آفت کش یا سم ؟

[masi eng 47044]

آفت کش ها ترکیبات سنتزی یا طبیعی اند که برای کنترل ویا از بین بردن آفات مورد استفاده قرار می گیرند .

آفت کش عبارت است از ترکیب یا مخلوطی از چند ترکیب شیمیایی که برای جلوگیری ، از بین بردن ، دور کردن ویا کاهش دادن جمعیت حشرات ، جوندگان

نمادتها ، قارچ ها ، علف های هرزویا هر نوع از گیاهان آبی ، جانوران و نیز ویروس ها ،باکتری ها و میکروارگانیسم هایی که آفت شناخته می شوند مصرف شود.

آفت کش های بیولوژیک (Bio pesticides) شامل موجوداتی است که برای کنترل آفات به کار می روند .

آفت کش ها همیشه مستقیما باعث مرگ آفت نمی شوند ، بلکه ممکن است وسیله ای برای کشتن آفات باشند (هورمون ها ) ، یا آفات را پراکنده کنند و باعث کاهش جمعیت آنها در محل مورد نظر گردند ( دور کننده ها ) ، یا حتی آفات تیمار شده را نکشند ، بلکه روی نتایج آن اثر بگذارد ( ترکیبات موثر در رشد ) .

آفت کش یا سم ؟

توجه به این نکته ضروری است که بین آفت کش و سم (Poison ; Toxicant )

تفاوت وجود دارد.

پاراسلسوس (1541-1493) (Paracelsus ) گفته است : همه مواد سم هستند ، هیچ چیزی نیست که سمی نباشد ، تنها دز مصرفی باعث سم بودن یک ترکیب

می شود .

ماده ای که روی موجودات زنده اثر بگذارد لزوما آفت کش نیست . مثلا بسیاری از ترکیبات آلی و معدنی سم هستند ، ولی آفت کش نیستند . اغلب موارد به ویژه در سال های اخیر ، آفت کش ها به گونه ای بر گزیده می شوند که در دزی که برای آفت (هدف) سمی هستند برای انسان ، جانوران اهلی و بند پایان مفید (موجودات غیر هدف) سمی نباشند . بنابراین موادی که در گیاهپزشکی برای کنترل آفات به کار میروند ، آفت کش نامیده می شوند .

حشره کش (Insecticide) - لاروکش (Larvicide) - تخم کش (Ovicide) - کنه کش (Acaricide) - حلزون کش (Mulluscicide) - نماتد کش (Nematicide) - موریانه کش (Termiticide) - جونده کش (Rodenticide) - قارچ کش (Fungicide) - علف کش ((Herbicide - پرنده کش یا دورکننده پرنده (Avicide) و گره های مختلف دیگر.

خواص آفت کش ها

1- برای آفت مورد نظر بسیار سمی باشد ،‌به نحوی که میزان مصرف آن در سطح کم باشد .

2- اثرقاطع و سریع روی آفت داشته باشد .

3- روی انسان و دام و گیاهان و نیز محیط و خاک وآب اثر ناگوار نداشته باشد.

4- برای حشرات مفید مثل زنبورعسل وپارازیتوئیدها و شکارگرها کم خطر باشد . این ویژگی در سال های اخیر بیشتر مورد نوجه قرار گرفته است .

5- روی مواد خوراکی بو و طعم نا خوشایند نداشته و باقیمانده خطرناک باقی نگذارد .

6- دوام آن برای اثر روی آفت مناسب باشد . یعنی درحدی پایدار باشد که ضمن کنترل آفت ، در محط زیست باقی نماند .

7- کاربرد انتخابی داشته باشد . این موضوع بحث برانگیز است چون اگر یک آفت کش گسترده طیف مصرف شود اکثر جانوران اعم از هدف و غیر هدف از بین میروند .

8- تحرک آن در محیط زیست کم بوده و دچار آبشویی نشود .

9- مصرف آن از نظر اقتصادی مقرون به صرفه باشد .

مراحل تهیه یک آفت کش

1- سنتز و تهیه ترکیب درآزمایشگاه .

