گیاه گلدانی- گیاه حساس (میموسا)Mimosa

[masi eng 47044]

گیاه گلدانی- گیاه حساس (میموسا)Mimosa

گیاه حساس با نام عملی Mimosa pudica به خانواده Fabaceae و راسته Fabales تعلق دارد که بومی آمریکای جنوبی و مناطق مرکزی قاره آمریکا است و به شکل گیاهی خزنده رشد می کند. گیاه حساس چندساله است و به دلیل حساسیتی که برگهای آن در تماس با سایر اجسام نشان می دهند، مورد توجه قرار گرفته اند. برگهای این گیاه در برابر تماس با سایر اجسام عکس العمل نشان داده و خود را جمع می کنند اما بعد از گذشت چند دقیق مجددا به حالت اولیه و طبیعی خود باز می گردند. از طرفی گلهای کوچک این گیاه نیز از زیبایی خاص خود برخوردارند. اگرچه در برخی از نقاط دنیا این گیاه را به عنوان گیاهی زینتی در گلدان نگهداری می کنند اما در برخی از نقاط دیگر بخصوص موطن آن، گیاه حساس گاهی به دلیل رشد سریعی که دارد همانند یک علف هرز برای کشاورزان مزاحمت ایجاد می کند.

[masi eng 47044]

ساقه در گیاهان جوان به شکل مستقیم رشد می کند اما بعد به مرور زمان و با افزایش سن به شکل خزنده در می آید. ساقه ها نسبتا انعطاف پذیر هستند و ساقه اصلی چند شاخه می شود و به طول 1.5 متر رشد می کند. ارتفاع کلی گیاه معمولا به حدود 70-50 سانیتمتر می رسد اما در صورت مساعد بودن شرایط تا یک متر نیز می تواند ارتفاع بیابد. هر برگ شامل 26-10 برگچه کوچک است(اصطلاحا گفته می شود که برگ از نوع مرکب است) گلهای صورتی و یا ارغوانی رنگ گیاه حساس 3-2 سانتیمتر قطر دارند و در تابستان شکوفا می شود. تعداد گلها در گیاهان جوان اندک است اما با افزایش سن گیاه تعداد گلها نیز بیشتر می شود. همانطور که در مقدمه نیز اشاره شد ، برگهای این گیاه توانایی باز و بسته شدن را دارند که این مسئله در دو صورت اتفاق می افتد. اول اینکه اصولا با فرارسیدن شب برگها بسته می شوند (این عمل از نظر علمی Nyctinastic نامیده می شود) و با دمیدن آفتاب مجدد باز می شوند و حالت دوم زمانی است که برگها در صورت تماس با جسمی دیگر سریعا بسته می شوند که البته بعد از مدتی مجددا به حالت اولیه بر می گردند(این عمل از نظر علمی Seismonastic نامیده می شود). اگرچه گیاه حساس اصولا چند ساله است اما معمولا به شکل یکساله و در فصول بهار و تابستان و به عنوان نوعی کف پوش از آن استفاده می‌شود و سپس با فرارسیدن فصل سرما گیاه خشک می‌شود و از بین می‌رود و سپس در سال بعد مجدد از طریق بذر تکثیر و مورد استفاده قرار می گیرد. ازطرفی می توان در مناطقی که در طی پاییز و زمستان هوایی سرد دارند این گیاه را به شکل گلدانی مورد پرورش و نگهداری قرار داد. از دیگر نامهای این گیاه می توان به این موارد اشاره کرد: Sensitive plant,Humble plant, Shameful plant,Sleeping grass,Touch-me-not-Chuimui,Ant plantچرا برگها بسته می شوند؟

 

اصولا بسته شدن برگها به دلیل از دست دادن حجمی از آب و سایر محتویات داخل سلولها است. زمانی که دیواره سلول آب خود را از دست می دهد منجر به خم شدن برگ می شود. این مسئله در بسیاری از افراد زیرخانواده Mimosoideae از خانواده Fabaceae وجود دارد. برخی از اعضای این زیرخانواده همانند گیاهان حساس از این مسئله به عنوان نوعی دفاع در برابر حملات احتمالی و خطرات همچون حشرات گیاهخوار استفاده می کنند. بدین صورت که با برخورد جسمی به سطح برگها حجم زیادی از مواد شیمیایی همانند یون پتاسیم و به دنبال آن آب از داخل سلول به بیرون راه می یابد و فشار درون دیواره های سلول به ناگهان کاهش می یابد که منجر به افتادگی برگها می شود.

[masi eng 47044]

آبیاری:

نسبت به آبیاری بیش از اندازه حساس است.بنابراین زمانی که حدود 5 سانتیمتر از سطح خاک خشک شد نسبت به آبیاری آن اقدام کنید. رطوبت هوا را دوست دارد. می توانید از روش زیر گلدانی حاوی سنگریزه و آب استفاده کنید بدین صورت که یک عدد زیرگلدانی را پر از سنگریزه کنید سپس تا نیمه ارتفاع زیرگلدانی آب بریزید و گلدان محتوی گیاه را بر روی سنگریزه ها قرار دهید . مراقب باشید که کف گلدان با آب در تماس نباشد. اب درون زیرگلدانی به تدریج و در اثر گرمای هوا تبخیر شده و رطوبت مورد نیاز برگسار را تامین می کند. اگر هم می خواهید که از روش غبارپاشی آب بر روی برگسار استفاده کنید بهتر است که از آبهای بدون املاح استفاده کنید.

