آموزش نکات درسی کنکور ارشد شهرسازی

[pari.v 10,304]

تعریف جامعه: جامعه آماری عبارتست از کلیه عناصر و اعضا از مجموعه کاملی که دارای یک صنعت مشترک می باشد.

 

برای مثال: جمعیت ساکن در محله نازی آباد، دانشجویان شهرسازی

 

تعداد عناصر یک جامعه، حجم جامعه نامیده می شود و آن را با n نشان می دهیم.

 

 

نمونه آماری: زیر مجموعه ای از یک مجموعه آماری.

 

برای مثال دانشجوی رشته شهرسازی نسبت به کل دانشگاه ، جمعیت شهر مشهد نسبت به جمعیت کل کشور.

[zeynabiy 225]

شهرنشینی،شهرگرایی و شهرسازی در دوران اسلامی:

1-دوره اول:صدراسلام را شامل می شود در این مرحله تنها دگرگونی عمده مسجداست چهر شهر عمدتا همانی است که از قبل وجود داشته

2-دوره دوم دوران بنی امیه را شامل می شوددرکنار مسجد دارالاماره به عنوان مقرحکومت قرار دارد،شهرهای نوبنیاد شکل می گیرند،شکل گیری اولین مدارس در کنار مساجد

3-دوره سوم:خلافت عباسیان وتشکیل امپراطوری اسلامی در پهنه گسترده،قدرت سیاسی از قدرت مذهبی آن جدا می گرددنطفه فرهنگ اسلامی در ایران بسته می شود.جدائی کامل مسجدجامع و دارالاماره و شکل گیری مذهب شیعه

4-دوره چهارم:ظهور حکومت های قدرتمند در دل امپراطوری عباسی،ساختارمسجد به کلی تغییر می یابد و ملاک شهر از جامع بودن ازبین می رود دراین دوره مسجد به عنوان مرکزعقیدتی،سیاسی نقش عمده ای می یابد.

منبع:ازشار تا شهر دکتر حبیبی

[zeynabiy 225]

محیط پاسخده:محیط ساخته شده ی دست بشر که با تقویت فرصت های مناسب از طریق به حد اعلا رساندن گزینه های قابل عرضه به مردم، یک محیط دمکراتیک برای استفاده کنندگان فراهم آورد

محیط پاسخده دکتر بهزادفر

[pari.v 10,304]

عناصر شهر ایرانی با شهرسازی نوین قابل مقایسه است. تنها عامل افتراق در دانش فنی و نیاز زمان و تحول آن است.

 

 

منبع: با شهر و منطقه در ایران ، دکتر اسماعیل شیعه

[zeynabiy 225]

فرسودگی یکی از مهمترین مسائل مربوط به فضای شهری است که باعث بی سازمانی،عدم تعادل،عدم تناسب و بی قوارگی آن می شود.وعاملی است که به زدودن خاطرات جمعی،افول حیات شهری واقعه ای و شکل گرفتن حیات شهری روزمره ای کمک می کند.

مرمت شهری سیدمحسن حبیبی-ملیحه مقصودی

[pari.v 10,304]

نظارت بر امور شهری، سازماندهی فعالیت های شهری، برنامه ریزی برای آینده با هدف توسعه پایدار و تامین کیفیت محیطی مطلوب، رفاه شهری و الگوی شهری کارا و پویا، از جمله وظایف مدیریت شهری می باشد.

 

 

[pari.v 10,304]

ارکان شهر یا نظام های جاری در یک شهر عبارتند از:

 

1. جامعه شهری

 

2. کالبد شهری

 

3. مدیریت شهری

[pari.v 10,304]

از نظر شرایط و عوامل حوزه های نفوذ شهری، در شهرهای سنتی ایران، ارتباط اجتماعی و اقتصادی و طبیعی شهر با منطقه خود مطرح است. در حالی که در شهرهای کنونی غالبا ارتباط اقتصادی شهر و منطقه و تاثیرات متقابل آن ها مد نظر قرار دارد.

 

منبع: "با شهر و منطقه در ایران" دکتر اسماعیل شیعه

[pari.v 10,304]

در محله های مسکونی شهرسازی سنتی ایران، ترکیب سلولی و سلسله مراتبی فضای فردی (خانه) و فضای جمعی (محله و شهر) را می توان ملاحظه نمود، این مورد با نظریات "کریستوفر الکساندر" و "سرچ چرمایف" از نظر عرصه های زندگی فردی جمعی قابل مقایسه می باشد.