2- انتخاب در گلخانه وتعیین فعالیت بیولوژیکی .

3- انتخاب ترکیب و آزمایش در سطح محدود از مزرعه (Fieldscreening) .

4- آزمایش دراز مدت در مزرعه به مدت 3 تا 4 سال

5- ارائه به بازار بر اساس اجازه یا حق استفاده محفوظ (( Patent .

[masi eng 47044]

امروزه ترکیبات جدید ، بر اساس قوانین سخت تری معرفی می شوند به طوری که در سال 1956 ازهر1800 ترکیب جدیدی که سنتز می شد یکی شانس ورود به بازار را داشت ، ولی در سال های اخیرازهر20000 هزار ترکیب یکی پذیرفته شده است . زمان لازم برای طی این مراحل در حدود 10 سال است و در سال های اخیرتا حد اکثر 160 میلیون دلارهزینه تحقیق و تولید یکی ازاین فراورده ها است . آفت کش های جدید کم خطرتر، گران قیمت ترومیزان مصرف آنها در هکتار کمتر از گذشته است .درایران گرچه صنعت ساخت آفت کش ها از سال 1309درکارخانه شیمیای کرج با تولید ترکیبات معدنی شروع شده ولی پیشرفت چندانی نداشته است . تا سالهای اخیر ماده مؤثری به جز گوگرد داخل ساخته یا تولید نمی شد. اخیراً‌کارخانجاتی اقدام به سنتز حشره کش ها ،‌قارچ کش ها و بعضی از علف کش ها کرده اند . ساخت حشره کش هایی مانند مالاتیون ،‌آمیتراز و پایری پروکسی فن و نیز ترکیبات دیگری مانند مانکوزب و گلایفوزیت شروع شده است . چند سالی تولید انبوه علف کش های بوتاکلر و آلاکلر در مجتمع پتروشیمی اراک صورت می گرفت. کارخانجاتی نیز اقدام به فرمولاسیون سموم با استفاده از ماده مؤثروارداتی می کنند . مقداری از آفت کش های مصرفی هم به صورت فرموله شده وارد می شوند .

هرکشوری قوانین خاص برای ثبت و مصرف سموم مختلف ، درداخل کشور تدوین کرده است .درایران سازمان حفظ نباتات بنا بر آئین نامه مخصوص خود زیر نظرهیات نظارت بر سموم ، به ترکیبات مختلف اجازه ورود و مصرف درداخل کشور را می دهد . قبل از ورود آفت کش به داخل کشور باید اثر آفت کشی آن به وسیله مرکز تحقیقات آفات و بیماری های گیاهی و یا سازمان های مسئول دیگر مورد تایید قرا گیرد .

آفت کش هایی که اجازه مصرف در داخل کشور را دارند ، به نام سموم مجاز خوانده می شوند . در سال 1384 حدود 230 آفت کش مجاز و180 تا 190 آفت کش توصیه شده در کشور وجود داشته است . تعداد آفت کش های مجاز کشور از این مقداربیشتربوده و در سال های مختلف متفاوت است . در طی این سال ها حدود 40 تا 70 آفت کش به علل مختلف از جمله مسایل زیست محیطی از لیست آفت کش های مجاز حذف شده اند . فهرست سموم توصیه شده چند سال یکبار توسط سازمان حفظ نباتات منتشر می شود .

نام گذاری آفت کش ها

هر آفت کش معمولا سه نام گوناگون دارد :

یکی از این نام ها نام عمومی (Common name) است . نام عمومی ، نام رسمی است که برای یک ترکیب پیشنهاد و به وسیله ISO (International organization for Standardization) مورد موافقت قرار می گیرد . معمولا در منابع علمی آفت کش به این نام نامیده می شود .

نام تجاری (Trade name) ، نامی است که از طرف سازنده ویا فرمولاتور به آفت کش داده می شود .نام تجارتی معمولا دارای یک علامت به عنوان علامت ثبت شده است واول آن با حرف بزرگ نوشته می شود .

