فرایند تولید روغن دانه انگور

[Mahdi Eng 22940]

در حال حاضر، حدود ٩٠ درصد روغن مصرفي كشور از خارج از كشور تأمين مي شود. به همين دليل ، توجه به ضايعات و هسته هاي ميوه هاي فر آوري شده اي مثل مركبات،انگور، سبوس برنج و ذرت و در مجموع هر حركت جديدي در جهت يافتن منابع غذايي جديد مي تواند در كاهش وابستگي شديد كشور موثر باشد.

روغن دانه انگور سال هاست كه در كشورهاي پيشرفته به خاطر طعم خوش وداشتن درجه حرارت بالا در پخت وپز به روغن هاي ديگر ترجيح داده شده و مصرف مي شود. دانه انگور پس از آنكه آب انگور را براي تهيه كردن سركه ميگيرند، گرفته مي شودروغن دانه انگور، جايگزيني مناسب براي روغن هاي ديگراست؛ زيرا طعم طبيعي غذا را نگه مي دارد. درجه حرارت پخت و پز مناسب با روغن دانه انگور ١٨٠ درجه سانتي گراد است و در صورت رسيدن به ٢٥٠ درجه،روغن دود مي كند كه اين درجه حرارت بسيار بالاتر از درجه اي است كه

روغنهاي ديگر در آن به دود كردن مي افتند.

 

در نتيجه مي توان اين روغن را بدون آنكه بسوزد يا دود كند براي سرخ كردن، كباب كردن و پختن غذا به كار برد. پس از پختن يا سرخ كردن غذا با روغن دانه انگور مي توان با باقيمانده همان روغن غذاي ديگري تهيه كرد، بدون اينكه روغن طعم ماندگي پيدا كرده باشد. بررسي هاي انجام شده در مورد اين روغن نشان مي دهد كه هضم روغن دانه انگور برخلاف بقيه روغنها سنگين نيست و طعم اصلي غذا را تغيير نمي دهد و از خود چربي برجاي نمي گذارد. روغن دانه انگور با دارا بودن بدون آنكه در يخچال نگهداري شود تازه مي ماند. E مقدار فراواني از ويتامين همچنين غذاي تهيه شده با روغن دانه انگور را چنانچه در يخچال نگهداري كنيم، روغن آن مثل روغن هاي ديگر سفت نمي شود. روغن دانه انگور صد در صد طبيعي است و هيچ ماده شيميايي به آن افزوده نشده است.

 

 

تاريخچه پيدايش محصول

 

در طول جنگ جهاني اول بعلت کمبود روغن خوراکي در آلمان و اتريش و مجارستان به روغن هسته انگور توجه شد تا بتواند جوابگوي کمبود باشد. از لحاظ تاريخي ابتدائي ترين کارها در سال ١٥٦٠ ميلادي بر روي روغن هسته انگور انجام شده و اولين گزارش ايجاد کارخانه توليد روغن هسته انگور به سال ١٧٨٠ ميلادي بر مي گردد. در اين صنعت بيشترين قدمت متعلق به ايتاليا بوده و آن هم بخاطر وجود تاکستانهاي زياد انگور و بالاتربودن حجم توليد مشروب و آب انگور در اين کشور گزارش شده است. در فرانسه نيز اين۱۹۱۸ ميلادي بنيان گذاشته شد و در سال ١٩٤٠ - صنعت در حدود سالهاي ١٩١٩ميلادي (در زمان کمبود مواد غذايي در فرانسه) توجه زيادي به اين روغن معطوف گرديد. شناخت محصول بدست مي آيد روغن هسته انگور Vitis vinifera اين روغن از دانه هاي انگور واريته يک روغن خوشمزه و ايده آل براي آماده کردن غذاهاي سرد وگرم است و سالهاست که در آشپزخانه هاي اروپا به خاطر طعم خوش و فوايد بهداشتي آن به روغنهاي ديگر ترجيح داده مي شود. روغن هسته انگور از هسته هاي انگورهايي است که پس از آبگيري براي آب انگور و سرکه مصرف مي شوند و در يک روند سالم جهت استحصال روغن مورد استفاده قرار مي گيرد.روغن هسته انگور صد درصد طبيعي است و هيچ ماده شيميايي به آن اضافه نمي شود اين روغن بر خلاف روغنهاي ديگر دود نميکند و نميسوزد. نه تنها بر طعم اصلي غذا تأثير نمي گذارد بلکه اندکي طعم کره اي به آن مي دهد و به همين دليل و آنچه در زير به آن اشاره خواهد شد مورد تحسين همگان قرار گرفته است. نقش بسيار مؤثري در جلوگيري از امراض E اين روغن منبع سرشاري از ويتامين قلبي دارد و مانع لخته شدن خون در رگها مي شود.مصرف يک قاشق غذا خوري از روغن را تأمين مي کند. روغن هسته انگور داراي E دانه انگور، تقريباً نياز روزانه بدن به ويتامين بالاترين مقدار اسيد لينولئيک يعني ٦٨ تا ٧٦ در صد است. اين اسيد از اسيدهاي چرب بسيار ضروري براي زندگي انسان محسوب مي شود که بدن قادر به توليد آن نيست. اين که نوعي از آنتي اکسيدانهاي بسيار خوب است، pronathrocynidins روغن داراي بافتها و نسوج بدن را از جراحت و آسيبها محافظت مي کند و دانه هاي انگور و عصاره آن منبع اصلي اين مواد هستند. جالب است بدانيم که روغن هسته انگور بطور طبيعي فاقد کلسترول است. ميزان کلسترول مضر HDL اين روغن درحالي که خاصيت افزايش کلسترول مفيدو تري گليسيريد ( نمکهاي آلي حاصل از ترکيب گليسيرين و LDL يا اسيدهاي چرب) را کاهش مي دهد و به همين دليل راهي مناسب براي پايين آوردن چربيهاي اشباع شده است و در نتيجه سبب کاهش خطرات ناشي از بيماريهاي قلب و عروق خصوصاً تصلب شرائين مي شود. اين روغن به خاطر خاصيت نرم کنندگي، در صنايع آرايشي و بهداشتي مصارف فراواني دارد.از اين روغن براي حالت دهنده مو استفاده مي شود که حاصل آن موهاي پرپشت و براق و با قدرت رشد خوب و به لطافت تارهاي ابريشم خواهد بود. براي تهيه ماده اوليه اين روغن کشت مخصوصي صورت نمي گيرد و از سوي ديگر بااستفاده از هسته انگور مانع از آلودگي محيط زيست مي شود.