 

 

منبع: "با شهر و منطقه در ایران" دکتر اسماعیل شیعه

[pari.v 10,304]

طبق آمار سال 1375، مجموع جمعیت کشور در حدود 612 شهر کوچک و بزرگ و 65 هزار آبادی گرد هم آمده اند. در این سال ها در حدود یک سوم از کل جمعیت کشور تنها در 5 شهر بزرگ کشور جمع شده است.

 

منبع: "با شهر و منطقه در ایران" ، دکتر اسماعیل شیعه

[Mina Yousefi 24,157]

_هنر و معماری در ایران از دیر باز دارای چند اصل بوده : مردم واری ، پرهیز از بیهودگی ، نیارش ، خودبسندگی و درون گرایی

 

_تپه زاغه واقع در دشت قزوین یکی ازمراکز اولیه استقرار کشاورزی در ایران است . ---------->6500ق.م

 

_ایلامیان از هزاران سال پیش در دشت خوزستان خانه گزیده بودند . مرکز تمدن ایلام شهر شوش بود .

 

_ یکی از بازمانده های ارزشمند ایلامی نیایشگاه یا زیگورات چغازنبیل در نزدیکی شوش است که از 1250 ق.م بجا مانده است .

_ طرح اصلی زیگورات مربعی با ابعاد 150متر است.

 

_ دیاکو دودمان مادها را پایه گذاری کرد .

_ در سال 605 پیش از میلاد ، هُوَخشَتَر ، دولت آشور را بر انداخت .

_ تپه سیلک مربوط به دوره ی 4000 تا 3000 ق.م است.

 

_ یکی از ساختمان های بازمانده از مادها تپه نوشیجان است که از سده 7تا 8 ق.م برجای مانده است.

 

_ الگوی 4 باغ به عنوان یکی از ماندگار ترین ابداعات هخامنشیان در عرصه طراحی یادمانی باغ برای نخستین بار در نیمه دوم قرن ششم ق.م در پاسارگاد پا به ظهور گذاشت.

 

_ شوش از پایتخت های هخامنشیان ( داریوش اول ) بوده است .

 

_ پاسارگاد مربوط به دوره ی 550تا 521 ق.م است .

 

 

منبع : سبک شناسی معماری ایرانی : محمد کریم پیرنیا

[Mina Yousefi 24,157]

_ معبد آناهیتا یا ایزد آب در کنگاور مربوط به دوره ی پارت ، 253-224 ق.م است.

 

_ تخت سلیمان یا آتشکده آذرگشسب در تکاب آذربایجان قرار دارد.

 

_ آتشکده فیروز آباد ( قلعه دختر ) یا آتشکده نیاسر مربوط به شیوه پارتی است . ------>224میلادی

 

_ ایوان مدائن یا تاق کسری از بناهای مهم شیوه پارتی است .------> قرن سوم میلادی

_ از شش شیوه معماری ایران دو شیوه پارسی و پارتی از پیش از اسلام و چهار شیوه خراسانی ،رازی ، آذری ، اصفهانی از آن دوران اسلامی هستند .

 

_ فرمانروایی ساسانیان در سال 652 هجری بدست اعراب پایان داده شد .

 

_ شیوه خراسانی در سده نخست هجری پدید آمد و تا سده چهارم ادامه یافت .

 

_ در شیوه خراسانی ساختمان ها مردم وار تر شدند.

 

_ پس از شیوه خراسانی در شیوه های رازی و آذری دوباره ساختمان ها را شکوهمند ساختند و از مردم واری دور شدند . / سر در مسجد جامع یزد سکی از نمونه ساختمان

 

هایی که در این شیوه پدیدار شد و در معماری ایران همواره جایگاه ارجمندی داشته و دارد ، مسجد است .

 

منبع : سبک شناسی معماری ایرانی : محمد کریم پیر نیا

[Mina Yousefi 24,157]

* بطور کلی ویژگی های معماری شیوه خراسانی عبارتند از : سادگی بسیار در طرح ، پرهیز از بیهودگی ، مردم واری

 

* یکی از اصلی ترین ساختمان های شیوه خراسانی مسجد جامع فهرج است . این مسجد شاید کهن ترین مسجد ساخته شده در ایران است .

 

_ مسجد جامع اصفهان گنجینه هنر ایران و یکی از افتخارات معماری این سرزمین است .

 

_ طرح نخستین مسجد به گونهی بومسلمی در سال 156 هجری ساخته شد .

