عطر درمانی:

دختری از شمال · 30 مهر، ۱۳۸۸

تعريف

عطر درماني روشي براي ماساژ بدن، به ويژه چهره و دست‌ها و پاها، با روغن‌هاي معطر گياهي است. اما اين روشي ساده نيست و چند سطح كاربردي متفاوت دارد. عطر درماني در يك سطح، همچنان كه از نامش برمي‌آيد، نوعي درمان گياهي براي انواع دردها و ناراحتي‌ها و بيماري‌ها است، و افزون بر مالش روي پوست، به عنوان داروي خوراكي با آثار دروني تجويز مي‌شود و گاهي نيز به صورت بخور (تنفس بخار روغن گياهي) مصرف مي‌شود. در يك سطح روشي براي بهتر كردن پوست و مو و زيبايي چهره است. و در سطحي ديگر در توليد انواع غذاها و مواد آرايشي و بهداشتي به كار مي‌رود و اهميت بسيار در تجارت و صنعت دارد.

پيشينه

بيشتر مردم آگاهند كه گياهان عناصر شيميايي گوناگون دارند كه مي‌توان آنها را استخراج و استفاده‌هاي مفيدومتعدد كرد. احتمالاً مشهورترين مواد طبيعي گياهي در نظام پزشكي حاكم در غرب عصاره ريشه گياهي مكزيكي به نام يم است كه در ساختن نوعي قرص ضد بارداري استفاده مي‌شود. آنچه بيشتر مردم در غرب نمي‌دانند اين است كه عصاره‌ها و افشرده‌هاي گياهي، برخلاف داروهاي شيميايي مصنوعي نوين كه اكثر آنها تنها پنجاه سال است در دسترسند، هزاران سال است در درمان بيماري‌ها استفاده مي‌شوند و در طول اين زمان دراز از آزمايش‌هاي فراوان سربلند بيرون آمده‌اند.

روش عطر درماني به جاي گياه كامل يا بخش‌هايي از گياه تنها از عطرهاي گياه استفاده مي‌كند. عطر گياه از روغن‌هاي بودار ساخته شده كه در ساعات متفاوت شبانه روز به مقادير گوناگون در اندام‌هاي متفاوت گياه وجود دارند. آنها را مي‌توان در ريشه، گل، برگ، تخم، و ميوه، يا پوست گياهان و حتي در شيره‌اي كه از برخي گياهان بيرون مي‌زند يافت. آنه‌ا را در پوست برخي ميوه‌ها نيز مي‌توان يافت.

اين روغن‌هاي طبيعي را نوعي نمودار شخصيت گياه تصور مي‌كنند، و هيچ كدام از آنها با هم يكسان نيستند. آنها ممكن است توليدات زايد نظام تبديل عناصر در گياه باشند ولي كسي اين را به درستي نمي‌داند. آنها در بخش‌هاي متفاوت گياه توليد مي‌شوند و سپس در كل گياه جريان مي‌يابند به طوري كه بيشترين مقدار آنها عصرها در گل‌ها و صبح‌ها در برگ‌ها متمركزند. گياه‌شناسان تصور مي‌كنند كه جريان گردش و تمركز آنها در اندام‌هاي متفاوت گياه بستگي به وضعيت خورشيد و فصل سال و به ويژه بستگي به وضع كره ماه نسبت به زمين دارد.كيفيت و آثار شيميايي و درماني يك عطر خاص گياهي همچنين بستگي به اندامي از گياه دارد كه از آن استخراج شده است. مثلاً عطري كه از گل‌هاي درخت پرتقال استخراج مي‌شود و عطري كه از پوست ميوه پرتقال كسب مي‌شود آثار متفاوت در بدن انسان مي‌گذارند.

اين روغن‌هاي معطر در بدن خود گياه نقش قارچ كش، باكتري كش، و حشره‌كش دارند و ممكن است نقش هورموني نيز داشته باشند.