نام دیگر ، نام شیمیایی است که ساختمان شیمیایی ترکیب را توصیف می کند . این نام بر طبق قوانین خاصی که توسط IUPAC(International Union of Pure and Applied Chemistry) تدوین شده ، نوشته می شود .

نام عمومی : فنیتروتیون Fenitrothion

تاریخچه

مصری ها در1200 سال قبل ازمیلاد شوکران و آقونیطون را می شناختند . هومر سوزاندن گوگرد برای ضد عفونی منازل در1000 سال قبل ازمیلاد سخن گفته است . مارکوپولو در سفرش به سال 1300 میلادی مشاهده کرد که بیماری گری شتر را با روغن ، معالجه می کنند . پاراسلسوس پدر سم شناسی جدید ، جمله معروف خود «دزصحیح یک سم را از یک معالجه کننده (دارو) مشخص می کند» بیان کرد .

تا قبل از سال 1800 میلادی بیشترموادی که در کنترل آفات مورد مصرف قرار می گرفت ترکیبات معدنی ناخالص موادی مثل خاکستر ، دوده و حتی خاک نرم،

قطران ، نفت ، اسانس تربانتین ، کافور ، فلفل و برگ گردو استفاده شدند .

اولین ترکیب گوارشی که علیه حشرات مورد استفاده قرار گرفته احتمالاً ترکیبات آرسنیک است ، در دهه 1860 سبز پاریس که آرسنیت مس بود برای مبارزه با سوسک کلرادو و کرم سیب و سای برگ خواران استفاده می شد . در اوایل سال 1900 فلوئورور سدیم و کریولیت جانشین بعضی از مشتقات آرسنیک شدند .

نخستین حشره کش آلی شناخته شده نیکوتین بوده که در سال 1763 به صوت برگ پودر شده گیاه توتون علیه شته مصرف شد . روتنون (Rotenone) یکی دیگر از ترکیبات طبیعی است که دراواسط سالهای 1800 در اورپا مرسوم بود .

تحول عمده در صنعت شیمیایی کنترل حشرات در سال 1939 با کشف اثر حشره کشی د.د.ت و چندین ترکیب کلره دیگر آغاز شد . در سال 1946 ترکیبات فسفره در آمریکا معرفی شدند 1951 اولین ترکیب کاربامات وارد بازار شد .

در سال 1962 راشل کارسون کتاب ، بهار خاموش را درباره اثرات زیست محیطی آفت کش ها منتشر کرد درهمین سال کمیسیون کودکس (Codex) توسط سازمان ملل تاسیس شد تا به کشورهای عضو برای مصرف آفت کش ها ووجودباقیمانده ، رهنمود بدهد .

اولین ترکیب پایریتروئیدی سنتزی که در مقابل نور پایدار بود ،‌در سال 1973 معرفی شد . سال 1975 اولین داروی موثر در رشد حشرات ،‌نخستین محار کننده سنتز کیتین در سال 1977 و اولین فرمون برای کنترل کرم سرخ پنبه در سال 1978 به ثبت رسیدند . اولین حشره کش از گروه ایمید ها در سال 1990 معرفی گردید و بالاخره معرفی نخستین محصول فناوری زیستی با اهمیت یعنی گیاه تراریخته ای که خاصیت حشره کشی داشت ،‌در دهه 40 و 50 قرن بیستم ،‌آفت کش های آلی طیف وسیعی معرفی شدند . دهه 60 فن آوری کاربرد آفت کش ها کسترش یافت دهه 80 توسعه پایدار مطرح شد بالاخره دهه 90 ، دهه فراگیر شدن توسعه پایدار بود .

