پیدایش باغبانی

[masi eng 47044]

پیدایش باغبانی به 3000سال قبل از میلاد در مصر بر می گردد . مدارک و شواهد تاریخی نشان می دهد که در آن زمان بسیاری از گیاهان باغی مانند انگو , خرمالو , زیتون , پیاز و خیار کشت داده می شد . مصریان قدیم برای تولید این محصولات به عملیاتی نظیر هرس , آبیاری و آماده سازی زمین آشنا بوده اند.

سپس باغبانی در روم و یونان قدیم رواج یافت . این زمان تقریبا به 500 سال قبل بر می گردد . رومیان به عملیاتی نظیر پیوند زدن , تناوب کشت و مصرف کودهای دامی و استفاده از گلخانه آگاهی داشتند . در اواخر قرن پنجم میلادی و با گسترش اسلام و پیشرفت علمی مسلمانان که همزمان با قرون وسطی بود کشاورزی و باغبانی از اهمیت زیادی در نزد مسلمانان برخوردار شد . به طوری که بسیاری از کشورهای اسلامی ازآن زمان مانند عراق , شام , ایران و هند به تولید محصولات باغی می پرداختند. آنجه مسلم است ایران یکی از کشورهای قدرتمند و پهناور است که تارخ و قدمت آن گویای انجام عملیات مختلف کشاورزی در این پهنه بوده است و حتی حدود شش هزار سال قبل , ایرانیان از سیستم های زراعی گوناگون استفاده می کرده ند .

 

در اوایل قرن چهاردهم میلادی و با شروع دوره رنسانس در اروپا , باغبانی در ایتالیا و فرانسه پیشرفت چشم گیری داشت . به دنبال آن کشف سلول توسط رابرت هوک , طبقه بندی گیاهان توسط کارل لینه ومطالعات تووارثی گرگور مندل از مهم ترین ابداعات و اکتشافات این دوره در طی قرون شانزده تا نوزده میلادی محسوب می شود .

در نهایت در طی قرن بیست با پیشرفت در زمینه مختلف علوم به ویژه تولید بذر اصلاح شده , کوده ها و سموم و ماشین آلات کشاورزی , تحولات بسیاری در کشاورزی و باغبانی صورت گرفت بطوریکه پیشرفت کشاورزی در صد سال گذشته (به خصوص در سی سال اخیر) بیش از صد قرن قبل از آن بوده است .

 

انسانها در گذشته بسیار دور به فکر این بودنند که ضمن تشکیل اجتماع در نقاط مناسب , غذای خود را نیز به جای جمع آوری تولید کنند بنابراین بنابراین کشاورزی در تمدن های لاولیه به صورت کاملا ابتدایی شروع شد . بر حسب شواهد تاریخی انسانها از حدود 9 هزار سال در جلگه های دجله ,فرات و نیل به کشت برخی از محصول ها مشغول بوده اند . با پیشرفت تمدن ها و به وجود آمدن اجتماع های بزرگ اختلاف گروهی پدیدار گشت که موجب بروز جنگ های بی شمار شد درنتیجه بشر به خاطر امنیتی دیوارهای به دور محیط زیست خود ایجاد کرد . به دلیل محدودیت فضای بین این دیوارها کشاورزان اولیه مجبور شدند تعدادی از محصولات خود مانند غلات را که به صورت کشت گسترده یعنی در سطح وسیع و با کار و بازده به نسبت کم در واحد سطح ,کاشته می شد . به زمین های بیرون شهر منتقل کنند . آن دسته از محصولاتی که مانند سبزی و میوه به شکل کشت متراکم یعنی به مراقبت زیاد و محصول بیشتر در واحد سطح تولید می گشت را د داخل شهر ها به کار بردنند . بدین سان در کشاورزی دو شعبه زراعت (یعنی تولید در مزرعه) و باغبانی (یعنی تولید در باغ ) به وجود آمد .در حال حاضر در بسیاری از نقاط دیگر کشت گیاهان در داخل محیطی محصور متداول نیست و تمایز گیاهان دو شعبه ذکر شده بر اساس عوامل زیر انجام می پذیرد .

 

الف) میزان کار مورد نیاز و بازده محصول در واحد سطح : در این مورد همان گونه که ذکز شد پرورش گیاهان باغی به طور معمول به کار بیشتری نیاز داشته در عوض محصول بیشتری تولید می کنند بنابراین کشت آنها به صورت متراکم است در حالی که محصولات زراعی به طور معمول به طورت کسترده کاشته می شود و بازده آنها در واحد سطح کمتر است .

 

ب) نحوه مصرف محصولات تولید شده : به طور معمول گیاهان باغی به صورت تازه مصرف می شود (مثل میوه کاری و سبزی کاری) در حالی که گیاهان زراعی بیشتر به صورت خشک و یا تغییر شکل یافته به مصرف می رسند (مثل غلات , توتون و دانه های روغنی).

ج) عرف و عادت محلی : برخی از محصولات مانند سیب زمینی و بقولات در برخی از نقاط جزو گیاهان زراعی و در برخی نقاط جزو گیاهان باغی به شمار می آید .

لازم به ذکر است که گیاهان دارویی , ادویه ای و نوشابه ای هم جزء گیاهان باغبانی هستند .

با توجه به سه عامل یاد شده مشاهده می شود که در بسیاری از موارد تفاوت مشخصی بین گیاهان زراعی و باغبانی موجود نیست و هیچ یک از عوامل ذکر شده به تنهای برای تعیین اینکه کدام گیاه بخصوص متعلق به گروه باغبانی و یا زراعی است کافی نمی نماید زیرا در حال حاضر در بسیاری از نقاط دنیا درختان میوه و سبزی ها به صورت دیم در سطوح کشت می گردند (کشت گسترده) در حالی که هنوز به عنوان گیاهان باغی شناخته می شود . در مقابل برنج . توتون و ذرت علوفه ای حتی در سطح کوچک و با وجود کار بسیار زیادی که می برند (کشت متراکم) گیاهان زراعی محسوب می شوند .به این دلیل به جای اینکه باغبانی را براساس ویژه گی ها و نحوه کشت گسترش یا تراکم تعریف کنند آن را براساس گیاهانش بدین صورت زیر تعریف می نمایند :

باغبانی عبارت است از هنر , دانش و پیشه کشت ,داشت , برداشت و بازار رسانی انواع سبزی , گل و میوه . در این تعریف از هنر , دانش و پیشه باغبانی سخن رفته است دلیل این امر این است که کار های مانند پیوند زدن . هرس . گرده افشانی و مانند این ها برای اینکه به طور موفقیت آمیز انجام شوند نیاز به مهارت . ممارست و سلیقه ویژه ای دارند که همان آن ها را جزو هنرها قرار می دهد از طرف دیگر هر یک از این کار ها مبتنی بر اصول و دلایل ویژه ای می باشد که شناخت آنها نوعی دانش است و سرانجام کاربر این هنر و دانش ها برای تامین زندگی پیشه باغبانی را تشکیل می دهد. پیشه ای که در دنیای کنونی به ویژه در کشور های پیشرفته ابعاد شگرفی و سهم مهمی از درآمد ملی این کشور ها را به خود اختصاص داده است.

 

دوستان عزیز به امید اینکه ما هم در کشور خود شاهد پیشرفت روز افزون این علم و صنعت بشری باشیم بنابراین تلاش خواهیم کرد که دانش آموختگان این رشته با آموزش و یادگیری های صحیح آن را در عرصه های مختلف جهت تولید محصولات غذای بهتر و بیشتر با ترویج صحیح یاری نمایند.