پرورش قارچ خوراکی

[masi eng 47044]

پرورش قارچ خوراکی

 

با آگاهی از اهمیت كشت و زرع و توجه به این مطلب كه بخش كشاورزی حدود 27% از تولید ناخالص ملی و 80% از محصولات اساسی مورد نیاز كشور را تولید كرده و در صادرات غیر نفتی نیز سهمی معادل 40% دارا می‌باشد، در می یابیم كه بخش كشاورزی در هر كشوری می‌تواند نقش بسیار مهمی را در تولید ناخالص ملی آن كشور ایفا كند. این امر نیز از طریق تولید محصولات كشاورزی، مصرف در داخل و صادرات به سایر كشورها و ایجاد زمینه های اشتغال زایی امكانپذپر است. پس حفظ و توسعه این بخش باید در سر لوحه اهدافمان قرار گیرد.

رشد سریع این بخش علاوه بر دارا بودن اهمیت در بهبود كیفیت زندگی 40% از مردم جهان كه از راه كشاورزی امرار معاش می‌كنند، برای تضمین عرضه كافی مواد غذایی تمام ملل جهان كه جمعیت آنها با سرعت زیادی در حال رشد است، ضروری است.

خوب است بدانیم ترویج و آموزش كشاورزی، اهرم عمران روستایی و بازوی قوی توسعه كشاورزی است كه این دو نیز خود بخشی از عمران ملی محسوب می‌شوند و بدون توسعه كشاورزی، عمران ملی یا امكانپذیر نبوده و یا لااقل در كشورهای جهان سوم با دشواری همراه است. لذا آموزش و ترویج كشاورزی از ضروریات است چون موجب تسهیل پذیرش تكنولوژی مناسب و روشهای جدید كشت و كار توسط كشاورزان و روستاییان شده و باعث می‌شود كه آنها سطح تولیدات خود را افزایش دهند.

پرورش قارچ خوراكی یكی از این تكنولوژی هاست كه توسط ترویج و توسعه آن می‌توان گام مؤثری در تأمین مواد غذایی، ایجاد اشتغال جنبی مناسب و افزایش سطح درآمد كشاورزان برداشت. البته این تكنولوژی جوان در شهرهای بزرگ ایران با تأسیس كشت و صنعت های تولید قارچ بخصوص در اطراف تهران و با توجه به مناسب بودن شرایط جوی در اكثر نقاط ایران، در كشور ما در حال توسعه زیادی است. در استان های خراسان، كرمان، چهار محال و بختیاری، كرمانشاه، خوزستان، مازندران، اصفهان و یزد نیز مراكز كشت قارچ موجودند.

از لحاظ تولید قارچ در سطح جهان نیز چین با تولید سالیانه 2245800 تن، فرانسه با 232000 تن، هلند با 165350 تن، ایتالیا با 102000 تن، ژاپن با 336430 تن، انگلستان با 118000 تن، آمریكا با 344717 تن، كشورهای عمده تولید كننده جهان می باشند و كلاً در جهان سالانه 4264286 تن تولید قارچ داریم.

تقسیم بندی قارچها از نظر نوع دریافت مواد غذایی

الف – تجزیه كننده اولیه: قارچهایی كه قادر باشند مواد اولیه را خود تجزیه كنند و مواد غذایی خود را بدست آورند.

ب – تجزیه كننده ثانویه: قارچهایی كه محتاج به یك سری میكروارگانیزمهایی هستند تا محیط كشت را تجزیه كنند تا قارچ بتواند روی محیط كشت تجزیه شده رشد كند.

تقسیم بندی قارچها از لحاظ نوع زندگی

الف – انگل: قارچهایی كه روی موجودات زنده دیگر زندگی می كنند و غذای خود را بدست می‌آورند.

ب – همزیستی: برخی از قارچها بصورت همزیست با ریشه گیاهان هستند كه به این قارچها میكوریزا می‌گویند.

ج – ساپروفیت (گندروی): قارچهایی كه روی محیطهای مرده رشد می‌كنند.

 

قارچها موجوداتی هستند كه از ادوار قدیم با انسان بوده اند. سوابق فسیلی آنها به دوران پر كامبرین و دونین بر می‌گردد. تاریخ مصرف قارچ های خوراكی بعنوان غذا و دارو به زمانی بسیار دور برمی‌گردد و حتی انسان های نخستین از خواص ویژه قارچ ها اطلاع داشتند. آزتك ها از قارچها بعنوان مواد توهم زا در فالگیری استفاده می‌كردند و قارچ را گوشت خدا Gods flesh می‌نامیدند. نوشابه مستی‌آور سوما نیز چیزی جز عصاره آمانیتا موسکاریای سمی نبوده كه از گروه قارچ های كلاهكدار است. در كتب پزشكی هند باستان، سامهیتا قارچ ها را به سه دسته خوراكی، سمی و دارویی تقسیم كرده اند. یك نوع قارچ كوچك بنام پسیلوسیپ مورد استفاده سرخپوستان آمریكا بوده كه برای ازدیاد بینایی استفاده می‌شده. وایكینگها در شمال اروپا قارچ نیمه سمی و گیج كننده می‌خوردند و حالتی شبیه نیمه مستی به آنها دست می‌داد.

پرورش قارچهای خوراكی حدوداً به 20 قرن پیش در ژاپن و چین بر می‌گردد. كاشت قارچ در گلخانه اولین بار در سوئد در سال 1754 میلادی ابداع شد.

پارس بيولوژي

[masi eng 47044]

نگاهی به چگونگی پرورش قارچ خوراکی و خواص آن (کشاورزی)

 

قارچ از آن پدیده های عجیبی است که (بنا به خاصیت اصلی خودش) یکباره و در عرض چند سال روی دستورهای غذایی سراسر کشور سبز شده و جای خوبی را باز کرده است.

 

یعنی باید گفت حدود 20تا 30سال پیش تعداد انگشت شماری در کشور چیزی به اسم قارچ خورده بودند و می دانستند چه مزه ای دارد و یا اصلا تصوری این چنینی از کشت قارچ داشتند. در میان حدود هزار نوع قارچ که در دنیا وجود دارد، ممکن است فقط 40نوع آن غیرسمی باشد که از این تعداد 10تا 15نوع قابل پرورش است.

 

از این انواع 2دسته اصلی وجود دارد: تجزیه کنندگان اولیه (که فقط وقتی روی مواد آلی قرار می گیرند قادرند آن را تجزیه کرده ، نیاز غذایی خود را برطرف کنند) و تجزیه کنندگان ثانویه (که نمی توانند مستقیما مواد را از محیط بگیرند) برای دسته دوم باید مواد غذایی را قبلا تجزیه کرده و در اختیار آنها قرار داد. قارچ دکمه ای یکی از انواع قارچهای قابل کشت است که تجزیه کننده ثانویه بوده و باید برایش بستر غذایی تهیه شود. بهترین نوع بستر آن کمپوستی حاصل از بقایای گیاهی است و کاه و کلش گندم و برنج می تواند چنین نقشی را (البته پس از اضافه کردن مقادیری آب و کود به آن) داشته باشد. در سیستم های صنعتی از سالنهایی با ابعاد مشخص استفاده می شود و در سیستم استیلاژ یا قفسه ای که کمپوست را در قفسه هایی بذرکاری می کنند روش دوم است و در نهایت سیستم کیسه ای که در آن از کیسه های نایلونی استفاده می شود. برای تولید یک کلونی خوب و مطلوب از قارچ باید داخل این بستر مایه زنی شود، مایه قارچ (یا همان هاگ خودمان) شامل میسلیوم یا ریسه های قارچ (انشعابات شاخه مانند) است ، اگر زیر کلاهک قارچ دقت کنید تیغه هایی به نام لامل و داخل آنها هاگهای قارچ را خواهید دید. این هاگها را در آزمایشگاه کشت می دهند و از آن میسلیوم به دست می آورند. برای تهیه آنچه در بازار به بذر قارچ معروف است دانه گندم پخته شده را استریلیزه کرده.

 

میسلیوم های مورد نظر را با گندمها مخلوط می کنند. اگر چنین مخلوطی را در شرایط استریل به مدت حداکثر 2هفته قرار دهیم قشر نازکی از میسلیوم روی تمام دانه های گندم تشکیل می شود. پس چیزی که به عنوان بذر قارچ معرفی می شود درواقع ملقمه ای از بذر غلات و میسلیوم قارچهاست وگرنه هیچ قارچی وجود ندارد که بتواند بذر تولید کند. یک اصل علمی هست که می گوید: قارچها حد فاصل میان حیوانات و گیاهان هستند: بگذریم که این اصل علمی همیشه در حال تغییر و تحول است ، اما بهتر است باور کنیم در خیلی موارد چنین ویژگی ای در قارچها کاملا دیده می شود؛ هر چند قارچ دکمه ای متداول ترین نوع قارچ مصرفی در ایران است اما انواع دیگری قارچ خوراکی نظیر قارچ صدفی و... هم طرفداران خاص خود را دارد. پروتئین قارچ خوراکی از نظر رژیم غذایی پایین تر از پروتئین گوشت است ، چون بعضی از اسیدهای آمینه موجود در آن کمتر از گوشت است ، از نظر دارا بودن پروتئین ، قارچ چیزی میان گوشت و سبزیهاست.

 

ترکیبات قندی قارچ خوراکی نسبت به سبزیهایی مثل هویج و کلم بروکلی کمتر است این ویژگی و میزان انرژی متعادلی که مصرف قارچ به همراه دارد، سبب شده امکان استفاده از آن در رژیمهای غذایی کم انرژی به بهترین شکل فراهم شود و این در حالی است که مقدار لیپید یا به قولی چربی موجود در قارچ خوراکی نسبتا کم است ، با این اوصاف باید گفت قارچها علی رغم ترکیبات مفیدی که دارند آنچنان که باید مورد توجه قرار نگرفته اند. براساس تحقیقات مصرف 100گرم قارچ خوراکی تازه می تواند بیش از یک چهارم نیاز روزانه افراد بالغ به ویتامین های محلول در آب را تامین کند ، خصوصیات دارویی قارچها در طول تاریخ مورد توجه اقوام و ملل مختلف بوده و در بسیاری از کشورها نقش مهمی در درمان سرطان به عهده داشته است ، مطالعات جدید خواص ضد توموری قارچ را هم مورد تایید قرار می دهند. پس از جنگ جهانی دوم میزان کل تولید قارچ خوراکی در سطح جهان افزایش داشته است در دهه 70 در قرن بیستم رشد 3/6 درصدی افزایش کشت قارچ رکورد ثبت شده قابل توجهی بوده است ، البته ویژگی خاص پرورش و کشت قارچ در فضای بسته در نگاه اول خیلی ها را برای پولدار شدن وسوسه می کند، آیا شما تا به حال به چنین چیزی فکر کرده اید؟ می توانید از روش کیسه های نایلونی که ساده ترین روش است استفاده کنید (ترجیحا کاه و کلش برنج و اگر نبود گندم) را در کیسه ای که آب بتواند از آن نفوذ کند قرار دهید. در روشهای سنتی و در مقیاس های بزرگ خبری از استریل کردن محیط کشت نیست ، اما اگر می خواهید با مقدار کم شروع کنید خیلی بهتر است که بستر کشت استریل باشد چون همین بستر کشت جای خوبی برای رشد یک عالمه موجودات دیگر است که برای ما چندان مفید به نظر نمی آیند. برای استریل کردن بسته کاه را باید مدتی در آب جوش حرارت بدهید ، پس از آن کیسه نایلونی را از کاه پر کنید. می توانید بذرها را همراه کاه و به طور متناوب داخل کیسه بریزید. پس از پر کردن کیسه سوراخ هایی روی آن در قسمتهای مختلف ایجاد کنید تا کلاهک قارچها بتواند براحتی از کیسه خارج شود. این کیسه را باید در دمای 24درجه سانتی گراد و در رطوبت بالای 90درصد نگهداری کنید. اگر روی یک سطح باز قفسه مانند بذرها را کشت کردید، پیش از آن که سلیوم ها از بستر بیشتر رشد کنند و بیرون بزنند عمل خاک دادن انجام می شود. به این ترتیب که روی بستر تا قطر 5سانتی متر خاک مخصوص پوشش داده می شود در این مرحله هر چه میزان اکسیژن کمتر باشد و co2 بیشتر ، بهتر است چون قارچ باید به رشد رویشی خوب و مطلوبی برسد و اکسیژن باعث تنفس و سوخت و ساز بیشتر است در حالی که co2 به بزرگ شدن سطح قارچ کمک می کند.

 

اندام کوچک اولیه قارچ در 2هفته تشکیل می شود. همزمان درجه حرارت را تا 22 یا 20 درجه سانتی گراد کم می کنیم پس از 2هفته رطوبت باید همچنان بالای 90درصد باشد. پس از روز دهم هر چه اکسیژن بیشتر شود تاثیر بهتری خواهد داشت.

 

از روز چهاردهم ، پانزدهم قارچها بتدریج ظاهر می شوند. به محض ظهور قارچ حرارت را تا 16 الی 17 درجه سانتی گراد پایین می آوریم ، ضمن برداشت دقت کنید به قارچها نباید فشار زیادی وارد کنید ، بهتر است با قرار دادن قارچ میان 2انگشت و بایک حرکت چرخشی این کار را انجام دهید. جالب است بدانید لکه هایی که روی قارچها ایجاد می شود بخصوص اگر مدت زیادی نگهداری شود نوعی از قارچهای میکرسکوپی است که محیط مناسبی برای رشد پیدا کرده اند.

[masi eng 47044]

فصل کاشت:

بهترین موقع برای پرورش قارچ در خانه بین ماههای مهر تا آذر است ولی چنانچه امکانات تهویه هوا و متعادل نمودن درجه حرارت محیط محل پرورش وجود داشته باشد می توان قارچ را در ماههای دیگر سال تعمیم داد.

بطور کلی طرز پرورش قارچ مخصوص به خود آنست و می توان آنرا در محیط تاریک پرورش داد و بجز نور مستقیم آفتاب، هر مقدار نور را تحمل می کند. در هر صورت در محل پرورش قارچ علاوه بر آنکه، بایستی تهویه هوا به خوبی انجام گیرد، درجه هوای محیط پرورش نیز باید بین 15 - 10 درجه نگهداری شود. علاوه بر این محل پرورش بایستی کاملا تمیز، قابل شستشو و فاقد درز یا محلی برای پرورش باکتریها، حشرات و قارچهای مضر باشد.

 

اطاق پرورش قارچ:

عرض اطاق پرورش بایستی بحدی باشد که بتوان از راهروهایی که برای آن تعبیه می گردد، براحتی عبور نمود( حدود 70 سانتی متر) عرض طبقات پرورش قارچ را نیز حداکثر 180 سانتی متر در نظر می گیرند تا بتوان از دو طرف به وسط بستر قارچ دسترسی پیدا نمود و چنانچه طبقات پرورش قارچ در کنار دیوار باشد عرض آنرا حداکثر 90 سانتی متر قرار می دهند. همچنین می توان قارچ را در جعبه های چوبی در اندازه 60 در 90 سانتی متر و عمق 20 تا 25 سانتی متر پرورش داد. به منظور صرفه جویی در هزینه اولیه می توان، هر طبقه را با تخته های سه سانتی متری به عرض 90 تا 180 سانتی متر پوشانده و کود را مستقیما کف هر طبقه ریخته و قارچ را در آن کاشت و به این طرتیب احتیاجی به جعبه های چوبی نخواهد بود. طبقه بندی ها معمولا در طول اطاق پرورش انجام می گردد. روی سطح زمین نبایستی طبقه ای مستقر نمود، حداقل فاصله بین طبقه اول تا کف زمین 15 سانتی متر و فاصله هر طبقه از هم 60 سانتی متر می باشد.

بطور معمول برای پرورش قارچ در خانه فقط سه طبقه در نظر می گیرند و چنانچه اطاق به حد کافی وسیع باشد یک ردیف در طول اطاق در مجاور دیوار و یک طبقه (دو طرفه) در وسط و یک طبقه در طرف دیگر اطاق قرار می دهند بطوریکه دو راهرو به عرض 70 سانتی متر در دو طرف طبقه وسط، 180 سانتی متر باشد.

در یک اطاق بزرگ به طول 9 و عرض 5/6 متر می توان مساحتی در حدود یکصد متر مربع برای پرورش قارچ آماده نمود که از این سالن در هر فصل برداشت می توان استفاده نمود. و به 8 تا 850 کیلو قارچ دست یافت و چنانچه کاشت قارچ در جعبه های چوبی انجام گیرد تولید محصول از این میزان تا حدی بیشتر خواهد شد و در سالنی به ابعاد 5/9 و عرض 5/6 متر تعداد 180 جعبه جایگزین می گردد که محصول آن در یک فصل برداشت به حدود یک تن می رسد.

چنانچه محل پرورش قارچ محدود و کوچک باشد میزان احتیاج به کود و محلیکه باید آنرا تخمیر نمود، متناسب می باشد. لذا ترجیح داده می شود یک محوطه بتونی به ابعاد 5/1 متر ساخته و در مجاور آن محلی برای خروج آب مازاد کود در نظر بگیرند که فاضل آب را بتوان داخل سطل یا یک مخزن بتونی کوچک به ابعاد 40 سانتی متر وارد نمود. کف مخزن اصلی را به ضخامت 15 سانتی متر کاه ریخته و روی سطح کاه یک جعبه ای به ابعاد یک متر از جنس تور سیمی ضخیم که شبکه سوراخهای آن 5/0 سانتی متر باشد بطوری قرار می دهند که از هر طرف با دیواره مخزن بتونی 25 سانتی متر فاصله داشته باشد و اطراف این توری را از کاه پر نموده و داخل توری را از پهن اسبی مخلوط با کاه پر نموده و پهن را خوب متراکم نموده و سطح کود را نیز بطور کنبد مانند توده نموده تا آب باران به داخل توده کود نفوذ ننماید.

پس از 3 تا 4 روز به علت فعالیت باکتریهای تخمیر، درجه حرارت محیط توده به 70 درجه می رسد و مقداری از حجم توده کم می شود و در این موقع تمام توده کودی را که در مخزن قرار دارد برای هوادهی به محوطه مجاور توده برمی گردانند و در موقع برگرداندن کود بایستی سعی کرد حتی الامکان به تمام ذرات کود، هوا برسد تا اکسیژن مورد نیاز باکتریهای مخمر تامین گردد و پس از چند ساعت این توده را مجددا به داخل مخزن بذری ریخته و سطح آنرا با کاه بحد کافی انباشته تا سطح کود گنبدی شکل بشود. چنانچه در مخزن کوچک مجاور محل تخمیر فاضل آب جمع شده بوسیله سطل آنرا روی سطح کود می پاشند تا رطوبت توده تامین گردد مدت عملیات بین 15 - 10 روز به طول می انجامد و در این مدت 3 - 4 مرتبه بایستی کود برگردان بشود. و در خاتمه دوره سوم یا چهارم کود به رنگ قهوه ای تیره در آمده و ذرات آن ترد و شکننده شده و بوی مطبوعی از آن به مشام می رسد و چنانچه این شرایط در کود مشاهده نشود دلیل بر آن است که عملیات تخمیر به خوبی انجام نگرفته و در نحوه کار اشکالی وجود داشته است.

 

نحوه اسکلت بندی:

اسکلت بندی طبقات از نبشی 10 -12 که با ضد زنگ رنگ شده باشد و یا از الوار چهار چوب 10 سانتی متری ساخته می شود و بین ستونها چهار چوبی 5 سانتی متری پیش بینی می گردد. فاصله ستونهای عمودی از یکدیگر 5/1 متر و این فاصله در دو طرف بستر، بایستی حفظ گردد.