خاطرات و امتیازات مصف سموم در کشاورزی

[masi eng 47044]

چرا آفت کش های شیمیایی هنوز مصرف می شوند ؟

مصرف آفت کش ها به عنوان تنها وسیله کنترل ، منجر به پیدایش پدیده هایی مانند مقاومت بعضی از آفات مهم و عوامل بیماری زا در برابر این مواد و عوارض ناخواسته زیست محیطی شده است . عکس العمل دانشمندان و دست اندکاران در برابر این پدیده ها ،‌ طرح برنامه ای بود که درآن تلفیقی از روشهای مختلف کنترل را توصیه می کرد . در این راستا کنترل مطلوب و اقتصادی آفات همراه با عوارض کمتر از طریق مدیریت تلفیقی آفات (IPM) میسر می شود .

استفاده از مواد شیمیایی موث در اکولوژی ( فرمون ها )‌است . تا کنون متجاوز از 1000 فمون جنسی تشخیص داده شده و پیشرفتهای چشمگیری در این زمینه حاصل شده است .

رها سازی نر عقیم

استفاده از گیاهان ترا ریخته مقاوم

نورمن بورلاگ « برای داشتن امنیت غذایی و بهداشت انسانی باید آفت کش ها را در اختیار داشته باشیم ،‌ بدون آنها جمعیت جهان دچار کرسنگی می شود».

اهمیت خسارت آفات

گیاهان در مقابل 80 تا 100 هزار بیماری که بوسیله ویروس ها ، باکتری ها ،‌میکوپلاسماها ، قارچ ها و جلبکها ایجاد می شود ،‌ حساسند . 30000 گونه علف هرز 1800 گونه باعث کاهش شدید میزام محصول می شوند . 3000 گونه نماتد به گیاهان حمله می کنند ،‌که هزار گونه آنها خسارت اقتصادی وارد می کنند . 80000 گونه حشره در حدود 1000 گونه باعث کاهش میزان محصول می شوند .

تقریباً‌یک سوم مواد غذایی جهان در حین داشت ،‌ برداشت و انبار کردن توسط آفات از بین می رود . خسارت ناشی از آفات و بیماری ها و علف های هرز روی هشت نوع محصول کشاورزی ( گندم ، برنج ،‌جو ، ذرت ، سیب زمینی ،‌سویا ،‌پنبه و قهوه ) در جهان 1/42% برآورد شده است ،‌سهم آفات 6/15% ، بیماری ها 3/13% و علفهای هرز 1/13% است .

اثرات آفت کش ها روی موجودات زنده

کلمه سمی (Toxic) از کلمه یونانی Toxikon آمده است و به معنای توانایی برای وارد آوردن آسیب یا مرگ موجود زنده است و سمیت (Toxicity) ، میزان سمی بودن جسم است .

مسمومیت حاد ،‌معمولاً‌وقتی حادث می شود که شخص در معرض یک دز بالا قرار گیرد .

مسمومیت مزمن (Acute Toxicity) در نتیجه تماس طولانی شخص با دز پائین ماده سمی رخ می دهد .

سنجش توانایی هرماده شیمیایی در مسمومیت حاد دز کشنده 50 درصد را معیار قرار داده و با LD₅₀ میزان یا دزی از سم است که اگر یک جمعیت حشره در معرض آن قرار گیرد 50 درصد جمعیت ،‌تلف می شوند و اگر به یک موجود زنده منفرد ( مثلاً یک پستاندار) خورانه شود احتمال مرگ آن موجود 50 درثد خواهد بود LD₅₀را بر حسب mg/kg و یا qg/g ویا ppm بیان می کنند ،‌که مقدار سم را نسبت به وزن موجود زنده نشان می دهد . LD₅₀ از راه خوراندن آفت کش(oral ) ، جذب پوستی (Dermal ) و یا لز راه تنفس (Inhalation ) اندازه گیری شود .

فاکتور دیگری به نام LC₅₀ وجود داردکه غلظت سم را در هوا و یا آبی که جانور درآن وجود دارد وباعث 50 درصد تلفات می شود مشخص می کند .

معمولاً LD₅₀گوارشی هرآفت کش ، برای موش صحرایی ماده به عنوان نشانه سمیت حاد آن ترکیب برای پستانداران شناخته می شود . LD₅₀هر ترکیب بیانگر توانایی آن ترکیب در سمومیت حاد است . آفت کش ها را بر حسب سمیت حاد و بر اساس LD₅₀ آنها دسته بندی می کنند .

