معرفی شهر فریمان

[Mohammad Aref 120453]

تاریخچه شهر فریمان

 

شهر فریمان یکی از قدیمی ترین زیستگاههای خراسان بوده و مصداق آن تپه‌ها و محوطه‌های تاریخی است که از هزاره چهارم قبل از میلاد مسیح تا اواخر دوره اسلامی در این شهرستان وجود دارد. فریمان در گذشته همواره از وقایع تاریخی نیشابور متأثر بوده به زعمی که این منطقه اسفنج یا اشبند نامیده شده‌است که از مضافات نیشابور کهن بوده‌است. مرکز آن فرهاد گرد یا ده فرهاد بود که اکنون در ۱۵ کیلومتری غرب شهر فریمان قرار دارد. همچنین کاروانسرای فریمان در راه یکی از انشعابات جاده ابریشم که سنگ بست را به هرات اتصال می‌داد قرار داشت. سنگ بست به سبب موقعیت ممتازش برکنار جاده ابریشم و قرار گرفتن در تقاطع راههای پنجگانه: مرو، هرات، قهستان نیشابور و توس بسیار مورد توجه و با اهمیت بود. نکته جالب توجه درموردمیدان مرکزی شهر این است که مشابه این میدان دردنیاکمترمشاهده می‌شودواین خودیک ویژگی ممتازوانحصاری تلقی می‌گردد.

[Mohammad Aref 120453]

جاده های اصلی وارتباطی فریمان

 

شهرستان فریمان از شمال و شمال غربی به مشهد، از شرق به تربت جام و از جنوب به تربت حیدریه محدود می‌شود.

[Mohammad Aref 120453]

بافت قدیم فریمان

 

بافت قدیم فریمان شامل بناهای متعددی است که در دوره پهلوی اول توسط مهندسان آلمانی ساخته شده‌است و جزو نخستین سازه‌های بتنی در ایران به شمار می‌رود. در حال حاضر اکثر این بناها در تملک ادارات شهرستان فریمان است و شامل، ساختمان شهرداری، بنیاد شهید، فرماندهی انتظامی و اداره مالیات و امور دارائی در مرکز بصورت قرینه و ساختمانهای بانک ملی، قند و شکر، اداره کشاورزی، دبیرستان بهشتی چهاردالان، آبخوری نوبخت، دادگستری و ورودی‌های فریمان می‌شود که همگی مربوط به دوره پهلوی است.

[Mohammad Aref 120453]

منزل و موزه شهید مطهری فریمان

 

در میان بناهای تاریخی فرهنگی شهرستان فریمان مکان زندگی پربار استاد مطهری از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. در گذشته این خانه باغی با وسعت حدود ۳۷۰۰ متر مربع را به خود اختصاص می‌داد که از مجموع زیر بنای قدیمی آن تنها حدود ۱۲۰ متر شامل دو اتاق، هال و پذیرایی و فضای بهارخواب (تراس) برجای مانده‌است.

[Mohammad Aref 120453]

برج دیده بانی بند فریمان

 

این برج در فاصله اندکی از بند فریمان و در ضلع شمال شرقی سد فریمان بر روی تپه‌ای نه چندان مرتفع قرار گرفته‌است. این برج به صورت مدور ساخته شده و فانوس‌های دریایی را در ذهن تداعی می‌کند و مربوط به دوره پهلوی اول است و سبک معماری بسیار زیبایی دارد. در بالای برج و در قسمت نگهبانی ۴ پنجره در چهار جهت اصلی تعبیه شده‌است که دیده بانی تا دوردستها را میسر می‌ساخته‌است.

[Mohammad Aref 120453]

ایوان رزمگاه فریمان

 

این بنا در فاصله ۵۲ کیلومتری فریمان و در روستایی به نام رزمگاه واقع شده‌است و براساس مستندات تاریخی محل مبارزه رستم و اسفندیار است. این بنا که اکنون تنها ایوان آن به جای مانده شامل یک بنای مربع (گنبد خانه) و ایوان متصل به ضلع قبله آن بوده‌است. در مجموع طرح معماری و تزئینات و قاب بندی‌های گچی باقی مانده در زیر ایوان بنا، قابل مقایسه با سنت معماری خراسان در سده‌های هشتم تا یازده هجری است.

