بايد ها و نبايدها در صفحه آرايي مجله

[mani24 29665]

[h=2]بايد ها و نبايدها در صفحه آرايي مجله[/h]

 

صفحه آرايي مجله اگر چه کاري ذوقي و احساسي است،ولي قانونها و دستورالعملهاي تدوين شده و مشخصي دارد. به طور طبيعي در پس هر يک از اين دستورالعملها، استدلاهاي حسي، منطقي و تجربي نهفته است.

از زماني که صفحه آرايي در نشريه ها مورد توجه قرار گرفت، اختلاف بين روزنامه و مجله- که تا آن زمان يکي بود – آشکار شد.به عبارتي صفحه آرايي (لي آوت)،جريان طرح ريز و الگوي بصري مجله شد.صفحه آرايي مجله ها و روزنامه ها گرچه در بعضي موارد وجوه اشتراکي دارند ولي معممولا ويژگي و خصوصيت هاي صفحه آرايي مجله با روزنامه متفاوت است.

 

 

مجله چيست؟

 

 

در عرف مطبوعات، هرگاه ترتيب انتشار نشريه اي حداکثر ماهي يک بار باشد، برآن نشريه، عنوان «مجله » مي گذارند.قطع، تعداد صفحه ها، ترکيب موضوعي مطالب و حتي نوع ماشين چاپي که مورد استفاده قرار مي گيرد، از جمله مواردي است که تفاوت ميان ترکيب ظاهري مجله روزنامه را ميتوان تشخيص داد.

مجله مجموعه اي از مطالبي است که به طور مرتب با فاصله هاي معين زماني منتشر مي شود؛ مطالبي که درباره يک يا چند موضوع مختلف مي باشند.کلمه Magazine به معناي بازار يا انبار اجناس گوناگون است.اما خريدار مجله تمام اجناس را يکجا خريداري مي کند و از ميان اجناس، آنچه را که مورد توجه اوست.بهره برداري مي کند و آنگاه به انتظار شماره بعد مي ماند.

 

 

بنابراين تعريف قانوني مجله بدين قرار است : «مجله، نشريه اي است که براي روشن کردن افکار مردم در زمينه هاي مختلف اجتماعي، سياسي، علمي، فني يا ادبي و ترقي دادن سطح معلومات مردم و نشر اخبار و اطلاعات و مطالب عام المنفعه و انتقاد و اصلاح انديشه در امور عمومي، به طور منظم و در زمان معيني منتشر مي شود».اولين ارزش و اهميت مجله، ظاهر آن، مانند : عکسهاي رنگي، کيفيت کاغذ، تصوير پردازي استادانه و استفاده از رنگ و....است که کل اين مجموعه در صفحه آرايي گنجانده مي شود.لي آوت يا صفحه آرايي عبارت است از طرح ريزي براي يک صفحه يا گروهي از صفحه ها ؛ اما در اصطلاح به اگلوي نهايي صفحه هاي چاپ شده نيز لي آوت گفته مي شود.از طرفي لي آوت وسيله اي براي ارائه اطلاعات نويسنده در انواع شکلها از قبيل متن، تصوير يا ترکيب متن و تصوير و ساير عوامل نمايش دهنده است.

عناصري در صفحه آرايي به کار گرفته مي شوند که کار برد هر کدام از آنها پيرو اصول و قواعد مخصوصي است، هر چند که در مجموع ذوق سليقه هنرمند نقش غيرقابل انکاري در صفحه آرايي تخصصي و جذاب دارد.نام مجله، قطع، رنگ، عکس، طراحي صفحه ها، تيتر و سوتيتر، ستون بندي و انتخاب حروف، از جمله عناصر مهم صفحه آرايي يک مجله به شمار مي روند.

نام مجله

نام مجله، يک علامت تجاري يا نشانه است.نام،بايد مشخص، چشمگير و به آساني قابل شناسايي و در عين حال جالب باشد، نام، معمولا در بالاي جلد چاپ مي شود و سه اصل ظاهر خوشايند، درک آسان و جذابيت بصري بايد در آن رعايت شود.عنوان مجله بهتر است طراحي شود تا اينکه حروفچيني شود.