از اين روغن در سالادها و انواع غذاها ، براي تهيه شيريني ، گريل و سرخ کردن استفاده مي شود. درجه حرارت مناسب براي روغن دانه انگور از ساير روغنها مثل روغن زيتون، کنجد و کانولا بيشتر است. چنانچه غذاي تهيه شده با روغن هسته انگور را در يخچال نگهداري کنيم روغن آن سفت و سخت نمي شود. مصرف اين روغن بسيار اقتصادي تر از ساير روغنهاست، چرا که فقط نصف تا ثلث روغن هسته انگور در مقايسه با روغنهاي ديگر براي پخت و پز مورد نياز است. اين روغن گياهي جايگزين مناسبي است براي ساير روغنها که در تهيه سالاد و انواع پخت و پز و حتي تهيه شيريني استفاده مي شوند .

 

مصارف و کاربردهاي روغن هسته انگور

۱- مصرف خوراکي: روغن دانه انگور براي پختن و سرخ كردن و تهيه سس سالاد ايده آل است.

٢- صنعت رنگ: بعنوان نيمه خشک شونده يا خشک شونده در صنايع رنگ مورد استفاده قرار مي گيرد و مي توان از آن در صنايع لاک والکل سازي استفاده کرد.

٣- صنعت لاستيک سازي: بعنوان جايگزين اسيد استئاريک در صنايع لاستيک سازي استفاده مي شود.

٤- صنعت کاغذ سازي: بعنوان روغن مورد مصرف در صنايع کاغذ سازي استفاده ميشود.

٥- صنعت نساجي: روغن هسته انگور پس از سولفونه شدن در بخش رنگرزي استفاده مي شود.

٦- صنعت داروسازي: براي تهيه محلول هاي هيپودرميک بجاي روغن زيتون در صنايع داروسازي استفاده مي شود.

٧- صنعت داروسازي: در مرحله صمغ زدائي از روغن در صنايع داروسازي استفاده مي شود.

٨- صنعت هواپيمايي: براي روغن کاري موتور هواپيما بجاي روغن کرچک و در روان سازي استفاده مي شود.

٩- مواد آرايشي: در تهيه مواد آرايشي و مواد تقويت کننده مو استفاده مي شود.

 

اهميت كالا در دنياي امروز:

در حال حاضر، حدود ٩٠ درصد روغن مصرفي كشور از خارج از كشور تأمين مي شود. به همين دليل ، توجه به ضايعات و هسته هاي ميوه هاي فر آوري شده اي مثل مركبات،انگور، سبوس برنج و ذرت و در مجموع هر حركت جديدي در جهت يافتن منابع غذايي جديد مي تواند در كاهش وابستگي شديد كشور موثر باشد. روغن دانه انگور سال هاست كه در كشورهاي پيشرفته به خاطر طعم خوش وداشتن درجه حرارت بالا در پخت وپز به روغن هاي ديگر ترجيح داده شده و مصرف مي شود. دانه انگور پس از آنكه آب انگور را براي تهيه كردن سركه ميگيرند، گرفته مي شودروغن دانه انگور، جايگزيني مناسب براي روغن هاي ديگراست؛ زيرا طعم طبيعي غذا را نگه مي دارد. درجه حرارت پخت و پز مناسب با روغن دانه انگور ١٨٠ درجه سانتي گراد است و در صورت رسيدن به ٢٥٠ درجه،روغن دود مي كند كه اين درجه حرارت بسيار بالاتر از درجه اي است كه روغنهاي ديگر در آن به دود كردن مي افتند. در نتيجه مي توان اين روغن را بدون آنكه بسوزد يا دود كند براي سرخ كردن، كباب كردن و پختن غذا به كار برد. پس از پختن يا سرخ كردن غذا با روغن دانه انگور مي توان با باقيمانده همان روغن غذاي ديگري تهيه كرد، بدون اينكه روغن طعم ماندگي پيدا كرده باشد. بررسي هاي انجام شده در مورد اين روغن نشان مي دهد كه هضم روغن دانه انگور برخلاف بقيه روغنها سنگين نيست و طعم اصلي غذا را تغيير نمي دهد و از خود چربي برجاي نمي گذارد. روغن دانه انگور با دارا بودن بدون آنكه در يخچال نگهداري شود تازه مي ماند. E مقدار فراواني از ويتامين همچنين غذاي تهيه شده با روغن دانه انگور را چنانچه در يخچال نگهداري كنيم، روغن آن مثل روغن هاي ديگر سفت نمي شود. روغن دانه انگور صد در صد طبيعي است و هيچ ماده شيميايي به آن افزوده نشده است.