[Mohammad Aref 120453]

مزار بی آبه فریمان

 

این مزار در فاصله ۲۷ کیلومتری جنوب فریمان و در روستایی به همین نام واقع شده‌است. طرح کلی این بنا چلیپایی است به طوری که در میانه آن یک فضای مربع شکل به ابعاد۶۹۰ ۰۹۶x سانتیمتر قرار گرفته و در هر چهار طرف آن ایوانی ایجاد شده‌است. این بنا فاقد کتیبه‌است ولی احتمال ساخت چنین مزاری در سده‌های نهم تا یازدهم هجری به واسطه روی کارآمدن صفویان و گسترش مذهب تشیع بیشتر است.

[Mohammad Aref 120453]

رباط تاریخی فریمان

 

بنای اصلی این کاروانسرا مربوط به دوره صفویه‌است. این کاروانسرا از جمله کاروانسراهایی با پلان مربع است که دارای قوسها، درگاهی ایوان ورودی و سایر ویژگیها است. احتمالاً این بنا در دوره‌های بعدی هم مورد مرمت و بازپیرایی قرار گرفته‌است. قسمت‌های داخلی این بنا شامل حجره‌ها ، اصطبل ، هشتی ورودی و حیاط مرکزی است و نمای بیرونی آن دارای چهار برج است. این رباط در محدوده شهر فریمان قرار دارد.

[Mohammad Aref 120453]

رباط سنگ بست فریمان

 

این رباط به فاصله کمی از مقبره ارسلان جاذب میلی منسوب به ایاز قرار دارد که در متون تاریخی از وی به عنوان مقرب دربار سلطان محمود غزنوی یاد شده‌است. بنای آجری میل ایاز بر روی صفحه‌ای چهار ضلعی ساخته شده‌است و در ساختار داخلی آن ۱۰۱ پله تعبیه شده‌است. نمای بیرونی میل ایاز با آجر کاری مضاعف پوشش یافته‌است. بخش فوقانی میل با کتیبه آجری به خط کوفی معقلی آراسته شده‌است. این بنا را حمدالله مستوفی به امیر علی شیر نوایی نسبت داده که بر روی ویرانه‌های بنایی از ارسلان جاذب والی توس و در دوره غزنوی ساخته شده‌است. رباط سنگ بست با نقشه مستطیل دارای برجهای دیده بانی و نگهبانی است. نیم برجهایی برای تقویت دیوارهای اصلی و مرتفع آن وجود دارد. سر در ورودی این بنا شباهتی بسیار با کاروانسرای مهیار در اصفهان دارد. فضای داخلی رباط در حیاط مرکزی مشتمل بر حجره‌ها و اتاقهای ویژه اقامت کاروانیان و اصطبل است.

[Mohammad Aref 120453]

تفرجگاه طبیعی زرکک فریمان

 

این تفرجگاه در فاصله ۱۷ کیلومتری جنوب غربی فریمان در حدواسط جلگه رخ و مرکز شهرستان بین دو رشته کوه زیبای قطارالنگ و یخ آبی واقع شده‌است. این منطقه دارای چشمه‌های جوشان و طبیعتی سرسبز است که هر ساله تعداد زیادی از مسافران و گردشگران از این منطقه بازدید می‌کنند.

[Mohammad Aref 120453]

آبگرم شاهان گرماب فریمان

 

آبگرم شاهان گرماب در بخش قلندر آباد شهرستان فریمان و در دهستان سفیدسنگ واقع شده‌است. فاصله این آبگرم تا شهرستان فریمان حدود ۵۷ کیلومتر است و آب آن زلال، بی بو و بیرنگ با حدود ۴۸ درجه حرارت و فاقد گوگرد و آمونیاک و شوره‌است. اثر درمانی این آب بر روی امراض پوستی مربوط به گوگرد نیست بلکه مربوط به سیلیکات آن است و چون از نظر کمی، املاح زیادی ندارد نوشیدن آن بی ضرر بوده و برای معالجه سنگهای مجاری ادرار و بیماری اگزما فوق العاده مفید است.