تهیه بستر برای پرورش قارچ:

بهترین ماده برای پرورش قارچ، پهن اسبی و کاه می باشد. برای تهیه کود جهت پرورش قارچ مقداری پهن اسبی و کاه را مخلوط نموده و در ابعاد مناسبی در حدود 3 متری آنرا انبار نموده و آنها را روی هم بخوبی بکوبید.(لگد کنید) تا متراکم شود بطوریکه از نفوذ باران به داخل آن جلوگیری گردد. پس از مدتی کوتاه عملیات تخمیر داخل توده کود شروع می شود و درجه حرارت محیط کود بالا می رود. همچنین می توان قبل از توده کردن کود مقداری آهک در حدود یک پنجم حجم پهن به آن اضافه و کاملا مخلوط کنید. سپس آنرا توده نمود این عمل باعث می گردد که عمل تخمیر به تعویق بیافتد و در عین حال آمونیاک تولید شده را جذب و علاوه بر آن مقداری از رطوبت اضافی کود را جذب نماید. بعد از سه روز مجددا این توده را برگ و هوا داده و آنرا مانند دفعه اول، انباشته و روی آنرا بکوبید. سطح آنرا شیب دهید تا آب باران به داخل آن نفوذ نکند و این عمل به فاصله 4 - 2 روز، چهار تا شش مرتبه باید تکرار گردد. لازم به یادآوریست که چنانچه در مرحله اول به کود، آهک داده شده فاصله برگردان کود چهار روزه و در صورتیکه آهک داده نشده باشد فاصله برگردان کود دو روز می باشد.

باید توجه داشت که بایستی دقت و مراقبت در نگهداری میزان رطوبت و حرارت داخل توده به عمل آید. زیرا هر اندازه مقدار رطوبت پهن زیاد باشد، محیط داخل کود، اسیدی شده و کود غیر قابل استفاده می گردد. بخصوص در موقع برگردان کردن کود، چنانچه مشاهده شود که کود بسیار خشک است، بایستی مقدار کمی غبار آب روی آن پاشید، از علائم مشخصه میزان رطوبت کود، آزمایش آنست، چنانچه مقداری کود را در دست بفشارید، نبایستی قطرات آب، از لای انگشتان(در هنگام فشار دادن) بچکد و فقط کافی است در اثر فشار به کود، کف دست، تر بشود. پس از آماده شدن بایستی اطاق پرورش را مجهز نمود.

 

 

طرز کاشت قارچ در اطاق پرورش:

 

پس از آماده شدن کود آنرا به داخل سالن انتقال داده و روی سطح هر ردیف به ضخامت 15 سانتی متر کود را گسترده و سطح آنرا کاملا مسطح می نمایند و این عمل را بایستی خیلی به سرعت و بدون آنکه کود حرارت خود را از دست بدهد انجام داد. پس از تکمیل و انجام کار کلیه درها و منافذ را بسته و مدت چهار روز کود را بحالت خود واگذار کنید تا درجه حرارت کود و محیط اطاق بالا برود و حدود 54 تا 60 درجه برسد و این حرارت به مدت 30 -48 ساعت ثابت باقی بماند، بعد از آن درجه حرارت کود پائین آمده و به 54 درجه می رسد. این عمل را عرق کردن محیط کشت می نامند در حقیقت در این حرارت قسمت اعظم از محیط در اثر حرارت زیاد ضد عفونی شده و لارو حشرات و غیره از بین می روند.

از این تاریخ به بعد تا مدت 5 روز درجه حرارت محیط بستر 10 - 12 درجه پائین می آید تا آنکه درجه حرارت به 23 الی 24 درجه می رسد. این درجه حرارت برای کاشت قارچ مناسب خواهد بود.

 

اسپر آماده کاشت:

 

اسپر قارچ را نمی توان مستقیما کاشت زیرا امکان دارد همراه با اسپر قارچ تعداد زیادی قارچهای سمی و غیر مفید وجود داشته باشد. بنابراین بایستی از اسپر آماده کاشت بنام اسپون که در محیط کاملا استریل، محفوظ و سلکته شده رشد کرده و به حالت خواب در آورده اند استفاده نمود.

طرز عمل و تهیه آن بدین ترتیب است که اسپر قارچ خالص شده را در محیط کاملا استریل آزمایشگاه قبلا پرورش داده، بطوریکه میسلیوم قارچ رشد خود را شروع نماید. سپس آنرا در حالت عقیم برده و مانع رشد بیشتر آن می شوند و در محیط کاملا استریل و محفوظ بنام اسپون قارچ به فروش می رسانند.

 

طرز کاشت اسپون:

 

یک قطعه اسپون را که در محیط بسته و کاملا استریل محفوظ است باز کرده و به دوازده قطعه کوچک تقسیم نموده و قبلا سطح خاک بستر را به فاصله 25 سانتی متر، قطعه چوبهای در خاک بستر فرو برده و علامت گذاری کنید. در محل هر سوراخ قسمتی از خاک را تا عمق 5 سانتی متر با وسیله ای خارج کرده و با دست چپ یک قطعه اسپون بجای آن گذاشته و روی آنرا بپوشانید بطوریکه عمق کاشت 3-5 سانتی متر از سطح خاک باشد و به همین ترتیب پیش بروید تا کلیه بستر کاشت شود.

 

پوشاندن سطح بستر:

 

ده تا چهارده روز بعد از تاریخ کاشت اسپون، بایستی سطح کشت را به وسیله یک لایه دو سانتی متری خاک استریل شده پوک و منفذدار پوشانده و کاملا آنرا مسطح و یکنواخت نمود. در این موقع درجه حرارت بستر بایستی 5/15 درجه باشد. باید توجه داشت که در موقع روکش کردن بستر، اسپون ها باید رشد خود را شروع کرده باشند و میسلیوم قارچ در اطراف محلی که اسپون کاشته شده رشد نموده و گسترش پیدا نموده باشند. در این موقع بوی مطبوع قارچ در محوطه و در محل بستر به مشام می رسد و در این موقع باید کاملا دقت شود تا به هیچ وجه، بستر کشت تکان نخورد و جابجا نشود و مخصوصا اگر تخته کف و طبقات شکم داده و یا قدرت نگهداری بستر خاک را نداشته باشد میسلیوم قارچ ها پاره شده و تمام محصول از بین می رود.

پس از پوشش نمودن سطح بستر، میسلیوم رشد سریع خود را شروع کرد و برای تسریع در رشد میسلیوم، درجه حرارت محیط بایستی بین 5/16 - 14 درجه باشد. در صورتیکه درجه حرارت محیط کشت خیلی بالا باشد، بکار بردن آهک در مخلوط خاک پوشش بستر صلاح نمی باشد.

 

شرایط برای پرورش و رشد قارچ:

 

تهویه:

تهویه در محیط اتاق کشت باید بطور یکنواخت انجام شود و نبایستی روی سطح کشت را بیش از حد نیاز هوا داد و تهویه در کلیه نقاط اطاق بطور یکنواخت باشد.

درجه حرارت:

چنانچه درجه حرارت بستر کشت به کمتر از 14 درجه برسد و درجه حرارت محیط اطاق به حدود 5/7 درجه برسد بایستی اطراف بستر را با پارچه ضخیم پوشاند تا مانع تبادل حرارت به محیط شود. برای سرعت رشد قارچ می توان درجه حرارت محیط را به 5/14 درجه رساند و میزان تهویه را بالا برد ولی باید دقت شود که جهت حرکت هوا به طرف سطح قارچ نباشد.

رطوبت هوا و آبیاری:

در موقع تشکیل قارچ، محیط اطاق احتیاج به رطوبت دارد. بطور متوسط بهترین درجه رطوبت برای کشت بین 70 - 80 درصد می باشد. چنانچه درجه رطوبت هوا از این مقدار کمتر شود سطح کلاهک ها ترک برداشته یا سطح کلاهک قارچ لک دار می شود علاوه بر این سطح بستر خشک شده و احتیاج به آبیاری بیشتری دارد. برای تقلیل میزان رطوبت هوا لازم است در نقاط مختلف اطاق، رطوبت سنج های کار گذاشته شود و بطور مرتب مورد بازدید قرار گیرد. در صورتی به علت خشک شدن خاک سطح بستر، احتیاج به آبیاری است. بایستی به وسیله غبار پاش روی سطح خاک آنهم بحدی که آب در سطح بستر جریان پیدا نکند و یا در یک جا جمع نشود آبپاشی کنید. آبیاری را با آب خالص و با درجه حرارت 32 درجه و بسیار با احتیاط انجام دهید.

درجه حرارت محیط:

چند هفته پس از روکش کردن سطح بستر، میسیلیوم های قارچ تمام سطح بستر را پر نموده و بطور متوسط 7-8 هفته پس از کاشت اسپون، قارچ های کوچک سر سنجاقی در تمام سطح کشت ظاهر می شوند. در این موقع درجه حرارت بستر بایستی بین 10 -14 درجه باشد ولی هر اندازه قارچها رشد بیشتری پیدا نمایند می توان درجه حرارت را از 14 به 5/16 رساند و میزان تهویه را نیز بالا برد ولی باید دقت کرد که جهت حرکت هوا، به طرف سطح قارچ نباشد.

تقویت خاک بستر:

پس از آنکه قارچها بزرگ شده و نزدیک به برداشت شوند می توان روی سطح بستر کود مایع پاشید ولی باید دقت نمود که روی کلاهک قارچ پاشیده نشود این عمل در بالا بردن میزان محصول بسیار موثر است.

 

برداشت محصول:

به محض آنکه رشد قارچ بحد کافی رسید و تاج آن شکل کامل خود را پیدا نمود بایستی قارچهای رسیده را جمع آوری نمود و بطور مرتب در طول بستر کشت، بررسی کرد و قارچهای رسیده را جمع آوری کرد. قارچهایی که ترک برداشته و چتر آن باز شده باشد ارزش بازاریابی ندارند. علاوه بر این وزن آن کم می شود و همچنین قارچهایی که زودتر از موقع چیده شوند وزن آنها سبک بوده و از قارچهای درجه دو محسوب شده و ارزش غذایی کمتری دارد.

در موقع جمع آوری نباید از سبدهای بزرگ برای این منظور استفاده نمود. زیرا فشار قارچهای روی سبد موجب می گردد که قارچهای زیرین خراش برداشته و سیاه شوند برای جمع آوری قارچ، کافی است کلاهک را در دست گرفته و یک پیچ به آن داده تا پایه آن از زمین جدا شود و بلافاصله ساقه کثیف و آلوده را با چاقوی تیز قطع کرد. و قارچ تمیز را داخل سبد گذاشته و حتی المقدور جمع آوری با دستکش انجام گیرد. بهره برداری هر 15 روز یکبار انجام می گیرد و این برنامه مدت دو تا سه ماه به طول می انجامد.

بسته بندی:

قارچهای چیده شده را به اطاق سرد و خنک انتقال داده و در اسرع وقت نسبت به درجه بندی آن اقدام نموده و قارچهای لک دار و ناقص و کج و ناجور را جدا کرده و برای مصارف تهیه پودر در قارچ و کچ آپ فرستاده و قارچ های سالم را در بسته های درجه یک و درجه دو به بازار عرضه کنید.

 

[masi eng 47044]

همان‌ اندازه‌ که‌ محبوبیت‌ قارچ‌ در رژیم‌ غذایی‌ آمریکایی‌ افزایش‌ می‌یابد، علاقه‌مند ی برای ‌تخصص‌ یافتن‌ در امور مربوط‌ به‌ قارچ‌، تبدیل‌ به‌ یک‌ سرگرمی‌ و نیز تجارتی‌ کوچک‌ می‌شود.امروزه‌ بسیاری‌ از فروشگاههای‌ انواع‌ گوناگون‌ از قارچ‌ها را عرضه‌ می‌دارند و روش‌های‌ مورداستفاده‌ برای‌ تولید محصولات‌ مربوط‌ به‌ چند نوع‌ قارچ‌ معمول‌ دیگر، آنچه‌ در پی‌ می‌آید. شرح‌مختصری‌ است‌ از مواد و روش‌های‌ مورد استفاده‌ برای‌ تولید محصولات‌ مربوط‌ به‌ چند قارچ‌خوراکی‌ کشت‌ شونده‌ی‌ معروف‌.

● قارچ‌ چیست‌؟

قارچ‌، میوه‌ای‌ از تیره‌ی‌ رویندگان‌ قارچی‌ است‌؛ مشابه‌ سیبی‌ بر یکی‌ درخت.‌ بیشتر قارچ‌ها، به‌دلیل‌ تشکیل‌ کولونی‌ به‌ جذب‌ مواد مغذی‌ از چوب‌، برگهای‌ فرو افتاده‌ و ترکیبات‌ موجود در خاک‌و غیره‌، قابل‌ مشاهده‌ نیستند. به‌ عنوان‌ یک‌ مجموعه‌، قارچ‌ها می‌توانند بر سطح‌ هر منبعی‌ که‌دارای‌ کربن باشد، به‌ شکل‌ لایه‌ای‌ رشد کنند. یک‌ گیاه‌ قارچی‌ از تارهای‌ شاخه‌ شاخه‌ ولوله‌ای‌ شکل‌ متعددی‌ تشکیل‌ شده‌ است‌ که‌ Hyphae نام‌ دارند. مجموعه‌ Hyphae ها رامیسیلیوم‌ می‌نامند. بسیاری‌ از گیاهان‌ قارچی‌، که‌ برخی‌ از قارچ‌ها را نیز شامل‌ می‌شود،Soprophyte (پوده‌زی‌) هستند و غذای‌ خود را با تشکیل‌ کولونی‌ بر ترکیبات‌ ارگانیک‌ مرده‌بدست‌ می‌آورند. اگر یک‌ میسیلیوم‌ پژمرده‌ شود، همچنان‌ انرژی‌ کافی‌ را برای‌ باز تولید خود داراخواهد بود. هنگامی‌ که‌ ترکیبات‌ دما، رطوبت‌ نسبی‌، میزان‌ دی‌اکسید کربن‌ و...همگی‌ مناسب‌باشند، گیاهان‌ قارچی‌ ساختار پیشرفته‌ای‌ را سازمان‌ می‌دهند که‌ همان‌ قارچ‌ آشناست‌. قارچ‌ها،میلیون‌ها هاگ‌ را می‌پراکنند که‌ عملی‌ مشابه‌ دانه‌ی‌ گیاهان‌ دارند. شماری‌ از این‌ قارچ‌های‌پوده‌زی‌، برای‌ قارچ‌های‌ قابل‌ خوردنی‌ که‌ به‌ عمل‌ می‌آورند، کشت‌ می‌شوند.

برخی‌ از این‌ قارچ‌ها انگل‌ هستند و بر گیاهان‌، جانوران‌ و یا سایر قارچ‌ها می‌زیند. برخی‌انگل‌ها، بیماری‌ زا و مضرند و برخی‌ نیز سودمند مشارکت‌ دو طرفه‌ی‌ قارچی‌ که‌ در ریشه‌ی‌ گیاهی‌زندگی‌ می‌کند (گیاهی‌ که‌ مواد قندی‌ قارچ‌ را تلقین‌ می‌کند) با آن‌ گیاه‌ (که‌ ترکیبات‌ معدنی‌ را ازقارچ‌ دریافت‌ می‌کند)، را Mycorrhiza می‌نامند. بسیاری‌ از قارچ‌ها، در رابطه‌ای‌ Mycorrhiza با درختان‌ به‌ سر می‌برند. و درست‌ به‌ همین‌ دلیل‌ است‌ که‌ جنگلها نسبت‌ به‌ جویندگان‌ قارچ‌ بسیارسخاوتمند از: برخی‌ از قارچ‌ها، مانند پودکینی‌، ماتسوتا که‌ و چانتلوز، جزو قارچ‌های‌ میکور میزان‌هستند و به‌ هیچ‌ وجه‌ قابل‌ کشت‌ نیستند. مگر آنکه‌ خود آن‌ درختان‌ نیز کشت‌ شوند. این‌ قارچ‌ها،گاهی‌ اوقات‌ در فروشگاهها یافت‌ می‌شوند؛ وانگهی‌ همگی‌ آنها از جنگل‌ جمع‌آوری‌ شده‌اند.

● قارچ‌های‌ بسیار مرغوب‌ چیستند؟

محبوبترین‌ قارچی‌ که‌ امروزه‌ در ایالات‌ متحده‌ی‌ امریکا مصرف‌ می‌شود، قارچ‌های‌ دکمه‌ای‌سفید هستند. از آنجا که‌ این‌ قارچ‌، بازار را در تصرف‌ خود دارند. بسیاری‌ قارچ‌ دیگری‌ را بهترین‌قارچ‌ موجود می‌شناسند. پورتوبلو (Portobolle) محبوبترین‌ قارچ‌ مرغوب‌ است‌. با این‌ همه‌،این‌ قارچ‌ تنها، نژاد قهوه‌ی‌ قارچ‌ دکمه‌ای‌ سفید است‌. در ایالات‌ متحده‌، قارچ‌های‌ مرغوب‌ دیگرعبارتند از: Enoki, Oyster, Shiitake چند قارچ‌ قابل‌ کشت‌ دیگر نیز وجود دارد، اما به‌ شکل‌گسترده‌ای‌ در دسترس‌ نیستند.

● از چه‌ سطوح‌ کشتی‌ برای‌ رشد قارچ‌ استفاده‌ می‌شود؟

اگر چه‌ قارچ‌های‌ دکمه‌ای‌ عادی‌، بر لایه‌ای‌ از کود نباتی‌ می‌رویند، بشیتر قارچ‌های‌ مرغوب‌، برسطحی‌ از خک‌ اره‌ که‌ به‌ آن‌ مواد مغذی‌ دیگری‌ افزوده‌ شده‌ است‌. رشد داده‌ می‌شوند. بیساری‌ ازانواع‌ چوب‌ مناسبند، اما در این‌ میان‌، توسکا و بلوط‌ بهترین‌ها هستند. سدر و ماهوت‌ در برابرعسل‌ تشکیل‌ کلنی‌ توسط‌ گیاهان‌ قارچی‌ مقاومند و نباید مورد استفاده‌ قرار گیرند. صنوبر نیز ازآنجا که‌ قارچ‌ کاشته‌ شده‌ توسط‌ صمغ‌ درخت‌ خنثی‌ می‌شود، نامناسب‌ است‌. درشتی‌ دانه‌های‌خاک‌ اره‌ باید به‌ اندازه‌ی‌ دندانه‌های‌ اره‌های‌ معمولی‌ باشد.

تراشه‌های‌ بزرگتر نیز می‌توانند اضافه‌ شوند. خاک‌ اره‌ را باید در دمای‌ ْF۲۵۰ در فشاری‌ درحدود ۱۵ پاوند بر اینچ‌ مربع‌ استریلیزه‌ کرد. این‌ عمل‌ را می‌توان‌ در یک‌ دیگ‌ و یا یک‌ مخزن‌گرمایی‌ ـ فشاری‌ انجام‌ داد. دستورالعمل‌ معمول‌ برای‌ تهیه‌ خاک‌ اره‌ی‌ مغزی‌ شده‌ عبارت‌ است‌ از:

۷۶% خاک‌ اره‌، ۱۲% اوزن‌، ۱۲% سبوس‌ و بعلاوه‌ ۶۵% رطوبت‌. در نظر داشته‌ باشید که‌دستورالعمل‌ها همیشه‌ مبتنی‌ بر وزن‌ عوامل‌ مذکور در حالت‌ خشک‌ (وزن‌ خشک‌) هستند، چراکه‌ گنجایش‌ رطوبت‌ این‌ عوامل‌ (عناصر)، تغییر می‌کند. ظرف‌ صنعتی‌ استاندارد برای‌ رشد دادن‌قارچ‌ خوردنی‌ مرغوب‌ در خاک‌ اره‌، یک‌ ظرف‌ پلاستیکی‌ مقاوم‌ در برابر گرماست‌ که‌ یک‌صفحه‌ی‌ فیله‌ی‌ به‌ آن‌ متصل‌ شده‌ است‌؛ این‌ *****، اجازه‌ی‌ مبادله‌ی‌ گاز را می‌دهد اما از ورودمیکروارگانیسم‌های‌ آلوده‌ کننده‌ جلوگیری‌ می‌کند.