 

کشورهاي عمده توليد کننده و مصرف کننده روغن هسته انگور

کشورهاي عمده توليد کننده روغن هسته انگور عبارتند از:

فرانسه، استراليا، شيلي،آمريکا، اسپانيا، ايتاليا و آرژانتين كشورهاي فوق به دليل داشتن كارخانجات توليد شراب جزء توليدكنندگان توليد روغن هسته انگور محسوب مي شوند و در زمينه سابقه طولاني دارند. اين محصول در سراسر جهان مصرف مي شود ولي در كشورهاي اروپايي و آمريكايي بيشتر مصرف مي گردد.

 

فرايند روغن کشي و تصفيه روغن :

١- مواد اوليه جهت روغن کشي انگور:

در آثاری كه از قرون گذشته به جای مانده و به دست ما رسيده است معلوم مىشود طرفداران كتب بقراط كه چند صد سال پيش از ظهور مسيح زندگانى مىكردند از انگور برای معالجه امراضاستفاده می نمودند. انگور ميوهاي است حاوي ويتامينهاي آ، ب و ث كه مقاديري منيزيم، كلسيم، آهن، فسفر، پتاسيم و ميلي گرم منگنز، / ٦١ كالري، ٦٦ / آلبومين نيز دارد.اين ميوه همچنين براي درمان يبوست، عوارض رماتيسم، كم خوني و حتي پيشگيري ازابتلا به سرطان سودمند است.

مطالعات اخير نشان ميدهد كه اين ميوه در پيشگيري از سرطانهايي چون سرطان پروستات،سرطان ريه، سرطان كبد و سرطان سينه مؤثر است. اين ميوه همچنين صاف كننده و خونساز است. انگور قند خون را تنظيم ميكند و به گفته كارشناسان تغذيه انگور قرمز براي تصفيه خون و خونسازي از انگور سبز مؤثرتر است. لذابراي افرادي كه قند خون آنها پايين است، مصرف اين ميوه مفيد است.

علت ضد سرطان بودن اين ميوه خاصيت ضد عفوني كنندگي آن است. براي افرادي كه دردوره نقاهت يك بيماري هستند و يا ضعف عمومي بدن دارند و در نتيجه قدرت دفاعي بدن آنها كاهشيافته، مصرف انگور، آب هويج، سيب و هلو توصيه ميشود.همچنين لازم به ذكر است كه همانطور كه در بالا گفته شد انگور حاوي مقادير زيادي پتاسيم است كه ميتواند ضعف بدن را جبران كرده و به كنترل فشار خون كمك كند.اين ميوه براي سلامت قلب، ريه و كليه ها مفيد است و به علت داشتن املاح وموادمعدني ملين و مدر است. مصرف اين ميوه براي افراد مبتلا به نقرس (اوره بالا درخون) توصيه ميشود.همچنين يبوست كه بي اشتهايي، نفخ، سردرد و تشنگي مفرط و بوي بد دهان را در پي دارد، با خوردن آب انگور تازه قابل معالجه است.كشمش نيز خاصيت تقويت كنندگي دارد و دم كرده آن براي نرم كردن سينه و تسكين درد گلو مفيد است. براي افرادي كه چربي خون بالا دارند نيزمصرف غوره توصيه ميشود. غوره همچنين خاصيت ضد عفوني كننده دارد و مصرف آن به همراه سالاد براي لاغر شدن مفيد است.در عين حال مصرف غوره به تنهايي براي معده مضر است.

انگور از نظر ارزش غذايي و خواص بهداشتي ، داراي سودمنديهاي بسياري است. ازمهمترين مواد قندي موجود در حبههاي انگور تازه ، ساکارز ، گلوکز و دکستروز ميباشد.از اسيدهاي آلي اسيد فرميک ، اسيد ماليک ، اسيد سيتريک و اسيد تارتاريک را ميتوان نام برد. نمکهاي کاني مانند آهک ، منيزيم ، آهن ، منگنز ، سيليس وجود دارد.

