پرورش قارچ خوراکی و قارچ دکمه ای

[mani24 29665]

[h=2]با آگاهی از اهمیت كشت و زرع و توجه به این مطلب كه بخش كشاورزی حدود 27% از تولید ناخالص ملی و 80% از محصولات اساسی مورد نیاز كشور را تولید كرده و در صادرات غیر نفتی نیز سهمی معادل 40% دارا می‌باشد، در می یابیم كه بخش كشاورزی در هر كشوری می‌تواند نقش بسیار مهمی را در تولید ناخالص ملی آن كشور ایفا كند. این امر نیز از طریق تولید محصولات كشاورزی، مصرف در داخل و صادرات به سایر كشورها و ایجاد زمینه های اشتغال زایی امكانپذپر است. پس حفظ و توسعه این بخش باید در سر لوحه اهدافمان قرار گیرد.[/h]رشد سریع این بخش علاوه بر دارا بودن اهمیت در بهبود كیفیت زندگی 40% از مردم جهان كه از راه كشاورزی امرار معاش می‌كنند، برای تضمین عرضه كافی مواد غذایی تمام ملل جهان كه جمعیت آنها با سرعت زیادی در حال رشد است، ضروری است.

 

 

خوب است بدانیم ترویج و آموزش كشاورزی، اهرم عمران روستایی و بازوی قوی توسعه كشاورزی است كه این دو نیز خود بخشی از عمران ملی محسوب می‌شوند و بدون توسعه كشاورزی، عمران ملی یا امكانپذیر نبوده و یا لااقل در كشورهای جهان سوم با دشواری همراه است. لذا آموزش و ترویج كشاورزی از ضروریات است چون موجب تسهیل پذیرش تكنولوژی مناسب و روشهای جدید كشت و كار توسط كشاورزان و روستاییان شده و باعث می‌شود كه آنها سطح تولیدات خود را افزایش دهند.

 

 

پرورش قارچ خوراكی یكی از این تكنولوژی هاست كه توسط ترویج و توسعه آن می‌توان گام مؤثری در تأمین مواد غذایی، ایجاد اشتغال جنبی مناسب و افزایش سطح درآمد كشاورزان برداشت. البته این تكنولوژی جوان در شهرهای بزرگ ایران با تأسیس كشت و صنعت های تولید قارچ بخصوص در اطراف تهران و با توجه به مناسب بودن شرایط جوی در اكثر نقاط ایران، در كشور ما در حال توسعه زیادی است. در استان های خراسان، كرمان، چهار محال و بختیاری، كرمانشاه، خوزستان، مازندران، اصفهان و یزد نیز مراكز كشت قارچ موجودند.

از لحاظ تولید قارچ در سطح جهان نیز چین با تولید سالیانه 2245800 تن، فرانسه با 232000 تن، هلند با 165350 تن، ایتالیا با 102000 تن، ژاپن با 336430 تن، انگلستان با 118000 تن، آمریكا با 344717 تن، كشورهای عمده تولید كننده جهان می باشند و كلاً در جهان سالانه 4264286 تن تولید قارچ داریم.

 

تقسیم بندی قارچها از نظر نوع دریافت مواد غذایی

 

الف – تجزیه كننده اولیه: قارچهایی كه قادر باشند مواد اولیه را خود تجزیه كنند و مواد غذایی خود را بدست آورند.

ب – تجزیه كننده ثانویه: قارچهایی كه محتاج به یك سری میكروارگانیزمهایی هستند تا محیط كشت را تجزیه كنند تا قارچ بتواند روی محیط كشت تجزیه شده رشد كند.

تقسیم بندی قارچها از لحاظ نوع زندگی

الف – انگل: قارچهایی كه روی موجودات زنده دیگر زندگی می كنند و غذای خود را بدست می‌آورند.

ب – همزیستی: برخی از قارچها بصورت همزیست با ریشه گیاهان هستند كه به این قارچها میكوریزا می‌گویند.

ج – ساپروفیت (گندروی): قارچهایی كه روی محیطهای مرده رشد می‌كنند.

 

قارچها موجوداتی هستند كه از ادوار قدیم با انسان بوده اند. سوابق فسیلی آنها به دوران پر كامبرین و دونین بر می‌گردد. تاریخ مصرف قارچ های خوراكی بعنوان غذا و دارو به زمانی بسیار دور برمی‌گردد و حتی انسان های نخستین از خواص ویژه قارچ ها اطلاع داشتند. آزتك ها از قارچها بعنوان مواد توهم زا در فالگیری استفاده می‌كردند و قارچ را گوشت خدا Gods flesh می‌نامیدند. نوشابه مستی‌آور سوما نیز چیزی جز عصاره آمانیتا موسکاریای سمی نبوده كه از گروه قارچ های كلاهكدار است. در كتب پزشكی هند باستان، سامهیتا قارچ ها را به سه دسته خوراكی، سمی و دارویی تقسیم كرده اند. یك نوع قارچ كوچك بنام پسیلوسیپ مورد استفاده سرخپوستان آمریكا بوده كه برای ازدیاد بینایی استفاده می‌شده. وایكینگها در شمال اروپا قارچ نیمه سمی و گیج كننده می‌خوردند و حالتی شبیه نیمه مستی به آنها دست می‌داد.

پرورش قارچهای خوراكی حدوداً به 20 قرن پیش در ژاپن و چین بر می‌گردد. كاشت قارچ در گلخانه اولین بار در سوئد در سال 1754 میلادی ابداع شد.

 

منبع:پاس بيولوژي

[mani24 29665]

[h=2]نگاهی به چگونگی پرورش قارچ خوراکی و خواص آن (کشاورزی)[/h]

قارچ از آن پدیده های عجیبی است که (بنا به خاصیت اصلی خودش) یکباره و در عرض چند سال روی دستورهای غذایی سراسر کشور سبز شده و جای خوبی را باز کرده است.

 

یعنی باید گفت حدود 20تا 30سال پیش تعداد انگشت شماری در کشور چیزی به اسم قارچ خورده بودند و می دانستند چه مزه ای دارد و یا اصلا تصوری این چنینی از کشت قارچ داشتند. در میان حدود هزار نوع قارچ که در دنیا وجود دارد، ممکن است فقط 40نوع آن غیرسمی باشد که از این تعداد 10تا 15نوع قابل پرورش است.