 

_ شیوه رازی همه ویژگی های خوب شیوه های پیشین را به بهترین گونه دارا می باشد.

در این شیوه تعزکاری شیوه پارسی ، شکوه شیوه پارتی و ریزه کاری شیوه خراسانی با هم پدیدار می شود.

این شیوه در شهر ری پا گرفت و آغاز آن از شمال ایران بود .

در شیوه رازی برخی مسجدهای دارای شبستان ستوندار به چهار ایوانی دگرگون شدند . نمونه آن : مسجد جامع اصفهان و مسجد جامع اردستان است .

شیوه رازی شیوه ای است بی همتا که از آن پس نیز همانند آن پدید نیامد.

 

_ سرزمین آذربایجان در معماری ایران در راه نخست اهمیت جای دارد چرا که سه شیوه معماری ایران ( پارسی ، آذری ، اصفهانی ) از آنجا سر چشمه گرفته است .

 

_ چنگیز خان در سال 616 به ایران حمله کرد.

 

* شیوه آذری دارای دو دوره است . دوره نخست از زمان هلاکو و پایتخت شدن مراغه و دوره دوم آن از زمان تیمور و پایتختی سمرقند آغاز می شود.

 

( پایتخت هلاکو : مراغه / پایتخت تیمور : سمرقند )

 

_ یکی از ویژگی های معماری آذری بهره گیری بیشتر از هنئسه در طراحی معماری است .

 

_ باشکوه ترین ساختمان شیوه آذری و شاید کل معماری ایران گنبد سلطانیه ( 703 تا 710 قمری ) است که در کنار آن آرامگاه سلطان محمد خدابنده ( الجایتو ) ساخته شده است.

 

_دوره دوم شیوه آذری از زمان تیموریان آغاز می گردد . یکی از مهم ترین بناهای این دوره مسجد گوهرشاد (808 تا 821 قمری ) است .

 

_ مسجد کبود تبریز آواز قوی شیوه آذری است (870 قمری ) و در زمان خود به فیروزه اسلام نام آور بوده است.

 

*** خواستگاه شیوه اصفهانی آذربایجان بوده ولی در اصفهان رشد کرده .

 

_ این شیوه کمی پیش از روی کار آمدن صفویان از زمان قره قویونلوها آغاز شد .

 

_ ویژگی های این شیوه : ساده شدن طرح ها ، در شیوه آذری با بکارگیری یک هندسه قوی طرح های پیچیده ای ساخته شدند اما در شیوه اصفهانی ، هندسه ساده و شکل ها و خط های شکسته بیشتر بکار رفت ------> از این شیوه به بعد ساخت گوشه های پخ در ساختمان رایج شد .

 

 

 

منبع : سبک شناسی معماری ایرانی : محمد کیریم پیرنیا

[Mina Yousefi 24,157]

* معماری پیش از پارسی

محوطه تاریخی زاغه در دشت قزوین -------> 6500ق.م

سیلک 4000 تا 3000 ق.م

ایلام چغازنبیل 1250 ق.م

 

 

* معماری پارسی

پاسارگاد 550تا 521 ق.م

کاخ شوش 521 ق.م

تخت جمشید 518 تا 516 ق.م

آرامگاه های نقش رستم 518 ق.م

 

 

* شیوه پارتی

نیایشگاه آناهیتا کنگاور 253 تا224 ق.م

مجموعه نساء 173 تا 136 ق.م

آتشکده فیروز آباد ( قلعه دختر ) آتشکده نیاسر 224 میلادی

تاق کسری 241 میلادی

بیشاپور 241 میلادی

 

 

 

منبع : سبک شناسی معماری ایرانی : محمد کریم پیرنیا

[Mina Yousefi 24,157]

* شیوه خراسانی

مسجد جامع فهرج

مسجد جامع اصفهان 454 هجری ----> آل بویه

مسجد جامع نائین 349 هجری

مسجد جامع اردستان قرن 2 و 3 هجری

 

 

* شیوه رازی

گنبد قابوس 397 هجری

مسجد جامع اردستان 473 هجری ---> آغار طرح 4ایوانی

مسجد جامع زواره 530 هجری

مسجد جامع اردستان 553 هجری --->افزوده های رازی

 

 

* شیوه آذری

مقبره سلطانیه 703 تا 710 هجری

مسجد جامع یزد 725 هجری

مسجد گوهرشاد 808 تا 821 هجری

مسجد میرچخماق یزد 841 هجری

مسجد کبود تبریز 876هجری

 

 

* شیوه اصفهانی

مسجد امام اصفهان 1020 هجری

مسجد شیخ لطف الله 1028 هجری

مجموعه گنجعلی خان1005 تا 1034 هجری

مسجد حکیم 1067 هجری

چهلستون 1052 تا 1077 هجری

هشت بهشت 1080 هجری

مدرسه آقابزرگ کاشان 1268 هجری

 

 

 

منبع : سبک شناسی معماری ایرانی : محمد کریم پیرنیا

پایان خلاصه های این کتاب .