[masi eng 47044]

جدول 1- دسته بندی آفت کش ها

[TABLE=class: cms_table]

[TR]

[TD=width: 142]میزان سمیت[/TD]

[TD=width: 142]گروه سمیت[/TD]

[TD=width: 284, colspan: 2]LD₅₀ گوارشی برای موش mg/kg[/TD]

[/TR]

[TR]

[TD=width: 142][/TD]

[TD=width: 142][/TD]

[TD=width: 142]جامد[/TD]

[TD=width: 142]مایع[/TD]

[/TR]

[TR]

[TD=width: 142]فوق العاده سمی[/TD]

[TD=width: 142]Ia[/TD]

[TD=width: 142]≤5[/TD]

[TD=width: 142]≤20[/TD]

[/TR]

[TR]

[TD=width: 142]خیلی سمی[/TD]

[TD=width: 142][/TD]

[TD=width: 142]50-5[/TD]

[TD=width: 142]200-20[/TD]

[/TR]

[TR]

[TD=width: 142]نسبتاً سمی[/TD]

[TD=width: 142]Ib[/TD]

[TD=width: 142]500-50[/TD]

[TD=width: 142]2000-200[/TD]

[/TR]

[TR]

[TD=width: 142]تقریباً سمی[/TD]

[TD=width: 142]II[/TD]

[TD=width: 142]≥ 2000[/TD]

[TD=width: 142]≥ 2001[/TD]

[/TR]

[TR]

[TD=width: 142]عملاً غیر سمی[/TD]

[TD=width: 142]‌III[/TD]

[TD=width: 142]≥ 2000[/TD]

[TD=width: 142]≥ 3000[/TD]

[/TR]

[/TABLE]

 

 

فرمولاسیون آفت کش ها

آفت کشبه صورت ماده شیمیایی نسبتاً خالصی که د کارخانه ساخته می شود ، ماده تکنیکال (TC) (Technical material) نام دارد . ماده تکنیکال نسبتاً خالص بوده و حاوی 95 تا 100 درصد ماده موثر (َAI) (Formuiation) است .

فرمولاسیون به مجموعه عملیاتی گفته می شود که روی ماده موثر انجام می دهند تا خواص آفت کش را از نظر انبار کردن ، حمل و نقل کردن ، کاربرد ، موثر بودن ، نفوذ ، پایداری و نیز بهداشت بهبود بخشند . دلیل دیگر فرموله کردن آفت کش ها اینست که در عمل مقدار کمی ماده موثر باید در سطح زیادی پراکنده شود . کلمه فرمولاسیون از نظر تجاری به آخرین مرحله آماده سازی آفت کش در کارخانه اطلاق می شود و شامل مراحل مصرف ، مانند رقیق کردن آفت کش به وسیله آب نمی شود . میزان ماده موثر و نوع فرمولاسیون در روی بر چسب هر بسته نوشته می شود ، درمورد فرمولاسیون های جامد درصد به صورت وزن بر وزن بیان می شود ، در حالی که در فرمولاسیون مایع درصد ، وزن به حجم است . مثلاً فرمولاسیون ٍ‍ٍ‍EC50 دارای 50 گرم ماده موثر در 100 میلی لیتر مایع غلیظ امولسیون شونده است.

[masi eng 47044]

- مایع غلیظ امولسیون شونده(EC) (Emulsifiable Concentrate)

فرمولاسیون در حقیقت یک محلول غلیظ روغنی ، حاوی ماده موثر آفت کش است که به سهولت با آب مخلوط می شود و به صورت ذرات روغن حاوی ماده موثر و معلق در آب در می آید . علت شیری شدن زایلین یک حلال آلی حلقوی است که فرار بوده و در فرمولاسیون EC به کار گرفته می شود . امولسیون اگر خوب تهیه شده باشد باید به مدت چند روز در آب معلق بماند . اگر مایع به دو فاز تبدیل شود ، در اصطلاح می گویند امولسیون شکسته شده است .