 

از این انواع 2دسته اصلی وجود دارد: تجزیه کنندگان اولیه (که فقط وقتی روی مواد آلی قرار می گیرند قادرند آن را تجزیه کرده ، نیاز غذایی خود را برطرف کنند) و تجزیه کنندگان ثانویه (که نمی توانند مستقیما مواد را از محیط بگیرند) برای دسته دوم باید مواد غذایی را قبلا تجزیه کرده و در اختیار آنها قرار داد. قارچ دکمه ای یکی از انواع قارچهای قابل کشت است که تجزیه کننده ثانویه بوده و باید برایش بستر غذایی تهیه شود. بهترین نوع بستر آن کمپوستی حاصل از بقایای گیاهی است و کاه و کلش گندم و برنج می تواند چنین نقشی را (البته پس از اضافه کردن مقادیری آب و کود به آن) داشته باشد. در سیستم های صنعتی از سالنهایی با ابعاد مشخص استفاده می شود و در سیستم استیلاژ یا قفسه ای که کمپوست را در قفسه هایی بذرکاری می کنند روش دوم است و در نهایت سیستم کیسه ای که در آن از کیسه های نایلونی استفاده می شود. برای تولید یک کلونی خوب و مطلوب از قارچ باید داخل این بستر مایه زنی شود، مایه قارچ (یا همان هاگ خودمان) شامل میسلیوم یا ریسه های قارچ (انشعابات شاخه مانند) است ، اگر زیر کلاهک قارچ دقت کنید تیغه هایی به نام لامل و داخل آنها هاگهای قارچ را خواهید دید. این هاگها را در آزمایشگاه کشت می دهند و از آن میسلیوم به دست می آورند. برای تهیه آنچه در بازار به بذر قارچ معروف است دانه گندم پخته شده را استریلیزه کرده.

 

میسلیوم های مورد نظر را با گندمها مخلوط می کنند. اگر چنین مخلوطی را در شرایط استریل به مدت حداکثر 2هفته قرار دهیم قشر نازکی از میسلیوم روی تمام دانه های گندم تشکیل می شود. پس چیزی که به عنوان بذر قارچ معرفی می شود درواقع ملقمه ای از بذر غلات و میسلیوم قارچهاست وگرنه هیچ قارچی وجود ندارد که بتواند بذر تولید کند. یک اصل علمی هست که می گوید: قارچها حد فاصل میان حیوانات و گیاهان هستند: بگذریم که این اصل علمی همیشه در حال تغییر و تحول است ، اما بهتر است باور کنیم در خیلی موارد چنین ویژگی ای در قارچها کاملا دیده می شود؛ هر چند قارچ دکمه ای متداول ترین نوع قارچ مصرفی در ایران است اما انواع دیگری قارچ خوراکی نظیر قارچ صدفی و... هم طرفداران خاص خود را دارد. پروتئین قارچ خوراکی از نظر رژیم غذایی پایین تر از پروتئین گوشت است ، چون بعضی از اسیدهای آمینه موجود در آن کمتر از گوشت است ، از نظر دارا بودن پروتئین ، قارچ چیزی میان گوشت و سبزیهاست.

 

ترکیبات قندی قارچ خوراکی نسبت به سبزیهایی مثل هویج و کلم بروکلی کمتر است این ویژگی و میزان انرژی متعادلی که مصرف قارچ به همراه دارد، سبب شده امکان استفاده از آن در رژیمهای غذایی کم انرژی به بهترین شکل فراهم شود و این در حالی است که مقدار لیپید یا به قولی چربی موجود در قارچ خوراکی نسبتا کم است ، با این اوصاف باید گفت قارچها علی رغم ترکیبات مفیدی که دارند آنچنان که باید مورد توجه قرار نگرفته اند. براساس تحقیقات مصرف 100گرم قارچ خوراکی تازه می تواند بیش از یک چهارم نیاز روزانه افراد بالغ به ویتامین های محلول در آب را تامین کند ، خصوصیات دارویی قارچها در طول تاریخ مورد توجه اقوام و ملل مختلف بوده و در بسیاری از کشورها نقش مهمی در درمان سرطان به عهده داشته است ، مطالعات جدید خواص ضد توموری قارچ را هم مورد تایید قرار می دهند.

 

پس از جنگ جهانی دوم میزان کل تولید قارچ خوراکی در سطح جهان افزایش داشته است در دهه 70 در قرن بیستم رشد 3/6 درصدی افزایش کشت قارچ رکورد ثبت شده قابل توجهی بوده است ، البته ویژگی خاص پرورش و کشت قارچ در فضای بسته در نگاه اول خیلی ها را برای پولدار شدن وسوسه می کند، آیا شما تا به حال به چنین چیزی فکر کرده اید؟ می توانید از روش کیسه های نایلونی که ساده ترین روش است استفاده کنید (ترجیحا کاه و کلش برنج و اگر نبود گندم) را در کیسه ای که آب بتواند از آن نفوذ کند قرار دهید.

 

در روشهای سنتی و در مقیاس های بزرگ خبری از استریل کردن محیط کشت نیست ، اما اگر می خواهید با مقدار کم شروع کنید خیلی بهتر است که بستر کشت استریل باشد چون همین بستر کشت جای خوبی برای رشد یک عالمه موجودات دیگر است که برای ما چندان مفید به نظر نمی آیند. برای استریل کردن بسته کاه را باید مدتی در آب جوش حرارت بدهید ، پس از آن کیسه نایلونی را از کاه پر کنید.

 

می توانید بذرها را همراه کاه و به طور متناوب داخل کیسه بریزید. پس از پر کردن کیسه سوراخ هایی روی آن در قسمتهای مختلف ایجاد کنید تا کلاهک قارچها بتواند براحتی از کیسه خارج شود. این کیسه را باید در دمای 24درجه سانتی گراد و در رطوبت بالای 90درصد نگهداری کنید. اگر روی یک سطح باز قفسه مانند بذرها را کشت کردید، پیش از آن که سلیوم ها از بستر بیشتر رشد کنند و بیرون بزنند عمل خاک دادن انجام می شود. به این ترتیب که روی بستر تا قطر 5سانتی متر خاک مخصوص پوشش داده می شود در این مرحله هر چه میزان اکسیژن کمتر باشد و Co2 بیشتر ، بهتر است چون قارچ باید به رشد رویشی خوب و مطلوبی برسد و اکسیژن باعث تنفس و سوخت و ساز بیشتر است در حالی که Co2 به بزرگ شدن سطح قارچ کمک می کند.

 

اندام کوچک اولیه قارچ در 2هفته تشکیل می شود. همزمان درجه حرارت را تا 22 یا 20 درجه سانتی گراد کم می کنیم پس از 2هفته رطوبت باید همچنان بالای 90درصد باشد. پس از روز دهم هر چه اکسیژن بیشتر شود تاثیر بهتری خواهد داشت.