 

 

قطع مجله

قطع مجله معمولا کوچکتر از روزنامه است و انتخاب آن با توجه به اندازه کاغذ معيار به منظور صرفه جويي و اجتناب و از دور ريختن کناره هاي بيشتر است.يکي از دلايل اصلي تغييرناگهاني «قطع» بوده است.چند اصل مهم وجود دارد که در انتخاب قطع مي بايد رعايت شود:

 

- سهولت و راحتي براي درست گرفتن؛

- تناسب بين اندازه و محتواي مجله.

مثلا عرف قطع مجله هاي کودکان در ايران 21* 5/16 سانتيمتر است و قطعهاي بزرگتر چندان رواج نداشته است.محدوديت فني از لحاظ اندازه معيار در دستگاههاي چاپ نيز گاه تعيين کننده قطع مجله است.نگاهي به تاريخ مجله هاي ايران نشان مي دهد که قطع مجله هاي عمومي معمولا بزرگتر از مجله هاي تخصصي بوده است.

روي جلد

عنصر بعدي که نظر مخاطب و خواننده را به خود جلب مي کند، روي جلد است.چند عامل، طرح ظاهر و روي جلد مجله را تعيين مي کند.اما تمامي اين عاملها به عنوان عملهاي معيار پذيرفته نشده است.عوامل مزبور به قرار زير است:

الف : تخصصي يا عمومي بودن مجله؛

 

ب.عوامل فرهنگي، مثل هدف جلب خواننده به منظور بالا بردن تيراژ تاحد سقوط به سليقه توده ها و ارزشهاي غلط خوانندگان و پيروي از جريانهاي نادرست فرهنگي که مي تواند روي ظاهر (روي جلد) مجله اثر بگذارد.مثلا در رژيم گذشته تصوير زنان بويژه هنر پيشه هاي خارجي و داخلي، به عنوان تصوير روي جلد، معرف يک جريان فرهنگي به عنوان يکي از لوازم فرهنگ مصرفي بود.

 

ج : مخاطبان خاص،عامل ديگري است که ترکيب و ظاهر روي جلد را تعيين مي کند.چنانکه تصويرهاي روي جلد مجله هاي کودکان با مجله هاي ورزشي کاملا متفاوت است.

 

د.حوادث، تنشها و دگرگونيهاي اقتصادي،سياسي و اجتماعي که باعث دگرگونيهاي عمده در جامعه مي شود، نيز به صورت مقطعي بر روي جلد ها اثر مي گذاشته است و مثلا تصوير هاي روي جلد مجله ها در سالهاي 33- 1331 با مضمونهايي سياسي به صورت عکس و موتثاژ عکس ( شخصيتها ي سياسي ) فراوان ديده مي شود.

روي جلد مجله بايد در خور شخصيت و محتواي مجله باشد، درعين حال، ضروري است که روي جلد توجه مخاطب را جلب کند وميل به ورق زدن و توجه به محتوا را در وي برانگيزد.تصوير پردازي روي جلد مي تواند نمونه اي انتخابي از محتواي داخلي مجله باشد که در اين صورت، خواننده را به درون مجله راهنمايي مي کند.چند عامل زير را مي توان به عنوان عامل موثر در موفقيت روي جلد مطرح ساخت.

 

· طرح و تصوير پردازي در هر شماره، تنوع کافي را داشته است.

· طرح روي جلد عجيب، و نا آشنايي آن با ذهن، تا حدود زيادي به موفقيت مجله کمک مي کند، مشروط بر اينکه ميزان اين عجيب بودن به حد ي نباشد که تماشاگر را دلزده کند، بلکه بايد چنان باشد که، خواننده را مجبور به کنجکاوي کند.همچنين در طراحي روي جلد به چند سوال بايد پاسخ داد.

 

آيا کاغذ روي جلد از جنس شميز، يا کاغذ عالي انتخاب شده است؟

 

مجله در چه مکاين براي فروش عرضه خواهد شد؟

 

مجله براي چه گروهي منتشر مي شود؟

 

تصوير شخصيتهايي که برروي جلد به کار گرفته مي شوند، بايد به گونه اي انتخاب شود که زاويه نگاه تصوير به درون مجله باشد.علاوه بر اين تصوير ها بايد آن چنان بر روي جلد به کار روند که سنگيني تصوير حتما در پايين صفحه قرار گيرد.در هر صورت، رابطه ترکيب تيتر ( تيتر ي که از مطالب داخل براي روي جلد برگيزده شده ) و تصوير روي جلد حتما رعايت شود و چنان نباشد که با يکديگر بيگانه باشند.عکس در بسياري از موارد، به خودي خود، ارزش پيام رساني دارد؛ در حالي که ممکن است پيام يا خبري را تکميل کند و گاه به جاي پيام با خبر بنشيند.

