نقد و بررسی موانع تحقق طرحهای شهری

faaarnaz · 3 تیر، ۱۳۹۲

دوستان امروز مطلب جالبی در مورد تپه های عباس آباد تهران میخوندم و به نظرم رسید که خالی از لطف نیست اگه یه بحثی داشته باشیم پیرامون اینکه واقعن چرا با وجود پتانسیلهای خوبی که داریم اجرایی شده طرحهای با این همه مشکل روبرو هست؟ گره اصلی کار کجاست که از قبل انقلاب تا الان هنوز این پروژه ها اجرا نمیشن؟

پیشاپیش ممنون از حضورتون

faaarnaz · 3 تیر، ۱۳۹۲

تپه های عباس آباد به عنوان فضایی که قرار است تبدیل به قطب گردشگری و فرهنگی پایتخت شود، در نیم قرن گذشته فراز و نشیب های زیادی را پشت سرگذاشته است.

به گزارش پایگاه خبری شهر الکترونیک، در طرح جامع سال ۱۳۴۸ شهر تهران، ایجاد محله جدیدی برای امور اداری، سیاسی و بین‌المللی در تپه های عباس آباد پیش‌بینی شده بود که نام "شهستان پهلوی" را برای آن انتخاب کرده بودند. گفته می‌شد که این مجموعه با میدان بزرگ «شاه و ملت»، کاربری‌های متعدد سیاسی، اداری، خدماتی، فرهنگی، تالارهای موسیقی، تماشاخانه‌ها، مرکز تجارت جهانی، فروشگاه‌ها و ایستگاه‌های مترو را در خود جای خواهد داد. همچنین ساخت یک برج مخابراتی نیز در این طرح پیش بینی شده بود که سالها بعد با عنوان برج میلاد به بهره برداری رسید.

با پیروزی انقلاب، پروژه شهستان پهلوی (که پیشرفت چندانی نداشت) از دستور کار خارج شد و اراضی 560 هکتاری عباس آباد به دست سازمانها و نهادهای مختلف افتاد. در بخش بسیار بزرگی از آن سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی مستقر شد؛ بخش دیگر را به ساختمان مصلا - که پس از دو دهه هنوز نیمه کاره است - اختصاص دادند؛ کتابخانه ملی و فرهنگستانهای جمهوری اسلامی نیز در جانب غربی این تپه ها جای گرفتند و بخشهایی از آن نیز به دست سازمانهای دولتی افتاد تا در سالیان اخیر ساختمانهای اداری خود را در آن برپا کنند؛ ساختمانهایی که محل اختلاف و منازعه شهرداری و شورای شهر تهران از یک سو و دولت از سوی دیگر واقع شده است.

لبته شهرداری نیز بی کار ننشسته و در سالهای اخیر فضاهای تفریحی و فرهنگی متعددی را در تپه های عباس آباد ایجاد کرده است اما اختلاف با سازمانهای دولتی مهمترین عامل اجرای کامل طرح تپه های عباس آباد است.

95درصد عباس آباد فضای سبز خواهد بود

به گفته مدیران شهرداری تهران براساس آخرین طرح تفضیلی تهران که در سال 1384 تصویب شد، تپه های عباس آباد کاربری فضای سبز و برحسب نیاز کاربری فرهنگی خواهند داشت. براساس تعریفی که در تقسیم فضاهای این منطقه شده است کل سازه های تپه های عباس آباد تنها کمتر از 5 درصد فضای 560 هکتاری آن را به خود اختصاص خواهند داد. سازه هایی که گفته می شود براساس ویژگی های شهری و خاصیت توپوگرافی منطقه ساخته خواهند شد؛ چرا که قرار است تپه های عباس آباد تنفس گاه طبیعی شهری باشند که در سال گذشته فقط سه روز هوای پاک داشت.

حجت اله ملاصالحی؛ مدیرعامل شرکت نوسازی اراضی عباس آباد در این باره می‌گوید: طی سالهای اخیر، فعالیت های اجرایی برای تبدیل تپه های عباس آباد به یک قطب فرهنگی در دستور کار قرار گرفت و در همین راستا احداث فضاهای سبز در قالب فضای سبز عمومی و بوستان های تخصصی و مفهومی، فضاهای گردشگری و توریستی و تامین زیر ساخت های فرهنگی پروژه های مختلف تعریف شد که تاکنون بخشی از این پروژه ها مانند بوستان آب و آتش، بوستان بنادر و بوستان جستجو به بهره برداری رسیده است. برخی از پروژه ها مانند پل طبیعت نیز در دست اقدام هستند.