 

از روز چهاردهم ، پانزدهم قارچها بتدریج ظاهر می شوند. به محض ظهور قارچ حرارت را تا 16 الی 17 درجه سانتی گراد پایین می آوریم ، ضمن برداشت دقت کنید به قارچها نباید فشار زیادی وارد کنید ، بهتر است با قرار دادن قارچ میان 2انگشت و بایک حرکت چرخشی این کار را انجام دهید. جالب است بدانید لکه هایی که روی قارچها ایجاد می شود بخصوص اگر مدت زیادی نگهداری شود نوعی از قارچهای میکرسکوپی است که محیط مناسبی برای رشد پیدا کرده اند.

 

منبع: روزنامه جام جم/عاصفه اله وردی

[mani24 29665]

كشت قارچ دكمه اي

 

 

سابقا محيط كشت قارچ دكمه اي فقط كود اسب بود اما از آنجايي كه تهيه اين كود در مقياس وسيع امكان پذيرنبود از مواد ديگري مانند كاه گندم – كود مرغ و سنگ گچ طي فرايندي به نام كمپوست سازي ( بستر سازي يا كود سازي) محيط كشت مصنوعي با خواص كود اسب تهيه شد كه به مراحل مختلف آن مي پردازيم.

 

۱ـ فاز اول کمپوست سازی

اين مرحله از بستر سازی شامل خيس کردن و انباشت مواد اوليه به مدت ۵ تا ۷ روز بوده که در سيستم ماشينی معمولاً ۳تا ۴روز است. چهار مرحله قالب زنی که به مدت ۳ تا ۵ روز و معمولا ۴ روز انجام ميشود. قالب زنی در سيستم ماشينی ۳ مرحله وهر۳ روز يک بار انجام می شود. بنا بر اين در سيستم ماشينی طول پروسه فاز اول حداقل۵ تا ۱۴ روز کاهش می يابد .

 

۲ـ فاز دوم کمپوست سازی

اين فاز شامل ۳ مرحله ۱ـ عمليات تخمير به مدت ۳ تا ۵ روز،۲ـ پاستوريزاسيون بمدت ۱۲ تا ۱۸ ساعت و۳ـ آمونياک زدايی ۳ تا ۵ روز بوده و تقريبا در هر دو سيستم شبيه هم انجام ميشود ( گاهی در سيستم دستی مرحله آمونياک زدايی ۱تا ۲ روز بيشتر به طول می انجامد).

 

۳ـ بذر زنی

اين مرحله رابطه مستقيم با سيستم توليد و تعداد کارگران و مهارت آنها داشته در سيستم استيلاژ( بستري ) حداکثر يك روز و در سيستم کيسه ای و ساير سيستم ها بسته به مقدار کيسه ها و فاصله آنها با سالن های توليد و ارتفاع قفسه ها مختلف است .معمولا اين مرحله بايستی حداکثر در مدت ۲ روز پايان يابد چرا که طولانی شدن اين مرحله زمينه آلودگي کمپوست آماده شده را فراهم آورده همچنين برداشت در يك زمان انجام نمی گيرد.

 

۳ـ پنجه دوانی

در اين مرحله ميسليوم يا ريسه های قارچ در مدت ۱۴ تا ۱۵ روز در کمپوست نفوذ کرده و پس از آن ۱۴ تا ۱۵ روز ديگر نيز زمان نياز است تا ميسليوم قارچ در خاک پوششی نفوذ کند.

 

۴ـ برداشت

معمولا ًطی ۳ مرحله برداشت انجام ميگيرد که هر مرحله ۷ تا ۱۰ روز طول مي کشد.

 

۵ ـ نظافت سالن

مرحله پايانی که معمولاً ۱ تا ۲ روز بطول می انجامد شامل مرحله تخليه و نظافت سالن ها ميباشد. بنا براين طول دوره در سيستم دستی ۷۵ تا ۱۰۳ روز و در سيستم ماشيني ۷۰ تا ۸۱ روز می باشد در صورتي كه يک کارخانه کليه مراحل را خودش انجام دهد ۴ و حداکثر ۵ دوره در سال ميتواند از سالنهای توليد استفاده نمايد. سيستم رايج ايران بصورت سنتي بوده و معمولا كليه كارها در يك كارخانه انجام مي گيرد. امروزه در كشور هاي پيشرفته از اين سيستم استفاده نمي شود.

[mani24 29665]

ولید قارچ خوراکی

 

یکی از انواع قارچهای خوراکی قارچ صدفی ( پلوروتوس اوستراتوس ) میباشد که سرشار از پروتئین ، املاح معدنی و ویتامینهای مورد نیاز بدن میباشد و در واقع غذای کاملی است که خواص مفید گوشت و سبزیجات را با هم دارد و در شرایط کاملا بهداشتی و بدون استفاده از هر گونه کود شیمیایی و حیوانی ، سموم و خاک و با امکانات ارزان و در دسترس تولید میشود .

 

پروتئین این قارچ شبیه پروتئین گوشت میباشد ولی به علت نداشتن کلسترول و چربیهای مضر ، مضرات گوشت را ندارد و به لحاظ داشتن نوعی پلی ساکارید دیواره سلولی بدن را در مقابل انواع سرطانها و تومورها مقاوم مینماید .

 

● وسایل مورد نیاز

۱) کاه و کلش گندم یا برنج( substrate )

۲) بشکه ۲۲۰ لیتری سربریده یا دیگ بزرگ

۳) اجاق گاز

۴) اسپان ( Spawn ) ( بذر قارچ )

۵) کیسه کود شیمیایی خالی

۶) کیسه پلاستیکی به ابعاد ۴۰ در ۸۰ سانتیمتر ( پلاستیکهای خیاری )

 

 

● روش کار :

▪ در صورت امکان بهتر است ابتدا کاه ها را به قطعات ۵ تا ۶ سانتیمتری خرد کنید ( کاه های خرد نشده نیز قابل کاشت است .

▪ کیسه های خالی کود شیمیایی را تا نیمه از کاه گندم یا برنج پر کنید .

▪ کیسه های حامل کاه را در آب در حال جوش داخل بشکه یا دیگ ، به مدت ۴۵ دقیقه قرار دهید . بدین طریق کاه ها ضد عفونی خواهد گردید .

▪ کیسه ها را به مکان تمیز منتقل نمایید و ۲۴ ساعت منتظر بمانید تا آب اضافی آن خارج گردد .

▪ رطوبت مطلوب به نحوی است که وقتی یک مشت کاه را در دست فشار میدهیدچند قطره آب از آن بچکد .

▪ کاههای ضد عفونی شده را به ارتفاع حدود ۲۰ – ۳۰ سانتیمتر در داخل کیسه های پلاستیک منتقل و با دست خوب فشرده نمایید . سپس بر روی آن یک لایه بذر بپاشید . این عمل را تا پر شدن کامل پلاستیک انجام دهید . و در نهایت درب پلاستیک را ببندید.

