis L.

Common Hackberry or Nettle – tree

Ulmaceae

درخت متوسطی است که ارتفاع آن به 25-20 متر میرسد ولی انواع کوتاهتر آن به عنوان درخت حاشیه خیابان کاشته میشوند . پوست آن عموماً صاف و خاکستری – قرمز که بعدها خاکستری تیره تا سیاه و به طور نامنظم فلسی و شکافدار میشود . تاج آن نسبتاً باریک و گنبدی شکل است . برگهای خزان کننده آن متناوب ، دمبرگدار ، نامتقارن ، تخم مرغی شکل با نوک تیز و 12-6 سانتیمتر طول میباشند . حاشیه آنها در قسمت پایین و نزدیک به قاعده تقریباً صاف اما به سمت نوک دارای دندانه های تیز و به صورت مضرس میباشند . رنگ آنها سبز براق که در پاییز به زرد طلایی تغییر رنگ میدهند . برگهای جوان در سطح زیر کرکدار هستند اما سریعاً صاف و بدون کرک میشوند (کرکها فقط در محل رگبرگها مشاهده میشوند) . گلها همزمان با برگها ظاهر میشوند . دارای دمگل و پلی گام میباشند یعنی گلهای هرمافرودیت و نر بر روی یک درخت هستند .

گلهای نر به صورت خوشه هایی در بخش های پایین و گلهای هرمافرودیت در بخشهای بالای شاخه های یکساله در کنار برگها ظاهر میگردند . گلها به طور غیر واضح سبز مایل به زرد میباشند . زمان گلدهی در طول فروردین و اردیبهشت میباشد . میوه شفت کروی با بخش گوشتی هشک و 10-7 میلیمتر قطر و پایکی به طول تقریباً همان اندازه میباشد . در ابتدا قرمز – نارنجی میباشد و بعدها بر روی درخت خشک و تیره تر میشود . این گونه بومی امریکای شمالی از کبک در شمال تا آلاباما و کانزاس در جنوب میباشد و از سال 1636 کاشته شده است .

داغداغان

Celtis australis L.

Southern Nettle tree

Ulmaceae

درختی است که ارتفاع آن به 25-20 متر میرسد اما معمولاً در شرایط کشت کوتاهتر میباشد . در بسیاری از خصوصیات با گونه اکسیدنتالیس مشترک است . اما برگهایش باریکتر میباشد و 10 تا 15 سانتیمتر طول دارد و با حاشیه آن دندانه ای تیز و مضرس (به جز در بخش قاعده برگ) و در سطح زیرین خود خاکستری و کرکدار است . میوه های رسیده قرمز تیره و با بیش از 10 میلیمتر قطر و بخش گوشتی آبدار و شیرین میباشد . این گونه بومی نواحی مدیترانه ای و جنوب شرقی آسیا است . برای نخستین بار در اروپا به عنوان یک درخت حاشیه خیابان از سال 1796 کاشته شده است .

[masi eng 47044]

جنس خرنوب

Ceratonia

Carob tree

درخت خرنوب یکی از دو گونه اروپایی خانواده سرالپیناسه میباشد . بقیه در نواحی گرم و نیمه گرم یافت میشوند .

خرنوب

Ceratonia siliqua L.

Carob tree

Casalpinaceae

درختی است همیشه سبز با ارتفاع 17-6 متر و تنه ای راست که به سرعت منشعب میشود . پوست آن خاکستری – قهوه ای ، تاج آن تنک و گسترده و با شاخه هایی خمیده میباشد . برگها مرکب تک شانه ای ، متناوب با 20-10 سانتیمتر طول که از 2 تا 4 جفت برگچه مستطیلی یا تخم مرغی شکل با حاشیه صاف تشکیل شده است . گلهای قرمز بدون جام به صورت گروههای خوشه ای یا شاتون مانند در اطراف شاخه های سال قبل ظاهر میشوند . گلهای نر دارای 5 پرچم ، گلهای ماده کوتاه با کلاله ای هاونی شکل و 5 لوبه و کاسه زود افت میباشد .