● قارچ‌ها چگونه‌ رشد داده‌ می‌شوند؟

راههای‌ بسیاری‌ برای‌ رشد دادن‌ قارچ‌ها وجود دارد؛ اما تولید همیشه‌ در سه‌ مرحله‌ اصلی‌انجام‌ می‌شود. بذرپاشی‌، کاشت‌ در زمین‌، تبدیل‌ به‌ میوه‌ به‌ بار آمدن‌ بذرها، تشکیل‌ کامل‌ کلنی‌ِ برروی‌ سطحی‌ مناسب‌ است‌ که‌ با تلقیح‌ آن‌ سطح‌ ادامه‌ می‌یابد؛ این‌ عمل‌ را بذرپاشی‌ می‌گویند گام‌دوم‌، کاشت‌، مرحله‌ی‌ رشدی‌ است‌ که‌ در آن‌ Pinhead (کلاهک‌ها) تشکیل‌ می‌شوند. کلاهک‌هاجوانه‌های‌ کوچک‌ میسیلیوم‌ هستند که‌ در انتهای‌ تکامل‌ خود، تبدیل‌ به‌ قارچ‌ها می‌شوند. تمام‌گونه‌های‌ قارچ‌ها، برای‌ کاشت‌ نیازمند مجموعه‌ای‌ (set) از شرایط‌ زیست‌ محیطی‌ ای‌ هستند که‌میان‌ شرایط‌ برای‌ رشد بهینه‌ی‌ میسیلیان‌، تفاوت‌ می‌کند. اگر چه‌ نه‌ همه‌ی‌ آنها، اما بیشتر افرادقارچ‌ها را در دمای‌ پایین‌تر از حالت‌ تشکیل‌ کولونی‌ بر سطح‌ خاک‌، کشت‌ می‌کنند. آخرین‌ مرحله‌،تبدیل‌ به‌ میوه‌، تکامل‌ کلاهک‌ها به‌ قارچ‌های‌ بالغ‌ است‌.

▪ گام‌ اول‌: بذرپاشی‌، پس‌ از اینکه‌ سطح‌ خاک‌ مخصوص‌ کشت‌ آماده‌ گردید و در ظرف‌پلاستیکی‌ یا هر مخزن‌ دیگری‌ استریلیزه‌ شد، دانه‌ها بدان‌ اضافه‌ می‌شوند. دانه‌ها، بر سطح‌استریلزه‌ می‌رویند بوسیله‌ی‌ دستگاه‌ پرورش‌ دهنده‌ی‌ تولید می‌شوند و یا از گلخانه‌های‌ پرورش‌قارچ‌ بدست‌ می‌آیند. درصد خلوص‌ بذر بسیار حیاتی‌ است‌. در بسیاری‌ از قارچ‌های‌ مرغوب‌،بذر به‌ نسبت‌ ۲۰۵% یا بیشتر وزن‌ خشک‌ سطح‌ خاک‌ بدان‌ اضافه‌ می‌شود. پس‌ از اینکه‌ ظرف‌پلاستیکی‌ با دقت‌ مسدود شد، با تکان‌ دادن‌ ظرف‌، بذر را بر سطح‌ خاک‌ اره‌ پخش‌ می‌کنند.سیستم‌ به‌ اندازه‌ی‌ قارچ‌، سطح‌ خاک‌ به‌ طور کامل‌ به‌ مدت‌ ۲ تا ۶ هفته‌ توسط‌ میسیلیوم‌ پوشانیده‌می‌شود. دمای‌ محیط‌ در زمان‌ پخش‌ بذر باید حدود ۷۰ ـ ۷۵ فارنهایت‌ باشد.

▪ گام‌ دوم‌: کاشت‌ در زمین‌: برای‌ شکل‌ دادن‌ فرم‌ قارچ‌ها، دمای‌ محیط‌ برای‌ ۲ راز تا ۲ هفته‌ کاهش‌داده‌ می‌شود، میزان‌ CO۲ با وارد کردن‌ هوای‌ تازه‌ کاهش‌ داده‌ می‌شود و بر محیط‌ نور تابانیده‌می‌شود. اغلب‌، ظروف‌ پلاستیکی‌ باز هستند و به‌ اطاقک‌ رشد منتقل‌ می‌شوند.

▪ گام‌ سوم‌: تولید میوه‌: ظرف‌ پلاستیکی‌ که‌ اینک‌ دانه‌ها در آن‌ در حال‌ رشدان‌، در اطاقک‌ رشد،در دمایی‌ پایین‌ (۶۳ فارنهایت‌ برای‌ بیشتر قارچ‌ها، دمای‌ میانگین‌ مناسبی‌ است‌) و نیز رطوبت‌نسبی‌ بالا ۸۵ - ۹۵%) قرار داده‌ می‌شود. اگر چه‌، قارچ‌ دکمه‌ای‌ سفید معمولی‌ نیازی‌ به‌ تامین‌تابش‌ نور ندارد، تمامی‌ اشکال‌ دیگر قارچ‌ها که‌ در این‌ جا مورد بررسی‌ قرار می‌گیرند، برای‌ رشددرست‌ نیاز به‌ نور دارند. برای‌ بیشتر قارچ‌های‌ مرغوب‌، ظرف‌ پلاستیکی‌ را می‌توان‌ پس‌ از فرآیندبذرپاشی‌، از رویه‌ی‌ خاک‌ اره‌ جدا کرد. در تولید قارچ‌های‌ Oyster Lions mane, سوراخهایی‌در ظرف‌ پلاستیکیی‌ بوجود می‌آورند و قارچ‌ها اجازه‌ می‌یابند تا از میان‌ این‌ سوراخها رشد کنند.در تولید قارچ‌ shiitake، ظرف‌ پلاستیکی‌، معمولاً به‌ طور کامل‌ برداشته‌ می‌شود چرا که‌ این‌ نوع‌قارچ‌، پوسته‌ای‌ سخت‌ بر سطح‌ خاک‌ اره‌ می‌سازد.

● آیا تجهیزات‌ ویژه‌ای‌ برای‌ رشد دادن‌ قارچ‌ لازم‌ است‌؟

اگر چه‌، فرآیند بذرپاشی‌ در هر اطاق‌ پاکیزه‌ای‌ با دمایی‌ کنترل‌ شده‌ و هوایی‌ تازه‌، قابل‌ انجام‌است‌، اما تکنیک‌های‌ استریل‌ برای‌ کشت‌ موفقیت‌آمیز بسیاری‌ از قارچ‌ها، مطلقاً ضروری‌ است‌.بیشتر روش‌ها شامل‌: یک‌ سکوی‌ آزمایشگاهی‌ پاکیزه‌، (ضد عفونی‌ شده‌ توسط‌ ۳۵% لیسول‌،۱۰% سفید کننده‌ یا ۷۰% اتیل‌ الکل‌). دستان‌ شسته‌ شده‌ (شسته‌ شده‌ توسط‌ صابون‌ و ریختن‌الکل‌)؛ لباس‌های‌ تمیز؛ و هوای‌ پاکیزه‌ با این‌ که‌ *****های‌ HEPA کاملاً در محیط‌ کاری‌ شماضروری‌ نیستند، (ذرات‌ با اندازه‌ی‌ ـ ۰.۳ میکرون‌ با ۹۹% بازده‌ از محیط‌ زدوده‌ می‌شوند و تنها ۱ذره‌ از ۱۰.۰۰۰ ذره‌ در آن‌ اندازه‌، از ***** عبور می‌کند) بسیاری‌ از پرورش‌ دهندگان‌ قارچ‌، دست‌کم‌، یک‌ عدد از این‌ *****ها را مورد استفاده‌ قرار می‌دهند. توجه‌ کنید که‌ هوای‌ پاکیزه‌ بدون‌ *****،حاوی‌ ۲۰۰.۰۰۰ ذره‌ی‌ غبار در هر فوت‌ مکعب‌ است‌ و در مناطق‌ شهری‌ این‌ میزان‌، به‌ ۱۰ برابرافزایش‌ می‌یابد.

اطاقک‌ رشد نیازمند شرایطی‌ ویژه‌ است‌. بعلاوه‌ وسایل‌ خنک‌ کننده‌( ۶۵ تا ۶۳ فارنهایت‌)رطوبت‌ می‌بایست‌ در حدود ۹۵% (یا حتی‌ در برخی‌ شرایط‌؛ بیشتر) حفظ‌ شود و نیز وسایلی‌برای‌ به‌ حرکت‌ درآوردن‌ هوای‌ راکد حرکت‌ شدید هوا، حتی‌ در محیطی‌ با رطوبت‌ بالا، باعث‌خشک‌ شدن‌ سطح‌ زیر کشت‌ می‌شود و می‌تواند به‌ کلاهک‌های‌ حساس‌، آسیب‌ رساند. بوجودآوردن‌ محیطی‌ بسیار مرطوب‌ برای‌ پرورش‌ قارچ‌ نیز شاید عامل‌ محدودیت‌ پرورش‌ خانگی‌ این‌محصول‌ باشد. آکواریوم‌ها، چادرهای‌ پلاستیکی‌، یخدان‌ها و با منفذهای‌ سلوفوی‌ و...مخزن‌های‌ مفید رطوبتی‌ هستند که‌ برای‌ پرورش‌ قارچ‌ مورد استفاده‌ قرار می‌گیرند. یک‌ راه‌ برای‌مرطوب‌ کردن‌ یک‌ مخزن‌ این‌ است‌ که‌ جریانی‌ از هوا را (توسط‌ یک‌ پمپ‌ هوای‌ آکواریوم‌ ساخته‌شده‌ از سنگ‌ متخلخل‌) بر سطحی‌ از آب‌ نسبتاً گرم‌ و زائده‌ شود رطوبت‌ زاهای‌ گوناگونی‌ توسط‌پرورش‌ دهندگان‌ خانگی‌ قارچ‌ مورد استفاده‌ قرار می‌گیرد.

● قارچ‌ Agrocybe Aegerita) Black Poplar)

این‌ قارچ‌ نسبتاً در شرایط‌ آسانی‌ رشد می‌کند اما محصول‌ آن‌ عموماً کم‌ است‌. از آنجا که‌کلاهک‌ها نسبت‌ به‌ خشکی‌ بسیار حساسند، لایه‌ای‌ از کود مرطوب‌ خزه‌ پوسته‌ی‌ خرد شده‌ی‌صدف‌ (به‌ نسبت‌ حجمی‌ به‌ ترتیب‌ ۹ به‌ ۱) بر روی‌ هر ردیف‌ ریخته‌ می‌شود: این‌ امر می‌تواندباعث‌ افزایش‌ محصول‌ شود.

● قارچ‌ دکمه‌ای‌ معمولی‌

قارچ‌ سفید دکمه‌ای‌ و گونه‌های‌ متعدد آن‌، (Portobelini , Portobello, Crinmini) برلایه‌های‌ کود می‌رویند. ماشوره‌، به‌ تنهایی‌ یا به‌ همراه‌ کود فضله‌ی‌ اسب‌، مواد اولیه‌ی‌ کود موردنیاز است‌ و عوامل‌ ساختاری‌ و شیمیایی‌ لازم‌ را فراهم‌ می‌کند. ماشوره‌، با نیتروژن‌ غنی‌ شده‌ است‌نیتروژن‌ در حالت‌ مواد زائد گوناگون‌ کشاورزی‌ همچون‌ تخم‌ پنبه‌ و فضله‌ی‌ مرغ‌ به‌ کود اضافه‌می‌شود. در خلال‌ تولید کود، کیفیات‌ فیزیکی‌ ویژه‌ای‌ (تراوایی‌ هوا و آب‌ که‌ موجب‌ نگهداری‌فوائد آنان‌ می‌شود) و خصوصیات‌ شیمیایی‌ (در دسترس‌ بودن‌ مواد مغذی‌ برای‌ قارچ‌ و دست‌نیافتن‌ ارگانیسم‌های‌ رقیب‌ به‌ آن‌ مواد) به‌ عنوان‌ فاکتوری‌ ارگانیک‌ پدید می‌آیند و مصرف‌می‌شوند و در این‌ میان‌ حرارت‌ به‌ مدد تولید میکروارگانیسم‌ها تولید می‌شود دمای‌ مورد نیاز برای‌این‌ فرآیندها توسط‌ توده‌ای‌ از ماشوره‌ در اندازه‌ای‌ معین‌ تامین‌ می‌شود. اطاقک‌های‌ خاصی‌ دما،رطوبت‌ و هوای‌ تازه‌ی‌ کنترل‌ شده‌، همگی‌ برای‌ فراهم‌ آوردن‌ شرایط‌ صحیح‌ پاستوریزه‌ کردن‌لازم‌اند و نیز برای‌ شرایط‌ پایان‌ فرآیندهای‌ تولید کود مگر در حالتی‌ که‌ کود از پیش‌ مهیا باشد،روند پرورش‌ قارچ‌ دکمه‌ای‌ سفید بسیار تکنیکی‌ و عموماً در وادی‌ تخصص‌ پرورش‌ دهندگان‌تفریحی‌ یا خرده‌پاست‌.

● قارچ‌ Enoki یا قارچ‌ سوزن‌ طلایی‌ (Flammulina Velutipe)

این‌ قارچ‌، بر روی‌ لایه‌ای‌ استاندارد خاک‌ اره‌ می‌روید و می‌توان‌ آن‌ را در محفظه‌های‌ متعددی‌،از آن‌ جمله‌: ظرف‌ در بسته‌ی‌ *****دار، پرورش‌ داد. از نقطه‌ نظر اقتصادی‌، قارچ‌ Enoki را معمولاًدر شیشه‌های‌ دهان‌ گشاد، بسیار شبیه‌ ظرف‌های‌ مربا، پرورش‌ می‌دهند. پس‌ از آنکه‌ کاشت‌ آنهاانجام‌ شد، قارچ‌ در تاریکی‌ و در محیطی‌ سرد، با روکشهایی‌ بر روی‌ شیشه‌ی‌ محتوی‌، برای‌افزایش‌ میزان‌ CO۲، می‌روید. این‌ قارچ‌ تقریباً کلاهک‌ ندارد و حلقه‌ حلقه‌ است‌. قارچ‌ Enokiنسبتاً سریع‌ می‌روید.

● قارچ‌ Maitake یا مرغ‌ درختان‌ (Grifola frondosa)

Nameko از محبوبترین‌ قارچ‌ها در ژاپن‌ است‌. این‌ قارچ‌ بر لایه‌ای‌ خاک‌ اره‌ی‌ استاندارد، درظروف‌ در بسته‌ی‌ *****دار می‌روید. برای‌ رویش‌ بذر، محفظه‌ را باید از رطوبت‌ بسیار بالا با مِه‌اندک‌، محافظت‌ کرد.

● قارچ‌ یال‌ شیر (Hericiam Erinaceas)

این‌ قارچ‌ خوراکی‌، که‌ مزه‌ای‌ همچون‌ گوشت‌ خرچنگ‌ دارد، بر لایه‌ی‌ خاک‌ اره‌ی‌ استانداردمی‌روید. برخلاف‌ بسیاری‌ از قارچ‌ها، این‌ قارچ‌ دارای‌ پره‌های‌ حاوی‌ هاگ‌ نیست‌؛ در عوض‌،هاگ‌های‌ آن‌ توسط‌ دندانه‌هایی‌ که‌ همچون‌ تندیل‌های‌ ظریفی‌ از زیر آن‌ آویزان‌ هستند، تولیدمی‌شود.

● قارچ‌ صدف‌ صورتی‌ (انواع‌ Pleurotus)

قارچ‌ صدف‌ صورتی‌، راحت‌ترین‌ قارچ‌ خوردنی‌ برای‌ پرورش‌ دادن‌ است‌. انواع‌ گوناگون‌ قارچ‌صدفی‌ را می‌توان‌ برمنابع‌ گوناگون‌ سلولز (که‌ شامل‌ ترکیبات‌ قهوه‌ باشد) روزنامه‌ و پوسته‌ی‌ غلات‌پرورش‌ داد. خاک‌ اره‌ی‌ استاندارد نیز، سطح‌ کشت‌ مناسبی‌ برای‌ رویانیدن‌ این‌ قارچ‌ است‌. شایدبهترین‌ خاک‌ مورد استفاده‌ برای‌ کشت‌ این‌ قارچ‌، برای‌ پرورش‌ دهندگان‌ آماتور، پوسته‌ی‌ خردشده‌ی‌ گندم‌ باشد، که‌ با قرار دادن‌ به‌ مدت‌ یک‌ ساعت‌ در زیر آب‌ با دمای‌ ۱۶۵F درجه‌(فارنهایت‌) پاستوریزه‌ شده‌ است‌. ظرف‌های‌ در بسته‌ی‌ پلاستیکی‌ که‌ با خاک‌ اره‌ پر شده‌اند و باگرده‌ و بذر آغشته‌ شده‌اند نیز معمولاً مورد استفاده‌ قرار می‌گیرند. در مزارع‌ بزرگ‌ و وسیع‌، ظروف‌پلاستیکی‌ بذر طویلی‌ از سقف‌ آویزان‌ هستند. سوراخهایی‌، به‌ منظور مبادله‌ی‌ هوا و نیز رشدقارچ‌ها از میان‌ آنها، روز ظروف‌ تعبیه‌ شده‌ است‌.

بذرافشانی‌ را می‌توان‌ بدون‌ *****های‌ مخصوص‌ انجام‌ داد چرا که‌ قارچ‌های‌ گونه‌ی‌Pleurotus بسیار سریع‌ رشد می‌کنند و بیشتر ارگانیسم‌های‌ موجود در خاک‌ اره‌ را در این‌ رقابت‌،از میان‌ می‌برند.

● قارچ‌ Reishi یا قارچ‌ جاودانگی‌(Ganoderma lucidum)

این‌ قارچ‌ سفت‌تر از آن‌ است‌ که‌ بتوان‌ آن‌ را تناول‌ کرد اما به‌ دلیل‌ شهرتش‌ در دارا بودن‌ فوائددارویی‌، در چای‌ از آن‌ استفاده‌ می‌شود. این‌ قارچ‌ بر رویه‌ی‌ خاک‌ اره‌ رشد می‌کند و در مخازن‌گوناگونی‌ نیز قابل‌ پرورش‌ است‌؛ از جمله‌ محفظه‌ی‌ سرپوشیده‌ی‌ ***** دار.

● قارچ‌ ShittaRe یا قارچ‌ بلوط‌ سیاه (Lentinula edodes)

قارچ‌ Shittake نسبتاً در شرایط‌ آسانی‌ می‌روید و یکی‌ از محبوبترین‌ قارچ‌ها در ایالات‌متحده‌ی‌ امریکا است‌. امروزه‌، پرورش‌ دهندگان‌ قارچ‌ در ایالات‌ متحده‌، سالانه‌ بیش‌ از ۵ میلیون‌پوند از این‌ قارچ‌ را تولید می‌کنند. به‌ مانند بسیاری‌ دیگر از قارچ‌های‌ مرغوب‌، Shittake درمخازن‌ سربسته‌ی‌ پلاستیکی‌ بر روی‌ لایه‌های‌ خاک‌ اره‌ می‌روید (در محیط‌هایی‌ مرطوب‌ ترز ازایالت‌ کالیفرنیا، این‌ قارچ‌ در محیط‌های‌ طبیعی‌ نیز می‌روید.) نژادهای‌ گوناگون‌ این‌ قارچ‌،زمان‌های‌ متفاوتی‌ ریا در امر جوانه‌ زدن‌ به‌ خود اختصاص‌ می‌دهند. برخی‌ این‌ مدت‌ حدود ۴۵روز است‌ در حالیکه‌ بعضی‌ دیگر برای‌ تکمیل‌ عمل‌ به‌ ۱۰۰ روز احتیاج‌ دارند. پس‌ از این‌ مدت‌ظرف‌ پلاستیکی‌ برداشته‌ می‌شود و قالب‌ها به‌ اطاقک‌ رشد منتقل‌ می‌شوند؛ (با دمایی‌ در حدود۶۳F فارنهایت‌ و رطوبتی‌ در حدود ۷۵ - ۹۰%) پس‌ از برداشت‌ محصول‌، قالب‌ها، را می‌توان‌برای‌ عمل‌ رشد دیگری‌ آماده‌ کرد. برای‌ این‌ منظور قالب‌ها را آنقدر در آب‌ خیس‌ می‌دهند تا اینکه‌آن‌ قالب‌ به‌ وزن‌ اولیه‌ی‌ خود باز گردد.

● چگونه‌ می‌توان‌ یک‌ قارچ‌ سمی‌ را بازشناخت‌؟

هرگز هیچ‌ قارچی‌ را نخورید مگر اینکه‌ مطلقاً از نوع‌ آن‌ مطمئن‌ شده‌ باشید. داستانهایی‌ که‌عوام‌ در مورد آزمایش‌ کردن‌ قارچها، برای‌ دریافت‌ اینکه‌ آیا سمی‌ هستند یا نه‌، البته‌ بی‌فایده‌اند.قارچهای‌ سمی‌ به‌ خاطر تجربه‌ی‌ اشخاصی‌ بداقبال‌ شناخته شده اند.