▪ حدود ۴-۳ لایه کاه و بذر روی همدیگر قرار خواهند گرفت . در هر پلاستیک حدود ۲۰۰ گرم بذر کافی است .

▪ لازم است قبل از کاشت در کف کیسه پلاستیک تعداد ۶-۴ سوراخ به قطر یک سانتیمتر ایجاد نمایید .

▪ کیسه های کاشته شده به روش فوق را در مکانی با حرارت ۲۰-۳۰ درجه سانتیگراد نگهداری نمایید .تامین حرارت در هفته اول بسیار ضروری است .

▪ بعد از سفید شدن کامل پلاستیکها با میسلیومها ( ۲۰ تا ۳۰ روز بعد از کاشت ) پلاستیکها را با تیغ برش دهید و یا آنها را به طور کامل از بسته جا نمایید تا قارچها فضای مناسب برای رشد داشته باشند .

▪ بعد از جدا سازی پلاستیکها بدنه بستر در معرض هوای خشک صدمه خواهد دید پس نسبت به تامین رطوبت هوا به صورت جدی اقدام گردد . مناسبترین رطوبت هوا ۸۵ تا ۹۰ درصد میباشد .

▪ حداکثر تا یک هفته بعد از برش پلاستیکها قارچهای کوچک در بدنه بستر ظاهر و پس از چند روز بزرگ و قابل برداشت خواهند شد . بهترین زمان برداشت زمانی است که لبه های قارپ به سمت بالا بر نگردد . برای برداشت قارچ میتوانید ساقه قارچ را با دست گرفته و بپیچانید .

▪ در سطوح کوچک با اسپری نمودن بدنه بستر از خشک شدن بستر جلوگیری کنید و اگر چنانچه بدنه بستر خشک شد میتوان نسبت به آبیاری آن اقدام نمود در این صورت احتمال دارد رنگ کاه به درون قارچ منتقل گردد .

▪ برای بالا بردن میزان رطوبت میتوانید کف اطاق پرورش را دائما با آب خیس نمایید – برای تشکیل کلاهک و تغییر رنگ آن نور کافی لازم است .

▪ نور مورد نیاز جهت مکان کشت نور طبیعی اطاق کافی است .

▪ با روش فوق ۳-۴ هفته به طور متناوب برداشت قارچ خواهید داشت .

▪ فواصل بسترها از یکدیگر حدود ۳۰ سانتیمتر باید باشد تا از تداخل کلاهکهای قارچ با یکدیگر جلوگیری گردد .

▪ از ورود حشارت به داخل مکان پرورش جدا ممانعت گردد و در صورت مشاهده - - مگسهای ریز ( مگس سرکه ) نسبت به مبارزه آنها اقدام گردد .

▪ جهت تولید میتوان از مکانهایی مانند : پیلوت منازل – انبارهای خالی – گلخانه های پوشیده شده با پوشش و حتی پارکینگ استفاده نمود .

در تمام فصول میتوان نسبت به کاشت اقدام نمود . در زمستان و ماههای سرد نسبت به گرم کردن مکان کاشت با بخاری یا شوفاژ اقدام نمایید .

 

 

● قارچ خوراکی دکمه ای

الف) خصوصیات بیولوژیکی

▪ مرفولوژی قارچ

نام قارچ دکمه ای از شکل ظاهری آن در هنگام جوانی مشتق شده است، هر چند که این مرحله از رشد قارچ ناپایدار بوده و قارچ در مرحله بلوغ به حالت چتری در می آید . این قارچ عطر و طعم بسیار مطبوعی دارد . اندام باردهی که مشروم [۱] نامیده میشود، دارای یک ساقه است که کلاهک پهن و چتری شکل به نام پیلوس را نگه میدارد . در سطح زیرین کلاهک ، تیغه های متعددی وجود دارد . در هنگام جوانی قارچ با پرده غشایی که از انتهای کلاهک به پایه وصل میشود ، پوشیده شده است . قسمتی از این غشا که پس از پاره شدن آن اطراف ساقه را فرا میگیرد ، حلقه یا آنالوس [۲] نامیده میشود . سایر خصوصیات قارچ فقط با میکروسکوپ قابل مشاهده خواهد بود .

 

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

▪

[mani24 29665]

كشت‌ قارچ‌ خوراكي‌

 

 

 

به‌ همان‌ اندازه‌ كه‌ محبوبيت‌ قارچ‌ در رژيم‌ غذايي‌ آمريكايي‌ افزايش‌ مي‌يابد، علاقه‌مند ي براي ‌تخصص‌ يافتن‌ در امور مربوط‌ به‌ قارچ‌، تبديل‌ به‌ يك‌ سرگرمي‌ و نيز تجارتي‌ كوچك‌ مي‌شود.امروزه‌ بسياري‌ از فروشگاههاي‌ انواع‌ گوناگون‌ از قارچ‌ها را عرضه‌ مي‌دارند و روش‌هاي‌ مورداستفاده‌ براي‌ توليد محصولات‌ مربوط‌ به‌ چند نوع‌ قارچ‌ معمول‌ ديگر، آنچه‌ در پي‌ مي‌آيد. شرح‌مختصري‌ است‌ از مواد و روش‌هاي‌ مورد استفاده‌ براي‌ توليد محصولات‌ مربوط‌ به‌ چند قارچ‌خوراكي‌ كشت‌ شونده‌ي‌ معروف‌.

 

قارچ‌ چيست‌؟

 

قارچ‌، ميوه‌اي‌ از تيره‌ي‌ رويندگان‌ قارچي‌ است‌؛ مشابه‌ سيبي‌ بر يكي‌ درخت.‌ بيشتر قارچ‌ها، به‌دليل‌ تشكيل‌ كولوني‌ به‌ جذب‌ مواد مغذي‌ از چوب‌، برگهاي‌ فرو افتاده‌ و تركيبات‌ موجود در خاك‌و غيره‌، قابل‌ مشاهده‌ نيستند. به‌ عنوان‌ يك‌ مجموعه‌، قارچ‌ها مي‌توانند بر سطح‌ هر منبعي‌ كه‌داراي‌ كربن باشد، به‌ شكل‌ لايه‌اي‌ رشد كنند. يك‌ گياه‌ قارچي‌ از تارهاي‌ شاخه‌ شاخه‌ ولوله‌اي‌ شكل‌ متعددي‌ تشكيل‌ شده‌ است‌ كه‌ Hyphae نام‌ دارند. مجموعه‌ Hyphae ها راميسيليوم‌ مي‌نامند. بسياري‌ از گياهان‌ قارچي‌، كه‌ برخي‌ از قارچ‌ها را نيز شامل‌ مي‌شود،Soprophyte (پوده‌زي‌) هستند و غذاي‌ خود را با تشكيل‌ كولوني‌ بر تركيبات‌ ارگانيك‌ مرده‌بدست‌ مي‌آورند. اگر يك‌ ميسيليوم‌ پژمرده‌ شود، همچنان‌ انرژي‌ كافي‌ را براي‌ باز توليد خود داراخواهد بود. هنگامي‌ كه‌ تركيبات‌ دما، رطوبت‌ نسبي‌، ميزان‌ دي‌اكسيد كربن‌ و...همگي‌ مناسب‌باشند، گياهان‌ قارچي‌ ساختار پيشرفته‌اي‌ را سازمان‌ مي‌دهند كه‌ همان‌ قارچ‌ آشناست‌. قارچ‌ها،ميليون‌ها هاگ‌ را مي‌پراكنند كه‌ عملي‌ مشابه‌ دانه‌ي‌ گياهان‌ دارند. شماري‌ از اين‌ قارچ‌هاي‌پوده‌زي‌، براي‌ قارچ‌هاي‌ قابل‌ خوردني‌ كه‌ به‌ عمل‌ مي‌آورند، كشت‌ مي‌شوند.