[Mohammad Aref 120453]

بند تاریخی فریمان

 

یکی از جاذبه‌های گردشگری و آثار تاریخی سیاحتی خراسان بندفریمان است که فریمان را به قطب گردشگری شرق خراسان مبدل ساخته‌است. سد (بند)در ۱۰ کیلومتری غرب شهر فریمان واقع است و بنای اولیه آن به عصر مغول و به روایتی به دوران صفوی برمی گردد. این سد یک بار در زمان عین الدوله مرمت و سپس در زمان پهلوی اول واخیراً هم ارتفاع آن افزایش یافته‌است. این سددستخوش حوادث طبیعی زیادی بوده‌است گویا سطح اولیه بستر آن آجرفرش بوده که براثر رسوب و گل ولای زیادی پوشیده‌است ارتفاع کنونی این سد ۲۰ متر است و دارای پشت بندهای آجری بسیاری مستحکمی است.

[Mohammad Aref 120453]

باغ ملی فریمان

 

این باغ بزرگ‌ترین باغ ملی استان است و عوارض معماری بکار رفته در فضای ورودی شامل ستونهای پیوسته در ورودی غربی و سبک دیوارهای آن که مربوط به دوره پهلوی اول است آنرا در زمره منحصر بفردترین باغهای ملی کشور در آورده‌است. این باغ در هسته مرکزی شهر قرار گرفته و محلی دلنشین برای استراحت مسافران و گردشگران به شمار می‌آید. عمارتی در وسط این باغ قرار گرفته که هم‌زمان با باغ ملی ساخته شده ولی در سالهای گذشته تغییراتی در نمای آن صورت گرفته‌است.

[Mohammad Aref 120453]

مقبره ارسلان جاذب و میل ایازفریمان

 

این مقبره مربوط به ارسلان جاذب والی و سپهسالارتوس و یکی از دو سردار سلطان محمود غزنوی است که در مدخل جنوبی دشت توس در محل سنگ بست رباطی بنا نهاد و گورخود را نیز در میان آن رباط ساخت سال ۴۱۹ ه.ق یا ۴۲۰ ه.ق وفات یافت و در همان مکان به خاک سپرده شد. این بنا از بناهای ارزشمند قرون اولیه اسلام در خراسان است که به صورت چهار اطاقی تبدیل به هشت ضلعی شده و سپس گنبد آجری زیبایی از نوع یک پوش بر فراز آن قرار گرفته‌است. فضای داخلی آن با رنگهای مختلف و نقوش هندسی، کتیبه کوفی و گچبری زینت یافته‌است و گوشواره‌ای مشبک پا کار گنبد، و آجر چینی خفته و راسته بنا، خط کوفی معقلی زیر گنبد و تکرار کلمه محمود در آن از ویژگی‌های این بنا است.

[Mohammad Aref 120453]

بنای تاریخی مذهبی عشق آباد فریمان

 

بنای عشق آباد در ۱۰ کیلومتری غرب فریمان و در روستای عشق آباد واقع است و مرقد سید نظام الدین از نوادگان امام سجاد(ع) در آنجا قرار دارد. این مزار مربوط به دوره تیموری است ولی شالوده اصلی بنا به دوره ایلخانی و حتی سلجوقیان مربوط می‌شود. این بنا دارای ایوان نسبتاً بزرگی است که به سمت شرق ساخته شده و تزئینات رسمی بندی و گچی زیبایی سقف ایوان را مزین کرده‌است. در سمت چپ ایوان این بنا با استفاده از آجر کلمه محمد (ص) به صورت مشبک و در قسمت راست آن کلمه علی(ع) نقش بسته‌است.