روغن‌هاي معطر گياهي در جوامع معاصر استفاده‌هاي فراوان در توليد غذاهاي جامد و مايع، در توليد لوازم آرايشي و بهداشتي، و در توليد داروها دارند. عطرهاي ليمو و پرتقال و هل و زنجبيل و گلاب، و دارچين و نعناع و رازك بيشتر از ديگر عطرهاي گياهي در توليد غذاها مصرف مي‌شوند، ولي گرايش‌ها و سنت‌هاي فرهنگي نقشي مهم در انتخاب عطرهاي گياهي دارند. صنايع آرايشي و بهداشتي و دارويي نياز و بستگي خيلي زياد به آنها دارند. مثلاً روغن ميخك را براي درد دندان، عصاره برگ اوكاليپتوس را براي ناراحتي‌هاي تنفسي، و انواع ديگر روغن‌هاي معطر گياهي را در ساختن داروهاي گوارشي يا تقويتي، روغن‌هاي مو، شامپوها، كرم‌هاي پوست، صابون‌هاي آرايشي يا بهداشتي، مايعات دهان شويه، خميرهاي دندان، خوشبو كننده هوا، عطر و ادوكلن آرايشي، و دهها توليد ديگر استفاده مي‌كنند.

مقادير اين روغن‌هاي معطر گياهي بسيار اندك است و استخراج آنها دقت و زمان زياد مي‌گيرد و چنين است كه بهاي آنها گران مي‌شود. براي مثال، استخراج نيم كيلو عطر گل سرخ به چند صد كيلو برگ گل سرخ نياز دارد، و زمان و زحمت زياد كه اين فرايند مي‌گيرد توليد آزمايشگاهي مصنوعي آنها را خيلي جذاب و سودآور مي‌سازد. اما تحقيقات دكتر ولنه كه پژوهشگري فرانسوي در اين پهنه است گزارش مي‌دهند كه روغن‌هاي معطر مصنوعي كه در آزمايشگاههاي شيمي و از مواد غير گياهي توليد مي‌شوند هر چند هم كه شبيه نوع گياهي خود باشند متأسفانه كيفيت و آثار نوع گياهي خود را ندارند، گرچه گاهي مي‌توان گفت كه از نظر بو تقريباً يكسان هستند.

بنابراين هنوز جانشين‌هاي شايسته براي روغن‌هاي معطر گياهي، به ويژه در درمان دردها و زخم‌ها و بيماري‌ها، يافت نشده است. ولي از انواع مصنوعي غير گياهي آن‌ها غذاها، لوازم آرايشي و بهداشتي مانند خوشبو كننده‌هاي هوا، كرم‌ها، شامپوها، خميرهاي دندان، صابون‌ها، عطرها و ادوكلن‌ها، و صدها توليدات ديگر استفاده‌هاي فراوان مي‌شوند. همچنين است در توليد انواع بيشمار آشغال‌هاي غذايي كه به صورت بيسكوئيت و آبنبات و شكلات و بستني و چيپس و پفك و غيره براي مصرف كودكان و نوجوانان با تبليغات خيلي پر هزينه به بازار مي‌ريزند.

روشي كه در استخراج روغن‌هاي معطر گياهي به كار مي‌گيرد براي حفظ كيفيت اصيل آن‌ها خيلي مهم است. اگر روغن معطر را به طريق جوشاندن و تبخير (روش تقطير) استخراج كنند كيفيت و آثارش برجستگي و ارزش همان روغن را كه به طريق غير تقطيري استخراج شده ندارد. در طريق غير تقطيري هرگز از الكل استفاده نمي‌شود زيرا الكل كيفيات ارزشمند روغن‌هاي معطر گياهي را خراب يا نابود مي‌كند.