میوه نیام برجسته و گوشتی با جدار ضخیم و در حدود 3 سانتیمتر عرض و 20-10 سانتیمتر طول و شامل فقط تعداد کمی (3تا8 عدد) دانه میباشد .بخش گوشتی نیام شیرین است و به عنوان غذا برای انسان و حیوانات به کار میرود . یک درخت ممکن است محصول فراوانی در حدود 300 کیلوگرم به بار بیاورد . خرنوب بومی نواحی شرقی مدیترانه شاید فلسطین باشد . این درخت بعدها مورد کشت قرار گرفت و در آفریقای شمالی و نواحی دیگر گسترش پیدا نمود . دانه های آن به عنوان واحد وزن (2/0 گرم) و تحت نام قیراط ( از نام سراتونیا اقتباس گردیده است) کابرد داشته است . این واحد برای اندازه گیری سنگهای قیمتی در جواهرفروشی ها به کار میرفت .

[masi eng 47044]

جنس ارغوان

Cercis

سرسیس سیلیکو آستروم (درخت ارغوان) بومی اروپای جنوبی و آسیای غربی و سرسیس کانادنسیس بومی امریکای شمالی از گیاهان چوبی قدیمی از جنس سرسیس میباشند .

درخت ارغوان

Cercis Siliquastrum L.

Judas tree

Cesalpinaceae

تمایل به رویش آن در شمال ریسک صدمه را در زمستانهای سخت دربردارد . درخت چندان بلندی نیست ، در حدود 10 متر ارتفاع دارد و در نواحی سردتر به مرور به صورت یک درختچه تغییرشکل یافته است . پوست کمی شکافدار آن مایل به قرمز است که بعدها صورتی مایل به خاکستری میشود و تاجی کوتاه و نامنظم دارد . برگها متناوب ، خزان کننده ، کامل ، مدور تا کلیوی شکل و در نوک چال دار ، با 12-7 سانتیمتر عرض ، رگبرگ پنجه ای مشخص ، در سطح رو سبز تیره و در سطح زیرین سبز روشن و در حاشیه یا قاعده به رنگ برنز مایل به قرمز میباشد . گلها قبل از برگ ظاهر شده و در دسته های 3 تا 6 تایی مجتمع میشوند . آنها بنفش مایل به سرخ بوده و در حدود 2 سانتیمتر عرض دارند و در طول دوره گلدهی به درخت بدون برگ منظره جالبی میدهند . نیام باریک و تخت این گونه 10-7 سانتیمتر طول دارد و در ابتدا قرمز مایل به بنفش بود که بعدها به قهوه ای تغییر رنگ میدهد و مدت زیادی بر روی درخت باقی میماند . درخت ارغوان در باغات از سال 1600 کاشته شده و همچنین دارای واریته هایی با گلهای سفید (cv.alba ) . با برگهای متنوع و گوناگون (cv.variegata ) میباشد .

[masi eng 47044]

جنس زغال اخته

Cornus (cynoxylon)

Dogwood

در زمان گیاه شناس بزرگ سوئدی کارلوس لینه (78-1707) جنس زغال اخته به عنوان یک جنس بزرگ مستقل در نظر گزفته شده بود . تحقیقات علمی نشان داده که کورنوس ها یک گروه ناهمگن هستند و شامل گیاهانی میباشند که در بسیاری جهات مشابه هستند اما هیچگونه ارتباط تکاملی ندارند . بنابراین گیاه شناسی معاصر فرضیه ی قدیمی تقسیم جنسی کورنوس به تعداد بیشتری جنس را پذیرفت . بیشتر کورنوس ها به صورت درختچه میباشند فقط گاهی به صورت درختان کوچکی مشاهده میشوند . از گونه های اروپایی درختی میتوان از زغال اخته و کورنوس فلوریدا نام برد که عموماً در پارکها و باغات کاشته میشوند . گلها و میوه های گونه های اصلی جنس کورنوس همه پایک دار میباشند . گل آذین به صورت چتر میباشد . براکته ها رنگ مشخصی ندارند و از گل آذین کوچکتر میباشند . گلها قبل از برگ ظاهر میشوند . گلها و میوه های گونه های جنس سینوگزیلون بدون پایک هستند و گلهایش به صورت کپه های کروی و مجتمع میباشند . براکته ها بزرگتر از گل آذین و اغلب رنگین هستند (وسیله ای برای جلب توجه حشرات میباشد و گلهای بیولوژیکال نامیده میشوند) گلها بعد یا همزمان با برگها ظاهر میشوند .

