مهدی در قرآن

[z.b 6335]

سوره نمل:

 

أَمَّن یجُِیبُ الْمُضْطَرَّ إِذَا دَعَاهُ وَ یَكْشِفُ السُّوءَ وَ یَجْعَلُكُمْ خُلَفَاءَ الْأَرْضِ (62)

 

چه کسی است که دعای گرفتار را اجابت می‌کند و گرفتاری را برطرف می‌سازد و شما را زمامداران زمین قرار می‌دهد؟

 

توضیح: امام صادق ^{علیه السلام} می‌فرماید: "این آیه درباره قائم آل محمد نازل شد، است. به خدا سوگند «مضطَر»، اوست. او در مقام ابراهیم دو رکعت نماز می‌خواند و خدای عزّ وجلّ را با اضطرار تمام خوانده و فرج خود را طلب می‌کند. خداوند اجابتش می‌فرماید، و او را در زمین خلیفه‌ی حاکم خود می‌سازد"[19]

 

19- همان کتاب، ص 97. (به نقل از المیزان، ج 15، ص 612. بحارالانوار، ج 51، ص 48.)

[z.b 6335]

سوره قصص:

وَ نُرِیدُ أَن نَّمُنَّ عَلىَ الَّذِینَ اسْتُضْعِفُواْ فىِ الْأَرْضِ وَ نجَْعَلَهُمْ أَئمَّةً وَ نجَْعَلَهُمُ الْوَارِثِینَ (5)

 

اراده ما بر این قرار گرفته است که به مستضعفین نعمت بخشیم، و آنها را پیشوایان و وارثین روی زمین قرار دهیم.

 

توضیح: امیر مؤمنان - علی ^{علیه السلام} - در ذیل این آیه می‌فرماید: "ایشان، آل محمد هستند. خداوند مهدی آل محمد را بر می‌انگیزد تا توسط او مؤمنان را عزیز و دشمنانشان را ذلیل و زبون گرداند."[20]

حکیمه خاتون - دختر امام جواد ^{علیه السلام} - می‌گوید: "روز هفتم [پس از تولد مهدی ^{علیه السلام}] حضرت مهدی شهادتین را بر زبان خود جاری کرد و بر اجداد گرامیش یکی پس از دیگری درود و صلوات فرستاد. سپس این آیه را تلاوت فرمود: «وَ نُرِیدُ أَن نَّمُنَّ عَلىَ الَّذِینَ اسْتُضْعِفُواْ فىِ الْأَرْضِ وَ نجَْعَلَهُمْ أَئمَّةً وَ نجَْعَلَهُمُ الْوَارِثِینَ»[21]

 

 

20- همان کتاب، ص 100. (به نقل از غایه المرام، ص 745. تفسیر صافی، ج 4، ص 80.)

 

21- همان کتاب، ص 101. (به نقل ازینابیع الموده، ص 449. الصراط المستقیم، ج 2، ص 21.)

[z.b 6335]

سوره روم:

 

وَ یَوْمَئذٍ یَفْرَحُ الْمُؤْمِنُونَ (4) بِنَصْرِ اللَّهِ یَنصُرُ مَن یَشَاءُ وَ هُوَ الْعَزِیزُ الرَّحِیمُ (5) وَعْدَ اللَّهِ لَا یخُْلِفُ اللَّهُ وَعْدَهُ وَ لَكِنَّ أَكْثرََ النَّاسِ لَا یَعْلَمُونَ (6)

 

در آن روز، مردمان خوشحال خواهند شد. به سبب یاری پروردگار، خداوند هر کس را بخواهد نصرت می‌دهد و او عزیز و رحیم است. [این] وعده خداست. خدا در وعده اش خلاف نمی‌کند ولی اکثر مردم نمی‌دانند.

 

توضیح: امام صادق ^{علیه السلام} می‌فرماید: "مؤمنان، هنگام ظهور مهدی قائم به یاری خداوند متعال، شاد و خوشحال می‌شوند."[22]

 

22- همان کتاب، ص103. (به نقل از ینابیع الموده، ص 426. تفسیر برهان، ج 4، ص 275.)

[z.b 6335]

سوره لقمان:

وَ أَسْبَغَ عَلَیْكُمْ نِعَمَهُ ظَاهِرَةً وَ بَاطِنَةً (20)

 

و نعمت‌های خود را – نعمت‌های ظاهری و باطنی- بر شما گسترده و افزون ساخته است.