 

برخي‌ از اين‌ قارچ‌ها انگل‌ هستند و بر گياهان‌، جانوران‌ و يا ساير قارچ‌ها مي‌زيند. برخي‌انگل‌ها، بيماري‌ زا و مضرند و برخي‌ نيز سودمند مشاركت‌ دو طرفه‌ي‌ قارچي‌ كه‌ در ريشه‌ي‌ گياهي‌زندگي‌ مي‌كند (گياهي‌ كه‌ مواد قندي‌ قارچ‌ را تلقين‌ مي‌كند) با آن‌ گياه‌ (كه‌ تركيبات‌ معدني‌ را ازقارچ‌ دريافت‌ مي‌كند)، را Mycorrhiza مي‌نامند. بسياري‌ از قارچ‌ها، در رابطه‌اي‌ Mycorrhiza با درختان‌ به‌ سر مي‌برند. و درست‌ به‌ همين‌ دليل‌ است‌ كه‌ جنگلها نسبت‌ به‌ جويندگان‌ قارچ‌ بسيارسخاوتمند از: برخي‌ از قارچ‌ها، مانند پودكيني‌، ماتسوتا كه‌ و چانتلوز، جزو قارچ‌هاي‌ ميكور ميزان‌هستند و به‌ هيچ‌ وجه‌ قابل‌ كشت‌ نيستند. مگر آنكه‌ خود آن‌ درختان‌ نيز كشت‌ شوند. اين‌ قارچ‌ها،گاهي‌ اوقات‌ در فروشگاهها يافت‌ مي‌شوند؛ وانگهي‌ همگي‌ آنها از جنگل‌ جمع‌آوري‌ شده‌اند.

 

 

 

قارچ‌هاي‌ بسيار مرغوب‌ چيستند؟

 

محبوبترين‌ قارچي‌ كه‌ امروزه‌ در ايالات‌ متحده‌ي‌ امريكا مصرف‌ مي‌شود، قارچ‌هاي‌ دكمه‌اي‌سفيد هستند. از آنجا كه‌ اين‌ قارچ‌، بازار را در تصرف‌ خود دارند. بسياري‌ قارچ‌ ديگري‌ را بهترين‌قارچ‌ موجود مي‌شناسند. پورتوبلو (Portobolle) محبوبترين‌ قارچ‌ مرغوب‌ است‌. با اين‌ همه‌،اين‌ قارچ‌ تنها، نژاد قهوه‌ي‌ قارچ‌ دكمه‌اي‌ سفيد است‌. در ايالات‌ متحده‌، قارچ‌هاي‌ مرغوب‌ ديگرعبارتند از: Enoki, Oyster, Shiitake چند قارچ‌ قابل‌ كشت‌ ديگر نيز وجود دارد، اما به‌ شكل‌گسترده‌اي‌ در دسترس‌ نيستند.

 

 

 

از چه‌ سطوح‌ كشتي‌ براي‌ رشد قارچ‌ استفاده‌ مي‌شود؟

 

اگر چه‌ قارچ‌هاي‌ دكمه‌اي‌ عادي‌، بر لايه‌اي‌ از كود نباتي‌ مي‌رويند، بشيتر قارچ‌هاي‌ مرغوب‌، برسطحي‌ از خك‌ اره‌ كه‌ به‌ آن‌ مواد مغذي‌ ديگري‌ افزوده‌ شده‌ است‌. رشد داده‌ مي‌شوند. بيساري‌ ازانواع‌ چوب‌ مناسبند، اما در اين‌ ميان‌، توسكا و بلوط‌ بهترين‌ها هستند. سدر و ماهوت‌ در برابرعسل‌ تشكيل‌ كلني‌ توسط‌ گياهان‌ قارچي‌ مقاومند و نبايد مورد استفاده‌ قرار گيرند. صنوبر نيز ازآنجا كه‌ قارچ‌ كاشته‌ شده‌ توسط‌ صمغ‌ درخت‌ خنثي‌ مي‌شود، نامناسب‌ است‌. درشتي‌ دانه‌هاي‌خاك‌ اره‌ بايد به‌ اندازه‌ي‌ دندانه‌هاي‌ اره‌هاي‌ معمولي‌ باشد.

 

تراشه‌هاي‌ بزرگتر نيز مي‌توانند اضافه‌ شوند. خاك‌ اره‌ را بايد در دماي‌ ْF250 در فشاري‌ درحدود 15 پاوند بر اينچ‌ مربع‌ استريليزه‌ كرد. اين‌ عمل‌ را مي‌توان‌ در يك‌ ديگ‌ و يا يك‌ مخزن‌گرمايي‌ ـ فشاري‌ انجام‌ داد. دستورالعمل‌ معمول‌ براي‌ تهيه‌ خاك‌ اره‌ي‌ مغزي‌ شده‌ عبارت‌ است‌ از:

 

76% خاك‌ اره‌، 12% اوزن‌، 12% سبوس‌ و بعلاوه‌ 65% رطوبت‌. در نظر داشته‌ باشيد كه‌دستورالعمل‌ها هميشه‌ مبتني‌ بر وزن‌ عوامل‌ مذكور در حالت‌ خشك‌ (وزن‌ خشك‌) هستند، چراكه‌ گنجايش‌ رطوبت‌ اين‌ عوامل‌ (عناصر)، تغيير مي‌كند. ظرف‌ صنعتي‌ استاندارد براي‌ رشد دادن‌قارچ‌ خوردني‌ مرغوب‌ در خاك‌ اره‌، يك‌ ظرف‌ پلاستيكي‌ مقاوم‌ در برابر گرماست‌ كه‌ يك‌صفحه‌ي‌ فيله‌ي‌ به‌ آن‌ متصل‌ شده‌ است‌؛ اين‌ *****، اجازه‌ي‌ مبادله‌ي‌ گاز را مي‌دهد اما از ورودميكروارگانيسم‌هاي‌ آلوده‌ كننده‌ جلوگيري‌ مي‌كند.