[masi eng 47044]

سه عامل مهم در کشت قارچ: اسپان، بستر، محیط

در این درس به شرایط محیطی و بستر مناسب خواهیم پرداخت و مختصری نیز در مورد اسپان و تهیه آن بحث خواهیم کرد و در درس بعد به طور کامل راجع به تهیه اسپان خواهیم پرداخت.

اسپان:

شکلهای مختلف اسپان: دانه ای، مایع، قرص، پودر، آگار

آگار، ماده ای ژلاتینی است که از گونه های مختلف Rodophyceae یا جلبکهای قرمز استخراج می شود. البته از دیگر گونه های جلبک قرمز نیز می توان بهترین آگار را تهیه کرد. برای تولید آگار از جلبکها (سخت و نرم) آنها را به آرامی برای حدود 12 ساعت (مرحله اول) می جوشانند و بعد محلول حاصل را با پارچه زبر و پارچه نرم ***** می کنند. جلبکها را دوباره برای مدت 10 ساعت می جوشانند و مایع ***** شده آن را پس از رنگبری در ظروف مستطیلی شکل تا بستن ژل نگه می دارند. مرحله بعد از تهیه ژل انجماد و خشک کردن آن است که حدود یک هفته وقت نیاز دارد....

اسپان را می توان در خانه تولید کرد. تولید اسپان یک فرایند تقسیم سلولی است. برای تولید اسپان به یک محیط کشت احتیاج داریم. محیط های کشت مختلفی وجود دارد که در اینجا به چند مورد اشاره می کنیم.

آگار ماده ای است که برای تولید محیط واسطه با مواد غذایی ترکیب می شود. خیلی ها خواهند گفت که من از آگار برای تولید اسپان قارچ استفاده می کنم که این جمله اشتباه است. برای مثال آگار مالت عصاره مالت است که با آگار مخلوط شده است و آگار سیب زمینی پودر سیب زمینی است که با آگار مخلوط شده است. فرمولهای زیادی برای درست کردن آگار وجود دارد که در اینجا ما در مورد اساس صحبت خواهیم کرد و به شما اجازه خواهیم داد تا با آزمایش دستورالعمل مطلوب خود را برای تولید قارچ پیدا کنید.

انواع محیط کشت:

آگار سیب زمینی(PDA)، مالت آگار(MDA) و ...

محیط کشت آگار سیب زمینیPDA)

مواد لازم: 250 گرم سیب زمینی، گلوکز 20 گرم، آگار 15 گرم، آب مقطر 1 لیتر

روش تهیه اسپان با آگار سیب زمینی:

مرحله اول: 250 گرم سیب زمینی را شسته، آنها را به صورت مکعب های 2/1 Cm ببرید. سپس آنها را در 1 لیتر آب مقطر به مدت 15 دقیقه بجوشانید. 15 گرم آگار ببه این عصاره اضافه کنید و به مدت 10 تا 15 دقیقه بجوشانید. 20 گرم گلوکز و 5 گرم عصاره مخمر به آم اضافه کرده، اجازه دهید که در آن حل شده و محلول سرد شود. سپس 50 تا 60 میلی لیتر از آن را در یک بطری مسطح ریخته و دهانه آن را با پنبه مسدود کنید و با پارچه یا نوار محکم ببندید. آنها را در یک زودپز در فشار 15 - 18 Kg/Cm2 به مدت 30 دقیقه استریل کنید. بطری ها را کج کرده تا آگار جامد شود.

مرحله دوم: یک قارچ تازه را به دو نیم تقسیم کرده، با استفاده از یک سوزن استریل قطعه ای کوچک از بافت قارچ را جدا کرده، بافت را وارد بطری نموده و در آن را با پنبه و پارچه می بندیم. لقاح در دمای 20-24 درجه سانتی گراد در نور کم به مدت 2 تا 3 هفته انجام می شود.

مرحله سوم: برای تولید بذر باید از یک نوع دانه استفاده کنید(سورگوم یا تخمه آفتابگردان و ...). برای این کار دانه ها را شسته سپس آنها را به مدت یک ساعت جوشانده و سپس سرد می کنیم. 1% دولومیت برای چسبیدن دانه ها به هم اضافه می کنیم. سپس بطری را به میزان 4/3 پر کرده و درب آن را با پنبه و پارچه می بندیم و به مدت 45 دقیقه استریل می کنیم. اکنون اسپان را اضافه کرده و شیشه را در یک جای مناسب در دمای 24 درجه سانتی گراد نگهداری می کنیم.

روشهای دیگری نیز وجود دارد که در درس بعدی به طور کامل به آن می پردازیم.

بستر کشت:

بستر کشت مانند خاک برای رشد گیاهان ضروری است. ترکیب مواد موجود در بستر می تواند شرایط رشد قارچ را فراهم کند

[masi eng 47044]

روش تولید قارچ صدفی

ابتدا مواد سابستریت ( مانند کاه گندم ، برنج و...) را در آب می جوشانیم تا کاملا استریل شوند . سپس با بذر قارچ صدفی تلقیح نموده ودر داخل کیسه های پلاستیکی که از قبل آماده کرده ایم میریزیم و به اتاق رشد منتقل میکنیم. قارچ صدفی معمولا پس از سه هفته نمایان می شود . در صورتیکه اتاق مورد نظر شرایط مناسبی از نظررطوبت ، دما ، نور و ... داشته باشد واز بذر مرغوب استفاده شود ، کیسه ها ( کمپوستها ) تا مدت سه ماه به طور اقتصادی قارچ تولید خواهند کرد.هر کیسه در طول دوره سه ماهه بین سه تا شش کیلو قارچ تولید خواهد کرد و ... جهت کسب اطلاعات بیشتر به بخش پرورش قارچ مراجعه نمایید

مکانهای مناسب برای تولید قارچ صدفی

شما میتوانید قارچ صدفی رادر هر نقطه از ایران کشت کنید . برای این منظور فقط نیاز به یک فضای مسقف دارید تا شرایط مورد نیاز تولید را کنترل کنید .کشت وپرورش قارچ صدفی بسیار ارزان وکم هزینه است ومیتوان در گوشه ایی از پارکینگ ،انباری یا اتاقک بلا استفاده ایی آنرا تولیدکرد . اصولا قارچ صدفی رطوبت بسیار بالایی برای رشد نیاز دارند ودردمای معمولی( بین 20-30 درجه سانتی گراد) وکمی نور ، رشد قابل توجهی دارد . قارچ صدفی به راحتی میتواند برروی کاه گندم وجو ، تفاله چای ، ، پوست غوزه پنبه ، بقایای زیتون ، بقایای نیشکر ، درخت در حال پوسیدن و بسیاری از مواد لیگنوسلولزدار رشد کند ولی کاه معمول ترین ، ارزانترین و دردسترس ترین ماده برای تولید قارچ صدفی است

فیزیولوژی رشد قارچ صدفی قارچ صدفی بر روی بقایای کشاورزی رشدکرده وآنها را کلونیزه کرده وبه بازیدیو کارپ یا کلاهک تبدیل میکند. به گونه ای که قادراست این مواد راقبل از تخمیر کاملا تجزیه نموده ومورد استفاده قرار دهد . آنچه در مورد قارچ صدفی مهم و قابل توجه است ، تبدیل توده سابستریت بستر به اندامهای باردهی قارچ وراندمان بیولوژیکی آن است که اغلب در حدود 100 درصد عمل میکند که از نظر تولید قارچ در دنیا حداکثر میزان تولید محسوب می شود

کیت قارچ چیست ؟

کیت قارچ به شما امکان پرورش قارچ خوراکی رادر منزلتان می دهد شما می توانیداز فضاهای غیرقابل استفاده درمنزل مانند : پاسیو، گوشه ای از حمام ، بالای کمدو کابینت ، پارکینگ انباری ، وهرمکان دیگری ( دارای کمی نور بوده وتهویه مناسبی هم داشته باشد) که در همه منازل وجوددارند وتقریبا استفاده مفیدی ازآنها نمی توان کرد در جهت کمک به اقتصادوسلامت خانواده قارچ صدفی تولید نمائید. شما می توانید به روشی ساده وآسان وباکمترین هزینه قارچ صدفی مورد نیازتان را در منزل پرورش دهید.شما برای تولید کیت دقیقا مانند روش تولید قارچ صدفی که در بالا ذکر شد عمل کنید . سپس یک کیسه زباله یا کاور لباس کاملا تمیز که چند سوراخ نیز برروی آن ایجاد کرده اید روی کیت بکشید وروزانه چندین بار آب اسپری نمایید

روش نگه داری از قارچ صدفی

ابتدا مواد سابستریت ( مانند کاه گندم ، برنج و ...) را در آب می جوشانیم تا کاملا استریل شوند . سپس با بذر قارچ صدفی تلقیح نموده ودر داخل کیسه های پلاستیکی که از قبل آماده کرده ایم میریزیم و به اتاق رشد یا اتاق انکوباسیون منتقل میکنیم. در صورتیکه محیط مناسبی فراهم کرده باشید و تنش حرارتی و رطوبتی نداشته باشید قارچ صدفی معمولا پس از سه هفته نمایان می شود . در صورتیکه اتاق مورد نظر شرایط مناسبی از نظر رطوبت ، دما ، نور و ... داشته باشد واز بذر مرغوب استفاده شود ، کیسه ها ( کمپوستها ) تا مدت سه ماه به طور اقتصادی قارچ تولید خواهند کرد.هر کیسه در طول دوره سه ماهه بین سه تا شش کیلو قارچ تولید خواهد کرد پرورش قارچ صدفی شامل دو مرحله است : 1- مراقبت تا ظهور کلاهکهای قارچ 2- مراقبت از قارچها تا رشد کامل آنها

در مرحله اول ، قارچ نیاز به نور ندارد ومی باید در محلی نسبتا تمیز و در دمای معمولی(20-30درجه سانتی گراد) نگه داری شود. در این مرحله درون کیسه ها دراثر رشد میسلیوم قارچ صدفی ، سفید شده وتمام درون کیسه را پر می کندواین پایان مرحله اول است

پس از گدشت بیست الی بیست وپنج روز از تاریخ تلقیح ، قارچ صدفی شروع به رویش بیرونی یا تشکیل کلاهک می کند که در واقع آغاز مرحله دوم مراقبت است .در این مرحله قارچها نیاز به نور،تهویه مناسب هوا و همچنین رطوبت دارند. دراین مرحله بر روی پلاستیک شیارهایی به صورت عمودی ایجاد نمائید تا قارچها اندام زائی خارجی نموده و رشد نمایند.

مشکلات احتمالی درپرورش ونگه داری قارچ صدفی:

لازم به ذکر است قارچ صدفی بسیار مقاوم هستند وهیچ یک از موارد مذکور در زیر نمی توانند این قارچها را غیر قابل مصرف کنند زیرا کلیه مشکلات مذکور در زیر واکنشهای فیزیولوژیک قارچ صدفی در مقابل شرایط محیطی نا مناسب است که به محض تامین شرایط مورد نیاز مجددا قارچهای سالمی تولید خواهد کرد

1 - قارچها به شکل توده مرجانی رشد می کنند

علت : تهویه نامناسب - کمبود نور

رفع مشکل : کمپوستها رابه مکانی که دارای نور کافی وغیرمستقیم باشدمنتقل نمائید.قارچ صدفی نیازبه نور مستقیم وشدید ندارند نورفضای داخلآپارتمان و اتاقها با نور یک لامپ معمولی (800تا 1000لوکس در 12 ساعت ) کاقی است ضمنا برای مشکل تهویه نیز می توانیدهریک ساعت یکبار هوای سالن را تهویه کنید .

2 - قارچها دارای ساقه بلند و کلاهک ریز و بعضا فاقد کلاهک

علت : تهویه مناسب نیست و تجمع گاز کربنیک در محیط زیاد است.

رفع مشکل قارچ صدفی رای رشد نیاز به اکسیژن دارد که با تهویه مناسب ( هر یک تا دوساعت یکبار ) این مشکل حل میشود . بلند شدن ساقه ها بعضا به علت کمبود نور نیز عارض میشود

3 - قارچها چند سانتی متر بیشتر رشد نمی کنند

علت : - کلاهکهای قارچ در اثر کمبود رطوبت خشک شده اند - درکنار قارچهای قوی تر رشد کرده اند - برخی از قارچها از ابتدا ضعیف هستند

رفع مشکل : با افزایش کار رطوبت سازها میتوانید کمبود رطوبت راجبران نمائید ( رطوبت مطلوب بین90% -80 % است ) ضمنا کاهش دما به 18 درجه ( شوک حرارتی ) در این مرحله مفید است قارچهایی هم که در کنار قارچهای قوی تر رشد می کنند،قدرت رقابت با آنها را ندارند وطبیعی است که کوچک باقی بمانند. ضمنا قرار نیست تمام قارچها بسیار قوی و بزرگ باشند

4 - روی کلاهکها تیره و سیاه می شود

علت : نور موجود در فضای نگهداری قارچ صدفی بیش از حد نیاز قارچ است.

رفع مشکل : اگرکمپوستها را به مکانی با نور کمتر وغیر مستقیم منتقل نمائیدمطمئنا بازهم قارچهای سفیدرنگ و زیبایی تولید خواهید کرد.

5 - دیگر قارچ تولید نمی کند

علت : - توده داخلی کمپوستها خشک شده است . - قارچهای آن تمام شده وقدرت رویش ندارد .

رفع مشکل : قارچها نیز مانند تمام موجودات زنده برای ادامه حیات خود نیاز به آب دارند . وقتی آب توده داخلی کمپوست کاهش می یابد رشد نمی کنند.برای حل این مشکل توده داخلی کمپوست را از پلا ستیک خارج نموده به مدت 10-12 ساعت در داخل آب تمیز قراردهید. در این حالت یک جسم سنگین - و تمیز ـ برروی توده قراردهید تاکاملابه زیرآب فرورود .پس از آن از آب خارج کرده اجازه دهید آب مازادآنها خارج شود. سپس مجددا در داخل کیسه (بهتراست از کیسه دیگری استفاده بفرمائید ) قرار دهید .اکنون کمپوست آماده است تا مجددا قارچ تولید نماید.اگر مجددا این کار را انجام دادید و دیگر قارچ تولید نشد ، متاسفانه میسلیومها قدرت تولید ندارندمعمولا مدت زمان اقتصادی هر کمپوست را سه ماه درنظر میگیرند. ولی جای نگرانی نیست ،چون اکنون شما یک خوراک دام با ارزش پروتئینی بالا وخاک گلدان بسیار خوب برای گلدانها و باغچه تان در دست دارید .

6 - برروی توده داخلی کمپوستها ، توده های سبز آبی و یا سیاه رنگی مشاهده میشود

علت: کمپوستها مورد حمله قارچ های پارازیت قرار گرفته است.

رفع مشکل : قارچ صدفی قدرت ساپروفیتی بالایی دارند وبه راحتی می توانند با پارازیتهای مزاحم مقابله کنند ولی شما می توانید توده را از داخل پلاستیک خارج نموده قسمت آلوده را همراه با توده زیر آن ( به عمق و شعاع 10 سانتی متری ) از توده جدا نمائیدوقسمت آلوده را معدوم نمایید اگر آلودگی کیسه زیاد باشد کل کیسه را معدوم کنید.سپس کمپوست رابا آب تمیز اسپری نموده و حتما درون یک کیسه جدید قرار دهید زیرا کیسه قبلی آلوده است.

7 - قارچها زرد و پلاسیده می شوند

علت : بر روی کلاهکهای قارچ آب ریخته وجذب بافت آن شده است

رفع مشکل: قارچهای صدفی برای رشد نیاز به رطوبت بالای 80 درصد دارند ولی این به معنای اسپری نمودن آب بر روی کلاهکهای قارچ به صورت مستقیم نیست

پرورش قارچ صدفی : از آنجایی که پرورش قارچها معمولا” در محیطی بسته انجام می شود؛ لذا قارچهای صدفی را می توان در هر منطقه جغرافیایی و با هر نوع آب و هوایی کشت کرد.این قارچــــها می توانند اختـــلاف درجه حرارت 16 تا 30 درجه سانتیگراد را تحمل کنند.

در یک انبار با مساحت 80 متر مربع : در یک انبار ۸۰ متری بیش از یک تن قــارچ می توان تولید کرد. زمان لازم برای این کار حدود 2 ماه بوده و اولین برداشت پس از یک ماه بدست می آید. این جزوه برای تولید قــارچ صدفی درسطحی پایین تراز این میزان نوشته شده بدیهی است جهت تولید در مقیاس بالا دانش فنی بیشتری مورد نیاز می باشد؛ که در کلاسهای تئوری عملی ارائه خواهد شد .

فضای مورد نیاز : برای کشت قارچ صدفی می توان از یک اتاق ؛ زیرزمین ؛ انبار متروکه ؛یا هرمکان خالی دیگر که دارای سقف مناسب باشد استفاده نمود.این مکان باید توانایی نگهداری دمای اطاق راداشته باشد بطوریکه ؛ تاحد امکان از اختلاف شدید درجه حرارت جلوگیری کند .

محیط کشت قارچ صدفی : محیط کشت قارچ صدفی از کاه گندم ؛ کاه جو ؛ کاه برنج ؛ تراشه چوب صنوبر.... تهیه می شود. در این کشت از خاک و کود استفاده نمی شود بنابراین هیچگونه آلودگی زیست محیطی ندارد .

نحوه کشت قارچ صدفی : کاه وکلش خرد شده را یک شب در آب گذاشته تا کاملا”مرطوب ؛سپس مدت 2 تا 3 ساعت در آب جوش پاستوریزه می شود .برای این کارمی توان از یک بشکه خالی استفاده کرد .زمان پاستوریزه کردن از وقتی محاسبه میشودکه آب به نقطه جوش رسیده باشد.جهت اطمینان خاطر بهتر است از دماسنج الکلی برای سنجش دمای آب جوش استفاده شود. سپس کــاه را آبکش کرده آنرا به حال خود رها می کنند تا پس از چند ساعت خنک شود؛ بطوریکه بالمس کردن کاه با پشت دست ؛ هیچگونه گرمایی احساس نشود .

بذر زنی : پس از اینکه کاه کاملا خنک شد با 3 تا 5 درصد اسپان( اسپان= بذر قارچ ) مایه زنی می شود به این منظوربرای هر 10کیلوگرم کاه پاستوریزه شده مقدار400 تا 500 گرم بذرقارچ اضافه و مخلوط میشود. مخلوط حاصل درون کیسه هایی به قطر 45 تا50 سانتیمتربا ارتفاع 80 تا 150سانتیمتر ریخته سپس سطح آن کمی فشرده شده تا رطوبت کاه حفظ گردد. پس از بستن سر کیسه آنرا به محیطی که از قبل بعنوان سالن کشت در نظرگرفته شده انتقال داده واز سقف آویزان میکنند. می توان کیسه های کشت شده را روی زمین هم قرار داد.

کنترل دما و نور : از اولین روز کشت تا مدت 25 الی 30 روز دما روی 24 درجه سانتیگراد نگهداری شده ؛در صورت امکان محیط را تاریک می کنند. نورخورشید برای قارچ صدفی مناسب نیست.پس ازاینکه سطح کاه پوشیده ازتارهای سفید رنگ و ظریف قارچ صدفی شد. سوراخ هایی به فاصله 20 تا 25 سانتیمتر و به اندازه کف دست در اطراف کیسه کشت شده ایجاد و با آ بپاشی مداوم کف سالن رطوبت محیط را افزایش می دهند . در این زمان دما به 20 درجه سانتیگراد کاهش داده می شود. وجود نور یک لامپ در این زمان ضروری بوده و با عث افزایش محصول می شود .قارچها پس از یک هفته دیگر آماده برداشت می با شند .

آبیاری : زمانی که کیسه ها پاره می شوند ؛ چنانچه رطوبت محیط پایین پاشد ؛ سطح کاه خشک شده و بایستی با مقادیر خیلی کم آب ؛ بصورت اسپری آبیاری شوند . آبیاری ممکن است روزی دو بار یا بیشتر انجام شو د. باید توجه داشت که آبیاری 48 ساعت قبل از برداشت قارچها متوقف شود. پس از برداشت محصول میتوان آبیاری را ادامه داد.