عکس، خواننده را به طور مستقيم در کوران حوادث قرار مي دهد و در عين حال، او را سرگرم نيز ميکند.

 

عکسهايي که در مجله ها چاپ مي شوند، چهار نوع هستند:

 

1- عکسهاي منفرد با تيتر و شرح عکس جداگانه

 

2- عکسهاي منفرد، داخل يک متن و خبر

 

 

3- عکسهاي پي درپي (ماننده باندهاي تصويري)

 

 

4- عکسهاي مونتاژ

 

 

هر عکس يا تصوير داراي زاويه ديد مخصوصي است.اين زاويه، مسلط به نقطه اي است که تصوير به آن نگاه مي کند.اگر تصويري به سمت چپ نگاه کند، عمل پياده کردن آن را در سمت راست صفحه است.در مورد تصويرهاي اشخاصي که داراي زاويه ديد خنثي نيستند. يعني به يکي از سمتهاي راست، يا چپ تمايل دارند.بايد دقت شود که تاحد ممکن، آنهايي انتخاب شوند که زايه ديد به سمت داخل مجله باشد، در انتخاب عکس براي مجله چند اصل را بايد مورد توجه قرار داد:

آيا عکس ارزش خبري دارد و مي تواند قدرت تجسم را در بيننده تقويت کند؟

آيا عکس ارزش هنري دارد؟

آيا عکس اختصاصي است؟

 

 

 

طراحي صفحه

طراحي صفحه اين چند وظيفه اساسي را در مجله عهده دار است.

 

 

اطلاع مي دهد، توجه را جلب مي کند؛ سرگرم مي کند،؛ و آگاه مي سازد.طراحي صفحه در واقع ترکيبي است که از تصوير؛ حروف، رنگ و..به خود مي آيد.در طراحي مجله (جز روي جلد) باقي صفحه ها، به صورت زوج هستند. و بيننده همواره دو صفحه را با هم مي بيند.بنابراين هيچ صفحه اي بدون در نظر گرفتن صفحه مقابل خود نبايد صفحه آرايي شود.در صفحه آرايي يک صفحه گسترده هموراه لازم است که برحاشيه بين دو صفحه غلبه شود.دو صفحه روبرو را مي توان با عواملي مانند نوع حروف، تصوير پردازي، رنگ، فضاي سفيد، حروفچيني، کادر، و يا ترکيبي از تمامي اين عوامل به هم ربط داد.از جمله عوامل مهمي که دو صفحه را به هم مربوط مي سازد.عکس افقي است که حاشيه بين دو صفحه را از بين مي برد.

 

 

براي مشخص کردن دو موضوع مختلف از يکديگر در يک شماره مجله، مي توان از دو آرايش ستوني متفاوت استفاده کرد.طراحي صفحه بايد چنان با موضوع هماهنگ باشد که طراح آن را حس کند.در عين حال، سليقه خواننده را نيز بايد در نظر داشت.بايد توجه داشت که طراحي صفحه ها يک هنر و کار عملي است.يعني تنها براي به وجود آوردن يک کار هنري نيست بلکه نتايج عملي آن نيز در طرح دخالت دارد.

 

 

رنگ

رنگ، عنصر بسيار موثري در مجله است و عکس العملهاي آني را در مخاطب ايجاد مي کند.تاثير رنگ آميزي جالب روي جلد، بيشتر از تيترهاي هيجان انگيز است.زيرا رنگ آميزي در زماني کوتاه ديده مي شود، در حالي که تيتر جالب را بايد اول ديد.بعد خواند و در مرحله سوم آن را فهميد، و درک کرد.بهترين رنگها براي روي جلد رنگهاي کنتراست (متقابل) است و درحالي که براي ايجاد يک فضاي جالب، براي آسان خواندن، لازم است از رنگهاي هارومونيزه (هماهنگ) و تناليته استفاده کرد.رنگ حروف متن، بايد کاملا سياه چاپ شود، چون چاپ سياه حروف (بويژه حروف خيلي ريز)، اغلب خاکستري به نظر مي رسند.

 

استفاده از چاپ حروف رنگي برروي متن تصوير، دقيقا بايد با توجه به رنگ اصلي تصوير متن صورت گيرد.يعني اگر رنگ در تصوير متن نارنجي است بهترين نوع رنگ حروف چاپ شده روي اين تصوير آبي است.