وی با اشاره به این که پارک طالقانی بزرگترین بوستان جنگلی قلب پایتخت و قطب گردشگری سلامت خواهد شد، می گوید: همه کاربری های این پارک 32 هزار هکتاری براساس گردشگری سلامت خواهد بود؛ به طور مثال ما در این پارک کلینیکهای درمانی، عرضه گیاهان دارویی و حتی آب درمانی خواهیم داشت.

نبود مدیریت یکپارچه مهمترین مشکل عباس‌آباد

اما برای تبدیل شدن تپه های عباس آباد به منطقه ای گردشگری و فرهنگی هنوز را زیادی در پیش است؛ چرا که به گفته مدیرعامل شرکت نوسازی اراضی عباس آباد به رغم حمایت های قانونی و تأکید مراجع بالاتر، هنوز مدیریت یکپارچه ای در اراضی عباس آباد حاکم نیست. او می افزاید: متاسفانه در دوره های مختلف حتی سالهای قبل از انقلاب اسلامی تصمیم گیری هایی برای این اراضی شده بود که اثر آنها هنوز هم دامن گیر ماست و در آینده هم خواهد بود. برای تبدیل شدن عباس آباد به قطب گردشگری و فرهنگی باید همه از جمله دولت، شهرداری، شورای شهر و غیره در قالب یک مجموعه با یکدیگر همکاری کنند.

ملاصالحی می گوید: مهمترین چالش های ما با دولت است؛ به طور مثال ساخت برج 27 طبقه بانک مرکزی در پهنه شرقی اراضی عباس آباد یکی از مشکلات مهم ماست. این برج هم اکنون در مرحله سفت کاری قرار دارد و تلاش های مستمر ما از طریق شورای شهر تاکنون فقط توانسته روند کار را کندتر کند.

وی در ادامه به سازمان ها و وزرات خانه هایی اشاره می کند که با تغییر کاربری بناهای خود مشکلاتی را ایجاد کرده اند؛ از جمله وزارت راه و شهرسازی که قرار بود در تپه های عباس آباد موزه بسازد اما ساختمان اداری احداث کرد.

در حالی که به گفته ملاصالحی به اغلب این ساختمان ها پایان کار داده نشده اما روشن است که شهرداری در عمل انجام شده قرار گرفته و با این ساختمانهای بلندمرتبه و بسیار گران قیمت کار خاصی نمی تواند انجام دهد.

مصلا از محدوده اختیارات ما خارج است

مصلای تهران از دیگر دغدغه های موجود درباره تپه های عباس آباد است. نزدیک به 30 سال است که احداث مصلا آغاز شده اما به پایان نرسیده و کاربریهایی از قبیل برگزاری نمایشگاه که به آن داده شده، هیچ نسبتی با فلسفه وجودی اش ندارد. در این باره، مدیرعامل شرکت نوسازی اراضی عباس آباد می گوید: مصلای تهران هرچند در اراضی عباس آباد قرار دارد اما این شرکت نمی تواند دخل و تصرفی در آن داشته باشد و از محدوده اختیارات ما خارج است.

او در عین حال تأکید دارد که اراضی مصلا در مالکیت شرکت نوسازی اراضی عباس آباد است اما شرکت مزبور اجازه هیچ گونه تصمیم گیری و دخل و تصرفی در آن را ندارد.

ملاصالحی همچنین درباره نبود دسترسی راحت به کتابخانه ملی و نبود امکانات کافی مانند پارکنیک در اطراف این مجموعه می‌گوید: با تکمیل پروژه های اطراف مانند باغ کتاب، دسترسی به کتابخانه ملی بهتر خواهد شد. همچنین، در حال حاضر تنها راه دسترسی به کتابخانه ملی بزرگراه حقانی است که در آینده از بزرگراه همت هم دسترسی دومی ایجاد خواهد شد.