بررسی ها نشان داده که نوع و نسبت ماده موثر ، حلال ، امولسیفایر و نحوه فرمولاسیون درپایداری امولسیون در محلول آبی موثرند .

ماده ای که به قطرات روغن کمک می کند تا در آب معلق بماند امولسیون کننده نام دارد .

2- محلول قابل اختلاط با آب یا مایع (Liquid)

این گونه محلول ها با آب مخلوط می شوند . ماده فعال در آب ویا الکل حل می شود . فرمولاسیون مایع شبیه امولسیون است ، ولی در اثر اختلاط با آب مانند امولسیون شیری رنگ نمی شود . این گونه فرمولاسیون را با علامت L و یا SL(Soluble Concentrate) نیز S(Solution) نشان می دهند .

3- محلول روغنی ((oil Solution

این نوع فرمولاسیون بیشتر برای مصارف خانگی تهیه می شود و شامل محلولی از ماده موثر در یک حلال روغنی مثل نفت بی بو است . امشی که سال ها قبل به وسیله شرکت نفت تولید می شد دارای اینچنین فرمولاسیونی بود .

4- گرد(Dust)

گرد یا پودر ، قدیمی ترین نوع فرمولاسیون است که روش مصرف ساده ای دارد گل گوگرد مثال خوبی برای این فرمولاسیون است . معمولاً فرمولاسیون گرد نسبت به فرمولاسیون های دیگر اثر کمتری دارد ، ذرات آفت کش روی اندام های هوایی گیاه نمی چسبند و بنا براین چندان پایدار نیستند . بعلاوه آن را باید در هوای آرام به کار برد .

5- پودروتابل یا گرد خیسا (WP)

پودر وتابل در اصل گردی است حاوی ماده موثرکه با ماده خیس کننده همراه است . اگر این پودر را به آب اضافه کنند به صورت معلق در آب در می آید. معمولاً ماده موثر را به موادی بی اثر مانند پودر تالک یا خاک رس اضافه کرده و بعد از افزودن ماده خیس کننده ، آن را آسیاب می کنند . حالت تعلیق پودر در آب چندان پایدار نیست .

5- پودر قابل حل درآب (SP)

در پودر قابل حل در آب ، ماده موثر به صورت پودر بسیار نرم با مقدار کمی ماده خیس کننده همراه است . این پودر به آسانی در آب حل شده و یک محلول حقیقی زلال به وجود می آورد . بر خلاف پودر وتابل این محلول احتیاج به هم زدن مداوم ندارد ، چون رسوب نمی کند .

6- سوسپانسیون وارونه

نوعی فرمولاسیون برای کاهش باد بردگی که در آن ماده موثر در کپسول های هم اندازه که پوسته آن بار مثبت دارد محصور شده است . این فرمولاسیون ضمن جلوگیری از تبخیر ماده موثر ، باعث می شود که قطرات بیشتری روی هدف قرار گرفته و پوشش بهتری ایجاد شود .

7- مایع غلیظ روان ریز (FL) (SC)

این نوع فرمولاسیون غلیظ بوده و کرم مانند است . برای این منظور ماده موثر را در یک مایع به صوت معلق در آورده و در موقع مصرف با آب مخلوط می کنند . کار کردن با این نوع فرمولاسیون آسان بوده ودر نازل ها گرفتگی ایجاد نمی کند .

8-فرمولاسیون (ULV)

برای مصارف کشاورزی ، بهداشتی و سم پاشی جنگل ها از این گونه فرمولاسیون استفاده می شود . فرمولاسیون یا ماده موثر مایع است که بعد از سنتز شدن مصرف می شود و یا اگر جامد بود در کمترین حجم از حلال حل شده وبدون رقیق کردن استفاده خواهد شد . این فرمولاسیون را باید به وسیله سم پاش های مخصوص هوایی و یا زمینی که بتواند میزان محلول پاشی را بین 6/0 تا 7/4 لیتر در هکتار تنظیم کند ، به کار برد .