میزان تولید : میزان تولید از هر کیسه طی 4 تا 5 چین یا بیشتر در حدود 2 تا 4 کیلوگرم قارچ تازه میباشد

[masi eng 47044]

قارچ صدفی

 

 

 

کشت در کیسه: یکی از رایج ترین روش ها در کشت قارچ در اکثر نقاط جهان است. بعضی از مزایای آن به شرح زیر است.

1- ریسک کمتری نسبت به روشهای دیگر کشت دارد.

2- کنترل آسان آفات و بیماریها

3- امکان کشت در تمام طول سال

4- بازگشت سریع سرمایه

5- سرمایه گذاری اولیه کم

6- امکان کشت در خانه

روش کار : ابتدا بستر خود را انتخاب نمایید در مورد بستر در درس قبلی توضیح داده شده است .

اگر از کاه استفاده می کنید بهتر است ابتدا کاه ها را خرد کنید ( کاه های خرد نشده نیز قابل کاشت می باشند). برای ضدعفونی کردن کاه ها باید آنها را بجوشانید. برای این کار بهتر است کاه ها را درون کیسه های پلاستیکی ریخته و آنها را به مدت 45 دقیقه در آب جوش قرا دهید ( 45 دقیقه از زمانی که آب به جوش می آید). کاه ها را به مکان تمیز برده و 24 ساعت منتظر بمانید تا آب اضافی آن خارج گردد .

رطوبت مطلوب به نحوی است که وقتی یک مشت کاه را در دست فشار می دهید چند قطره آب از آن بچکد. قبل از ریختن کاه ها (بستر ) در پلاستیک ( پلاستیک های خیاری) بهتر است چند سوراخ در کف پلاستیک ایجاد نمایید.

کاههای ضد عفونی شده را تا ارتفاع حدود 20 – 30 سانتیمتر در داخل کیسه های پلاستیکی ریخته و با دست خوب فشرده نمایید، سپس بر روی آن یک لایه بذر بپاشید و این عمل را تا پر شدن کامل پلاستیک انجام دهید. برای فشرده شدن کاه ها بهتر است یک سوراخ در وسط کیسه ایجاد نماییم و در نهایت درب پلاستیک را ببندید. میزان بذر هر کیسه بستگی به مقدار کاه و اندازه کیسه حدود 200-500 گرم می باشد . میزان رطوبت دما نور و دیگر شرایط در دوره های رشد بسیار مهم است برای آگاهی می توانید به درس قبلی مراجعه نمایید .

کیسه های آماده شده را به مکانی تمیز و فاقد آلودگی با حرارت 20-30 درجه سانتیگراد برده .میزان دما در هفته اول بسیار مهم می باشد .

بعد از سفید شدن کامل پلاستیکها با میسلیومها ( 20 تا 30 روز بعد از کاشت ) پلاستیکها را با تیغ برش دهید و یا آنها را به طور کامل از بسته جدا نمایید تا قارچها فضای مناسب برای رشد داشته باشند. تامین رطوبت در این دوره بسیار اهمیت دارد. مناسبترین رطوبت هوا 85 تا 90 درصد می باشد .

حداکثر تا یک هفته بعد از برش پلاستیکها قارچهای کوچک در بدنه بستر ظاهر و پس از چند روز بزرگ و قابل برداشت خواهند شد. بهترین زمان برداشت زمانی است که لبه های قارچ به سمت بالا بر نگردد . برای برداشت قارچ می توانید ساقه قارچ را با دست گرفته و بپیچانید. در صورت رعایت کامل شرایط و حفظ دما، نور، رطوبت و غیره با روش فوق می توانید 3-4 هفته قارچ برداشت نمایید. فاصله کیسه ها از یکدیگر حدود 30 سانتیمتر باید باشد تا از تداخل کلاهکهای قارچ با یکدیگر جلوگیری گردد .

در مکان های کوچک برای حفظ رطوبت می توانید با اسپری نمودن بدنه بستر از خشک شدن آن جلوگیری کنید و اگر چنانچه بدنه بستر خشک شد می توان نسبت به آبیاری آن اقدام نمود. برای بالا بردن میزان رطوبت می توانید کف اطاق را دائما با آب خیس نمایید، بهتر است از دستگاه بخار ساز یا در صورت امکان از کتری آب جوش استفاده کنید. برای تشکیل کلاهک و تغییر رنگ آن نور کافی لازم است. (مراجعه به درس قبل)

نور طبیعی اطاق، برای کشت کافی است. از ورود حشارت، بیماری ها و آلودگی ها به داخل مکان پرورش حتما ممانعت گردد و در صورت مشاهده مگسهای ریز ( مگس سرکه ) نسبت به مبارزه با آنها اقدام گنید.

در صورتی که بذر آماده استفاده می کنید به چند نکته باید توجه کنید:

1- کیسه نایلونی حاوی بذر (اسپان) قارچ سالم بوده و فاقد پارگی یا چسب خوردگی می باشد.

2- دانه های اسپان(بذر) قارچ فقط به رنگ قهوه ای(رنگ غلات) یا سفید(ناشی از رشد ریسه ها یا میسلیوم قارچ خوراکی) بوده و فاقد رنگ سبز یا سیاه یا نارنجی( بیماری کپکی) می باشد.

3- داخل نایلون بذر(اسپان) قارچ فاقد هرگونه قطرات آب می باشد.

4- دانه های بذر (اسپان) قارچ حالت دانه بندی داشته و در صورت چسبیدگی با فشار دست به راحتی دانه دانه شود.

5- پنبه درب نایلون بذر(اسپان) قارچ سالم بوده و آلوده و کثیف نباشد.

در صورت تهیه بذر (اسپان) قارچ مناسب، امکان نگهداری آن در یخچال (دمای 4- 6 درجه بالای صفر) تا 21 روز میسر می باشد.

 

 

کشت در قفسه یا تاقچه: (کشت در قفسه در یک نگاه) مرحله قبل از تخمیر و آماده کردن بستر، پاستوریزه و پر کردن، بذر زنی، دوره نهفتگی، میوه دهی، برداشت محصول، تخلیه

 

کشت در بطری: در این روش بطری ها را از بستر پر کرده و آن را استرلیزه کرده. آنها را در دمای 17-18 درجه سانتی گراد و رطوت 65-70 درصد قرار می دهند. حدود 25-20 روز طول می کشد که به مرحله میوه دهی برسد.

 

کشت روی کنده درخت: (درمناطق معتدل) دو روش اساسی برای کشت قارچ روی قطعات درخت وجود دارد. کشت روی قطعات بزرگ چوب، کشت روی قطعات کوچک چوب در این روش اسپان را روی قطعات درخت می ریزند و در شرایط مناسب رشد می دهند.

[masi eng 47044]

کشت‌ قارچهای‌ خوراکی‌

به‌ همان‌ اندازه‌ که‌ محبوبیت‌ قارچ‌ در رژیم‌ غذایی‌ آمریکایی‌ افزایش‌ می‌یابد، علاقه‌مند ی برای

‌تخصص‌ یافتن‌ در امور مربوط‌ به‌ قارچ‌، تبدیل‌ به‌ یک‌ سرگرمی‌ و نیز تجارتی‌ کوچک‌ می‌شود.امروزه‌ بسیاری‌ از فروشگاههای‌ انواع‌ گوناگون‌ از قارچ‌ها را عرضه‌ می‌دارند و روش‌های‌ مورداستفاده‌ برای‌ تولید محصولات‌ مربوط‌ به‌ چند نوع‌ قارچ‌ معمول‌ دیگر، آنچه‌ در پی‌ می‌آید. شرح‌مختصری‌ است‌ از مواد و روش‌های‌ مورد استفاده‌ برای‌ تولید محصولات‌ مربوط‌ به‌ چند قارچ‌خوراکی‌ کشت‌ شونده‌ی‌ معروف‌.

قارچ‌ چیست‌؟

قارچ‌، میوه‌ای‌ از تیره‌ی‌ رویندگان‌ قارچی‌ است‌؛ مشابه‌ سیبی‌ بر یکی‌ درخت.‌ بیشتر قارچ‌ها، به‌دلیل‌ تشکیل‌ کولونی‌ به‌ جذب‌ مواد مغذی‌ از چوب‌، برگهای‌ فرو افتاده‌ و ترکیبات‌ موجود در خاک‌و غیره‌، قابل‌ مشاهده‌ نیستند. به‌ عنوان‌ یک‌ مجموعه‌، قارچ‌ها می‌توانند بر سطح‌ هر منبعی‌ که‌دارای‌ کربن باشد، به‌ شکل‌ لایه‌ای‌ رشد کنند. یک‌ گیاه‌ قارچی‌ از تارهای‌ شاخه‌ شاخه‌ ولوله‌ای‌ شکل‌ متعددی‌ تشکیل‌ شده‌ است‌ که‌ Hyphae نام‌ دارند. مجموعه‌ Hyphae

ها رامیسیلیوم‌ می‌نامند. بسیاری‌ از گیاهان‌ قارچی‌، که‌ برخی‌ از قارچ‌ها را نیز شامل‌ می‌شود،Soprophyte (پوده‌زی‌) هستند و غذای‌ خود را با تشکیل‌ کولونی‌ بر ترکیبات‌ ارگانیک‌ مرده‌بدست‌ می‌آورند. اگر یک‌ میسیلیوم‌ پژمرده‌ شود، همچنان‌ انرژی‌ کافی‌ را برای‌ باز تولید خود داراخواهد بود. هنگامی‌ که‌ ترکیبات‌ دما، رطوبت‌ نسبی‌، میزان‌ دی‌اکسید کربن‌ و...همگی‌ مناسب‌باشند، گیاهان‌ قارچی‌ ساختار پیشرفته‌ای‌ را سازمان‌ می‌دهند که‌ همان‌ قارچ‌ آشناست‌. قارچ‌ها،میلیون‌ها هاگ‌ را می‌پراکنند که‌ عملی‌ مشابه‌ دانه‌ی‌ گیاهان‌ دارند. شماری‌ از این‌ قارچ‌های‌پوده‌زی‌، برای‌ قارچ‌های‌ قابل‌ خوردنی‌ که‌ به‌ عمل‌ می‌آورند، کشت‌ می‌شوند.

برخی‌ از این‌ قارچ‌ها انگل‌ هستند و بر گیاهان‌، جانوران‌ و یا سایر قارچ‌ها می‌زیند. برخی‌انگل‌ها، بیماری‌ زا و مضرند و برخی‌ نیز سودمند مشارکت‌ دو طرفه‌ی‌ قارچی‌ که‌ در ریشه‌ی‌ گیاهی‌زندگی‌ می‌کند (گیاهی‌ که‌ مواد قندی‌ قارچ‌ را تلقین‌ می‌کند) با آن‌ گیاه‌ (که‌ ترکیبات‌ معدنی‌ را ازقارچ‌ دریافت‌ می‌کند)، را Mycorrhiza می‌نامند. بسیاری‌ از قارچ‌ها، در رابطه‌ای‌ Mycorrhiza با درختان‌ به‌ سر می‌برند. و درست‌ به‌ همین‌ دلیل‌ است‌ که‌ جنگلها نسبت‌ به‌ جویندگان‌ قارچ‌ بسیارسخاوتمند از: برخی‌ از قارچ‌ها، مانند پودکینی‌، ماتسوتا که‌ و چانتلوز، جزو قارچ‌های‌ میکور میزان‌هستند و به‌ هیچ‌ وجه‌ قابل‌ کشت‌ نیستند. مگر آنکه‌ خود آن‌ درختان‌ نیز کشت‌ شوند. این‌ قارچ‌ها،گاهی‌ اوقات‌ در فروشگاهها یافت‌ می‌شوند؛ وانگهی‌ همگی‌ آنها از جنگل‌ جمع‌آوری‌ شده‌اند.

 

قارچ‌های‌ بسیار مرغوب‌ چیستند؟

محبوبترین‌ قارچی‌ که‌ امروزه‌ در ایالات‌ متحده‌ی‌ امریکا مصرف‌ می‌شود، قارچ‌های‌ دکمه‌ای‌سفید هستند. از آنجا که‌ این‌ قارچ‌، بازار را در تصرف‌ خود دارند. بسیاری‌ قارچ‌ دیگری‌ را بهترین‌قارچ‌ موجود می‌شناسند. پورتوبلو (Portobolle) محبوبترین‌ قارچ‌ مرغوب‌ است‌. با این‌ همه‌،این‌ قارچ‌ تنها، نژاد قهوه‌ی‌ قارچ‌ دکمه‌ای‌ سفید است‌. در ایالات‌ متحده‌، قارچ‌های‌ مرغوب‌ دیگرعبارتند از: Enoki, Oyster, Shiitake چند قارچ‌ قابل‌ کشت‌ دیگر نیز وجود دارد، اما به‌ شکل‌گسترده‌ای‌ در دسترس‌ نیستند.

 

از چه‌ سطوح‌ کشتی‌ برای‌ رشد قارچ‌ استفاده‌ می‌شود؟

اگر چه‌ قارچ‌های‌ دکمه‌ای‌ عادی‌، بر لایه‌ای‌ از کود نباتی‌ می‌رویند، بشیتر قارچ‌های‌ مرغوب‌، برسطحی‌ از خک‌ اره‌ که‌ به‌ آن‌ مواد مغذی‌ دیگری‌ افزوده‌ شده‌ است‌. رشد داده‌ می‌شوند. بیساری‌ ازانواع‌ چوب‌ مناسبند، اما در این‌ میان‌، توسکا و بلوط‌ بهترین‌ها هستند. سدر و ماهوت‌ در برابرعسل‌ تشکیل‌ کلنی‌ توسط‌ گیاهان‌ قارچی‌ مقاومند و نباید مورد استفاده‌ قرار گیرند. صنوبر نیز ازآنجا که‌ قارچ‌ کاشته‌ شده‌ توسط‌ صمغ‌ درخت‌ خنثی‌ می‌شود، نامناسب‌ است‌. درشتی‌ دانه‌های‌خاک‌ اره‌ باید به‌ اندازه‌ی‌ دندانه‌های‌ اره‌های‌ معمولی‌ باشد.

تراشه‌های‌ بزرگتر نیز می‌توانند اضافه‌ شوند. خاک‌ اره‌ را باید در دمای‌ ْF250 در فشاری‌ درحدود 15 پاوند بر اینچ‌ مربع‌ استریلیزه‌ کرد. این‌ عمل‌ را می‌توان‌ در یک‌ دیگ‌ و یا یک‌ مخزن‌گرمایی‌ ـ فشاری‌ انجام‌ داد. دستورالعمل‌ معمول‌ برای‌ تهیه‌ خاک‌ اره‌ی‌ مغزی‌ شده‌ عبارت‌ است‌ از:

76% خاک‌ اره‌، 12% اوزن‌، 12% سبوس‌ و بعلاوه‌ 65% رطوبت‌. در نظر داشته‌ باشید که‌دستورالعمل‌ها همیشه‌ مبتنی‌ بر وزن‌ عوامل‌ مذکور در حالت‌ خشک‌ (وزن‌ خشک‌) هستند، چراکه‌ گنجایش‌ رطوبت‌ این‌ عوامل‌ (عناصر)، تغییر می‌کند. ظرف‌ صنعتی‌ استاندارد برای‌ رشد دادن‌قارچ‌ خوردنی‌ مرغوب‌ در خاک‌ اره‌، یک‌ ظرف‌ پلاستیکی‌ مقاوم‌ در برابر گرماست‌ که‌ یک‌صفحه‌ی‌ فیله‌ی‌ به‌ آن‌ متصل‌ شده‌ است‌؛ این‌ *****، اجازه‌ی‌ مبادله‌ی‌ گاز را می‌دهد اما از ورودمیکروارگانیسم‌های‌ آلوده‌ کننده‌ جلوگیری‌ می‌کند.

 

قارچ‌ها چگونه‌ رشد داده‌ می‌شوند؟

راههای‌ بسیاری‌ برای‌ رشد دادن‌ قارچ‌ها وجود دارد؛ اما تولید همیشه‌ در سه‌ مرحله‌ اصلی‌انجام‌ می‌شود. بذرپاشی‌، کاشت‌ در زمین‌، تبدیل‌ به‌ میوه‌ به‌ بار آمدن‌ بذرها، تشکیل‌ کامل‌ کلنی‌ِ برروی‌ سطحی‌ مناسب‌ است‌ که‌ با تلقیح‌ آن‌ سطح‌ ادامه‌ می‌یابد؛ این‌ عمل‌ را بذرپاشی‌ می‌گویند گام‌دوم‌، کاشت‌، مرحله‌ی‌ رشدی‌ است‌ که‌ در آن‌ Pinhead (کلاهک‌ها) تشکیل‌ می‌شوند. کلاهک‌هاجوانه‌های‌ کوچک‌ میسیلیوم‌ هستند که‌ در انتهای‌ تکامل‌ خود، تبدیل‌ به‌ قارچ‌ها می‌شوند. تمام‌گونه‌های‌ قارچ‌ها، برای‌ کاشت‌ نیازمند مجموعه‌ای‌ (set) از شرایط‌ زیست‌ محیطی‌ ای‌ هستند که‌میان‌ شرایط‌ برای‌ رشد بهینه‌ی‌ میسیلیان‌، تفاوت‌ می‌کند. اگر چه‌ نه‌ همه‌ی‌ آنها، اما بیشتر افرادقارچ‌ها را در دمای‌ پایین‌تر از حالت‌ تشکیل‌ کولونی‌ بر سطح‌ خاک‌، کشت‌ می‌کنند. آخرین‌ مرحله‌،تبدیل‌ به‌ میوه‌، تکامل‌ کلاهک‌ها به‌ قارچ‌های‌ بالغ‌ است‌.

 

 

گام‌ اول‌:

بذرپاشی‌، پس‌ از اینکه‌ سطح‌ خاک‌ مخصوص‌ کشت‌ آماده‌ گردید و در ظرف‌پلاستیکی‌ یا هر مخزن‌ دیگری‌ استریلیزه‌ شد، دانه‌ها بدان‌ اضافه‌ می‌شوند. دانه‌ها، بر سطح‌استریلزه‌ می‌رویند بوسیله‌ی‌ دستگاه‌ پرورش‌ دهنده‌ی‌ تولید می‌شوند و یا از گلخانه‌های‌ پرورش‌قارچ‌ بدست‌ می‌آیند. درصد خلوص‌ بذر بسیار حیاتی‌ است‌. در بسیاری‌ از قارچ‌های‌ مرغوب‌،بذر به‌ نسبت‌ 205% یا بیشتر وزن‌ خشک‌ سطح‌ خاک‌ بدان‌ اضافه‌ می‌شود. پس‌ از اینکه‌ ظرف‌پلاستیکی‌ با دقت‌ مسدود شد، با تکان‌ دادن‌ ظرف‌، بذر را بر سطح‌ خاک‌ اره‌ پخش‌ می‌کنند.سیستم‌ به‌ اندازه‌ی‌ قارچ‌، سطح‌ خاک‌ به‌ طور کامل‌ به‌ مدت‌ 2 تا 6 هفته‌ توسط‌ میسیلیوم‌ پوشانیده‌می‌شود. دمای‌ محیط‌ در زمان‌ پخش‌ بذر باید حدود 70 ـ 75 فارنهایت‌ باشد.

گام‌ دوم‌:

کاشت‌ در زمین‌: برای‌ شکل‌ دادن‌ فرم‌ قارچ‌ها، دمای‌ محیط‌ برای‌ 2 راز تا 2 هفته‌ کاهش‌داده‌ می‌شود، میزان‌ CO2 با وارد کردن‌ هوای‌ تازه‌ کاهش‌ داده‌ می‌شود و بر محیط‌ نور تابانیده‌می‌شود. اغلب‌، ظروف‌ پلاستیکی‌ باز هستند و به‌ اطاقک‌ رشد منتقل‌ می‌شوند.