 

 

 

قارچ‌ها چگونه‌ رشد داده‌ مي‌شوند؟

 

راههاي‌ بسياري‌ براي‌ رشد دادن‌ قارچ‌ها وجود دارد؛ اما توليد هميشه‌ در سه‌ مرحله‌ اصلي‌انجام‌ مي‌شود. بذرپاشي‌، كاشت‌ در زمين‌، تبديل‌ به‌ ميوه‌ به‌ بار آمدن‌ بذرها، تشكيل‌ كامل‌ كلني‌ِ برروي‌ سطحي‌ مناسب‌ است‌ كه‌ با تلقيح‌ آن‌ سطح‌ ادامه‌ مي‌يابد؛ اين‌ عمل‌ را بذرپاشي‌ مي‌گويند گام‌دوم‌، كاشت‌، مرحله‌ي‌ رشدي‌ است‌ كه‌ در آن‌ Pinhead (كلاهك‌ها) تشكيل‌ مي‌شوند. كلاهك‌هاجوانه‌هاي‌ كوچك‌ ميسيليوم‌ هستند كه‌ در انتهاي‌ تكامل‌ خود، تبديل‌ به‌ قارچ‌ها مي‌شوند. تمام‌گونه‌هاي‌ قارچ‌ها، براي‌ كاشت‌ نيازمند مجموعه‌اي‌ (set) از شرايط‌ زيست‌ محيطي‌ اي‌ هستند كه‌ميان‌ شرايط‌ براي‌ رشد بهينه‌ي‌ ميسيليان‌، تفاوت‌ مي‌كند. اگر چه‌ نه‌ همه‌ي‌ آنها، اما بيشتر افرادقارچ‌ها را در دماي‌ پايين‌تر از حالت‌ تشكيل‌ كولوني‌ بر سطح‌ خاك‌، كشت‌ مي‌كنند. آخرين‌ مرحله‌،تبديل‌ به‌ ميوه‌، تكامل‌ كلاهك‌ها به‌ قارچ‌هاي‌ بالغ‌ است‌.

 

گام‌ اول‌: بذرپاشي‌، پس‌ از اينكه‌ سطح‌ خاك‌ مخصوص‌ كشت‌ آماده‌ گرديد و در ظرف‌پلاستيكي‌ يا هر مخزن‌ ديگري‌ استريليزه‌ شد، دانه‌ها بدان‌ اضافه‌ مي‌شوند. دانه‌ها، بر سطح‌استريلزه‌ مي‌رويند بوسيله‌ي‌ دستگاه‌ پرورش‌ دهنده‌ي‌ توليد مي‌شوند و يا از گلخانه‌هاي‌ پرورش‌قارچ‌ بدست‌ مي‌آيند. درصد خلوص‌ بذر بسيار حياتي‌ است‌. در بسياري‌ از قارچ‌هاي‌ مرغوب‌،بذر به‌ نسبت‌ 205% يا بيشتر وزن‌ خشك‌ سطح‌ خاك‌ بدان‌ اضافه‌ مي‌شود. پس‌ از اينكه‌ ظرف‌پلاستيكي‌ با دقت‌ مسدود شد، با تكان‌ دادن‌ ظرف‌، بذر را بر سطح‌ خاك‌ اره‌ پخش‌ مي‌كنند.سيستم‌ به‌ اندازه‌ي‌ قارچ‌، سطح‌ خاك‌ به‌ طور كامل‌ به‌ مدت‌ 2 تا 6 هفته‌ توسط‌ ميسيليوم‌ پوشانيده‌مي‌شود. دماي‌ محيط‌ در زمان‌ پخش‌ بذر بايد حدود 70 ـ 75 فارنهايت‌ باشد.

 

گام‌ دوم‌: كاشت‌ در زمين‌: براي‌ شكل‌ دادن‌ فرم‌ قارچ‌ها، دماي‌ محيط‌ براي‌ 2 راز تا 2 هفته‌ كاهش‌داده‌ مي‌شود، ميزان‌ CO2 با وارد كردن‌ هواي‌ تازه‌ كاهش‌ داده‌ مي‌شود و بر محيط‌ نور تابانيده‌مي‌شود. اغلب‌، ظروف‌ پلاستيكي‌ باز هستند و به‌ اطاقك‌ رشد منتقل‌ مي‌شوند.

 

گام‌ سوم‌: توليد ميوه‌: ظرف‌ پلاستيكي‌ كه‌ اينك‌ دانه‌ها در آن‌ در حال‌ رشدان‌، در اطاقك‌ رشد،در دمايي‌ پايين‌ (63 فارنهايت‌ براي‌ بيشتر قارچ‌ها، دماي‌ ميانگين‌ مناسبي‌ است‌) و نيز رطوبت‌نسبي‌ بالا 85 - 95%) قرار داده‌ مي‌شود. اگر چه‌، قارچ‌ دكمه‌اي‌ سفيد معمولي‌ نيازي‌ به‌ تامين‌تابش‌ نور ندارد، تمامي‌ اشكال‌ ديگر قارچ‌ها كه‌ در اين‌ جا مورد بررسي‌ قرار مي‌گيرند، براي‌ رشددرست‌ نياز به‌ نور دارند. براي‌ بيشتر قارچ‌هاي‌ مرغوب‌، ظرف‌ پلاستيكي‌ را مي‌توان‌ پس‌ از فرآيندبذرپاشي‌، از رويه‌ي‌ خاك‌ اره‌ جدا كرد. در توليد قارچ‌هاي‌ Oyster Lions mane, سوراخهايي‌در ظرف‌ پلاستيكيي‌ بوجود مي‌آورند و قارچ‌ها اجازه‌ مي‌يابند تا از ميان‌ اين‌ سوراخها رشد كنند.در توليد قارچ‌ shiitake، ظرف‌ پلاستيكي‌، معمولاً به‌ طور كامل‌ برداشته‌ مي‌شود چرا كه‌ اين‌ نوع‌قارچ‌، پوسته‌اي‌ سخت‌ بر سطح‌ خاك‌ اره‌ مي‌سازد.