ناامید نیستیم

با وجود همه چالش هایی که امروز پیش روی اجرای طرح ها در تپه های عباس آباد است، ملاصالحی با دید امیدوارانه ای به آینده می گوید:مشکل مهمی که در سال های گذشته (حدود 10 سال پیش) وجود داشت این بود که زمین های عباس آباد بلااستفاده بودند و همین امر باعث می شد ارگان و سازمان های مختلف ترغیب شوند که این اراضی را تصرف کنند اما اجرای پروژه‌های مختلف در این سال ها گام مهمی بود که به شکل عملی جلوی چنین اقدامات و دست اندازی هایی را بگیریم.

faaarnaz · 3 تیر، ۱۳۹۲

**Mohammad Aref** · 3 تیر، ۱۳۹۲

دوستان امروز مطلب جالبی در مورد تپه های عباس آباد تهران میخوندم و به نظرم رسید که خالی از لطف نیست اگه یه بحثی داشته باشیم پیرامون اینکه واقعن چرا با وجود پتانسیلهای خوبی که داریم اجرایی شده طرحهای با این همه مشکل روبرو هست؟ گره اصلی کار کجاست که از قبل انقلاب تا الان هنوز این پروژه ها اجرا نمیشن؟
پیشاپیش ممنون از حضورتون

به این میگن جمله خفن

به نظرم در مورد اجرایی نشدن خیلی از این طرح ها از جمله همین تپه های عباس آباد، یکیش همون دلیلی هست که تو خود متن هم اشاره شد، نبودن مدیریت واحد و یکپارچه. هرکس واسه خودش یه سازی میزنه و میخواد سهمی داشته باشه و از اون طرح پولی به جیب بزنن واسه خودشون و به نفع خودشون استفاده کنن.

اختیارات شهرداری تو این زمینه زیاد نیست. البته خودشم تو اکثر موارد بدش نمیاد که در ازاش رانت بیشتری به جیب بزنه. یعنی این مدیریت اگه واحد و یکپارچه هم بشه با این ساختاری که داره بازم راه به جایی نمی بره.

یکی از مشکلاتی که هست اینه که شهرداری هنوز نتونسته به اون خودکفایی لازم با درآمدهای پایدار درست حسابی برسه و خیلی از درآمداش هم از همین رانتایی هست که باعث خراب شدن خیلی از طرح ها میشن.

faaarnaz · 3 تیر، ۱۳۹۲

به این میگن جمله خفن

به نظرم در مورد اجرایی نشدن خیلی از این طرح ها از جمله همین تپه های عباس آباد، یکیش همون دلیلی هست که تو خود متن هم اشاره شد، نبودن مدیریت واحد و یکپارچه. هرکس واسه خودش یه سازی میزنه و میخواد سهمی داشته باشه و از اون طرح پولی به جیب بزنن واسه خودشون و به نفع خودشون استفاده کنن.

اختیارات شهرداری تو این زمینه زیاد نیست. البته خودشم تو اکثر موارد بدش نمیاد که در ازاش رانت بیشتری به جیب بزنه. یعنی این مدیریت اگه واحد و یکپارچه هم بشه با این ساختاری که داره بازم راه به جایی نمی بره.

یکی از مشکلاتی که هست اینه که شهرداری هنوز نتونسته به اون خودکفایی لازم با درآمدهای پایدار درست حسابی برسه و خیلی از درآمداش هم از همین رانتایی هست که باعث خراب شدن خیلی از طرح ها میشن.

آقا بابت جمله خفن این توضیحو بدم که این پست تو خوابو بیداری زده شده! واقعن شرمنده یه تیکه هایی از دستم در رفته

با توجه به توضیحاتت یعنی اگه شهرداری درآمد پایدار داشته باشه دیگه ازین مشکلات پیش نمیاد؟ این چن وخت خیلی صحبت از درآمدزایی پایدار هست برای شهرداریها من چیز درست و درمونی دستگیرم نشد از اینکه چه جوری باید این درآمدها تامین بشه هر چند که فکر میکنم با وجود تعریف این منابع باز هم افرادی هستن که بخان واسه منافعشون دست به هر کاری بزنن