گام‌ سوم‌:

تولید میوه‌: ظرف‌ پلاستیکی‌ که‌ اینک‌ دانه‌ها در آن‌ در حال‌ رشدان‌، در اطاقک‌ رشد،در دمایی‌ پایین‌ (63 فارنهایت‌ برای‌ بیشتر قارچ‌ها، دمای‌ میانگین‌ مناسبی‌ است‌) و نیز رطوبت‌نسبی‌ بالا 85 - 95%) قرار داده‌ می‌شود. اگر چه‌، قارچ‌ دکمه‌ای‌ سفید معمولی‌ نیازی‌ به‌ تامین‌تابش‌ نور ندارد، تمامی‌ اشکال‌ دیگر قارچ‌ها که‌ در این‌ جا مورد بررسی‌ قرار می‌گیرند، برای‌ رشددرست‌ نیاز به‌ نور دارند. برای‌ بیشتر قارچ‌های‌ مرغوب‌، ظرف‌ پلاستیکی‌ را می‌توان‌ پس‌ از فرآیندبذرپاشی‌، از رویه‌ی‌ خاک‌ اره‌ جدا کرد. در تولید قارچ‌های‌ Oyster

Lions mane, سوراخهایی‌در ظرف‌ پلاستیکیی‌ بوجود می‌آورند و قارچ‌ها اجازه‌ می‌یابند تا از میان‌ این‌ سوراخها رشد کنند.در تولید قارچ‌ shiitake، ظرف‌ پلاستیکی‌، معمولاً به‌ طور کامل‌ برداشته‌ می‌شود چرا که‌ این‌ نوع‌قارچ‌، پوسته‌ای‌ سخت‌ بر سطح‌ خاک‌ اره‌ می‌سازد.

 

آیا تجهیزات‌ ویژه‌ای‌ برای‌ رشد دادن‌ قارچ‌ لازم‌ است‌؟

اگر چه‌، فرآیند بذرپاشی‌ در هر اطاق‌ پاکیزه‌ای‌ با دمایی‌ کنترل‌ شده‌ و هوایی‌ تازه‌، قابل‌ انجام‌است‌، اما تکنیک‌های‌ استریل‌ برای‌ کشت‌ موفقیت‌آمیز بسیاری‌ از قارچ‌ها، مطلقاً ضروری‌ است‌.بیشتر روش‌ها شامل‌: یک‌ سکوی‌ آزمایشگاهی‌ پاکیزه‌، (ضد عفونی‌ شده‌ توسط‌ 35% لیسول‌،10% سفید کننده‌ یا 70% اتیل‌ الکل‌). دستان‌ شسته‌ شده‌ (شسته‌ شده‌ توسط‌ صابون‌ و ریختن‌الکل‌)؛ لباس‌های‌ تمیز؛ و هوای‌ پاکیزه‌ با این‌ که‌ *****های‌ HEPA کاملاً در محیط‌ کاری‌ شماضروری‌ نیستند، (ذرات‌ با اندازه‌ی‌ ـ 0.3 میکرون‌ با 99% بازده‌ از محیط‌ زدوده‌ می‌شوند و تنها 1ذره‌ از 10.000 ذره‌ در آن‌ اندازه‌، از ----- عبور می‌کند) بسیاری‌ از پرورش‌ دهندگان‌ قارچ‌، دست‌کم‌، یک‌ عدد از این‌ *****ها را مورد استفاده‌ قرار می‌دهند. توجه‌ کنید که‌ هوای‌ پاکیزه‌ بدون‌ *****،حاوی‌ 200.000 ذره‌ی‌ غبار در هر فوت‌ مکعب‌ است‌ و در مناطق‌ شهری‌ این‌ میزان‌، به‌ 10 برابرافزایش‌ می‌یابد.

اطاقک‌ رشد نیازمند شرایطی‌ ویژه‌ است‌. بعلاوه‌ وسایل‌ خنک‌ کننده‌( 65 تا 63 فارنهایت‌)رطوبت‌ می‌بایست‌ در حدود 95% (یا حتی‌ در برخی‌ شرایط‌؛ بیشتر) حفظ‌ شود و نیز وسایلی‌برای‌ به‌ حرکت‌ درآوردن‌ هوای‌ راکد حرکت‌ شدید هوا، حتی‌ در محیطی‌ با رطوبت‌ بالا، باعث‌خشک‌ شدن‌ سطح‌ زیر کشت‌ می‌شود و می‌تواند به‌ کلاهک‌های‌ حساس‌، آسیب‌ رساند. بوجودآوردن‌ محیطی‌ بسیار مرطوب‌ برای‌ پرورش‌ قارچ‌ نیز شاید عامل‌ محدودیت‌ پرورش‌ خانگی‌ این‌محصول‌ باشد. آکواریوم‌ها، چادرهای‌ پلاستیکی‌، یخدان‌ها و با منفذهای‌ سلوفوی‌ و...مخزن‌های‌ مفید رطوبتی‌ هستند که‌ برای‌ پرورش‌ قارچ‌ مورد استفاده‌ قرار می‌گیرند. یک‌ راه‌ برای‌مرطوب‌ کردن‌ یک‌ مخزن‌ این‌ است‌ که‌ جریانی‌ از هوا را (توسط‌ یک‌ پمپ‌ هوای‌ آکواریوم‌ ساخته‌شده‌ از سنگ‌ متخلخل‌) بر سطحی‌ از آب‌ نسبتاً گرم‌ و زائده‌ شود رطوبت‌ زاهای‌ گوناگونی‌ توسط‌پرورش‌ دهندگان‌ خانگی‌ قارچ‌ مورد استفاده‌ قرار می‌گیرد.

[masi eng 47044]

قارچ‌ Agrocybe Aegerita Black Poplar

این‌ قارچ‌ نسبتاً در شرایط‌ آسانی‌ رشد می‌کند اما محصول‌ آن‌ عموماً کم‌ است‌. از آنجا که‌کلاهک‌ها نسبت‌ به‌ خشکی‌ بسیار حساسند، لایه‌ای‌ از کود مرطوب‌ خزه‌ پوسته‌ی‌ خرد شده‌ی‌صدف‌ (به‌ نسبت‌ حجمی‌ به‌ ترتیب‌ 9 به‌ 1) بر روی‌ هر ردیف‌ ریخته‌ می‌شود: این‌ امر می‌تواندباعث‌ افزایش‌ محصول‌ شود.

 

قارچ‌ دکمه‌ای‌ معمولی‌

قارچ‌ سفید دکمه‌ای‌ و گونه‌های‌ متعدد آن‌، (Portobelini , Portobello, Crinmini) برلایه‌های‌ کود می‌رویند. ماشوره‌، به‌ تنهایی‌ یا به‌ همراه‌ کود فضله‌ی‌ اسب‌، مواد اولیه‌ی‌ کود موردنیاز است‌ و عوامل‌ ساختاری‌ و شیمیایی‌ لازم‌ را فراهم‌ می‌کند. ماشوره‌، با نیتروژن‌ غنی‌ شده‌ است‌نیتروژن‌ در حالت‌ مواد زائد گوناگون‌ کشاورزی‌ همچون‌ تخم‌ پنبه‌ و فضله‌ی‌ مرغ‌ به‌ کود اضافه‌می‌شود. در خلال‌ تولید کود، کیفیات‌ فیزیکی‌ ویژه‌ای‌ (تراوایی‌ هوا و آب‌ که‌ موجب‌ نگهداری‌فوائد آنان‌ می‌شود) و خصوصیات‌ شیمیایی‌ (در دسترس‌ بودن‌ مواد مغذی‌ برای‌ قارچ‌ و دست‌نیافتن‌ ارگانیسم‌های‌ رقیب‌ به‌ آن‌ مواد) به‌ عنوان‌ فاکتوری‌ ارگانیک‌ پدید می‌آیند و مصرف‌می‌شوند و در این‌ میان‌ حرارت‌ به‌ مدد تولید میکروارگانیسم‌ها تولید می‌شود دمای‌ مورد نیاز برای‌این‌ فرآیندها توسط‌ توده‌ای‌ از ماشوره‌ در اندازه‌ای‌ معین‌ تامین‌ می‌شود. اطاقک‌های‌ خاصی‌ دما،رطوبت‌ و هوای‌ تازه‌ی‌ کنترل‌ شده‌، همگی‌ برای‌ فراهم‌ آوردن‌ شرایط‌ صحیح‌ پاستوریزه‌ کردن‌لازم‌اند و نیز برای‌ شرایط‌ پایان‌ فرآیندهای‌ تولید کود مگر در حالتی‌ که‌ کود از پیش‌ مهیا باشد،روند پرورش‌ قارچ‌ دکمه‌ای‌ سفید بسیار تکنیکی‌ و عموماً در وادی‌ تخصص‌ پرورش‌ دهندگان‌تفریحی‌ یا خرده‌پاست‌.

 

قارچ‌ Enoki یا قارچ‌ سوزن‌ طلایی Flammulina Velutipe

این‌ قارچ‌، بر روی‌ لایه‌ای‌ استاندارد خاک‌ اره‌ می‌روید و می‌توان‌ آن‌ را در محفظه‌های‌ متعددی‌،از آن‌ جمله‌: ظرف‌ در بسته‌ی‌ *****دار، پرورش‌ داد. از نقطه‌ نظر اقتصادی‌، قارچ‌ Enoki را معمولاًدر شیشه‌های‌ دهان‌ گشاد، بسیار شبیه‌ ظرف‌های‌ مربا، پرورش‌ می‌دهند. پس‌ از آنکه‌ کاشت‌ آنهاانجام‌ شد، قارچ‌ در تاریکی‌ و در محیطی‌ سرد، با روکشهایی‌ بر روی‌ شیشه‌ی‌ محتوی‌، برای‌افزایش‌ میزان‌ CO2، می‌روید. این‌ قارچ‌ تقریباً کلاهک‌ ندارد و حلقه‌ حلقه‌ است‌. قارچ‌ Enokiنسبتاً سریع‌ می‌روید.

 

قارچ‌ Maitake یا مرغ‌ درختان‌ Grifola frondosa

Nameko از محبوبترین‌ قارچ‌ها در ژاپن‌ است‌. این‌ قارچ‌ بر لایه‌ای‌ خاک‌ اره‌ی‌ استاندارد، درظروف‌ در بسته‌ی‌ *****دار می‌روید. برای‌ رویش‌ بذر، محفظه‌ را باید از رطوبت‌ بسیار بالا با مِه‌اندک‌، محافظت‌ کرد.

 

قارچ‌ یال‌ شیر (Hericiam Erinaceas)

این‌ قارچ‌ خوراکی‌، که‌ مزه‌ای‌ همچون‌ گوشت‌ خرچنگ‌ دارد، بر لایه‌ی‌ خاک‌ اره‌ی‌ استانداردمی‌روید. برخلاف‌ بسیاری‌ از قارچ‌ها، این‌ قارچ‌ دارای‌ پره‌های‌ حاوی‌ هاگ‌ نیست‌؛ در عوض‌،هاگ‌های‌ آن‌ توسط‌ دندانه‌هایی‌ که‌ همچون‌ تندیل‌های‌ ظریفی‌ از زیر آن‌ آویزان‌ هستند، تولیدمی‌شود.

 

قارچ‌ صدف‌ صورتی‌ (انواع‌ Pleurotus)

قارچ‌ صدف‌ صورتی‌، راحت‌ترین‌ قارچ‌ خوردنی‌ برای‌ پرورش‌ دادن‌ است‌. انواع‌ گوناگون‌ قارچ‌صدفی‌ را می‌توان‌ برمنابع‌ گوناگون‌ سلولز (که‌ شامل‌ ترکیبات‌ قهوه‌ باشد) روزنامه‌ و پوسته‌ی‌ غلات‌پرورش‌ داد. خاک‌ اره‌ی‌ استاندارد نیز، سطح‌ کشت‌ مناسبی‌ برای‌ رویانیدن‌ این‌ قارچ‌ است‌. شایدبهترین‌ خاک‌ مورد استفاده‌ برای‌ کشت‌ این‌ قارچ‌، برای‌ پرورش‌ دهندگان‌ آماتور، پوسته‌ی‌ خردشده‌ی‌ گندم‌ باشد، که‌ با قرار دادن‌ به‌ مدت‌ یک‌ ساعت‌ در زیر آب‌ با دمای‌ 165F درجه‌(فارنهایت‌) پاستوریزه‌ شده‌ است‌. ظرف‌های‌ در بسته‌ی‌ پلاستیکی‌ که‌ با خاک‌ اره‌ پر شده‌اند و باگرده‌ و بذر آغشته‌ شده‌اند نیز معمولاً مورد استفاده‌ قرار می‌گیرند. در مزارع‌ بزرگ‌ و وسیع‌، ظروف‌پلاستیکی‌ بذر طویلی‌ از سقف‌ آویزان‌ هستند. سوراخهایی‌، به‌ منظور مبادله‌ی‌ هوا و نیز رشدقارچ‌ها از میان‌ آنها، روز ظروف‌ تعبیه‌ شده‌ است‌.

بذرافشانی‌ را می‌توان‌ بدون‌ *****های‌ مخصوص‌ انجام‌ داد چرا که‌ قارچ‌های‌ گونه‌ی‌Pleurotus بسیار سریع‌ رشد می‌کنند و بیشتر ارگانیسم‌های‌ موجود در خاک‌ اره‌ را در این‌ رقابت‌،از میان‌ می‌برند.

 

قارچ‌ Reishi یا قارچ‌ جاودانگی ‌(Ganoderma lucidum)

این‌ قارچ‌ سفت‌تر از آن‌ است‌ که‌ بتوان‌ آن‌ را تناول‌ کرد اما به‌ دلیل‌ شهرتش‌ در دارا بودن‌ فوائددارویی‌، در چای‌ از آن‌ استفاده‌ می‌شود. این‌ قارچ‌ بر رویه‌ی‌ خاک‌ اره‌ رشد می‌کند و در مخازن‌گوناگونی‌ نیز قابل‌ پرورش‌ است‌؛ از جمله‌ محفظه‌ی‌ سرپوشیده‌ی‌ ----- دار.

 

قارچ‌ ShittaRe یا قارچ‌ بلوط‌ سیاه Lentinula edodes

قارچ‌ Shittake نسبتاً در شرایط‌ آسانی‌ می‌روید و یکی‌ از محبوبترین‌ قارچ‌ها در ایالات‌متحده‌ی‌ امریکا است‌. امروزه‌، پرورش‌ دهندگان‌ قارچ‌ در ایالات‌ متحده‌، سالانه‌ بیش‌ از 5 میلیون‌پوند از این‌ قارچ‌ را تولید می‌کنند. به‌ مانند بسیاری‌ دیگر از قارچ‌های‌ مرغوب‌، Shittake درمخازن‌ سربسته‌ی‌ پلاستیکی‌ بر روی‌ لایه‌های‌ خاک‌ اره‌ می‌روید (در محیط‌هایی‌ مرطوب‌ ترز ازایالت‌ کالیفرنیا، این‌ قارچ‌ در محیط‌های‌ طبیعی‌ نیز می‌روید.) نژادهای‌ گوناگون‌ این‌ قارچ‌،زمان‌های‌ متفاوتی‌ ریا در امر جوانه‌ زدن‌ به‌ خود اختصاص‌ می‌دهند. برخی‌ این‌ مدت‌ حدود 45روز است‌ در حالیکه‌ بعضی‌ دیگر برای‌ تکمیل‌ عمل‌ به‌ 100 روز احتیاج‌ دارند. پس‌ از این‌ مدت‌ظرف‌ پلاستیکی‌ برداشته‌ می‌شود و قالب‌ها به‌ اطاقک‌ رشد منتقل‌ می‌شوند؛ (با دمایی‌ در حدود63F فارنهایت‌ و رطوبتی‌ در حدود 75 - 90%) پس‌ از برداشت‌ محصول‌، قالب‌ها، را می‌توان‌برای‌ عمل‌ رشد دیگری‌ آماده‌ کرد. برای‌ این‌ منظور قالب‌ها را آنقدر در آب‌ خیس‌ می‌دهند تا اینکه‌آن‌ قالب‌ به‌ وزن‌ اولیه‌ی‌ خود باز گردد.

 

چگونه‌ می‌توان‌ یک‌ قارچ‌ سمی‌ را بازشناخت‌؟

هرگز هیچ‌ قارچی‌ را نخورید مگر اینکه‌ مطلقاً از نوع‌ آن‌ مطمئن‌ شده‌ باشید. داستانهایی‌ که‌عوام‌ در مورد آزمایش‌ کردن‌ قارچها، برای‌ دریافت‌ اینکه‌ آیا سمی‌ هستند یا نه‌، البته‌ بی‌فایده‌اند.قارچهای‌ سمی‌ به‌ خاطر تجربه‌ی‌ اشخاصی‌ بداقبال‌ شناخته‌ ش‌اند. خوردن‌ قارچ‌های‌ وحشی‌می‌تواند خطرناک باشد روش تهیه کمپوست قارچ دکمه ای

کمپوست سازی در دو فاز انجام می گیرد فاز I معروف به فاز تخمیر و فاز Ii معروف به فاز پاستوریزاسیون می باشد.

 

فاز I :

برای تهیه کمپوست فرمولهای متفاوتی وجود دارد که با توجه به مواد موجود در هر محیط تعیین می شود اما از فرمول زیر می توان در هر محدوده با کمی تغییرات استفاده کرد:

 

1) کلش گندم 6000 کیلوگرم (محیط اصلی )

 

2) کود مرغی 3500 کیلوگرم ( مکملها )

 

3) ملاس 100 کیلوگرم ( مواد غذایی کنستانتره )

 

4) اوره 100 کیلوگرم ( مواد شیمیایی )

 

5) گچ هیدراته 400 کیلوگرم (مواد معدنی )

 

 

خیساندن:

 

ابتدا کلش گندم را باید کاملا با آب خیس نمود برای این کار بسته های کلش را از هم باز می کنند و بر روی یک بستری که بتون که دارای زه کش می باشد می ریزند با شلنگ روی آن اب می پاشند و آب خارج شده از زه کش را دوباره روی آن پمپ می کنند (آب کثیف) در ابتدا کلش به سختی آب جذب می کند به ازای هر تن کلش حدود 5000 لیتر آب لازم داریم.

مخلوط کردن:

 

تمام مواد به جزء گچ را کاملا باهم مخلوط می کنیم و آن را بر روی روی یک بستری که بتون که دارای زه کش می باشد به صورت زیر به اصطلاح قالب می زنیم ( طول بستگی به مقدار کمپوست دارد) :

 

در تابستان، بهار و پاییز : ارتفاع: 1.2 متر عرض: 1.2 متر

 

در زمستان: ارتفاع:1.5 متر، عرض: 1.5 متر

به ترتیب زیر این مرحله به اتمام می رسد:

 

1) روز اول : مخلوط و انباشت کردن

 

2) روز چهارم : اولین برگرداندن

 

3) روز هشتم : دومین برگرداندن

 

4) روز دوازدهم : سومین برگرداندن

 

5) روز شانزدهم : چهارمین برگرداندن

 

6) روز بیستم : شروع فاز Ii

 

در برگردان سوم و چهارم گچ را نیز اضافه می کنیم

 

 

فاز Ii

در این مرحله کمپوست اماده شده در فاز I وارد تونلی که تمام شرایط تحت کنترل است به منظور پاستوریزاسیون (کشتن کلیه میکروارگانیسمهای بیماریزا ) و کاندیشن یا همان شیرین کردن ( حذف آمونیاک و تبدیل آن به نیترات ) می شود.

 

در این مرحله در ابتدا دما را به 60 درجه سانتیگراد به مدت 8 ساعت می رسانند سپس دما را تا 52 درجه سانتیگراد پایین می آورند و برای شیرین کردن به مدت 7 روز دیگر در این دما می ماند. پس از رسیدن به دمای محیط آن را بذر زنی می کنند.

 

 

نکات:

 

1) کمپوست آماده شده باید بوی علف تازه چیده شده بدهد و هرگز اثری از آمونیاک در آن نباشد.

 

2) هر کلش باید ترد باشد و هرگز سفت نباشد.

 

3) رطوبت کمپوست را باید با دست اندازه گرفت برای این کار کمی کمپوست را در مشت می فشاریم اگر یکی دو قطره آب از آن چکید رطوبت آن مناسب است و اگر شرشر ریخت رطوبت زیاد است وباید رطوبت آن را تبخیر کرد و اگر اصلا نریخت باید به آن رطوبت اضافه نمود.

 

4) کمپوست نباید دست را کثیف کند.

[masi eng 47044]

چند نکته مهم در مورد قارچ ها :

 

 

 

نکته اول:

 

قارچ ها کلروفیل ندارند. پس قارچ ها برای بدست آوردن مواد غذایی نیاز به یک منبع خارجی هستند ، که دو حالت به وجود می آید :

 

1-قارچ های گندرو : قارچ هایی که بر روی مواد آلی مرده قرار می گیرند و از آن تغذیه می کنند.

 

2-قارچ های پارازیت : قارچهایی که با سایر موجودات زنده همزیستی می کنند.