 

 

 

آيا تجهيزات‌ ويژه‌اي‌ براي‌ رشد دادن‌ قارچ‌ لازم‌ است‌؟

 

اگر چه‌، فرآيند بذرپاشي‌ در هر اطاق‌ پاكيزه‌اي‌ با دمايي‌ كنترل‌ شده‌ و هوايي‌ تازه‌، قابل‌ انجام‌است‌، اما تكنيك‌هاي‌ استريل‌ براي‌ كشت‌ موفقيت‌آميز بسياري‌ از قارچ‌ها، مطلقاً ضروري‌ است‌.بيشتر روش‌ها شامل‌: يك‌ سكوي‌ آزمايشگاهي‌ پاكيزه‌، (ضد عفوني‌ شده‌ توسط‌ 35% ليسول‌،10% سفيد كننده‌ يا 70% اتيل‌ الكل‌). دستان‌ شسته‌ شده‌ (شسته‌ شده‌ توسط‌ صابون‌ و ريختن‌الكل‌)؛ لباس‌هاي‌ تميز؛ و هواي‌ پاكيزه‌ با اين‌ كه‌ *****هاي‌ HEPA كاملاً در محيط‌ كاري‌ شماضروري‌ نيستند، (ذرات‌ با اندازه‌ي‌ ـ 0.3 ميكرون‌ با 99% بازده‌ از محيط‌ زدوده‌ مي‌شوند و تنها 1ذره‌ از 10.000 ذره‌ در آن‌ اندازه‌، از ***** عبور مي‌كند) بسياري‌ از پرورش‌ دهندگان‌ قارچ‌، دست‌كم‌، يك‌ عدد از اين‌ *****ها را مورد استفاده‌ قرار مي‌دهند. توجه‌ كنيد كه‌ هواي‌ پاكيزه‌ بدون‌ *****،حاوي‌ 200.000 ذره‌ي‌ غبار در هر فوت‌ مكعب‌ است‌ و در مناطق‌ شهري‌ اين‌ ميزان‌، به‌ 10 برابرافزايش‌ مي‌يابد.

 

اطاقك‌ رشد نيازمند شرايطي‌ ويژه‌ است‌. بعلاوه‌ وسايل‌ خنك‌ كننده‌( 65 تا 63 فارنهايت‌)رطوبت‌ مي‌بايست‌ در حدود 95% (يا حتي‌ در برخي‌ شرايط‌؛ بيشتر) حفظ‌ شود و نيز وسايلي‌براي‌ به‌ حركت‌ درآوردن‌ هواي‌ راكد حركت‌ شديد هوا، حتي‌ در محيطي‌ با رطوبت‌ بالا، باعث‌خشك‌ شدن‌ سطح‌ زير كشت‌ مي‌شود و مي‌تواند به‌ كلاهك‌هاي‌ حساس‌، آسيب‌ رساند. بوجودآوردن‌ محيطي‌ بسيار مرطوب‌ براي‌ پرورش‌ قارچ‌ نيز شايد عامل‌ محدوديت‌ پرورش‌ خانگي‌ اين‌محصول‌ باشد. آكواريوم‌ها، چادرهاي‌ پلاستيكي‌، يخدان‌ها و با منفذهاي‌ سلوفوي‌ و...مخزن‌هاي‌ مفيد رطوبتي‌ هستند كه‌ براي‌ پرورش‌ قارچ‌ مورد استفاده‌ قرار مي‌گيرند. يك‌ راه‌ براي‌مرطوب‌ كردن‌ يك‌ مخزن‌ اين‌ است‌ كه‌ جرياني‌ از هوا را (توسط‌ يك‌ پمپ‌ هواي‌ آكواريوم‌ ساخته‌شده‌ از سنگ‌ متخلخل‌) بر سطحي‌ از آب‌ نسبتاً گرم‌ و زائده‌ شود رطوبت‌ زاهاي‌ گوناگوني‌ توسط‌پرورش‌ دهندگان‌ خانگي‌ قارچ‌ مورد استفاده‌ قرار مي‌گيرد.

 

 

 

قارچ‌ (Agrocybe Aegerita) Black Poplar

 

اين‌ قارچ‌ نسبتاً در شرايط‌ آساني‌ رشد مي‌كند اما محصول‌ آن‌ عموماً كم‌ است‌. از آنجا كه‌كلاهك‌ها نسبت‌ به‌ خشكي‌ بسيار حساسند، لايه‌اي‌ از كود مرطوب‌ خزه‌ پوسته‌ي‌ خرد شده‌ي‌صدف‌ (به‌ نسبت‌ حجمي‌ به‌ ترتيب‌ 9 به‌ 1) بر روي‌ هر رديف‌ ريخته‌ مي‌شود: اين‌ امر مي‌تواندباعث‌ افزايش‌ محصول‌ شود.

 

قارچ‌ دكمه‌اي‌ معمولي‌

 

قارچ‌ سفيد دكمه‌اي‌ و گونه‌هاي‌ متعدد آن‌، (Portobelini , Portobello, Crinmini) برلايه‌هاي‌ كود مي‌رويند. ماشوره‌، به‌ تنهايي‌ يا به‌ همراه‌ كود فضله‌ي‌ اسب‌، مواد اوليه‌ي‌ كود موردنياز است‌ و عوامل‌ ساختاري‌ و شيميايي‌ لازم‌ را فراهم‌ مي‌كند. ماشوره‌، با نيتروژن‌ غني‌ شده‌ است‌نيتروژن‌ در حالت‌ مواد زائد گوناگون‌ كشاورزي‌ همچون‌ تخم‌ پنبه‌ و فضله‌ي‌ مرغ‌ به‌ كود اضافه‌مي‌شود. در خلال‌ توليد كود، كيفيات‌ فيزيكي‌ ويژه‌اي‌ (تراوايي‌ هوا و آب‌ كه‌ موجب‌ نگهداري‌فوائد آنان‌ مي‌شود) و خصوصيات‌ شيميايي‌ (در دسترس‌ بودن‌ مواد مغذي‌ براي‌ قارچ‌ و دست‌نيافتن‌ ارگانيسم‌هاي‌ رقيب‌ به‌ آن‌ مواد) به‌ عنوان‌ فاكتوري‌ ارگانيك‌ پديد مي‌آيند و مصرف‌مي‌شوند و در اين‌ ميان‌ حرارت‌ به‌ مدد توليد ميكروارگانيسم‌ها توليد مي‌شود دماي‌ مورد نياز براي‌اين‌ فرآيندها توسط‌ توده‌اي‌ از ماشوره‌ در اندازه‌اي‌ معين‌ تامين‌ مي‌شود. اطاقك‌هاي‌ خاصي‌ دما،رطوبت‌ و هواي‌ تازه‌ي‌ كنترل‌ شده‌، همگي‌ براي‌ فراهم‌ آوردن‌ شرايط‌ صحيح‌ پاستوريزه‌ كردن‌لازم‌اند و نيز براي‌ شرايط‌ پايان‌ فرآيندهاي‌ توليد كود مگر در حالتي‌ كه‌ كود از پيش‌ مهيا باشد،روند پرورش‌ قارچ‌ دكمه‌اي‌ سفيد بسيار تكنيكي‌ و عموماً در وادي‌ تخصص‌ پرورش‌ دهندگان‌تفريحي‌ يا خرده‌پاست‌.