زغال اخته

Cornus mas L.

Cornelian cherry

Cornaceae

درختی کوچک یا درختچه ای بلند و گسترده میباشد . 10-2 متر ارتفاع دارد . پوست قهوه ای تیره تا خاکستری – قهوه ای آن به صورت ورقه های نازک جدا شده و یا اینکه کمی شکافدار میباشد . برگهای خزان دار آن متقابل ، تخم مرغی شکل با نوک باریک و حاشیه صاف میباشند . 10-4 سانتیمتر طول دارند و با کرکهای کوتاه پوشیده شده و در سطح رو سبز روشن هستند . گلها به صورت دیهیم های پرگل (30-18) کوچک با 9-5 میلیمتر عرض میباشند . 4 براکته گل آذین و همچنین گلبرگها زرد طلایی هستند که به درخت گلدار آن منظره رنگینی میدهند . میوه ها پایکدار و به صورت شقت های قرمز تیره و آویزان و خوراکی میباشند . این درخت در اروپای مرکزی و جنوبی ، آسیای صغیر و قفقاز در دامنه های آفتابی خشک و گرم و اغلب روی مواد آهکی یافت میشود . همچنین بیشتر در حاشیه جنگلها مشاهده میشود زیرا میوه های آن در درجه اول توسط انسان مصرف میشود . انواع مختلف آن تحت عنوان واریته یا فرم مطرح میباشند (معمولاً با اختلاف در شکل برگها) کولتیوارهای آن نیز اغلب در رنگ برگها (cv.Aurea) یا میوه ها (cv.Flava ) با هم اختلاف دارند .

Cynoxylon floridum (L.)

Syn.Cornus florida L.

Britton et Shafer

Flowering Dog wood

Cornaceae

درختچه یا درخت کوچکی با 12 متر ارتفاع و پوستی خاکستری – قهوه ای ناصاف و ناهموار میباشد که به صورت تکه های کوچکی از درخت جدا میشود . مهمترین خصوصیت برجسته و آشکار آن گل آذین است که دارای براکته های رنگین و اغلب در حدود 6 سانتیمتر طول میباشد . تنوع رنگ براکته ها نتیجه وجود کولتیوارهای متعدد آن است (در حدود 30) این درخت بومی امریکای شرقی و(از تکزاس تا مرز کانادا) محل رویش آن در جنگلهای پهن برگ در ارتفاع حدود 1500 متر و بر روی خاکهای خشک میباشد . از سال 1731 کاشته شده است .

[masi eng 47044]