 

توضیح: امام کاظم ^{علیه السلام} می‌فرماید: "نعمت ظاهری، امام ظاهر است و نعمت باطنی، امام غایب است، که از دیدگان پنهان می‌شود و در عصر ظهورش گنج‌های زمین برای او آشکار گردد و هر چیز دوری برایش نزدیک باشد."[23]

23- همان کتاب، ص 104. (به نقل از الصراط المستقیم، ج 2، ص 229. بحارالانوار، ج 51، ص 64.)

[z.b 6335]

سوره سجده:

 

وَ جَعَلْنَا مِنهُْمْ أَئمَّةً یهَْدُونَ بِأَمْرِنَا لَمَّا صَبرَُواْ وَ كَانُواْ بَِایَاتِنَا یُوقِنُونَ (24)

 

و از آنها امامان و پیشوایانی برگزیدیم که به فرمان ما [مردم را] هدایت می‌کنند. به خاطر این که شکیبایی نمودند و به آیات ما یقین دارند.

 

توضیح: سلمان فارسی می گوید: خدمت رسول خدا ^{صلی الله علیه و آله} وارد شدم. دیدم حسین ^{علیه السلام} روی زانوی پیامبر است و پیامبر، چشمان و دهانش را می‌بوسد و می‌فرماید: «تو آقا و پسر آقایی، تو امام و پسر امامی، تو حجت و پسر حجتی، تو پدر حجت‌های نُه گانه خدا از صلبت هستی که – قائم – نهمین ایشان است.»[24]

 

24- همان کتاب، ص106. (به نقل از اسرار آل محمد، ص 105. شواهد التنزیل، ص 454.)

[z.b 6335]

سوره احزاب:

 

إِنَّمَا یُرِیدُ اللَّهُ لِیُذْهِبَ عَنكُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیْتِ وَ یُطَهِّرَكمُ‏ْ تَطْهِیرًا (33)

 

همانا خدا چنین می‌خواهد که پلیدی و گناه را از شما دور کند و شما را کاملا پاک سازد.

 

توضیح: امیر مؤمنان می‌فرماید: "روزی با حسنین و فاطمه در خانه اُمّ سلمه به حضور پیامبر شرفیاب شدیم، جبرئیل این آیه را نازل کرد. آن حضرت فرمود: «یا علی! این آیه در شأن تو و فاطمه و حسنین و امامان گرامی از فرزندان حسین نازل شده است.» گفتم: «ای رسول خدا ائمه بعد از شما چند نفرند؟» فرمود: «ایشان دوازده نفرند، اول انها تو هستی؛ بعد از تو حسن و حسین و علی ابن حسین زین العابدین ...» و یک به یک اسامی ایشان را تا حضرت حجت بیان فرمود."[25]

پیامبر^{صلی الله علیه و آله} فرمود :" اگر از عمر دنیا یک روز باقی بماند خداوند مردی از «اهل بیت» مرا برمی انگیزاند تا زمین را از عدل و داد پر کند چنان که از جور و ستم پر شده باشد."[26]

امیر مؤمنان می‌فرماید: "مهدی از ما «اهل بیت» است خدا او را ( برای قیام) در یک شب آماده می‌کند."[27]

25- همان کتاب، ص 109. (به نقل از تفسیر برهان، ج 3، ص 31.)

26- همان کتاب، ص 109. (به نقل از ینابیع الموده، ص 432.)

27- همان کتاب، ص 109. (به نقل از ینابیع الموده، ص 334.)

 

[z.b 6335]

سوره سبا:

 

سِیرُواْ فِیهَا لَیَالىِ‏َ وَ أَیَّامًا ءَامِنِینَ (18)

 

شب‌ها و روزها در این آبادی‌ها در امنیت کامل مسافرت کنید.

 

توضیح: امام صادق ^{علیه السلام} می‌فرماید: "در وقت ظهور آن حضرت به همراه قائم ما میان شهرها (در امنیت کامل) سفر می‌کنید."[28]

 

28- همان کتاب، ص 110. (به نقل از غایه المرام، ص 746.)

