آیا گیتار مشتقی از عود است؟

[shadmehrbaz 24,772]

 

تاریخ پیدایش گیتار از قرن پانزدهم میلادی آغاز می شود اما باید این موضوع را همواره در نظر داشت که پیش از قرن پانزدهم سازهایی نظیر سیتولا (گیتار لاتین) و سدرا که جزء سازهای هم خانواده گیتار هستند مورد استفاده نوازندگان بودند (قرن ۱۳ و ۱۴) حتی پیش از این تاریخ نیز اسنادی وجود دارد که در آن سازهای شبیه به گیتار نمایش داده شد که از جمله مهمترین آنها می توان به راهروی قصر ساندیگو دکمپستلا و همچنین تصویری بر روی مقبره ای در شهر اشتوتگارت آلمان اشاره نمود. برای نخستین بار گیتاری که تا حدودی شبیه به گیتار امروزی می نمود (سازی با فرم عدد ۸ انگلیسی، پهلوهایی موازی و بدنه ای مسطح) در قرن پانزدهم میلادی به واسطه تکامل ۲ ساز هم خانواده آن به نام سیتلا (گیتار لاتین) و سدرا پدیدار گشت. در واقع تاریخ پیدایش گیتار (گیتاری که شبیه به گیتار امروزی باشد) از قرن پانزدهم میلادی آغاز می گردد اما در صورتی که بخواهیم تاریخ سازهای هم خانواده آن را بررسی کنیم باید به پانزده قرن پیش از میلاد مسیح در مصر برگردیم.

گیتار در قرن پانزدهم پس از میلاد مسیح دارای ۴ سیم بود که ۳ عدد از این سیم ها جفت و سیم اول تک بودند. در قرن پانزدهم در حالی که تاریخ پیدایش گیتار نخستین مراحل ترقی خود را می پیمود، عود، سازی تکامل یافته به شمار می رفت چرا که از قرن ۸ به بعد با یورش اعراب به اسپانیا وارد اروپا گردید اما برخلاف تصور عموم موسیقیدانان تکامل عود (لوت) هیچ نقشی در شکل گیری گیتار نداشت و این ۲ ساز ۲ مقوله کاملاً جدا از هم هستند. ساز مهم دیگری که در اواسط قرن پانزدهم پدیدار گشت سازی به نام ویهوئلا بود که البته تنها در اسپانیا مورد استفاده نوازندگان بود. با اینکه ویهوئلا از اواسط قرن پانزدهم شکل رفت اما قدیمی ترین آثاری که برای ویهوئلا نوشته شدند و امروز به دست ما رسیده اند متعلق به ۱۵۳۵ میلادی یعنی یک قرن بعد از آن هستند. این ساز در اواخر قرن شانزدهم جای خود را به گیتار دارد. گیتاری که از قرن پانزده به بعد وجود داشت اما در اواخر قرن شانزدهم یک سیم به آن اضافه گردید و تبدیل به گیتار ۵ سیم (۵ سیم جفت) شد.

 

لازم به ذکر است گیتار ۵ سیم با نام دیگری نظیر گیتار اسپانیایی نیز شناخته می شود. نخستین سندی که در آن از واژه گیتار نام برده شده متعلق به قرن ۱۳ میلادی در کتاب الکساندر است. گیتار لاتین (سیتولا) که در قرن سیزدهم مورد استفاده نوازندگان قرار گرفت، دارای سیم هایی از جنس روده حیوانات بود که این سیم ها توسط مضراب نواخته می شدند. این ساز اغلب در مجالس شاد و آوازها به کار برده می شد. در اکثر تصاویر به جا مانده از آن دوران سیتولا (گیتار لاتین) به همراه ساز فیدل (سازی شبیه به ویلون) نشان داده شده است.واژه گیتار احتمالاً ریشه های خود را از واژه یونانی KITHARA و یا از واژه افغانی کیتار گرفته است. در حدود پانزده قرن پیش از میلاد مسیح در مصر نوعی گیتار اختراع گردید که توسط زنان و مردان با مضراب نواخته می شد. در قرون وسطا گیتار با نام های مختلفی نظیر چیتارا، کروتا، روتا نامیده می شد که سرانجام در قرن سیزدهم واژه گیتار شکل گرفت. نخستین آثار برای گیتار ۴ سیم در سال ۱۵۴۶ در کتاب آلنسو مودارا به شکل تبلاجر به چاپ رسیدند. نخستین تبلاچر توسط ارگ نوازی آلمانی به نام کونارد پومن در قرن پانزدهم اختراع شد. جالب اینجاست که او از ابتدای تولد نابینا بود. از اواسط قرن هجدهم تبلاچر کم کم ارزش خود را از دست داد و جای خود را به نت نویسی امروزی داد. نخستین مجموعه قطعات تصنیفی برای گیتار که در آن از نت نویسی معمولی استفاده شده متعلق به مرچی بود که تحت عنوان «Le guide des ecoliers de guitarre» در شهر پاریس به چاپ رسید.

 

منبع : آرت موزیک