**Mohammad Aref** · 3 تیر، ۱۳۹۲

آقا بابت جمله خفن این توضیحو بدم که این پست تو خوابو بیداری زده شده! واقعن شرمنده یه تیکه هایی از دستم در رفته
با توجه به توضیحاتت یعنی اگه شهرداری درآمد پایدار داشته باشه دیگه ازین مشکلات پیش نمیاد؟ این چن وخت خیلی صحبت از درآمدزایی پایدار هست برای شهرداریها من چیز درست و درمونی دستگیرم نشد از اینکه چه جوری باید این درآمدها تامین بشه هر چند که فکر میکنم با وجود تعریف این منابع باز هم افرادی هستن که بخان واسه منافعشون دست به هر کاری بزنن

لازمه ولی کافی نیست. اون مدیریت واحد هم یکی دیگه از ملزوماتشه. نبودن قوانین روشن و واضح تو اینجور موارد

ولی اون مورد اول به نظرم از همه مهمتر هست که باعث میشه به راحتی خیلی از ضوابطی که هست دور زده بشه

faaarnaz · 3 تیر، ۱۳۹۲

به نظر من چه مدیریت یکپارچه چه درآمد پایدار فقط به عنوان مبانی نظری اینجا کاربرد دارن. اصولن قابلیت اجرایی شدن ندارن. اگر هم کشورای دیگه موفقیت آمیز دارن عمل میکنن تو این زمینه ها به احتمال زیاد دلیلش اینه که از ابتدا ساختارهای مطلوبی داشتن و نیازی به ایجاد تغییرات بنیادی نداشتن اما تو تهران برای مثال واقعن نمیشه به این راحتی صحبت کرد شاید اجرایی کردن یه همچین چیزی به عمر ما قد نده!

**Mohammad Aref** · 3 تیر، ۱۳۹۲

به نظر من چه مدیریت یکپارچه چه درآمد پایدار فقط به عنوان مبانی نظری اینجا کاربرد دارن. اصولن قابلیت اجرایی شدن ندارن. اگر هم کشورای دیگه موفقیت آمیز دارن عمل میکنن تو این زمینه ها به احتمال زیاد دلیلش اینه که از ابتدا ساختارهای مطلوبی داشتن و نیازی به ایجاد تغییرات بنیادی نداشتن اما تو تهران برای مثال واقعن نمیشه به این راحتی صحبت کرد شاید اجرایی کردن یه همچین چیزی به عمر ما قد نده!

منظورت از اینجا یعنی ایرانه؟

تو ایران که نه فقط اینا، خیلی از چیزا فقط در حد مبانی نظری هست همیشه و هیچ وقت عملی نمیشه و مشکل هم همین اجرایی نشدن هست و فاصله زیادی که بین این نظریات و اجرا هست.

قطعاً اون ساختار اولیه خیلی مهمه ولی به نظرم اینطورم نیست که فقط بگیم اینجا از همون اول مشکل بنیادی داشته و درست بشو نیست حالاها حالاها. اگه فقط به شرایط حال نگاه کنیم، درست میشه حرفت.

faaarnaz · 3 تیر، ۱۳۹۲

منظورت از اینجا یعنی ایرانه؟
تو ایران که نه فقط اینا، خیلی از چیزا فقط در حد مبانی نظری هست همیشه و هیچ وقت عملی نمیشه و مشکل هم همین اجرایی نشدن هست و فاصله زیادی که بین این نظریات و اجرا هست.

قطعاً اون ساختار اولیه خیلی مهمه ولی به نظرم اینطورم نیست که فقط بگیم اینجا از همون اول مشکل بنیادی داشته و درست بشو نیست حالاها حالاها. اگه فقط به شرایط حال نگاه کنیم، درست میشه حرفت.

اوهوم

کلن یه چن وختیه به این نتیجه رسیدم که غالب کارایی که داره تحت عنوان شهرسازی انجام میشه صحبت کردنه( این توضیحم بدم که من اتفاقا خیلی رشتمم دوس دارم ولی خب چیزیه که خداییش هست دیگه)

در رابطه با قسمت دوم حرفت! درسته در مقایسه با صد سال قبل واقعن از سطح بلدیه پیشرفت کردیم خیلیم پیشرفت کردیم اما هنوز به همون مفهوم شهرداری هم نرسیدیم شدیم یه چیزی تو مایه های بلدیه ی مدرن خب مطمینن از چنین ساختاری شما نمی تونین توقع مدیریت یکپارچه داشته باشین

هر چند که ایرادهای زیاد دیگه ای هم به فرآیند اجرای طرح و غیره و ذلک میشه گرفت