[z.b 6335]

سوره ص:

 

إِلىَ‏ یَوْمِ الْوَقْتِ الْمَعْلُومِ (81)

 

تا روز و زمان معینی [به تو ای شیطان مهلت می‌دهیم]

توضیح: امام رضا ^{علیه السلام} می‌فرماید: "این روز، روز خروج قائم ماست ... او چهارمین نسل از فرزندانم، پسر برترین زنان است. خداوند متعال توسط او زمین را پاک و پاکیزه و از هر ستم و ظلم، تقدیس و تطهیر می‌نماید. اوست که مردم در ولادت او شک می‌کنند و اوست صاحب غیبت قبل از خروج. اوست که پس از خروج زمین را به نور خود منوّر می‌کند، و عدالت را بین مردم می‌گستراند. [در آن زمان] کسی به کسی ستم نخواهد کرد. و اوست که زمین [و زمان] همواره در خدمت اوست. هنگام ظهور، منادی از آسمان ندا می‌کند و صدای او را تمام اهل زمین می‌شنوند، که درباره حضرت دعا می‌کند و می‌گوید: ای اهل عالم! حجت خدا ظاهر شد. او در کعبه است. از او پیروی کنید. به درستی که حق با اوست و در اوست."[29]

 

29- همان کتاب، ص 112-113. (به نقل از فرائد السمطین، ج 2، ص 337.)

[z.b 6335]

سوره زمر:

 

وَ أَشْرَقَتِ الْأَرْضُ بِنُورِ رَبهَِّا (69)

 

و زمین [در آن روز] به نور پروردگارش روشن می‌شود.

 

توضیح: امام رضا ^{علیه السلام} درباره این آیه می‌فرماید: "به هنگام قیام فرزند چهارم از فرزندان من (مهدی آل محمد) زمین به نور پروردگارش روشن می‌شود."[30]

 

30 - همان کتاب، ص 114. (به نقل از ینابیع الموده، ص 448.)

[z.b 6335]

سوره شوری:

 

1- وَ مَا یُدْرِیكَ لَعَلَّ السَّاعَةَ قَرِیبٌ (17)

 

و تو چه می‌دانی؟! شاید آن ساعت نزدیک باشد.

 

توضیح: امام صادق ^{علیه السلام} می‌فرماید: "مقصود از آن «ساعت»، وقت قیام قائم است." [31]

 

2- أَلَا إِنَّ الَّذِینَ یُمَارُونَ فىِ السَّاعَةِ لَفِى ضَلَالِ بَعِیدٍ (18)

 

بدانید آنها که درباره آن ساعت تردید می‌کنند در گمراهی عمیق هستند.

 

توضیح: امام صادق ^{علیه السلام} آن ساعت در این آیه را زمان قیام و ظهور مهدی ^{علیه السلام} معرفی کرده، می‌فرماید: "مردم درباره او به تردید می‌افتند و می‌گویند: قائم چه وقت متولد شده؟! چه کسی او را دیده؟! اگر متولد شده، پس کجاست؟!"[32]

 

31- همان کتاب، ص 118. (به نقل ازینابیع الموده، ص 428. اثبات الهدی، ج 4، ص 144.)

32 - همان کتاب، ص 118. (به نقل ازینابیع الموده، ص 428. اثبات الهدی، ج 7، ص 144.)

[z.b 6335]

سوره شوری:

 

3- قُل لَّا أَسَْلُكمُ‏ْ عَلَیْهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فىِ الْقُرْبىَ‏ وَ مَن یَقْترَِفْ حَسَنَةً نَّزِدْ لَهُ فِیهَا حُسْنًا إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ شَكُورٌ (23)

 

ای پیامبر به مردم بگو من بابت رسالتم هیچ اجر و مزدی جز مودت و محبت به نزدیکانم طلب نمی‌کنم.

 

توضیح: پیامبر خدا پس از قرائت این آیه، در تبیین افرادی که خداوند به مودت و محبت آنها امر کرده و مودت آنها را بر مردم واجب فرموده، سه مرتبه فرمود: "آنها علی، فاطمه و فرزندان‌شان ^{علیهم السلام} هستند." امام باقر ^{علیه السلام} نیز در تفسیر این آیه می‌فرماید: "آنها ائمه هستند. نخستین‌شان امیر مؤمنان - علی ابن ابی طالب - و آخرین‌شان مهدی است."[33]

33 - همان کتاب، ص 119. (به نقل از شواهد التنزیل، ج 2، ص 132.)

[z.b 6335]

سوره زخرف:

 

وَ جَعَلَهَا كلَِمَةَ بَاقِیَةً فىِ عَقِبِهِ لَعَلَّهُمْ یَرْجِعُونَ (28)

 

او کلمه توحید را کلمه باقیه در اعقاب خود قرار داد تا به سوی خدا باز گردند.