 

 

تيتر وسوتيتر

تيتر باعث تمرکز خواننده بر روي موضوعي خاص مي شود، و ميتواند با حروف و صفحه آرايي مناسب خواننده را جذب کند.تيتر در عين حال، خواننده را به سرعت با موضوع مربوط مي کند.کاربرد تيتر در مجله مانند تصوير پردازي است.يعني نوع آرايش و اندازه حروف تيتر بايد براي موضوعي که شرح مي دهد مناسب باشد.

 

در مجله ها معمولا از تيتر هاي کوتاهتر استفاده مي شود.در حقيقت يک تيتر ده حروفي در مجله، کمي غير عادي است واندازه حروف تيتر بايد آنقدر بزرگ باشد که توجه خواننده را به خود جلب کند.همچنين فضاي سفيد زياد و مناسبي در اطراف صفحه بايد باشد تا با تقابل در صفحه، باعث جلب توجه بيشتر مي شود.روشهاي متنوعتري از کاربرد تيتر در صفحه رايج است براي انتخاب اندازه تيتر با توجه به اهميت مطالب يا خبر، چند نکته را بايد در نظر داشت:

 

الف ـ پهناي تيتر (يک ستوني....) چقدر باشد؟

 

ب_ تيتر چند سطري بايد باشد؟

 

ج- تعداد حروف تيتر چند است؟ و اندازه آنها در ستونها و سطرها چقدر بايد باشد؟

 

ساده ترين تيتر يک خطي است.ولي اکثر تيترها طولانيتر از آن هستند که در يک خط جاي بگيرند.تيتر ها را معمولا با شکلهاي هندسي خاصي در داخل ماکت صفحه قرارمي دهند.تيترها را از نظر تعداد ستون و سطر مي توان به تيتر يک ستوني يک سطري، يک ستوني چند سطري، يک سطري سراسري، و چند سطري سراسري تقسيم کرد.شکلهاي ديگر آرايش تيتر، پلکاني، هرم وارونه، مثلثي، نامساوي و متمرکز، نامساوي و متمايل به راست و متساوي الاضلاع يا نامساوي و امثال آن آرايش کرد.

تيتر مجله را مي توان در هرجاي صفحه به کار برد به شرطي که قدرت کافي براي جلوه در فضاي سفيد را از نظر اندازه داشته باشد.سوتيتر بعد از تيتر، دومين متني است که توسط خواننده مطالعه مي شود.سوتيتر به لحاظ حروف کوچکتر از تيتر، ولي بزرگتر از متن اصلي است و وظيفه آن توسعه و توضيح ايده بعد از تيتر است و در قاعده توجه بيشتر به پيام يا مطلب را باعث مي شود.بنابراين، سوتيتر بايد به اندازه کافي بزرگ باشد تا توجه لازم را در متن مطالب ايجاد کند.

 

 

حروف

 

 

«حروف» از عناصر مهم ديگري است که در صفحه آرايي مجله بايد به آن توجه کرد.مهمترين مشخصه حروف، اندازه هاي متفاوت آنهاست.واحد اندازه گيري حروف «پوينت» مي باشد و هر پوينت، برابر 1/ 72 اينچ است.ريزترين حروف، 4 پوينت و درشت ترين آنها، 84 پوينت است.

 

اندازه حروف در تيتر، سوتيتر و ليد متن اصلي متفاوت است.معمولا تيتر، بزرگتر از سوتيتر و سوتيتر بزرگتر از متن اصلي وليد مشخصتر از حروف متن هستند.آرايش حروف( متن) در صفحه، در قالب ستون بندي صورت مي گيرد.ستون بندي مجله ممکن است دو، سه، يا حتي چهار ستوني باشد.

تعداد ستونها معمولا به روش و سبک مجله تنظيم مي شود.ولي اغلب مواقع امکان انتخاب وجود دارد تا تصويرها و ساير عوامل مطلب را بهتر در صفحه جاسازي کرد.

حروفچيني به شيوه هاي مختلف صورت مي گيرد.مهمترين آن، حروفچيني با ماشين تحرير، تايپ،خطوط تحريري (شابلون) و حروف برگردان، حروفچيني دستي، حروفچيني ماشيني، فتوتايپ، لاينوترون، لاينوفيلم، فتو ترونيک، اينتر تايپ، لاينو تايپ و فتو تايپ است.