جنس فندق

Corylus

Hazel

گیاهی است چوبی با برگهای ساده و خزان کننده و گلهای نر آن به صورت شاتون میباشند که معمولاً در سال قبل تشکیل میشوند ، گلهای ماده در گروههای نامشخص هستند که به صورت دوتایی محصور در یک براکته و هر یک توسط سه براکته ئول احاطه شدند . در طول دوره گلدهی ظاهر شدن کلاله های قرمز رنگ ، باریک و نخ مانند قابل توجه است . بعد از لقاح ، گلها به صورت میوه تیپیک و مشخص فندقه که توسط براکته و براکته ئولهای بزرگ احاطه شده است تغییر مییابد . این پیاله های برگی شکل وسیله خوبی برای تشخیص دو فندق اروپایی میباشند . در فندق ترکیه آنها بلندتر از فندقه هستند و زنگوله ای شکل و دارای تقسیمات عمیق به صورت قطعات باریک و خطی میباشند . در فندق معمولی آنها عموماً کوتاهتر از فندقه میباشند و فقط دارای لوبهای نامنظم و ساده هستند . اما اختلاف اساسی در طول دمبرگ میباشد . در فندق ترکیه طول دمبرگ حداقل 2 سانتیمتر ولی در فندق معمولی حدود 1 سانتیمتر است .

فندق خوراکی

Corylus avellana L.

Common hazel

Betulaceae

درختچه ای بلند با قدرت تکثیر خوب یا به صورت درختی کوچک میباشد که ارتفاع آن به طور متوسط به 5 متر و ندرتاً 10 متر میرسد . دارای پوست قهوه ای – خاکستری صاف و براق میباشد که به صورت نوارهای نسبتاً کوچکی از روی ساقه های قدیمی جدا میشود. برگها در قاعده باریک و هرچه به نوک نزدیک میگردند پهن تر یا تقریباً دایره ای میشوند و دارای 14- 7 سانتیمتر طول با یک نوک تیز میباشند . در قاعده قلبی نامتقارن و با حاشیه ای دندانه ای نامنظم هستند . برگها نسبتاً نازک و لطیف با کرکهای زبر و سبز تیره که در پاییز به زرد یا قهوه ای تغییر رنگ میدهد . شاتونهای نر در ابتدا 3-2 سانتیمتر طول دارند که در دوره گلدهی ، طول آن افزایش مییابد . در زمستانهای معتدل دانه های گرده زود رس در اواخر بهمن منتشر میشوند . در غیر این صورت در اسفند یا فروردین این امر صورت میگیرد . فندق خوراکی در سراسر اروپا گسترش یافته است ( از شمال تا مدار 68 درجه خط استوا ) و امتداد آن تا آسیای صغیر نیز میرسد . معمولاً در جنگلهای مخلوط در زیر درختان بلند یا در حاشیه جنکل به خصوص بر روی مواد آهکی رشد میکند . این درخت سالهاست که به خاطر میوه هایش کاشته میشود . کواتیوارهای زیادی در آن وجود دارد مانند : cv.Cosford , cv.Webbs Preissnuss , cv.Riesennuss کولتیوارها با برگهای جالبشان ( مثل برگ قرمز cv.Fuscorubra ) یا نحوه رویش آنها (cv.Contorta ) با شاخه های پیچ خورده و درهم زینت بخش باغات میباشند .

Corylus colurna L.

Turkish hazel

Betulaceae

این درخت میتواند به بلندی بیش از 20 متر برسد . پوست آن در ابتدا قهوه ای مایل به قرمز میباشد ولی بعدها خاکستری و شکاف خورده و به صورت فلسهایی جدا میشود . تاج آن بزرگ و هرمی شکل با شاخه های کوتاه که به صورت افقی گسترش یافته است . برگها با دمبرگ حدود 5/4 سانتیمتر طول ، مدور تا مستطیلی پهن و با دندانه های مضاعف و نامنظم در حاشیه پهنک میباشند . در سطح رو تیره و در سطح زیرین روشن و معمولاً در پاییز به زرد تغییر رنگ میدهند . شاتون های نر 12-7 سانتیمتر طول دارند . میوه ها دارای حلقه هایی از براکته های بزرگ و شرابه ای شکل و چسبناک با تقسیمات عمیق میباشند که به خوبی فندقه ها را دربرگرفته اند . این درخت بومی جنوب شرقی اروپا و آسیای صغیر میباشد . از سال حدود 1582 کاشته شده است و عموماً به عنوان یک درخت حاشیه بیابان به کار میرود .