شهر زير زميني نوش آباد

[zahra22 19501]

نوش آباد كاشان- سال ها بود كه وجود شهري در زير زمين و مردمانش را افسانه مي پنداشتند، اما در تابستان 83 آخرين ضربه كودكي كه به بازيگوشي خود، بر ديواره هاي قلعه تاريخي نوش آباد با كلنگ كارگران ميراث فرهنگي ضربه مي زد، ناگهان راهي به تاريخ گشود.

زمين فرو رفت و كارگران، در ناباوري خود، راه زير زميني را دنبال كردند و به دالانهايي رسيدند كه اول معما بود و اينچنين بود كه در عمق 20 متري زيرزمين افسانه به واقعيت پيوست.

شهر زیر زمینی ( اویی ) آنچه به نام شهر زیر زمینی معروف است در واقع ساختارهای متراکم، پیچیده و گسترده‌ای چون دالانهای باریک تودرتو و اتاقهایی با ابعاد کوچک ا ست. مجموعه اویی در زیر بافت قدیم شهر شکل گرفته و تا سطح کنونی شهر نیز گسترده شده‌است. وسعت این شهر به دلیل ارتباط میان محلات و حفاظت از جان و مال مردم در مواقع ناامنی زیاد بوده و در دو سطح افقی و عمودی گسترش یافته‌است. این معماری دست کم در شهر نوش آباد با واژه " اویی " نامیده می‌شود. غیر از ورودی اصلی ارتفاع تمام قسمتهای اویی به قد طبیعی یک انسان و بین ۱۷۰ تا ۱۸۰ سانتیمتر است. بر سطح دیوارها و در فواصل اندک، جای پیه سوز به چشم می‌خورد. در بعضی قسمتها نیز درون دیوار، سکوهای کوتاهی جهت نشستن ایجاد شده‌است که در بعضی از اتاقها تبدیل به طاقچه جهت قرار دادن اشیاء می‌شود.

[h=2][/h]

[zahra22 19501]

 

 

 

 

شهر زير زميني نوش آباد، كه در بافت قديمي اين شهر بصورت دست كن ايجاد شده است، چندين هزار متر وسعت دارد.

فضاهاي متعددي شامل اطاق، راهرو كانال هاي زيادي از عمق 4متري تا عمق 18متري زمين براي زندگي در اين مجموعه كنده شده است.

اين معماري با اين شكل ساختاري در جهان منحصر به فرد بوده و تاكنون با توجه به آثار به دست آمده در كاوش هاي باستان شناسي قدمت آن به قبل از اسلام بر مي گردد.

شهر زير زميني نوش آباد، مجموعه در دوره هاي مختلف تاريخي كاربرد نظامي و دفاعي داشته است.

راه هاي ورود به داخل اين مجموعه، به شكل مخفي در منازل يا داخل قلعه خشتي و داخل كانال هاي پاياب هايي كه از زير خانه ها براي گذرآب قنات ايجاد شده و چاه هاي داخل مساجد قرار داشته است.

در مطبخ خانه منازل قديمي، چاهي براي ورود به اين فضاها وجود داشته كه دهانه چاه را به طرز ماهرانه اي با تابه مي پوشانده اند.

اطاقها با راهروهاي زاويه دار كه ديد مستقيم را با فضاي بعدي از بين مي برد، ساخته شده است. در 20سانتي متري زير سقف و به فاصله 1متر در تمام بدنه اطاق ها حفره هايي براي قرار دادن چراغهاي پيه سوز جهت تامين روشنايي فضاها تعبه گرديده است. چندين پيه سوز به دست آمده با قدمت 700 سال حكايت از اين ماجرا دارد.

در طول مسير شهر زير زميني اطاق هايي براي اسكان موقت حفاري كرده اند. هر اطاق 180سانتي متر ارتفاع دارد. افراد داخل اويي براي استراحت و در امان ماندن از دست دشمن تمهيدات زيادي را به كار بسته اند تا حتي در عمق 18 متري زير زمين هم مورد حمله دشمنان قرار نگيرند.

[zahra22 19501]

[h=2]سیستم تهویه شهر[/h] سیستم تهویه شهر زیر زمینی نوش آباد از طریق کانالهایی بوده که در طبقه اول و به سطح زمین ایجاد شده‌است .چاه‌های مرتبط طبقات، علاوه بر عملکرد عبور و مرور، باعث جریان یافتن هوا در طبقات پایین می‌شده‌است . این عمل در مورد چاههای قنات نیز مصداق دارد . دسترسی به این فضاها، به دلیل قرار گرفتن در زیر زمین از طریق یک چاه و کانال باریک و کوتاه میسر می‌گردد. موضوع تدافعی و پناهگاه بودن این نوع معماری که در دل زمین ایجاد شده تأثیر فراوانی بر چگونگی ارایه پلان معماری آن گذاشته‌است. بنابراین در خصوص ورودی، دسترسی به این فضاها نمی‌بایست به سهولت انجام بپذیرد. روشنایی این فضاها بوسیله پیه سوزهای سفالی بوده و روغن آنها احتمالا از دو عصار خانه تاریخی موجود در نوش آباد تهیه می‌شده‌است.

در مواقع نا امنی و پناه گرفتن در زیر زمین آب مصرفی اهالی از پایابها و قناتها تامین می‌شده‌است. علاوه بر پایابها مسیر اویی‌ها بگونه‌ای بوده که در بعضی از قسمتها به قنات مرتبط می‌شده‌است . تاریخ ایجاد و استفاده از این بناها به دوران ساسانی و اوایل اسلام می‌رسد که در دورانهای بعد یعنی سلجوقی تا صفویه و حتی قاجار مورد استفاده بوده‌است . این مجموعه ارزشمند به شماره ۱۵۸۱۶ و به سال ۱۳۸۵ ثبت در فهرست آثار ارزشمند ملی گردیده‌است.