[pari.v 10,304]

5 عامل روحیه یا مشخص دارنده هر شهر:

 

1. نقشه شهر

 

2. سیمای ساختمان ها

 

3. خصوصیات کنتیک شهر

 

4. نوع فعالیت و نوع مردم شهر

 

5. صدا و بو

 

 

منبع: "سیمای شهر" ، کوین لینچ، ترجمه دکتر منوچهر مزینی

[pari.v 10,304]

زمانی یک راه پر پیچ و خم و غیر عادی می تواند برای فرد جالب باشد که:

 

1. شخص هرگز احساس نکند که تصور کلی خود را از شکل محیط از دست داده و در آن گم شده است.

 

2. محیط، در عین آشفتگی باید واجد فرمی خاص خود باشد که بتوان آن را باز شناخت و درک کرد.

 

 

 

منبع: "سیمای شهر" ، کوین لینچ، ترجمه دکتر منوچهر مزینی

[zeynabiy 225]

برنامه ریزی منطقه ای پدیده ای نو است که در گذشته به صورت سنتی انجام می گرفته است در انگلستان در اواخر قرن18 و 19 میلادی تحول عمده ای در برنامه ریزی منطقه ای بوجود آمد.

اولین قدم های برنامه ریزی منطقه ای حدود چهارهزار سال پیش در مصر قدیم و در اطراف دره رود نیل در قالب به وجود آوردن سیستم آبیاری و استفاده از طغیانهای رود نیل برداشته شود.

برنامه ریزی منطقه ای دکتر کرامت الله زیاری

[pari.v 10,304]

باژگاه: محل گرفتن باژ (باج)، گمرک، راهدارخانه

 

پایاب: فضایی که آبی کم عمق در آن است و محل دسترسی به اب در آب انبارها و مانند آن را گویند. بر خلاف آن غرقاب است.

 

جشنگاه: محل و فضای برگزاری جشن که نوعی فضای موقت می باشد.

 

حصن: قلعه، دژ، حصار، بنای قابل دفاع

 

خارسان: فضای بایر و ویران، در شاهنامه، غالبا در تضاد با کلمه شارسان به معنی شهر یا فضای آباد و ساخته شده، سکونتگاه محصور، شارستان و شهرستان آمده است.

 

خانه: در گذشته بیشتر به اتاق یا فضایی مشابه آن، خانه می گفتند و برای "خانه" کلمه "سرا" را به کار می بردند.

 

دربند: راه باریک منتهی به در ورودی یک بنا، کوچه بن بستی که در داشته.

 

 

 

 

 

​منبع: "معماری و شهرسازی به روایت شاهنامه فردوسی" نوشته حسین سلطان زاده

[pari.v 10,304]

قانون اساسی

 

به طور کلی نحوه اداره مملکت و حقوق شامله مردم را بیان می کند.

 

اصل 3: دولت موظف است برای نیل به اهداف، همه امکانات خود را برای تامین آزادی های سیاسی و اجتماعی رفع تبعیضات، برابری همه در مقابل قانون، آموزش و پرورش و تربیت بدنی رایگان، خودکفایی در علوم و صنعت و کشاورزی و .. بکار برد.

 

اصل 22: جان و مال و حیثیت و حقوق و مسکن و شغل مردم از تعرض مصون است.

 

اصل 31: داشتن مسکن متناسب با نیاز، حق هر فرد و خانواده ای است. (به خصوص طبقات کم در آمد) که قانون زمین شهری و تملک اراضی برگرفته از این اصل بود.

 

اصل 100 و 101: اداره امور هر روستا - بخش - شهر - شهرستان و استان با نظارت اهالی همان محل انجام می گیرد. (مشارکت مردم برای پیشبرد برنامه ها) و تشکیل شوراهای استانی برای جلوگیری از تبعیض و جلب سرمایه گذاری کشور.