مقدارانرژي موجود در هر ١٠٠ گرم انگور تازه ٦٧ کيلوکالري است. مهمترين مراکز کشت انگور در ايران استان مرکزي، فارس، خراسان و آذربايجان غربي ميباشند. تفاله انگور: تفاله انگور يك پسماند ليگنوسلولزي و باقيماندة فرآيند آب گيري از ميوه انگور است. در تفاله انگورشصت و دو درصد پتاسيم ، منگنز، كلسيم ، منيزيم ، سديم ، اكسيد آهن و منيزى ، كلر، سيليس۲ درصد، آسيد فوسفريك ، يد، آرسنيك ١٧ درصد وجود دارد. تفاله انگور حدود بيست درصد /١٨٢وزن مرطوب ميوه اوليه را تشكيل ميدهد. به طور معمول اين پسماند در زمين مدفون ميشود. اما ا ین روش علاوه بر هزينه بر بودن باعث مشكلات زيست محيطي نيز مي شود. از طرفي به دليل ميزان پروتئين و هضم پذيري پايين، كاربرد مستقيم تفاله به عنوان خوراك دام چندان مناسب نيست. بنابراين در سالهاي اخير توجه محققين به بازيافت محصولات مفيد از تفاله انگور و بهبود كيفيت آن براي خوراك دام جلب شده است. ميزان توليد انگور در كشور در سال ٢١٥٠ ،١٣٧٦ هزار تن بوده است و مقدار قابل توجهي از آن جهت توليد آب انگور در كارخانجات صنايع تبديلي مورد استفاده قرار گرفته است.

تركيب شيميايي تفاله انگور به طور قابل توجهي نسبت به نوع انگور و نوع فرآيند آبگيري (پرس داغ يا سرد) متغير است. اما به طور كلي تفالة انگور حاوي مقادير نسبتا زيادي قند (عمدتاً، گلوكز، فروكتوز و ساكارز)، تارتارات، آنتوسيانين و فيبر خام است كه مي توان آنها را بازيابي و مورد استفاده قرار داد. از تفاله انگور مي توان با تخمير حالت جامد يا غوطه ور اتانول توليد كرد. تفاله انگور از نظر ميزان تاتارات خيلي غني است. پس از تخمير الكلي تفاله، تارتارات موجود در پسماند را مي توان با آب داغ استخراج كرد. تفالة انگور منبع خوبي از آنتوسيانين ها است.آنتوسيانين ها رنگدانه هاي طبيعي موجود در ميوه ها و سبزيجات هستند. اين رنگ قرمز از خود نشان داده و مي توانند در بعضي مواد غذايي با - بين ٣ pH رنگدانه ها در محدودة اسيديتة بالا مورد استفاده قرار گيرند

. فيبر خام موجود در تفالة انگور را به دو صورت مي توان مورداستفاده قرار داد. صورت اول هضم بي هوازي آن براي توليد متان است و صورت غني سازي آن از نظرميزان پروتئين و استفاده از آن به عنوان خوراك دام است.. تركيب اسيدهاي چرب استخراج شده از آن شامل اسيد ميريستيك،پالمتيك، استئاريك، اولئيك و لينولئيك است بالاترين مقدار آن اسيد لينولئيك است. ميزان كل۸۶رصد مي باشد. - ١٢ و ٨٧ - اسيدهاي چرب اشباع شده و غير اشباعي هسته انگور به ترتيب ١٣هسته انگور هاي قرمز حاوي روغن بيشتري نسبت به انگورهاي سفيد مي باشند. بر طبق گزارشات داده هسته هاي انگور مربوط به نواحي آب و هوائي گرم حدودا حاوي ٣٠ درصد روغن و انواع مربوط به آب هواي سرد حاوي ١٠ درصد روغن بوده اند. فرايند روغن کشي و تصفيه روغن : ١- دانه هاي روغني از هنگام برداشت تا بدست آمدن محصول نهايي (روغن) مراحل ختلفي را پشت سر مي گذارند. مراحل اوليه شامل جداسازي دانه از اضافات، اک کردن دانه و آماده سازي دانه براي روغن کشي است که پس از اين مراحل، روغن شي از دانه انجام مي شود. پس از طي اين مراحل بر روي روغن خام بدست آمده راحل مختلف تصفيه انجام مي شود. در بخش تصفيه مواد مختلفي از روغن حذف مي گردد و در اين مرحله بعضي از مواد مفيد نيز به مقدار کم خارج مي گردند اين مراحل شامل خنثي سازي، بوزدائي، رنگ زدائي، هيدروژناسيون و فرايندهاي تکميلي است.

 

٢- جداسازي هسته انگور از ضايعات کارخانه آب انگور گيري :

هسته انگور از ضايعات کارخانجات آب انگور بدست مي آيد و به لحاظ چسبندگي که ين تفاله و دانه وجود دارد، جداسازي مشکل است و روشهاي مختلفي پيشنهاد مي شود:

 

١. روش مورد استفاده در مقياس آزمايشگاهي: از بستر سيال براي جداسازي استفاده مي شود. با اسيد کلريدريک رقيق تفاله شويي انجام مي شود تا چسبندگي شديد هسته و تفاله کاهش يابد. مخلوط شسته مي شود و سپس در بستر سيال قرار مي گيرد تا هسته ها جدا شوند. در صورتي که غلظت اسيد زياد باشد به علت تخريب و تجزيه مواد آلي مخلوط تفاله وهسته به شکل خميري در مي آيد.