9- گرانول ((G

گرانول ها دانه های ریز با اندازه 1/0 تا 5/2 میلیمتر هستند که حاوی ماده سمی اند . مرکزی گرانول در حقیقت خاک رس ، ماسه ، پوست گردوی نرم شده یا چوب بلال آسیاب شده است ، که ماده موثر روی آن پاشیده و جذب شده است . پلت ( Pellet)نیز مانند گرانول از دانه های ریز تشکیل شده ولی اندازه دانه های آن از گرانول درشت تر است .

10-فرمولاسیون روان ریز خشک DF (DryFlowable)

فرمولاسیون روان ریز به نام WDR (Water- Dipersible Granules) هم مرسوم است . این فرمولاسیون شبیه پودر وتابل است. با این اختلاف که ماده مؤثر جذب دانه های گرانول شده که به آسانی با آب مخلوط می شود.

10- فشنگ تدخینی (Fumigants)

در این فرمولاسیون ماده مؤثر فرار بوده و محیط را پر می کند . یکی از محاسن این نوع فرمولاسیون این است که مولکول های گاز در همه جای محیط پراکنده شده و آفت را از بین می برد و نیز بعد از تهویه ، باقیمانده چندانی در محیط باقی نمی گذارد . این فرمولاسیون باید در جای بسته به کار برود .

11- افشانه ها (Aerosols)

12- قوطی های بسته و تحت فشارند که با فشار دادن دکمه ای ذرات سم از آنها وارد فضا می شود. برای ساختن افشانه ها ، ماده مؤثر را در یک حلال فرار مثل اثر نفت حل می کنند و همراه با یک گاز تحت فشار مثل فلوئوروکربن و یا دی اکسید کربن بسته بندی می کنند.

13- خمیر(Paste)

برای مبارزه با آفاتی که داخل دالان درون شاخه ها و تنه گیاهان زندگی می کنند. مصرف می شود. خمیر دارای یک ماده مؤثر فرار است که معمولاً از طریق فاز بخار آفت را از پای در می آورد.

14- طعمه مسموم (Baits)

از اختلاط مواد آفت کش با یک ماده جلب کننده آفت ، که ممکن است غذای او هم باشد ، تهیه می شود

15- فرمولاسیون های آهسته رها (Slow-Release F ormulations)

این نوع فرمولاسیون تقریباً جدید است . اولین نمونه آن در سال 1963 وارد بازار شد و آن نواری از رزین پلی کلرونیل آغشته به حشره کش دیکلرووس بود ، که ماده سمی را به آهستگی آزاد می کرد و حشرات مجاور را از پای در می آورد.

نوع دیگری از این فرمولاسیون میکروکپسول (Microcapsle) است . سوسپانسیون میکروکپسول شامل دانه های کرئی به ابعاد 20-10 میکرون است. میکروکپسول ذرات آفت کش جامد و یا مایع است ،‌که به وسیله یک لایه نیمه تراوا پوشش داده شده است این فرمولاسیون می تواند اثر خود را در دراز مدت اعمال کند ، به طوری که برای یک آفت کش به خصوص ، عمر این فرمولاسیون دو یا چهار برابر عمر امولسیون آن آفت کش است. سرعت آزاد شدن ماده مؤثر به کلفتی لایه پوشاننده و تراوایی آن بستگی دارد.

16- بسته های قابل حل در آب WSP(water- Soluble Packet) RTU (Ready To Use)

استفاده از این نوع فرمولاسیون باعث کاهش خطرات حاصل از مخلوط کردن و آماده کردن بعضی از آفت کش های بسیار سمی در موقع سمپاشی است . وزن های معینی از پودر وتابل یا پودر محلول را ، در کیسه های پلاستیکی قابل حل در آب بسته بندی می کنند.وقتی این بسته ها در مخزن سمپاش انداخته شود ، در آب حل شده و محتویات آن وارد آب می شود .

