نقد و بررسی زخمی بر گونه ی اساطیر / نقدی بر مسابقه شمس‎

[Mina Yousefi 24161]

معماری نیوز - صادق رشیدی فرد: امروزه همه کشورها بر آنند تا با مطرح کردن هویت ، شاخصه های فرهنگی ، طبیعی و اقتصادی خود جهانیان را جلب کرده و از قبال آن برای خود و آیندگانشان توشه ای برگیرند.

 

و از این روست که برای آنان که چیزی ندارند ، دست اندازی و ربودن چهره های فرهنگی دیگر کشورها کاری مناسب جلوه میکند . ترکیه مولوی را از آن خود میداند و اعراب ابن سینا را و ازبکستان فردوسی را .

 

و شاید به همین دلیل بود که بنیاد اکو به همراه موسسه میرمیران و غیره... دست به دست هم دادند تا مسابقه ای با عنوان " طراحی مقبره شمس تبریزی" برگزار گردد تا باشد که از میان" استاد و شاگرد" ، لااقل استاد برای ایرانیان باقی بماند .

 

مسابقه شمس به پایان رسید ، اما نه از نور شمس تارکی از معماری ایران روشن شد ، و نه از گرمایش باغ بی برگی مان گلشن. چنان اسم برگزار کنندگان و داوران آن بلند و بالاست که کسی برای آن منتقدی ندیده ، و جوهر نقد و شک در رگ قلم خشکیده.

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

گویی فراموش کرده ایم که از کورش و دانیال و ائمه معصومین گرفته تا خیام و ابن سینا ، ما در این سرزمین برای بزرگان و مفاخرمان مقبره می ساخته ایم . اینگونه پشت کردن به تاریخی چنین پربار شرط انصاف نبود .

 

آنچه از تجربه تاریخی و معماری ما برمی آید اینست که در این سرزمین آثار و علی الخصوص مقابری توانسته اند بمانند که چند خصوصیت داشته اند :

 

1-پذیرش توسط مردم : میدانم باورش برای کسانی که فقط خود را متخصص و صاحب اندیشه میدانند بسیار سخت است که از منظر جامعه شناسی "مردم تنها حاملان و حافظان اندیشه ، هنر و حتی مذهب در طول تاریخند" تمام آثار باقی مانده معماری ما یا توسط مردم حفظ شده اند و یا مصالح آن بنا ، برای ساخته هایی دیگر مورد استفاده قرار میگرفته است .

 

نگاه کنید به تخت جمشید ، با آنهمه عظمت و جلال چون محل زندگانی شاهان بود و مردم از آن نصیبی نداشتند با یک حمله خراب شد و کسی عزمی برای بازسازی آن نکرد و در عوض چه بسیار مقابر و مساجد و قنواتی را میشناسیم که تاریخی هزار ساله دارند . بیایید برای یک بار هم که شده ( مانند جشنواره های سینمایی ) به مردم رجوع کنیم و نظر آنها را در مورد مقبره ای که برای شمس آنها برگزیده ایم بپرسیم .

 

2- ارتباط بنا با کارکرد : این مسئله که مسابقه ذکر شده طراحی یک مقبره بوده بسیار مهم است ، از اینرو که معمولا زوار برای زیارت مقبره بیشتر از نیاز به فرم آن , نیاز به فضا دارند و بیشتر سعیشان بر نزدیکی به ضریح و مقبره است ، تلاش برای نزدیک شدن به ضریح حضرت رضا (ع) و مراسم تفال به حافظ در جوار مقبره ایشان ، بی شک تجربه ای دلپسند برای همه ما میباشد ، اما متاسفانه این مقوله در بسیاری از کارهای انتخابی دیده نمیشود .( اثر دوم – کورش حاجی زاده )

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

اثر دوم – کورش حاجی زاده - منبع عکس 2A Magazine

 

3- وحدانیت : به این معنا که بناهای مقبره ای دارای شاخصه ی نمادین و به قولی آیکونیک هستند ، کل آنها را میتوان به راحتی در ذهن مجسم کرده و یا به خاطر سپرد . به این معنا که بنا به حدی از استقلال شخصیت رسیده که ما میتوانیم آن را در یک کل واحد ببینیم و شاید به همین خاطر است که ما بناهای معروفی چون تاج محل ، گنبد قابوس ، حافظیه و آرامگاه خیام را معمولا در عکسها به صورت کامل می یابیم . گویی این بنا تجسم و بیانی است حجمی ، از شخصیتی که در آنجا آرمیده است . و متاسفاته این مقوله نیز در نظر گرفته نشده است . کارهای انتخاب شده گویی ترکیبی هستند از احجام و حتی برخی از آنها مدفونند در دل خاک ، و شاید به همین خاطر است که بسیاری از کارها ، عکس و رندر در قاب کلی نداشته و نمای دید انسانی کاملی نیز ندارند ، بلکه روی به دید پرنده آورده اند .

 

البته در این بین کارهایی هم هستند که فلسفه و نوآوری های بسیار خوبی داشته اند که از آن میان میتوان به اثر رتبه 2-4 (Group RMM ) اشاره کرد و لیکن متاسفانه مسائل طرح شده در بالا در آنها به چشم نمیخورد .

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

اثر 2-4 – RMM Group - منبع عکس 2A Magazine

 

با توجه به مباحث مطروح شده ، به نظر نگارنده کارهای انتخابی فاقد ارزشهای معمارانه برای طراحی مقبره بوده و امیدوارم این نگاره تلنگری باشد برای داوران و هم برگزارکنندگان آن . البته بی شک توان معماران این سرزمین در حدی هست که بتوانند بنایی درخور شخصیت شمس تبریزی طراحی کنند ولیکن با توجه به سابقه ای که از شرکت در مسابقات معماری آموخته ام گویا داوران محترم چشمداشتی به معماری و داشته های بومی نداشته ، بلکه نگاهی مدرن به اینگونه مسابقات دارند ، که البته از آثار انتخابی آنان هویداست .

 

امید است با شفاف سازی و رسانه ای شدن روند داوری ، و مشخص شدن معیارهای داوران محترم برای افکار عمومی ، راهی برای نقدهای دقیق تر و البته منصفانه تر فراهم گردد .

 

 

 

منبع: سایت خبری معماری نیوز