 

٢. استفاده از تفاله مرطوب: تفاله مرطوب از يک خلال کن معمولي عبور مي کند سپس از دستگاه رنده سيب عبور داده مي شود تا تفاله به اجزاء ريزتر تقسيم شده و هسته بيشتري آزاد مي شود. بعد از طي اين مراحل تفاله وارد سيني لرزان مجهز به دمنده مي شود.

 

٣. براساس تفاله خشک: تفاله توسط خشک کن خشک مي شود سپس وارد خرد کن غلطکي مي شود و به قطعات ريزي تبديل مي شود .مخلوط تفاله وهسته به سمت سيني لرزان ارسال شده و باعث جداسازي جزئي مي شود و جداسازي نهايي به کمک دمنده نجام مي گيرد.

 

انتخاب خشک کن:

براي خشک کردن تفاله ها از روش مداوم استفاده مي شود زيرا:

 

١. دستگاه کوچکتر است.

 

٢. رطوبت محصول از يکنواختي بيشتري برخوردار است.

٣. هزينه خشک کردن بر واحد محصول کم است. از بين خشک کن هاي مداوم، خشک کن دوار غير مستقيم را انتخاب مي کنيم که جريان مسو يا ناهمسو باشد. با توجه به اينکه تفاله به مصرف خوراک دام يا طيور مي رسد و حفظ خصوصيات فيزيکي و شميايي آن ضروري است لذا جريان همسو براي عمليات خشک کردن انتخاب مي شود.

 

٣- آماده سازي دانه هاي روغني :

شامل قسمتهاي توزين، تميز کردن، خرد کردن و واجد شرايط کردن دانه ها براي روغن کشي(پختن) و پرک کردن(فيلک کردن) است. اعمال خشک کردن و پوست گيري نيز مي تواند برحسب فرآيند و دانه اي که روغن کشي مي شود به اين مراحل اضافه مي شود.

 

١. تميز کردن: چون هسته انگور از ضايعات کارخانجات آب انگور گيري بدست مي آيد نيازي به اين مرحله ( جداکردن خار وخاشاک و...) نيست.

 

٢. خردکردن هسته: پس از جداسازي هسته مرحله خردکردن انجام مي شود. بهترين راندمان و کيفيت روغن کشي زماني بدست مي آيد که از دانه بندي با مش ٢٠ AW- انجام شود. آزمايشات روغن کشي با استفاده از دستگاه سوکسله و حلال ٤٠٦ صورت گيرد. AoAc براساس ١٠,١٦٧

 

٣. عمل پختن:

براي سهولت در آزاد شدن چربي در فرايند پرس مکانيکي عمل حرارت دادن بکار برده مي شود. رطوبت نقش مهمي در واکنش پختن دارد و بدون رطوبت کافي عمل پختن بخوبي انجام نمي شود. آب يا بخار يا هردو معمولا براي افزودن رطوبت مصرف مي شود. دستگاههاي معمول براي پختن دانه هاي روغني ، ديگهاي پخت استوانه اي عمودي يا افقي است. فرايند پختن شامل دو مرحله پختن مرطوب و سپس خشک کردن (تا حد رطوبت ٣ درصد) است. در دستگاههاي عمودي(دودکش مانند) دانه ها در يک مخزن پخته و خشک مي شوند. دستگاههاي افقي براي پختن بوده و خشک کردن فقط در تانک افقي جداگانه انجام مي شود. مزيت دستگاههاي افقي پخت بر دستگاه عمودي اين است که در ديگهاي افقي ماده خام به سرعت به درجه حرارت مورد نظر مي رسد در حالي که در ديگهاي دودکشي زمان بيشتري لازم است. آنزيم ها مدتي فعاليت داشته و اين امر سبب افت کيفيت روغن و کاهش ارزش غذايي کنجاله مي شود يا موادي آزاد کند که کاتاليست هيدروژناسيون را غير فعال کند. اگر آنزيم ها در ماده وجود داشته ويا به دلايلي دستيابي به زمان کافي براي نگهداري در دستگاه پخت ميسر نباشد، استفاده از دو ديگ افقي که بطور رديفي قبل از خشک کن قرار گرفته اند، مي تواند مفيد باشد. در ديگهاي افقي امکان اينکه قدري از ماده خام بتواند به سرعت به سمت انتهاي تخليه دستگاه حرکت کرده و قبل از پختن کامل از دستگاه خارج شود، وجود دارد.