پيشينه استفاده از روغن‌هاي معطر گياهي دراز و برجسته است. مصريان باستان احتمالاً بيش‌ترين كوشش را هزاران سال پيش براي پرورش عطر درماني كرده‌اند (حدود زماني كه چينيان باستان در حال پرورش طب سوزني بودند، ولي آنان اين روش را عطر درماني نمي‌ناميدند). وقتي گور فرعون مشهور مصر باستان توتن خامون را در سال 1922 گشودند چند ظرف عطر يافتند گواه اين كه ثروتمندان مصر باستان از كندر و مر معطر استفاده مي‌كرده‌اند. دو گروه در مصر باستان استفاده فراوان از روغن‌هاي معطر گياهي و برخي عطرهاي معدني مي‌كرده‌اند. يكي گروه ثروتمندان بود كه استفاده آرايشي و تشريفاتي از آنها مي‌كرد، و ديگري گروه حكيمان درباري و روحانيون معابد مقدس بود كه آنها را براي درمان دردها و زخم‌ها و بيماري‌ها تجويز مي‌كرد، و چنين بود كه استخراج و داد و ستد مواد معطر تجارتي و صنعتي عظيم در مصرباستان بود. وضع شبيه اين در فرهنگ همسايه شرقي مصر باستان يعني فرهنگ سومري، و خيلي دورتر از آن در امپراتوري چين نيز وجود داشت. فينيقيها كه تجار بين‌المللي دوران باستان بودند نقش اصلي را در داد و ستد مواد معطر در كشورهاي حاشيه درياي مديترانه و بين‌النحرين اجرا مي‌كردند. يونانيان باستان از روغن‌هاي معطر گياهي براي درمان زخم‌ها و بيماري‌ها و كاهش دردها و ورم‌ها و نيز براي زيبايي پوست استفاده مي‌كردند. نظام پزشكي روم باستان استفاده‌هاي گوناگون از آنها مي كرد. به طور كلي مي‌توان گفت كه حكيمان دوران باستان از آثار درماني روغن‌هاي معطر گياهي خيلي خوب آگاه بودند. استفاده از داروهاي گياهي، كه روغن‌هاي معطر بخشي از آن بود، روش اصلي درمان بيماري‌ها تا زمان پيدايش پزشكي نوين اروپايي در نيمه قرن نوزدهم بود. يك كتاب داروهاي گياهي كه در سال 1722 در لندن چاپ شده 13 روغن معطر گياهي را به عنوان داروهاي اساسي نام مي‌برد.

اما از نيمه دوم قرن نوزدهم كه رشته شيمي حرفه‌اي علمي شد و داروهاي شيميايي مصنوعي قوي و تند اثر در عرصه حرفه پزشكي نوين فراوان شدند به داروهاي گياهي بي‌اعتنايي شد و روغن‌هاي معطر نيز جايگاه خود را در حرفه پزشكي از دست دادند تا بدانجا كه در اروپاي ابتداي قرن بيستم روغن‌هاي معطر گياهي به كلي از قفسه‌هاي داروخانه‌ها ناپديد شدند، و كل موضوع دارو و درمان گياهي در نظر پزشكان مسئله‌اي تاريخي و كهنه و كم ارزش گرديد. اين وضعيت روغن‌هاي معطر در اوايل قرن بيستم در اروپا بود (توجه كنيد كه مقصود جوامع شهري اروپا است. روستاهاي اروپايي به ويژه در اروپاي شرقي و روسيه تزاري سنت استفاده از روغن‌هاي معطر گياهي براي درمان بيماري‌ها و تسكين دردها و كاهش ورم‌ها را هيچ‌گاه كنار نگذاشتند و امروزه نيز همچنان از آنها استفاده مي‌كنند) آن‌گاه كه يك فرانسوي به نام گاته فوز در حال كار در آزمايشگاه خود دستش را سوزاند، بي‌درنگ دست سوخته‌اش را درون يك ظرف روغن گياه اسطوقودوس كه بر دست اتفاق در كنارش بود فرو كرد و اندكي بعد از سرعت بهبودي سوختگي دستش شگفت زده شد. اين شگفتي او را برانگيخت كه آثار روغن‌هاي معطر گياهي را تحقيق عميق و گسترده كند و چند سال بعد در 1928 او حاصل بررسي‌ها و آزمايش‌هاي خود را به صورت كتابي جامع درباره روغن‌هاي معطر گياهي در اروپا چاپ كرد. او نخستين كسي است كه عنوان عطر درماني را به كار برد.