 

توضیح: امام سجاد به نقل از امیر مؤمنان ^{علیه السلام} درباره این آیه می‌فرماید: "این آیه درباره ما نازل شده است. خداوند امامت را تا روز قیامت در فرزندان حسین ^{علیه السلام} قرار داده است ... برای قائم ما دو غیبت است. یکی از دیگری طولانی‌تر است. در غیبت طولانی او بر اعتقاد به امامت او کسی جز افرادی که شناختی صحیح و یقینی محکم به او داشته باشد باقی نمی‌ماند."[34]

34 - همان کتاب، ص 121. (به نقل از ینابیع الموده، ص 427. تفسیر برهان، ج 2، ص 138. تفسیر فرات کوفی، ص 402.)

[z.b 6335]

سوره محمد:

 

فَهَلْ یَنظُرُونَ إِلَّا السَّاعَةَ أَن تَأْتِیهَُم بَغْتَةً فَقَدْ جَاءَ أَشْرَاطُهَا فَأَنىَ‏ لهَُمْ إِذَا جَاءَتهُْمْ ذِكْرَاهُمْ (18)

 

آیا آنها جز این انتظار دارند که قیامت به طور ناگهانی بر پا شود؟ در حالی که نشانه‌های آن پدید آمده است. اما زمانی که ساعت فرا رسد تذکر و ایمان آنها سودی ندارد.

 

توضیح: امام صادق ^{علیه السلام} می‌فرماید: "ساعت در این آیه قیام قائم است."[35]

35 - همان کتاب، ص 127. (به نقل از ینابیع الموده، ص 428.)

[z.b 6335]

سوره فتح:

 

هُوَ الَّذِى أَرْسَلَ رَسُولَهُ بِالْهُدَى‏ وَ دِینِ الْحَقّ‏ِ لِیُظْهِرَهُ عَلىَ الدِّینِ كلُِّهِ وَ كَفَى‏ بِاللَّهِ شَهِیدًا (28)

 

او کسی است که رسولش را با هدایت و دین حق فرستاد تا آن را بر همه دین‌ها پیروز کند.

 

توضیح: امام کاظم ^{علیه السلام} در باره معنای این آیه می‌فرماید: "منظور از دین حق، وصایت و ولایت امیر مؤمنان است که خداوند همگان را به آن امر نموده و در عصر ظهور مهدی آن را بر همه ادیان چیره خواهد کرد."[36]

 

36 - همان کتاب، ص 121. (به نقل از تفسیر برهان، ج 4، ص200.)

[z.b 6335]

سوره ق:

 

وَ اسْتَمِعْ یَوْمَ یُنَادِ الْمُنَادِ مِن مَّكاَنٍ قَرِیبٍ (41) یَوْمَ یَسْمَعُونَ الصَّیْحَةَ بِالْحَقّ‏ِ ذَالِكَ یَوْمُ الخُْرُوجِ (42)

 

با توجه، منتظر روزی باش که منادی از مکان نزدیک ندا می‌دهد. روزی که همگان صیحه رستاخیز را به حق شنوند، آن روز، روز خروج است.

 

توضیح: امام صادق ^{علیه السلام} در باره تفسیر و معنای این دو آیه می‌فرماید: "ندا کننده، به نام قائم ما و نام پدرش ندا می‌کند. این آیه صدای آسمانی است که در روز ظهور مهدی قائم شنیده می‌شود."[37]

 

37 - همان کتاب، ص 133. (به نقل از ینابیع الموده، ص 429. غایه المرام، ص 751.)

[z.b 6335]

سوره حدید:

اعْلَمُواْ أَنَّ اللَّهَ یحُْىِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتهَِا قَدْ بَیَّنَّا لَكُمُ الاَْیَاتِ لَعَلَّكُمْ تَعْقِلُونَ (17)

 

بدانید و آگاه باشید! خداوند زمین را بعد از مرگش زنده می‌کند.

 

توضیح: امام باقر ^{علیه السلام} در باره معنی این آیه می‌فرماید: "خداوند، زمین را به وسیله قائم پس از مردنِ آن (زمین) به ظلم و ستم زنده می‌کند. پس از آن، عدل و داد توسط مهدی قائم در زمین رواج پیدا می‌کند."[38]

 

38- همان کتاب، ص 133. (به نقل از ینابیع الموده، ص 429. غایه المرام، ص 752.)