 

٤- استخراج روغن:

 

استخراج روغن به سه طريق زير در صنايع متداول است:

١. فشردن يا پرس کردن

٢. استخراج با حلال

٣. استخراج بوسيله پيشپرس و سپستوسط حلال

 

١. فشردن يا پرس کردن: به دو روش سرد يا گرم يا ترکيبي از اين دو استفاده میشود در روش پرس به دليل دماي بالاي عمليات، روغن تا حدي مي سوزد و همين مر باعث ضربه زدن به کيفيت روغن گرديده و رنگ روغن کدر مي شود. به همين ليل روش حلال به روش پرس ترجيح داده مي شود. در استخراج روغن از هسته %٢- انگور روش پرس کاربرد دارد. چربي مايع يا روغن خارج شده از پرس داراي ١٥ماده جامد غير چرب است که معمولا در دو مرحله از روغن خارج مي شود، ابتدا در تانک ته نشین مواد جامد ته نشين شده و جدا مي شوندو سپس روغن از يک *****پرس قاب-صفحه عبور کرده و صاف مي شود

 

. ٢. استخراج با حلال: به دليل پايين بودن درجه حرارت هنگام استخراج با حلال روغن حاصله بهتر از روغن استخراج شده توسط اسکروپرس است که عمل استخراج در درجه حرارت بالاتري انجام مي شود. حلال مقداري از ناخالصيها را که در هنگام پرس کردن با روغن خارج نمي شود، در خود حل مي کند. بنابراين روغن استخراج شده با حلال داراي مقدار بيشتري ناخالصي در مقايسه با روغن استخراج شده با اسکروپرس است.

٣. در يک کارخانه استخراج روغن ، هدف کاهش روغن باقيمانده در ماده جامد تا حداقل ممکن است. اين مقدار کمتر از يک درصد و مقدار مطلوب نيم درصد است. در واقع آخرين قسمت روغن قابل استخراج از مواد جامد اصولاً روغن نبوده بلکه فسفاتيدها و ترکيبات غير گليسريدي است.

 

١- مکانيزم استخراج با حلّال: ابتدا حلال گرم شده و روي دانه هاي خرد شده حرکت کرده و روغن را از اين دانه ها جدا مي کند. سپس بوسيله عمليات تقطير مکرر از يکديگر جدا مي گردند. سپس روغن با بخار آب تماس گرفته تا مقدار حلال باقيمانده در آن نيز خارج گردد. با اين روش از هسته انگور ١١ تا ١٢ درصد مي توان روغن کشي کرد. روغن استخراج شده به روش حلال داراي اسيديته پايين و رنگ روشن تري نسبت به روغن استخراجي به روش فشاري است. عمليات روغن کشي به روش حلال به دو صورت پيوسته و ناپيوسته صورت مي گيرد.

 

در روش پيوسته ، سبدي است که حلال در حاليکه سبدهاي حاوي دانه هاي روغني در حال چرخش متوالي هستند از بالا بر روي آن ريخته شده و روغن استخراج مي شود و بعد از اين که حلال بازيابي شد دوباره وارد استخراج کننده مي شود.

 

در روش ناپيوسته: چند تانک که بصورت افقي يا عمودي قرارگرفته اند. در نوع عمودي اختلاط روغن با حلال توسط بهم زدن و در نوع افقي در اثر حرکت دوراني روغن با حلال مخلوط مي شود و سپس روغن و حلال که ميسلا ناميده مي شود از صافي عبور داده شده و بعد از عبور از سانتريفوژ براي جدا کردن ذرات جامد، ميسلا وارد دستگاه تقطير شده تا حلال از روغن جدا گردد. حلال مناسب حلالي لست که فقط حلال روغن و چربي باشد و سبب انحلال مواد ديگر و تغييرات نامطلوب در کيفيت روغن نشود. در مورد روغن هسته انگور در صورت ٤ مي رسد. تتراکلريد کربن براي / ٣ به ٥ / استخراج با الکل اتيليک عدد اسيدي از ٥ روغن هسته انگور بعنوان حلال استفاده مي شود. يکي از مسائل مهم در استخراج با حلال، بازيابي حلال از مخلوط روغن و حلال مي باشد که بايست حلال به ساده ترين و اقتصادي ترين روش بازيابي شود. در استخراج روغن هسته انگور با پرکلرواتيلن از روغن از تقطير با بخار آب که درواقع يک تقطير آزوتروپي است استفاده مي شود. ولي بازيابي حلال از آب بخاطر مساله ايجاد آزوتروپ بسيار پر هزينه است. استخراج بيشتر روغن در خلا صورت مي گيرد لذا دستگاه استخراج کوماگاوا به دستگاه سوکسله ترجيح داده مي شود. اشاره شده است. ET٢O در مقالات زيادي براي استخراج روغن هسته انگور به حلال باقيمانده در ET٢O اين حلال قادر به استخراج روغن است ولي براي خارج ساختن ET٢O روغن پس از تبخير حلال احتياج به سولفات سديم مي باشد تا بتوان روغن را از به طور کامل جدا کرد. دو حلال ديگر فورفورال و استن مي باشد که سبب پايين آوردن اسيديته روغن و رنگ بري از آن مي شود. بدليل سادگي استفاده در عمليات و سادگي بازيابي استفاده از اين حلال اقتصادي است.

اکثر کارخانجات روغن در ايران به دليل کمبود ومواد اوليه با ظرفيت تمام خود کار نمي کنند بنابراين هر کارخانه روغن مي تواند از هسته انگور در کنار ساير دانه هاي روغني، روغن استخراج نمايد. براي روغن کشي از هسته انگور بايد تجهيزاتي به کارخانجات روغن موجود در ايران که بيشتر از دانه هاي روغني سويا و پنبه دانه روغن مي گيرند اضافه شوند. اين تجهيزات شامل دستگاههايي براي جداسازي هسته انگور مي باشد. سالن جداسازي، سيلوي ذخيره تفاله، خشک کن از نوع دوار، خرد کن از نوع غلتکي، سيني لرزان، دمنده، سيلکون و سيلوي ذخيره دانه.