پزشكي فرانسوي به نام دكتر گوديزار كه در لوس‌آنجلس طبابت مي‌كرد در سال 1938 نتايج برجسته در درمان سرطان پوست و قانقاريا و انواع زخم‌ها با روغن‌هاي معطر گياهي گزارش داد. دكتر ولنه كه او نيز فرانسوي بود در جنگ دوم جهاني روش عطر درماني را براي درمان انواع زخم‌ها و رفع داغ‌هاي مولود آن‌ها فراوان به كار گرفت و كتاب او درباره خواص درماني روغن‌هاي معطر گياهي كه در سال 1964 چاپ شد يكي ديگر از منابع اساسي دانش كنوني اروپا در اين پهنه از پزشكي مكمل است. اروپايي ديگري كه نقشي مهم در باز پيدايي اين رشته جالب و ارزشمند پزشكي مكمل در اروپا داشته بيوشيميست مشهوري به نام مادام موري است. او از روغن‌هاي معطر گياهي در توليد انواع مواد آرايشي و جوانسازي زنان ثروتمند اروپايي استفاده مي‌كرد.

منبع :

کتاب: 32 روش درماني نامتعارف

اثر: دکتر اندرواستنوي

مترجم: پرويز پهلوان

**masi eng** · 28 مهر، ۱۳۹۲

در واقع این روش درمانی جزو قدیمی‌ترین درمان‌هاست. گفته شده كه به‌ طور سنتی مصریان از روغن‌های خوشبو برای ماساژ و درمان بیماری‌های گوناگون استفاده می‌كردند.

در دوران شیوع طاعون بسیاری از افراد جهت جلوگیری از انتشار این بیماری، روغن‌های معطر را می‌سوزاندند، زیرا اعتقاد داشتند كه بوی خوش، طاعون را ریشه‌كن می‌كند.

این روش از دو طریق عمل می‌كند:

روش مستقیم: تحریك‌كننده‌های اعصاب بویایی در واقع بوهایی هستند كه می‌توانند از طریق دستگاه عصبی سبب تحریك‌شدن و در نتیجه فعال‌شدن غدد درون‌ریز شوند كه این عمل باعث می‌شود كه پیك‌های شیمیایی- عصبی مانند آدرنالین و ایندورفین و... كه نقش زیادی در تنظیم تعادل بدن دارند، ساخته شوند و در نتیجه تعادل در بدن ما ایجاد می‌شود و عدم تعادل‌ها از بین می‌رود.

روش غیر مستقیم: در این روش با استنشاق یك بو، مركز حافظه بویایی فرد فعال می گردد. در این قسمت هر بو، همراه با حس ما نسبت به آن بو ذخیره می‌شود (اغلب احساسی كه اولین بار با استنشاق یك عطر به ما دست داده است). وجود چنین مركزی در مغز سبب می‌شود كه یك بو به نظر ما خوب و دیگری بد باشد.

بعد از فعال شدن این بخش، دستگاه لیمبیك پیك‌های شیمیایی آزاد می‌كند و شما احساسی را پیدا می‌كنید كه اولین بار با تماس با این بو پیدا كرده بودید و در نتیجه ما احساس خوب یا بد خواهیم داشت. اگر ما برای درمان از مواد معطری استفاده كنیم كه حالتی خوب در بیمار ایجاد كند، می‌تواند سبب درمان شود.

به طور كلی این روش، درمان روانشناسی و درمان فیزیكی را توأماً به همراه دارد و با كمك به بدن و ذهن به درمان بیماران كمك می‌كند.

چگونه از این روش استفاده می‌شود؟

به این روش، بهبود با لذت نیز می‌توان گفت. زمان خاصی برای استفاده از این درمان بیان نشده و عطرهای مورد استفاده را می‌توان به صورت اسپری در محیط زندگی فرد بیمار پخش كرد.

برای مثال چند عطر و موارد استفاده آن را معرفی می‌كنیم:

اسانس رز:

این اسانس یكی از اسانس‌هایی است كه به سختی به دست می‌آید، زیرا به طور مثال 6 تن گلبرگ رز تنها یك كیلوگرم