[z.b 6335]

سوره صف:

 

1- یُرِیدُونَ لِیُطْفُِئواْ نُورَ اللَّهِ بِأَفْوَاهِهِمْ وَ اللَّهُ مُتِمُّ نُورِهِ وَ لَوْ كَرِهَ الْكَافِرُونَ (8)

 

می خواهند نور خدا را با دهان خود خاموش کنند! اما خدا نور خود را کامل می‌کند. هر چند مشرکان را خوش نیاید.

 

توضیح: امام سجاد ^{علیه السلام} در تبیین آیه فوق می‌فرماید: "نور، در این آیه امامت است. خداوند امامت را با ظهور قائم به اتمام می‌رساند[39] و او را بر همه روش‌های غلط غلبه می‌دهد. به گونه‌ای که جز خدای یکتا پرستش نشود."[40]

 

2- وَ أُخْرَى‏ تحُِبُّونهََا نَصْرٌ مِّنَ اللَّهِ وَ فَتْحٌ قَرِیبٌ وَ بَشِّرِ الْمُؤْمِنِینَ (13)

 

نعمت دیگری که آن را بسیار دوست دارید و خدا آن را به شما عطا خواهد کرد یاری خداوند و فتح و پیروزیِ نزدیک است. پس مؤمنان را به آن بشارت ده.

 

توضیح: فتح و پیروزی به دست مهدی قائم خواهد بود و این مژده‌ای برای مؤمنان است.[41]

 

39 - همان کتاب، ص 139. (به نقل از ینابیع الموده، ص 429.)

40 - همان کتاب، ص 139. (به نقل از بحارالانوار، ج 51، ص 49.)

41 - همان کتاب، ص140. (به نقل از بحارالانوار، ج 51، ص 49. تفسیر صافی، ج 5، ص 49.)

 

[z.b 6335]

سوره ملک:

 

قُلْ أَ رَءَیْتُمْ إِنْ أَصْبَحَ مَاؤُكمُ‏ْ غَوْرًا فَمَن یَأْتِیكمُ بِمَاءٍ مَّعِینِ (30)

 

[ای پیامبر] به آنها بگو: اگر آب‌های سرزمین‌تان در زمین فرو رود، چه کسی می‌تواند دوباره آب حیات در اختیارتان قرار دهد؟

 

توضیح: امام صادق ^{علیه السلام} در معنی این آیه می‌فرماید: "یعنی: اگر امام‌تان غایب شود، کیست آن امام ظاهری که اخبار آسمان و زمین و حلال و حرام خدا را برای‌تان بیان کند؟"[42]

 

42 - همان کتاب، ص140. (به نقل از تفسیر صافی، ج 5 ، ص 5 و 2. اثبات الهدی، ج 7، ص136. ینابیع الموده، ص 429.)

[z.b 6335]

سوره فجر:

 

وَ الْفَجْرِ (1) وَ لَیَالٍ عَشْرٍ (2)

 

و به سپیده دم سوگند! و به شبهای ده گانه سوگند!

 

توضیح: امام صادق ^{علیه السلام} در باره معنی آیات فوق می‌فرماید: "«والفجر» قائم است و «لیال عشر» امامان امت از امام حسن مجتبی تا امام حسن عسکری است."[43]

 

43 - همان کتاب، ص 149. (به نقل از تفسیر برهان، ج 4، ص 457.)

[z.b 6335]

سوره شمس:

 

وَ الشَّمْسِ وَ ضُحَاهَا (1) وَ الْقَمَرِ إِذَا تَلَاهَا (2) وَ النهََّارِ إِذَا جَلَّاهَا (3)

 

به خورشید و گسترش نورش سوگند. به ماه آن هنگام که بعد از آن در آید و به روز زمانی که زمین را روشن سازد سوگند.

 

توضیح: امام صادق ^{علیه السلام} در معنای آیات فوق می‌فرماید: "خورشید، امیر مؤمنان و نورش، قیام قائم است. منظور از ماه که پس از خورشید در آید حسن و حسین‌اند و روز که زمین را روشن می‌کند قیام قائم است."[44]

 

44 - همان کتاب، ص 154 . (به نقل ازغایه المرام، ص 757. اثبات الهدی، ج 7، ص 131.)