 

 

 

نکته دوم :

 

همه ی قارچ های خوراکی زندگی خود را از یک اسپور ( spore ) آغاز می کنند ، که این اسپور می تواند قابل مقایسه با بذر در گیاهان عالی باشد.

 

 

 

نکته سوم :

 

از بین گروه بزرگ قارچ ها ، بیش از 2000 گونه قارچ خوراکی وجود دارد. که از بین اینها 80 گونه به صورت آزمایشی کشت داده شده است که 20 گونه آن به صورت تجاری و 4 تا 5 گونه به صورت صنعتی در سطح دنیا تولید می شود. ( 1991 )

 

 

 

پیشینه کشت قارچ های خوراکی :

 

 

 

ارتباط قارچ های خوراکی با رعد وبرق در اساطیر متداول بوده و سابقا معتقد بودن که قارچ ها توسط روشنایی و رعد و برق ایجاد می شوند. تئوفراستوس نیز از این موضوع یاد کرده است.

 

 

 

ارچ گوش یهود ( auricularia auricular ) نخستین نوع قارچ پرورش یافته در چین در سال 600 بعد از میلاد بوده است. بدنبال قارچ گوش یهود قارچ فلامینگو در سال 800-900 بعد از میلاد و قارچ شی تاکه در سال 1000 بعد از میلاد پرورش یافتند.

 

 

 

پرورش قارچ دکمه ایی ( Agaricus bisporus ) اولین بار در فرانسه بر روی پشته های ساخته شده از کود اسبی آغاز شد.

 

 

 

در حال حاضر در کشورهای جهان 4 نوع قارچ بیشتر کشت می شوند :

 

1-قارچ دکمه ایی ( Agaricus bisporus )

 

2-قارچ شی تا که ( Lentinus edodes )

 

3-قارچ صدفی ( Pleurotus spp )

 

4-قارچ کاه برنج ( Volvariella volvaceae )

[masi eng 47044]

پرورش قارچ خوراکی به زبان ساده

مقدمه:

 

از هزاران سال پيش در بين ملل و اقوام مختلف خوردن بعضي از قارچها متداول بوده است و اكنون كه به ساختمان شيميايي آنها آگاهي حاصل شده؛ مصرف اين محصول رو به افزوني است و با افزايش سريع جمعيت دنيا و كمبود غذا بيش از پيش متوجه منابع طبيعي شده‌اند.

يكي از اين منابع قارچهاي خوراكي است. در بررسي‌هايي كه از قارچها به عمل آمده نشان داده شده كه بعضي از اين محصولات سرشار از مواد پروتئيني، گلوسيدي و ويتاميني‌اند كه اين مي‌تواند براي انسان غذاي مناسبي باشد، علاوه بر اين چون پرورش، اين گونه از قارچها به سهولت انجام مي‌گيرد مي‌توان آنها را بحال تازه، خشك و يا كنسرو به مقدار زيادي در دسترس افراد جامعه قرار داد.

بر اين اساس در سه دهه اخير پرورش قارچ خوراكي در دنيا افزايش قابل توجهي يافته است. توليد و عرضه اين محصول در كشورهاي صنعتي جهان بصورت صنعتي و با استفاده از مدرن ترين تكنيك‌هاي موجود انجام مي‌گيرد؛ قسمت عمده توليد صنعتي قارچ در اروپا و آمريكا بصورت مؤسسات ويژه و خاص انجام مي‌گيرد.

 

 

 

 

 

 

خصوصيات عمومي و گياه‌شناسي قارچ:

 

قارچهاي خوراكي در گروه قارچهاي عالي ( Champingnons Supevieuvs )و از گياهان پست ( Thallophyte ) و در زير قلمرو ريسه‌داران Basidipmycetes قرار دارند. اندامهاي رويشي قارچ كه در واقع همان ميسيلوم است بصورت رشته‌هاي سفيدرنگ درون بستر را مي‌پوشاند، اندام زايشي قارچ كه در بيرون بستر مي‌رويد شامل پايه و كلاهك است.

 

ساختمان دستگاه رويشي قارچ:

 

تكثير قارچ بوسيله جوانه‌هاي حاصل از ميسيليوم واسپورصورت مي‌گيردميسيليوم كه داراي رشته‌هاي نازك ميكروسكوپي يا هيف (Hyphes) مي‌باشند. اغلب با فراهم شدن شرايط مناسب جوانه‌هايي توليد مي‌نمايند كه قارچ جديد از آنها بوجود مي‌آيد. ميسيليومها داراي رنگ سفيدي است كه در خاك يا بستر ديگري فرومي‌روند، از جوانه زدن اسپور كه عضو كامل تكثير است رشته سازنده ميسيليوم اوليه بوجود مي‌آيد، ميسيليوم اوليه در اثر تكثير ابتدا ميسيليوم ثانويه و سپس كاريوفر را تشكيل مي‌دهد.

در قسمت زيرين كلاهك قارچ (كاريوفر) كه شعاعي است و داراي لاملمائي است و در بين آنها اسپر قارچ پديد مي‌آيد. اين اسپورها عامل انتشار قارچ هستند. البته در باغباني از اسپور جهت توليد قارچ استفاده نمي‌شود؛ چون قسمت آن با تفرق صفات همراه خواهد بود.

براي برطرف كردن اين عارضه از كشت ميسيليوم استفاده مي‌شود كه هم سريعتر و هم ساده‌تر است.

تغذيه قارچ خوراكي:

تغذيه قارچها تفاوت زيادي با تغذيه گياهان عالي دارند. چون اين موجودات بعلت فقدان كلروفيل قادر به استفاده از كربن هوا به روش فتوسنتز (photosynthese ) نيستند. و هميشه نسبت به اين عنصر هتروتروف ( Heterotrophe ) مي‌باشند. پس براي تغذيه قارچ به نور هم نيازي نخواهد بود و تنها منبع تغذيه آنها مواد عالي داراي هيدراتهاي كربن است قارچ مواد آلي را كه از تجزيه اندامهاي گياهي بدست مي‌آيد جذب كرده و آن را جهت ساختن اندامهاي خود بكار مي‌برد، براي اين منظور نبايد مواد بصورت محلول باشند، زيرا قارچ بوسيله دياستازهاي مخصوص مي‌تواند مواد آلي پيچيده را تجزيه و قابل حل سازد. مواد حاوي هيدراتهاي كربن بايد براحتي در اختيار قارچ قرار گيرد تا با جذب سريع رشدونمو سريع آن نيز امكان‌پذير گردد.

 

 

منابع تغذيه:

 

1. كود حيواني

2. ساير مواد آلي

1ـ كود حيواني: بسياري از پرورش‌دهندگان قارچ از پهن اسبي براي پرورش استفاده مي‌كنند و علت آن وجود تمام مواد مورد نياز قارچ در اجزاء تشكيل‌دهنده پهن مي‌باشند با توجه به اينكه اين موضوع بستگي به نحوه تغذيه اسب دارد و از ظاهر پهن نمي‌توان چگونگي وضع آن را تشخيص داد، پهن مورد استفاده بايد داراي يك سري صفاتي بشرح زير باشد:

پهن بايد باكلش زير دست و پاي اسب (تخته پهن) كاملاً مخلوط شده و با ادرار اسب همراه باشد، معمولاً پهن اسب كاري از اسب سواري به مراتب بهتر است چون اسب كار مقدار زيادتري ادرار همراه پهن توليد مي‌كند. همچنين پهن اسب مسن از نوع جوان آن بهتر است چون اسب‌هاي جوان تمام مواد ازته و فسفره موجود در غذا را به مصرف تأمين رشد خود مي‌رسانند. علاوه بر اين بهترين كاه براي تخته پهن كاه گندم است. زيرا ساير كاه‌ها مانند كاه جو، و جو دوسر در عمليات تخمير ذرات آنها زودتر از موقع شكسته شده و محيط چسبيده و لجني را بوجود مي‌آورد و در صورتي كه كاه گندم فاقد اين عيب است.

 

 

3

 

4

 

از آنجائي كه كيفيت كودحيواني با نوع تغذيه و منبع مورد تغذيه حيوان رابطه نزديكي دارد بنابراين بايد حتي‌المقدور كود حيواني را از اسطبل‌هاي تميز و شناخته شده تهيه كرد. نسبت كاه و كلش مورد استفاده در زير دست و پاي حيوان و مقدار كود بايد حدود

باشد.

تركيبات كاه و كلش براي تغذيه قارچ اهميت خيلي زيادتري دارد تا محتوي كود. پس نقش تغذيه دام حائز اهميت زيادي است، كود حيواني قبل از مصرف نبايد مدت زيادي نگهداري شده باشد؛ چون در مرحله تهيه بستر گرم نمي‌شود زيرا گرم شدن بستر به چهار دليل حائز اهميت است:

1. مواد غذايي موجود در كود آزاد شده و كاه و كلش موجود در كود پوك و قابل تجزيه خواهد شد.

2. مواد غذايي قابل جذب شده و همزمان تمام كود بافت مناسبي پيدا مي‌كند.

3. به وسيله حرارت دادن مي‌توان منبع تغذيه را حداقل تا آن درجه‌اي ضدعفوني كرد كه رشد قارچ در يك محيط عاري از عوامل بيماري‌زا امكان‌پذير شود.

4. مواد غذايي موجود در كود بايد تغيير ماهيت دهند كه براي رشد قارچ مضر نباشد.

 

 

روشهاي تخمير كود حيواني:

 

 

q تخمير كود به روشهاي قديمي: اين روش كه در مؤسسات كوچك و غيرمكانيزه رايج است در اين احتياج به فضاي تميز و كف بتوني مي‌باشد.

براي تهيه ابتدا بايد كود را خوب مخلوط كرد و تركيبات ناجور آن را جدا كرد و سپس آنرا به عرض 2 تا 3 متر و به ارتفاع 5/1 متر روي هم انباشته كرد زيرا توده كوچكتر از اين ابعاد به سختي گرم شده و تخمير در توده انجام مي‌شود. توده كود در اثر فعاليت ميكروارگانيزمهاي گرمادوست در مدت 4تا5 روز تا 70 درجه سانتي‌گراد گرم مي‌شود كه بعد از اين به تدريج حرارت آن كاهش مي‌يابد بايد توجه داشت كه در حين تخمير توده كود خشك نشود و در اين زمان لازم است كه توده كاملاً زير و رو گردد تا تمام قسمتهاي كود بصورت يكنواخت تخمير و آماده شود. عموماً دو تا سه بار توده كود بايد زير و رو گردد تا هوادهي به خوبي صورت گيرد از آغاز كار تا آماده شدن توده جهت مصرف 21 تا 28 روز طول مي‌كشد. در زمان رسيدن كود رنگ آن بطور يكنواخت و كامل قهوه‌اي سير است و كاه و كلشي كاملاً نرم و پوك مي‌شود بدون اينكه بافت و شكل قبلي خود را از دست داده باشد. در اين مرحله ديگر بوي آمونياك استشمام نمي‌شود و رطوبت توده در حدود 40 تا 50% است يا اگر كود با ناخن فشرده شود ناخن خيس مي‌شود و اگر دسته‌اي از آن با دو دست پيچيده شود براحتي از هم جدا مي‌شود. دو نوع كمپوست وجود دارد: كمپوست طبيعي كه از پهن اسب تهيه مي‎شود و كمپوست‎هاي مصنوعي كه بيشتر از مواد مختلفي مانند كاه و كلش، يك كربوهيدرات مانند سبوس گندم، كود مرغي و كودهاي شيميايي بدست مي‎آيند.

هدف اساسي از فرمول‎بندي كمپوست، ايجاد تعاون بين كربن و ازت موجود در كمپوست است. ميزان ازت موجود در كمپوست در مرحله شروع كمپوست‎سازي حدود 5/1 درصد وزن خشك مواد است و نسبت كربن به ازت 25:1 تا 30 است. كمپوست پس از مرحله آماده شدن بايد داراي 2 تا 3/2 درصد ازت بوده و نسبت كربن به ازت در كمپوست 17:1 باشد. در فرمول‎هاي ارائه شده براي تهيه كمپوست تنوع زيادي وجود دارد كه هر كدام با توجه به قيمت و نوع مواد اوليه موجود و مكمل‎هاي غذائي مورد لزوم در شرايط خاصي تنظيم شده‎اند.

 

بعضي از فرمول‎هاي كمپوست طبيعي و مصنوعي عبارتند از:

 

الف)كمپوست طبيعي:

فرمول 1):

پهن اسب 1000 كيلوگرم

سبوس گندم 350 كيلوگرم

اوره 3 كيلوگرم

سولفات كلسيم هيدراته 40-30 كيلوگرم

به جاي اوره مي‎توان از 100 تا 110 كيلوگرم كود مرغي استفاده كرد.

 

فرمول 2):

پهن اسب 1016 كيلوگرم

كود مرغي 6/101 كيلوگرم

ملاس 1/38 كيلوگرم

كنجاله پنبه دانه 24/15 كيلوگرم

سولفات كلسيم 15 كيلوگرم

كمپوست مصنوعي:

تنوع موجود در كمپوست‎هاي مصنوعي به مراتب بيشتر از كمپوست طبيعي است. دو فرمول رايج در ايران عبارتند از:

فرمول 1):

كاه و كلش گندم 300 كيلوگرم

سبوس گندم 5/22 كيلوگرم

اوره 5 كيلوگرم

نيترات كلسيم و آمونيوم 4 كيلوگرم

سولفات كلسيم هيدراته 18 كيلوگرم

فرمول 2):

كلش گندم 6000 كيلوگرم

كود مرغي 3500 كيلوگرم

اوره 100 كيلوگرم

ملاس 100 كيلوگرم

سولفات كلسيم هيدراته 400 كيلوگرم

مزاياي كمپوست مصنوعي:

كمپوست مصنوعي نه تنها از نظر كيفيت قابل مقايسه با كمپوست طبيعي است كه در بعضي موارد نيز محصول بيشتر و با كيفيت بالاتر از آن بدست مي‎آيد. اين افزايش محصول بيشتر در اثر هوادهي مطلوب است كه در بسترها صورت مي‎گيرد. اشكال اساسي در كمپوست طبيعي اختلاف در كيفيت آن است كه باعث تاثيرات نامطلوب روي محصول خواهد شد. چنانچه دز مراحل عمل‎آوي كمپوست طبيعي دقت لازم صورت نگيرد و يا به حد كافي پاستوريزه نشود كمپوست مطلوبي بدست نمي‎آيد و موجب افزايش حرارت درون بستر قارچ شده و بر روي ميسيليوم قارچ تاثيرات نامطلوبي بر جاي مي‎گذارد و فعاليت آفات و بيماريها نيز افزايش مي‎يابد.

كمپوست مصنوعي از نظر كيفيت و بافت تا حدود زيادي يكنواخت بوده و شرايط مطلوبي را براي توسعه ميسيليوم قارچ ايجاد مي‎كند زيرا در چنين بافتي تهويه به شكل مطلوب صورت مي‎گيرد. مدت لازم براي تهيه كمپوست مصنوعي به روش طولاني مدت حدود يك هفته بيشتر از زمان عمل‎آوري كمپوست طبيعي به همين روش است.

 

 

محققان به تجربه مشاهده كرده‎اند كه مخلوط مساوي از كود طبيعي و مصنوعي، داراي بافت فيزيكي بسيار مطلوب خواهد بود و در نتيجه شرايط مطلوب براي رشد قارچ و توليد بيشتر در واحد سطح فراهم مي‎شود.

[masi eng 47044]

روش پرورش قارچ دکمه ای :

 

کلیه قارچها در دومرحله رشد می کنند:

1) مرحله رویشی یا اسپان ران

2) مرحله زایشی یا مرحله بارگیری

در این قسمت در مورد قارچ دکمه ای صحبت خواهد شد :

 

مر حله اسپان ران:

1) طول دوره : این مرحله 20 روز طول می کشد.

2) دما : باید روی 25 درجه سانتیگراد تنظیم گردد.

3) رطوبت : در حدود 75 درصد فیکس گردد.

4) نور : کاملا تاریک

5) تعداد تعویض هوا : 1 تا 2 بار در روز

 

مرحله زایشی:

1) طول دوره : 40 روز

2) دما : 18 درجه سانتیگراد

3) رطوبت : 98 درصد

4) نور : کاملا تاریک

5) تعداد تعویض هوا : 3 تا 4 بار در ساعت

 

نکات مهم :

1) روز چهاردهم (که در حدود 70 درصد محیط سفید شده ) باید خاک پوششی داده شود.

2) از روز 14 تا روز 20 هر دوازده ساعت یک بار و در هر بار 1.5 لیتر آب به ازای هر 100 کیلوگرم کمپوست بصورت اسپری باید بر روی خاک ریخته شود.

3) از روز بیستم به بعد تا زمانی که اندام زایشی مشاهده نشده است هر زمانی که خشکی ظهور نمود نیز می توان آب پاشی نمود.

4) اندام زایشی در حدود روز 28 ظهور می نماید.

5) کلا 3 چین اقتصادی می توان برداشت نمود.

6) فاصله هر چین 7 تا 10 روز می باشد.

7) در ایران (وضعیت سنتی) تا 15 درصد وزن کمپوست، قارچ می توان کشت نمود.

8) زمان تهیه بذر و کمپوست باید طوری تنظیم شود که به محض آماده شدن مصرف شوند.

9) قطر هر کیسه 55 سانتیمتر تا ارتفاع 40 سانتیمتری از کیسه با کمپوست بذر زده شده پر می شود.

10) در زمانی که کلاهک به 4 تا 8 سانتیمتر رسید می توان آن را درو نمود.

11) نحوه دروی آن به این صورت می باشد: ابتدا با انگشتان شست،اشاره و انگشت بزرگ کلاهک قارچ را می گیریم کمی فشار به سمت کمپوست سپس با یک نیم دور به سمت بالا می کنیم.

12) ته قارچ را با یک وسیله تیز می بریم.

13) در انتها باقیمانده قارچ را از بستر خارج، سطح بستر را درست کرده و آن را آبیاری می کنیم.

14) قارچ درجه یک قارچی می گویند که کلاهک کاملا بسته باشد (دکمه ای ).

15) قارچ درجه دو قارچی می گویند که کلاهک آن باز شده اما لاملهای آن مشخص نباشد.

16) قارچ درجه سه قارچی می گویند که کلاهک آن کاملا باز شده باشد (چتری).

17) در یک کارگاه سعی می شود 80 درصد قارچها درجه یک باشد

[masi eng 47044]

آیا تجهیزات‌ ویژه‌ای‌ برای‌ رشد دادن‌ قارچ‌ لازم‌ است‌؟

اگر چه‌، فرآیند بذرپاشی‌ در هر اطاق‌ پاکیزه‌ای‌ با دمایی‌ کنترل‌ شده‌ و هوایی‌ تازه‌، قابل‌ انجام‌است‌، اما تکنیک‌های‌ استریل‌ برای‌ کشت‌ موفقیت‌آمیز بسیاری‌ از قارچ‌ها، مطلقاً ضروری‌ است‌.بیشتر روش‌ها شامل‌: یک‌ سکوی‌ آزمایشگاهی‌ پاکیزه‌، (ضد عفونی‌ شده‌ توسط‌ 35% لیسول‌،10% سفید کننده‌ یا 70% اتیل‌ الکل‌). دستان‌ شسته‌ شده‌ (شسته‌ شده‌ توسط‌ صابون‌ و ریختن‌الکل‌)؛ لباس‌های‌ تمیز؛ و هوای‌ پاکیزه‌ با این‌ که‌ *****های‌ HEPA کاملاً در محیط‌ کاری‌ شماضروری‌ نیستند، (ذرات‌ با اندازه‌ی‌ ـ 0.3 میکرون‌ با 99% بازده‌ از محیط‌ زدوده‌ می‌شوند و تنها 1ذره‌ از 10.000 ذره‌ در آن‌ اندازه‌، از ----- عبور می‌کند) بسیاری‌ از پرورش‌ دهندگان‌ قارچ‌، دست‌کم‌، یک‌ عدد از این‌ *****ها را مورد استفاده‌ قرار می‌دهند. توجه‌ کنید که‌ هوای‌ پاکیزه‌ بدون‌ *****،حاوی‌ 200.000 ذره‌ی‌ غبار در هر فوت‌ مکعب‌ است‌ و در مناطق‌ شهری‌ این‌ میزان‌، به‌ 10 برابرافزایش‌ می‌یابد.