 

٢- استخراج بوسيله پيشپرس توسط حلال: بسياري از دانه هاي روغني که روغن زياد دارد هنگام استخراج مستقيم با حلال بطور نا مطلوبي خرد مي شوند و بايد قسمتي از روغن موجود در اين دانه ها توسط پرس کردن مقدماتي در اسکروپرس ها خارج و سپس باقيمانده روغن را توسط استخراج با حلال خارج کرد. در اين روش هسته را کاملا خرد مي کنند و به شکل پودر در مي آورند و سپس عمل استخراج با حلال را انجام مي دهند. پس از جداسازي هسته از تفاله و پس ١٢ % آب مخلوط مي گردد و – از خشک کردن آن را به شکل ريز درآورده و با ١٠ همزمان گرم مي شود و سپسفشاردهي انجام مي شود. چربي ها و روغنهاي خام حاوي ترکيبات و مواد طبيعي هستند که بر روي مشخصات ظاهري، طعم، بو، و بخصوص پايداري و ماندگاري روغن تأثير منفي دارند. لذا ضروري است روغنها قبل از مصرف تحت فرايند پالايش و تصفيه قرار گيرند تا کليه ناخالصيها و ترکيبات مضر از آنها جدا شوند. در طي مراحل تصفيه روغن مواد ناخالصي از جمله اسيد هاي چرب آزاد، مواد رنگي، مواد پروتئيني، هيدراتهاي کربن و مواد صمغي حذف مي گردند.

 

فرايند تصفيه روغن شامل مراحل صمغ گيري، خنثي سازي، بي رنگ کردن و بي بو کردن است.

١- مراحل فرايند تصفيه روغن

۱-صمغ گيريهدف از عمليات صمغ گيري جداسازي تقريباً کامل فسفاتيدها و ساير صمغ ها از روغن خام است. صمغ ها در حالت خشک (بدون آب) در روغن خام محلول هستند اما بر اثر هيدراته شدن و جذب آن به صورت رسوباتي نامحلول در روغن ته نشين مي شوند. فرايند صمغ گيري با اضافه کردن مواد شيميايي نظير اسيد فسفريک تسريع مي شود. اسيد فسفريک سرعت هيدراته شدن صمغ ها را افزايش مي دهد و زمان ته نشيني وجداشدن آنها را کوتاه تر مي کند. در طي عمليات صمغ گيري بايد به کمک ميکسرهاي مناسب زمان و فرصت کافي براي اختلاط آب، اسيد فسفريک و روغن فراهم مي شود و سپس فسفاتيدهاي هيدراته که سنگين تر از فاز روغني هستند را توسط جداکننده هايي که با مکانيسم نيروي گريز از مرکز کار مي کنند مي توان جداسازي نمود.

٢) خنثي سازيدر طي دوران نگه داري دانه ها و ميوه هاي روغني از زمان برداشت تا زمان استحصال روغن بر اثر فعاليت آنزيمها همچنين برخي ميکرو ارگانيسمها ، چربي موجود در دانه يا ميوه هيدروليز شده و به اسيد چرب آزاد و گليسرول تبديل مي شود. اين اسيدهاي چرب آزاد در طي فرايند استخراج روغن به همراه روغن خام استحصال مي شوند. در طي فرايند تصفيه لازم است که اسيدهاي چرب آزاد از روغن خام جدا شوند که اين فرايند که به خنثي سازي معروف است به دو صورت شيميايي و فيزيکي قابل انجام است که نوع شيميايي آن بيشتر متداول است.

 

فرايند خنثي سازي شيميايي شامل سه بخش است:

١- اضافه کردن يک ترکيب قليايي همچون سود به روغن به منظور خنثي کردن اسيدهاي چرب آزاد

٢- شستشوي روغن خنثي شده به منظور حذف بقاياي صابون موجود در آن

٣- خشک کردن روغن خنثي شده به منظور حذف بقاياي رطوبت موجود در آن مخلوط کردن روغن با محلول قليايي سود باعث تبديل شدن اسيدهاي چرب به نمک سديم اسيدهاي چرب که صابون نام دارد مي شود. محلول صابون در آب از روغن سنگين تر است و لذا بوسيله جداکنندههاي با مکانيسم گريز از مرکز از روغن جدا مي شود. غلظت و ميزان سود مصرفي در اين مرحله بر روي کاهش رنگ روغن نيز مؤثر است و کمکي به فرايند بعدي تصفيه، يعني بي رنگ کردن مي باشد. محصول جانبي اين قسمت صابون خام يا خلط صابون مي شود. در بخش ديگر از عمليات به منظور حذف باقيمانده صابون موجود در روغن لازم است آن را با آب گرم شستشو دهيم. در اين بخش به کمک ميکسرهاي مناسب روغن با آب گرم مجاور مي شود و بقاياي صابون به فاز آبي منتقل مي شود و به کمک جداکننده هاي مخصوص صابون محلول در آب از روغن جدا مي شود. در بخش نهايي باقيمانده رطوبت موجود در روغن که ناشي از عمليات صمغ گيري، خنثي سازي و شستشو است از روغن حذف مي شود. اين کار در سيستم هاي خشک کن تحت خلاء انجام مي پذيرد.