نور:

 

به آفتاب مستقیم نیاز دارد و وجود حدود 8 ساعت نور مستقیم به رشد آن کمک می کند. اگر نور مستقیم کافی نباشد، برگهای این گیاه کاملا باز نمی شوند.دما: دمای شبانه باید بیش از 18 درجه سانتیگراد باشد تا رشد خوبی داشته باشد این مسئله بخصوص در طی زمستان مهم است. اگر دما به زیر 16 درجه سانتیگراد نزول کند کاهش رشد و زرد شدن برگسار شروع خواهد شد. در طی فصل رشد نیز دمای 29-24 درجه برای رشد این گیاه مناسب است. افزایش دما و گرمای هوا از جمله دلایلی است که می تواند بسته شدن برگها را تحریک کند.خاک: از مخلوط خاکی سبک که آب را در خود نگه نمی دارد می توان استفاده کرد به عنوان مثال از مخلوط پیت موس +پرلایت به نسبت مساوی و یا دو قسمت پیت موس+ دو قسمت خاک معمولی + یک قسمت شن یا پرلایت و یا 15٪ خاک برگ+40٪ پیت موس+ 45٪ خاک شنی. در طی فصول بهار و تابستان هر دو هفته با کودهایی مایع مخصوص گیاهان آپارتمانی که میزان فسفر آن بیش از نیتروژن و پتاسیم است و یا با فرمول 10-10-10 و البته با نصف غلظت معمول کوددهی کنید.در طی پاییز و زمستان ماهی یک مرتبه از همین دستور العمل (نصف غلظت معمول کودها هر ماه یک مرتبه ) استفاده کنید.

تکثیر:

روش اصلی تکثیر این گیاه از طریق بذر است. گیاهان جوان تولید شده از بذر در طی 3-2 ماه اول رشدی نسبتا آهسته دارند و بعد از آن رشد آنها سرعت می یابد. بذرهای این گیاه کوچک هستند و پوششی سخت دارند و همین پوشش جوانه زنی بذرها را با مشکل مواجه می کند.

[masi eng 47044]

حساساما می توان روشی را بکار برد که جوانه زنی بذرها را افزایش دهد. بدین صورت که ابتدا بذرها به مدت 30-15 دقیقه در آب داغ (60 درجه سانتیگراد) قرار گیرند. البته از آب نیمه ولرم هم می توان استفاده کرد اما مدت زمان خیس کردن به حدود 8-6 ساعت افزایش می یابد. بذرهایی را بکارید که در اثر جذب آب متورم شده باشند. بذرها به شکل سطحی کاشته می شوند و فقط لایه نازکی از بستر کاشت بر روی آنان قرار می گیرد زیرا بذرها به مقداری نور برای جوانه زنی نیاز دارند. البته منظور از نور، نور مستقیم آفتاب نیست بلکه فقط کافی است که محیط از مقداری روشنایی غیر مستقیم بهره مند باشد.دما را در حدود 25-21 درجه و محیط را مرطوب نگه دارید. می توانید با کشیدن یک پلاستیک شفاف بر روی بستر کاشت به حفظ رطوبت کمک کنید. ااگرچه رطوبت بستر مهم است اما به یاد داشته باشید آبیاری بیش از اندازه می تواند منجر به پوسیدگی بذرها شود. زمانی که بذرها جوانه زدند می توان این پوشش پلاستیکی را حذف کرد. جوانه زنی بذرها معمولا 30-21 روز طول می کشد اما این مدت زمان به شرایط محیطی نیز بستگی دارد یعنی در صورت مساعد بودن شرایط این مدت زمان کوتاه تر می توان باشد. زمانی که گیاهان جوان به طول 10-8 سانتیمتر رسیدند می توان نسبت به انتقال آنان از به بستر اصلی کاشت اقدام کرد.از قلمه این گیاه نیز می توان استفاده کرد. زمان استفاده از قلمه را برخی از منابع علمی اوایل پاییز و برخی نیز اواخر بهار و یا اوایل تابستان یعنی زمانی که گیاه در حداکثر رشد و فعایت است مطرح کرده اند . طول مناسب قلمه 10 سانتیمتر است و هر قلمه باید حداقل یک گره برگ داشته باشد. برگها را از قسمت پایین قلمه جدا کنید. قلمه را می توان در مخلوطی سبک شامل پرلایت+پیت موس+ شن کاشت کرد. البته استفاده از هورمونهای ریشه زایی برای تحریک ریشه دهی قلمه ها نیز در برخی از منابع علمی مطرح شده است. همچنین مرطوب نگهداشتن بستر ریشه زایی و همچنین هوای اطراف قلمه ها نقش به سزایی در ریشه زایی این قلمه ها دارند.آفات و بیماری: در برابر بیماری خاصی حساسا نیست در هوای گرم و خشک کنه تارعنکبوتی می تواند مشکلاتی را ایجاد کند.تریپس و حشرات سپردار نیز از دیگر آفات این گیاه محسوب می شوند. برای این آفات بهتر است که از سموم سیستماتیک استفاده شود. سموم سیستماتیک می توانند وارد جریان شیره گیاهی شوند و از آنجایی که آفات از قطعات گیاه و یا شیره گیاهی استفاه می کنند مسموم شده و از بین خواهند رفت.