اطاقک‌ رشد نیازمند شرایطی‌ ویژه‌ است‌. بعلاوه‌ وسایل‌ خنک‌ کننده‌( 65 تا 63 فارنهایت‌)رطوبت‌ می‌بایست‌ در حدود 95% (یا حتی‌ در برخی‌ شرایط‌؛ بیشتر) حفظ‌ شود و نیز وسایلی‌برای‌ به‌ حرکت‌ درآوردن‌ هوای‌ راکد حرکت‌ شدید هوا، حتی‌ در محیطی‌ با رطوبت‌ بالا، باعث‌خشک‌ شدن‌ سطح‌ زیر کشت‌ می‌شود و می‌تواند به‌ کلاهک‌های‌ حساس‌، آسیب‌ رساند. بوجودآوردن‌ محیطی‌ بسیار مرطوب‌ برای‌ پرورش‌ قارچ‌ نیز شاید عامل‌ محدودیت‌ پرورش‌ خانگی‌ این‌محصول‌ باشد. آکواریوم‌ها، چادرهای‌ پلاستیکی‌، یخدان‌ها و با منفذهای‌ سلوفوی‌ و...مخزن‌های‌ مفید رطوبتی‌ هستند که‌ برای‌ پرورش‌ قارچ‌ مورد استفاده‌ قرار می‌گیرند. یک‌ راه‌ برای‌مرطوب‌ کردن‌ یک‌ مخزن‌ این‌ است‌ که‌ جریانی‌ از هوا را (توسط‌ یک‌ پمپ‌ هوای‌ آکواریوم‌ ساخته‌شده‌ از سنگ‌ متخلخل‌) بر سطحی‌ از آب‌ نسبتاً گرم‌ و زائده‌ شود رطوبت‌ زاهای‌ گوناگونی‌ توسط‌پرورش‌ دهندگان‌ خانگی‌ قارچ‌ مورد استفاده‌ قرار می‌گیرد.

 

قارچ‌ (Agrocybe Aegerita) Black Poplar

 

 

این‌ قارچ‌ نسبتاً در شرایط‌ آسانی‌ رشد می‌کند اما محصول‌ آن‌ عموماً کم‌ است‌. از آنجا که‌کلاهک‌ها نسبت‌ به‌ خشکی‌ بسیار حساسند، لایه‌ای‌ از کود مرطوب‌ خزه‌ پوسته‌ی‌ خرد شده‌ی‌صدف‌ (به‌ نسبت‌ حجمی‌ به‌ ترتیب‌ 9 به‌ 1) بر روی‌ هر ردیف‌ ریخته‌ می‌شود: این‌ امر می‌تواندباعث‌ افزایش‌ محصول‌ شود.

 

قارچ‌ دکمه‌ای‌ معمولی‌

 

قارچ‌ سفید دکمه‌ای‌ و گونه‌های‌ متعدد آن‌، (Portobelini , Portobello, Crinmini) برلایه‌های‌ کود می‌رویند. ماشوره‌، به‌ تنهایی‌ یا به‌ همراه‌ کود فضله‌ی‌ اسب‌، مواد اولیه‌ی‌ کود موردنیاز است‌ و عوامل‌ ساختاری‌ و شیمیایی‌ لازم‌ را فراهم‌ می‌کند. ماشوره‌، با نیتروژن‌ غنی‌ شده‌ است‌نیتروژن‌ در حالت‌ مواد زائد گوناگون‌ کشاورزی‌ همچون‌ تخم‌ پنبه‌ و فضله‌ی‌ مرغ‌ به‌ کود اضافه‌می‌شود. در خلال‌ تولید کود، کیفیات‌ فیزیکی‌ ویژه‌ای‌ (تراوایی‌ هوا و آب‌ که‌ موجب‌ نگهداری‌فوائد آنان‌ می‌شود) و خصوصیات‌ شیمیایی‌ (در دسترس‌ بودن‌ مواد مغذی‌ برای‌ قارچ‌ و دست‌نیافتن‌ ارگانیسم‌های‌ رقیب‌ به‌ آن‌ مواد) به‌ عنوان‌ فاکتوری‌ ارگانیک‌ پدید می‌آیند و مصرف‌می‌شوند و در این‌ میان‌ حرارت‌ به‌ مدد تولید میکروارگانیسم‌ها تولید می‌شود دمای‌ مورد نیاز برای‌این‌ فرآیندها توسط‌ توده‌ای‌ از ماشوره‌ در اندازه‌ای‌ معین‌ تامین‌ می‌شود. اطاقک‌های‌ خاصی‌ دما،رطوبت‌ و هوای‌ تازه‌ی‌ کنترل‌ شده‌، همگی‌ برای‌ فراهم‌ آوردن‌ شرایط‌ صحیح‌ پاستوریزه‌ کردن‌لازم‌اند و نیز برای‌ شرایط‌ پایان‌ فرآیندهای‌ تولید کود مگر در حالتی‌ که‌ کود از پیش‌ مهیا باشد،روند پرورش‌ قارچ‌ دکمه‌ای‌ سفید بسیار تکنیکی‌ و عموماً در وادی‌ تخصص‌ پرورش‌ دهندگان‌تفریحی‌ یا خرده‌پاست‌.

 

قارچ‌ Enoki یا قارچ‌ سوزن‌ طلایی(‌ (Flammulina Velutipe

 

 

این‌ قارچ‌، بر روی‌ لایه‌ای‌ استاندارد خاک‌ اره‌ می‌روید و می‌توان‌ آن‌ را در محفظه‌های‌ متعددی‌،از آن‌ جمله‌: ظرف‌ در بسته‌ی‌ *****دار، پرورش‌ داد. از نقطه‌ نظر اقتصادی‌، قارچ‌ Enoki را معمولاًدر شیشه‌های‌ دهان‌ گشاد، بسیار شبیه‌ ظرف‌های‌ مربا، پرورش‌ می‌دهند. پس‌ از آنکه‌ کاشت‌ آنهاانجام‌ شد، قارچ‌ در تاریکی‌ و در محیطی‌ سرد، با روکشهایی‌ بر روی‌ شیشه‌ی‌ محتوی‌، برای‌افزایش‌ میزان‌ CO2، می‌روید. این‌ قارچ‌ تقریباً کلاهک‌ ندارد و حلقه‌ حلقه‌ است‌. قارچ‌ Enokiنسبتاً سریع‌ می‌روید.

 

قارچ‌ Maitake یا مرغ‌ درختانGrifola frondosa) ‌

 

 

Nameko از محبوبترین‌ قارچ‌ها در ژاپن‌ است‌. این‌ قارچ‌ بر لایه‌ای‌ خاک‌ اره‌ی‌ استاندارد، درظروف‌ در بسته‌ی‌ *****دار می‌روید. برای‌ رویش‌ بذر، محفظه‌ را باید از رطوبت‌ بسیار بالا با مِه‌اندک‌، محافظت‌ کرد.

 

قارچ‌ یال‌ شیر (Hericiam Erinaceas)

 

 

این‌ قارچ‌ خوراکی‌، که‌ مزه‌ای‌ همچون‌ گوشت‌ خرچنگ‌ دارد، بر لایه‌ی‌ خاک‌ اره‌ی‌ استانداردمی‌روید. برخلاف‌ بسیاری‌ از قارچ‌ها، این‌ قارچ‌ دارای‌ پره‌های‌ حاوی‌ هاگ‌ نیست‌؛ در عوض‌،هاگ‌های‌ آن‌ توسط‌ دندانه‌هایی‌ که‌ همچون‌ تندیل‌های‌ ظریفی‌ از زیر آن‌ آویزان‌ هستند، تولیدمی‌شود.

 

قارچ‌ صدف‌ صورتی‌ (انواع‌ Pleurotus)

 

 

قارچ‌ صدف‌ صورتی‌، راحت‌ترین‌ قارچ‌ خوردنی‌ برای‌ پرورش‌ دادن‌ است‌. انواع‌ گوناگون‌ قارچ‌صدفی‌ را می‌توان‌ برمنابع‌ گوناگون‌ سلولز (که‌ شامل‌ ترکیبات‌ قهوه‌ باشد) روزنامه‌ و پوسته‌ی‌ غلات‌پرورش‌ داد. خاک‌ اره‌ی‌ استاندارد نیز، سطح‌ کشت‌ مناسبی‌ برای‌ رویانیدن‌ این‌ قارچ‌ است‌. شایدبهترین‌ خاک‌ مورد استفاده‌ برای‌ کشت‌ این‌ قارچ‌، برای‌ پرورش‌ دهندگان‌ آماتور، پوسته‌ی‌ خردشده‌ی‌ گندم‌ باشد، که‌ با قرار دادن‌ به‌ مدت‌ یک‌ ساعت‌ در زیر آب‌ با دمای‌ 165F درجه‌(فارنهایت‌) پاستوریزه‌ شده‌ است‌. ظرف‌های‌ در بسته‌ی‌ پلاستیکی‌ که‌ با خاک‌ اره‌ پر شده‌اند و باگرده‌ و بذر آغشته‌ شده‌اند نیز معمولاً مورد استفاده‌ قرار می‌گیرند. در مزارع‌ بزرگ‌ و وسیع‌، ظروف‌پلاستیکی‌ بذر طویلی‌ از سقف‌ آویزان‌ هستند. سوراخهایی‌، به‌ منظور مبادله‌ی‌ هوا و نیز رشدقارچ‌ها از میان‌ آنها، روز ظروف‌ تعبیه‌ شده‌ است‌.

بذرافشانی‌ را می‌توان‌ بدون‌ *****های‌ مخصوص‌ انجام‌ داد چرا که‌ قارچ‌های‌ گونه‌ی‌Pleurotus بسیار سریع‌ رشد می‌کنند و بیشتر ارگانیسم‌های‌ موجود در خاک‌ اره‌ را در این‌ رقابت‌،از میان‌ می‌برند.

 

قارچ‌ Reishi یا قارچ‌ جاودانگی‌(Ganoderma lucidum)

 

 

این‌ قارچ‌ سفت‌تر از آن‌ است‌ که‌ بتوان‌ آن‌ را تناول‌ کرد اما به‌ دلیل‌ شهرتش‌ در دارا بودن‌ فوائددارویی‌، در چای‌ از آن‌ استفاده‌ می‌شود. این‌ قارچ‌ بر رویه‌ی‌ خاک‌ اره‌ رشد می‌کند و در مخازن‌گوناگونی‌ نیز قابل‌ پرورش‌ است‌؛ از جمله‌ محفظه‌ی‌ سرپوشیده‌ی‌ ----- دار.

 

قارچ‌ ShittaRe یا قارچ‌ بلوط‌ سیاه( (Lentinula edodes

 

 

قارچ‌ Shittake نسبتاً در شرایط‌ آسانی‌ می‌روید و یکی‌ از محبوبترین‌ قارچ‌ها در ایالات‌متحده‌ی‌ امریکا است‌. امروزه‌، پرورش‌ دهندگان‌ قارچ‌ در ایالات‌ متحده‌، سالانه‌ بیش‌ از 5 میلیون‌پوند از این‌ قارچ‌ را تولید می‌کنند. به‌ مانند بسیاری‌ دیگر از قارچ‌های‌ مرغوب‌، Shittake درمخازن‌ سربسته‌ی‌ پلاستیکی‌ بر روی‌ لایه‌های‌ خاک‌ اره‌ می‌روید (در محیط‌هایی‌ مرطوب‌ ترز ازایالت‌ کالیفرنیا، این‌ قارچ‌ در محیط‌های‌ طبیعی‌ نیز می‌روید.) نژادهای‌ گوناگون‌ این‌ قارچ‌،زمان‌های‌ متفاوتی‌ ریا در امر جوانه‌ زدن‌ به‌ خود اختصاص‌ می‌دهند. برخی‌ این‌ مدت‌ حدود 45روز است‌ در حالیکه‌ بعضی‌ دیگر برای‌ تکمیل‌ عمل‌ به‌ 100 روز احتیاج‌ دارند. پس‌ از این‌ مدت‌ظرف‌ پلاستیکی‌ برداشته‌ می‌شود و قالب‌ها به‌ اطاقک‌ رشد منتقل‌ می‌شوند؛ (با دمایی‌ در حدود63F فارنهایت‌ و رطوبتی‌ در حدود 75 - 90%) پس‌ از برداشت‌ محصول‌، قالب‌ها، را می‌توان‌برای‌ عمل‌ رشد دیگری‌ آماده‌ کرد. برای‌ این‌ منظور قالب‌ها را آنقدر در آب‌ خیس‌ می‌دهند تا اینکه‌آن‌ قالب‌ به‌ وزن‌ اولیه‌ی‌ خود باز گردد.

[masi eng 47044]

روش تهیه کمپوست قارچ دکمه ای

کمپوست سازی در دو فاز انجام می گیرد فاز I معروف به فاز تخمیر و فاز Ii معروف به فاز پاستوریزاسیون می باشد.

 

 

فاز I :

برای تهیه کمپوست فرمولهای متفاوتی وجود دارد که با توجه به مواد موجود در هر محیط تعیین می شود اما از فرمول زیر می توان در هر محدوده با کمی تغییرات استفاده کرد:

 

1) کلش گندم 6000 کیلوگرم (محیط اصلی )

 

2) کود مرغی 3500 کیلوگرم ( مکملها )

 

3) ملاس 100 کیلوگرم ( مواد غذایی کنستانتره )

 

4) اوره 100 کیلوگرم ( مواد شیمیایی )

 

5) گچ هیدراته 400 کیلوگرم (مواد معدنی )

 

 

 

خیساندن:

 

ابتدا کلش گندم را باید کاملا با آب خیس نمود برای این کار بسته های کلش را از هم باز می کنند و بر روی یک بستری که بتون که دارای زه کش می باشد می ریزند با شلنگ روی آن اب می پاشند و آب خارج شده از زه کش را دوباره روی آن پمپ می کنند (آب کثیف) در ابتدا کلش به سختی آب جذب می کند به ازای هر تن کلش حدود 5000 لیتر آب لازم داریم.

 

 

 

مخلوط کردن:

 

تمام مواد به جزء گچ را کاملا باهم مخلوط می کنیم و آن را بر روی روی یک بستری که بتون که دارای زه کش می باشد به صورت زیر به اصطلاح قالب می زنیم ( طول بستگی به مقدار کمپوست دارد) :

 

در تابستان، بهار و پاییز : ارتفاع: 1.2 متر عرض: 1.2 متر

 

در زمستان: ارتفاع:1.5 متر، عرض: 1.5 متر

 

 

به ترتیب زیر این مرحله به اتمام می رسد:

 

1) روز اول : مخلوط و انباشت کردن

 

2) روز چهارم : اولین برگرداندن

 

3) روز هشتم : دومین برگرداندن

 

4) روز دوازدهم : سومین برگرداندن

 

5) روز شانزدهم : چهارمین برگرداندن

 

6) روز بیستم : شروع فاز Ii

 

در برگردان سوم و چهارم گچ را نیز اضافه می کنیم

 

 

فاز Ii

در این مرحله کمپوست اماده شده در فاز I وارد تونلی که تمام شرایط تحت کنترل است به منظور پاستوریزاسیون (کشتن کلیه میکروارگانیسمهای بیماریزا ) و کاندیشن یا همان شیرین کردن ( حذف آمونیاک و تبدیل آن به نیترات ) می شود.

 

در این مرحله در ابتدا دما را به 60 درجه سانتیگراد به مدت 8 ساعت می رسانند سپس دما را تا 52 درجه سانتیگراد پایین می آورند و برای شیرین کردن به مدت 7 روز دیگر در این دما می ماند. پس از رسیدن به دمای محیط آن را بذر زنی می کنند.

 

 

 

نکات:

 

1) کمپوست آماده شده باید بوی علف تازه چیده شده بدهد و هرگز اثری از آمونیاک در آن نباشد.

 

2) هر کلش باید ترد باشد و هرگز سفت نباشد.

 

3) رطوبت کمپوست را باید با دست اندازه گرفت برای این کار کمی کمپوست را در مشت می فشاریم اگر یکی دو قطره آب از آن چکید رطوبت آن مناسب است و اگر شرشر ریخت رطوبت زیاد است وباید رطوبت آن را تبخیر کرد و اگر اصلا نریخت باید به آن رطوبت اضافه نمود.

 

4) کمپوست نباید دست را کثیف کند.

[masi eng 47044]

تهیه بذر یا اسپان قارچ تکمه ای ( تخصصی )

تولید اسپان قارچ خوراکی در حوزه کشت بافت آینده روشنی در علم باغبانی دارد. کشت قارچ تکمه ای Agavicus bisporus به سختی در حوزه علم باغبانی می گنجد. چون تولید اسپان آن بیشتر در دست متخصصین بیماری شناسی گیاهی است و کشت قارچ خوراکی به وسایل صنعتی نیاز دارد مثل چیلر و کولر و شوفاژ و...

 

 

مشخصات اسپور و کلونی قارچ خوراکی:

بازیدها همیشه دارای دو اسپور هستند. توده اسپور به رنگ زرد مایل به قهوه ای تا قهوه ای روشن است. اسپورها دارای ابعاد 4.5 تا 7.5 میکرومتر هستند. کلنی در روی محیط غذای جامد به صورت شعاعی توسعه یافته و میسلیوم ضمن رشد انتهایی انشعابات متعددی نیز تولید می کند.

برای تهیه اسپور پایه را قطع کرده و آنرا از سمت تیغه ها روی کاغذ می گذاریم. اسپور در آب مقطر جوانه می رند اما برای رشد نیاز به مواد غذایی دارد. تیمار با الکل اتیلیک و کلروفرم جوانه زنی را افزایش می دهد.

بهترین درجه حرارت 25-22 و بهترین PH بین 7 – 6 است. غلظت بالاتر از 2 درصد حجمی مانع جوانه زنی می شود .

پس از جوانه زنی هیف به سرعت رشد کرده دارای دیواره عرضی می شود.

کشت خالص قارچ معمولا به دو طریق انجام می گیرد:

1)کشت دادن بازیدیوسپورها

2)کشت بافت اندام بارده

در کشت بازیدیوسپورها ابتدا اسپورها با کلروفرم ضدعفونی می شود سپس در محیط کشت عصاره مالت جوانه می زند. میسلیومهای حاصله به لوله های آزمایش حاوی آگار منتقل و در انکوباتور نگهداری می شود. کشتهای خالص که از کشت اسپورها بدست می آیند به علت خصوصیات ژنتیکی مختلف تنوع زیادی از خود نشان می دهند.

برای تهیه کشت خالص از بافت ابتدا اندام بارده مناسبی را انتخاب و ضدعفونی کرده سپس یک قطعه از بافت درونی ساقه یا کلاهک را جدا کرده و به محیط کشت انتقال می دهیم. وجود گازکربنیک باعث توقف رشد میسلیومها می شود و باید به هوای تازه و دمای 18-15 دسترسی داشته باشد.

ازت، کلسیم، منیزیم، پتاسیم و فسفر همچنین بیوتین برای رشد میسلیومها لازم است.

برای انتخاب سویه باید از سازگارترین، پرمحصول ترین و با کیفیت ترین اندام نمونه گرفت.

برای تهیه اسپان رایج از بذور غلات استفاده می شود. میسلیومی که روی دانه غلات قرار گیرد راحت تر روی بستر پخش می شود. برای اینکار 10 کیلوگرم گندم را به مدت 15 دقیقه در 15 لیتر آب می جوشانند و 15 دقیقه ئیگر گذاشته تا دانه گندم کاملا نرم شود.سپس گندمها را در یک الک می ریزند تا آب اضافی آن خارج شود و روی یک پارچه پهن می کنند تا خنک شود. به دانه های سرد 120 گرم کربنات کلسیم هیدراته و 30 گرم کربنات کلسیم می دهند. سپس 250 تا 300 گرم از این گندمها را در کیسه های پروپلین یا شیشه های نیم لیتری می ریزند و پس از گذاشتن درب پوش شنبه ای در اتوکلاو ° 121 بمدت 2 ساعت استریل می کنند. پس از استریل PH باید 6.7 – 6.5 باشد. سپس شیشه ها یا پلاستیکها را با کشت خالص قارچ مایه کوبی کرده و در محیط تاریک و درجه حرارت 24-22 نگهداری می کنند. پس از دو هفته میسلیوم قارچ سطح دانه ها را پوشانده و بذر آماده می شود.