[masi eng 47044]

مواد کمکی آفت کش ها (Adjuvants)

1- پخش کننده ها یا موادی که از نظر کشش سطحی فعالند: این دسته از مواد با کاهش دادن کشش سطحی موجب می شوند که محلول سم به خوبی با آب مخلوط شده و همچنین پوشش بهتری از قطرات ریز سم روی سطح سمپاشی شده تشکیل شود.

مهمترین گروه های این مواد در زیر شرح داده شده اند :

1-1- امولسیون کننده ها : موادی هستند که باعث معلق شدن ذرات ریز روغن درآب می شوند . ساده ترین مواد این گروه صابون ها و دتراژن ها می باشند.

1-2- تثبیت کننده ها : کم کردن اتصال بین ذرات مشابه باعث ثبات بیشتر محلول می شوند .

1-3- عوامل خیس کننده - پهن کننده ها (Wetting Agents;Spreaders): به موادی گفته می شود که سطح تماس بین قطرات سم و سطح برگ را زیاد می کنند .

این موارد بر اساس بار الکتریکی بخش آبدوست به سه دسته تقسیم می شوند.

ترکیبات آنیونی (Anionic)

این ترکیبات در آب تشکیل یون های منفی می دهند. ترکیبات از نوع سولفات ، فسفات و کاربوکسیلات اند . صابون معمولی از جمله این مواد است . یک نمونه دیگر این ترکیبات الکلی سولفاته با نام تجارتی Dreft است.

این گونه مواد اگرچه به آسانی قابل تهیه اند ولی با یون های مثبت محلول در آب سخت ، داخل واکنش شده و نمک نامحلول می دهند . همچنین در روغن به خوبی حل نمی شوند.

ترکیبات کاتیونی (Cationic)

در آب تشکیل یون های مثبت می دهند . بخش کاتیونی این مواد از نیتروژن چهار ظرفیتی تشکیل شده است . از جمله این ترکیبات ستیل تریمتیل آمونیوم برومارید است.

این ترکیبات گرچه گران است ولی این امتیاز را دارند که به علت دارا بودن بار مثبت در آب سخت تولید نمک نامحلول نمی کنند. این نکته را باید در نظر نداشت که ترکیبات کاتیونی و آنیونی را نمی توان به همراه یکدیگر در یک محلول استفاده کرد. چون باهم داخل واکنش شده و توازن فرمولاسیون را از بین می برند .

ترکیبات غیر یونی (Nonionic)

این ترکیبات فاقد بار الکتریکی بوده و بر خلاف ترکیبات یونی در روغن به خوبی محلولند . بیشتر این ترکیبات از مشتقات پلی اتیلن اکسید اند .

مواد ممکن است دارای بنیان های آمیدی و استری نیز باشند.

پولی اکسی اتیلن سوربیتول مونر پالیمات از جمله ترکیبات غیر یونی است که به نام Tween موسوم است.

توازن هیدروفیلیکی لیپوفیلیکی HLB (Hydrophilhc Lipophilhc Balances) HLB اثر نسبی دو قسمت چربی دوست و آبدوست روی خواص کلی فیزیکی مولکول است.

جدول 2- حدود توازن آبدوستی - چربی دوستی و خواص سورفکتانت های غیر یونی

[TABLE=class: cms_table]

[TR]

[TD]خواص و مورد مصرف[/TD]

[TD=width: 284]اندازه HLB[/TD]

[/TR]

[TR]

[TD=width: 284]امولسیون وارونه[/TD]

[TD=width: 284]6-3[/TD]

[/TR]

[TR]

[TD=width: 284]عامل خیس کننده[/TD]

[TD=width: 284]9-7[/TD]

[/TR]

[TR]

[TD=width: 284]امولسیون معمولی (روغن در آب )[/TD]

[TD=width: 284]15-8[/TD]

[/TR]

[TR]

[TD=width: 284]دتراژن ها[/TD]

[TD=width: 284]15-13[/TD]

[/TR]

[TR]

[TD=width: 284]حل کننده ها Solublizer[/TD]

[TD=width: 284]18-15[/TD]

[/TR]

[/TABLE]