 

مراحل فرايند صمغ گيري و خنثي سازي:

١- گرم کردن روغن

٢- تزريق اسيد فسفريک

٣- اختلاط

٤- تزريق قليا

٥- اختلاط

٦- جداسازي صابون تشکيل شده از روغن خنثي

٧- تزريق آب گرم

٨- اختلاط

٩- سانتريفوژ شستشوي اوليه

١٠ - تزريق آب گرم

١١ - اختلاط

١٢ - سانتريفوژ شستشوي ثانويه

١٣ - خشک کردن تحت خلاء

٣) بي رنگ کردن در اين مرحله ترکيبات عامل رنگي به همراه برخي از ناخالصيهاي ديگر از روغن جدا مي شوند. اين فرايند اساسا يک عمل جذب فيزيکي است که رنگدانه ها از طريق جذب در يک جاذب که معمولا خاک رنگ بري است از روغن جدا مي شوند. عمليات رنگ بري به دو صورت مداوم و غير مداوم است. معمولا اين عمليات در مخازن تحت خلاء مجهز به همزن انجام مي پذيرد. در پايان اين عمليات مخلوط روغن و خاک رنگ بر، به وسيله سيستم هاي ***** پرس صاف شده و خاک رنگبر از روغن جدا مي شود.

 

مراحل فرايند رنگبري:

١-گرم کردن روغن خنثي شده تحت خلا

٢- تهيه سوسپانسيون خاک رنگبر و روغن خنثي شده

٣- پمپ کردن سوسپانسيون خاک رنگبر و روغن خنثي شده به داخل مخزن رنگي

٤-عمليات رنگبري در درجه حرارت بالا و تحت خلا

٥- خنک کردن

٦- ***** پرس

٤) بي بو کردن روغن ها و چربيهاي خام داراي بو و طعم نامطلوبي است که بر اثر عوامل مختلفي از جمله فعاليت آنزيمهاي موجود در دانه و ميوه هاي روغني ايجاد شده اند. عمده اين ترکيبات عبارتند از اسيد هاي چرب آزاد، لاکتون ها و ترکيبات حاصل از اکسيداسيون. اين ترکيبات اکثراً فرار هستند و در طي اين عمليات به کمک تزريق حباب هاي بخار زنده به داخل روغن از آن جدا مي شود. عمليات بي بو کردن معمولا تحت خلاء شديد انجام مي شوند تا هم باعث جداسازي ترکيبات فرار شود و هم از اکسيداسيون و هيدروليز روغن در دما بالا جلوگيري شود. در واقع به کمک سه عامل خلاء، دماي بالا و تزريق مستقيم بخار، ترکيبات فرار عامل بو و طعم نامطلوب از روغن جدا شده و روغن بي بو مي شود.

 

مراحل فرايند بي بو کردن:

١- ورود روغن بي رنگ

٢- گرم کردن تحت خلاء

٣- تزريق بخار

۴ افزودن افزودني هاي مجازحداقل تجهيزات مورد نياز خط توليد روغن هسته انگور مخازن نگهداري روغن خام و نيمه تصفيه از جنس کربن استيل مي باشد.

مرحله صمغ گيري و خنثي سازي روغن خام:

١-مرحله اسيد زني به روغن خام

٢- مخلوط کن

٣- مرحله خنثي سازي (soapstock)

٤- جداکننده جهت جداسازي روغن و خلط صابوني (Knife mix)

( ٥- ميکسر (آب گرم بدون سختي حدود ٩٠ درجه سانتي گراد

٦- مبدل حرارتي(جهت جبران افت حرارتي روغن)

٧- جداکننده شستشوي اوليه

٨- خشک کن تحت خلاء مرحله رنگبري:

١- مخزن روغن خنثي شده

٢- تجهيزات سيستم تزريق جاذب رنگ بر(خاک تونسيل، کربن فعال)

٣- پمپ

٤- مخزن مخصوص رنگ بري روغن خنثي شده

٥- ***** پرس

٦- سيستم خلامرحله بي بو کردن :

مخزن روغن فراوري شده مراحل قبل ٢- مبدل حرارتي ٣- برج بي بو کردن روغن فراوري شده ( سيستم بالانستانک، سيستم هواگيري، تزريق بخار) ٤- مبدل حرارتي(سيستم خنک کننده روغن که مي تواند در داخل برج باشد) ٥- پمپ ٦- ***** ٧- مخزن ذخيره روغن بو گيري شده ٨- سيستم افزايش افزودنيهاي مجاز

مرحله پر کردن و بسته بندي:

 

١- دستگاه پر کن ٢- دستگاه در بند ٣- دستگاه بر چسب زني و چاپگر ٤- دستگاه شيرينگ يا کارتن گذاري