 

 

 

قارچ‌ Enoki يا قارچ‌ سوزن‌ طلايي (Flammulina Velutipe)

 

اين‌ قارچ‌، بر روي‌ لايه‌اي‌ استاندارد خاك‌ اره‌ مي‌رويد و مي‌توان‌ آن‌ را در محفظه‌هاي‌ متعددي‌،از آن‌ جمله‌: ظرف‌ در بسته‌ي‌ *****دار، پرورش‌ داد. از نقطه‌ نظر اقتصادي‌، قارچ‌ Enoki را معمولاًدر شيشه‌هاي‌ دهان‌ گشاد، بسيار شبيه‌ ظرف‌هاي‌ مربا، پرورش‌ مي‌دهند. پس‌ از آنكه‌ كاشت‌ آنهاانجام‌ شد، قارچ‌ در تاريكي‌ و در محيطي‌ سرد، با روكشهايي‌ بر روي‌ شيشه‌ي‌ محتوي‌، براي‌افزايش‌ ميزان‌ CO2، مي‌رويد. اين‌ قارچ‌ تقريباً كلاهك‌ ندارد و حلقه‌ حلقه‌ است‌. قارچ‌ Enokiنسبتاً سريع‌ مي‌رويد.

 

 

 

قارچ‌ Maitake يا مرغ‌ درختان‌ (Grifola frondosa)

 

Nameko از محبوبترين‌ قارچ‌ها در ژاپن‌ است‌. اين‌ قارچ‌ بر لايه‌اي‌ خاك‌ اره‌ي‌ استاندارد، درظروف‌ در بسته‌ي‌ *****دار مي‌رويد. براي‌ رويش‌ بذر، محفظه‌ را بايد از رطوبت‌ بسيار بالا با مِه‌اندك‌، محافظت‌ كرد.

 

 

 

قارچ‌ يال‌ شير (Hericiam Erinaceas)

 

اين‌ قارچ‌ خوراكي‌، كه‌ مزه‌اي‌ همچون‌ گوشت‌ خرچنگ‌ دارد، بر لايه‌ي‌ خاك‌ اره‌ي‌ استانداردمي‌رويد. برخلاف‌ بسياري‌ از قارچ‌ها، اين‌ قارچ‌ داراي‌ پره‌هاي‌ حاوي‌ هاگ‌ نيست‌؛ در عوض‌،هاگ‌هاي‌ آن‌ توسط‌ دندانه‌هايي‌ كه‌ همچون‌ تنديل‌هاي‌ ظريفي‌ از زير آن‌ آويزان‌ هستند، توليدمي‌شود.

 

 

 

قارچ‌ صدف‌ صورتي‌ (انواع‌ Pleurotus)

 

قارچ‌ صدف‌ صورتي‌، راحت‌ترين‌ قارچ‌ خوردني‌ براي‌ پرورش‌ دادن‌ است‌. انواع‌ گوناگون‌ قارچ‌صدفي‌ را مي‌توان‌ برمنابع‌ گوناگون‌ سلولز (كه‌ شامل‌ تركيبات‌ قهوه‌ باشد) روزنامه‌ و پوسته‌ي‌ غلات‌پرورش‌ داد. خاك‌ اره‌ي‌ استاندارد نيز، سطح‌ كشت‌ مناسبي‌ براي‌ رويانيدن‌ اين‌ قارچ‌ است‌. شايدبهترين‌ خاك‌ مورد استفاده‌ براي‌ كشت‌ اين‌ قارچ‌، براي‌ پرورش‌ دهندگان‌ آماتور، پوسته‌ي‌ خردشده‌ي‌ گندم‌ باشد، كه‌ با قرار دادن‌ به‌ مدت‌ يك‌ ساعت‌ در زير آب‌ با دماي‌ 165F درجه‌(فارنهايت‌) پاستوريزه‌ شده‌ است‌. ظرف‌هاي‌ در بسته‌ي‌ پلاستيكي‌ كه‌ با خاك‌ اره‌ پر شده‌اند و باگرده‌ و بذر آغشته‌ شده‌اند نيز معمولاً مورد استفاده‌ قرار مي‌گيرند. در مزارع‌ بزرگ‌ و وسيع‌، ظروف‌پلاستيكي‌ بذر طويلي‌ از سقف‌ آويزان‌ هستند. سوراخهايي‌، به‌ منظور مبادله‌ي‌ هوا و نيز رشدقارچ‌ها از ميان‌ آنها، روز ظروف‌ تعبيه‌ شده‌ است‌.

 

بذرافشاني‌ را مي‌توان‌ بدون‌ *****هاي‌ مخصوص‌ انجام‌ داد چرا كه‌ قارچ‌هاي‌ گونه‌ي‌Pleurotus بسيار سريع‌ رشد مي‌كنند و بيشتر ارگانيسم‌هاي‌ موجود در خاك‌ اره‌ را در اين‌ رقابت‌،از ميان‌ مي‌برند.

 

 

 

قارچ‌ Reishi يا قارچ‌ جاودانگي‌(Ganoderma lucidum)

 

اين‌ قارچ‌ سفت‌تر از آن‌ است‌ كه‌ بتوان‌ آن‌ را تناول‌ كرد اما به‌ دليل‌ شهرتش‌ در دارا بودن‌ فوائددارويي‌، در چاي‌ از آن‌ استفاده‌ مي‌شود. اين‌ قارچ‌ بر رويه‌ي‌ خاك‌ اره‌ رشد مي‌كند و در مخازن‌گوناگوني‌ نيز قابل‌ پرورش‌ است‌؛ از جمله‌ محفظه‌ي‌ سرپوشيده‌ي‌ ***** دار.

 

 

 

قارچ‌ ShittaRe يا قارچ‌ بلوط‌ سياه (Lentinula edodes)

 

قارچ‌ Shittake نسبتاً در شرايط‌ آساني‌ مي‌رويد و يكي‌ از محبوبترين‌ قارچ‌ها در ايالات‌متحده‌ي‌ امريكا است‌. امروزه‌، پرورش‌ دهندگان‌ قارچ‌ در ايالات‌ متحده‌، سالانه‌ بيش‌ از 5 ميليون‌پوند از اين‌ قارچ‌ را توليد مي‌كنند. به‌ مانند بسياري‌ ديگر از قارچ‌هاي‌ مرغوب‌، Shittake درمخازن‌ سربسته‌ي‌ پلاستيكي‌ بر روي‌ لايه‌هاي‌ خاك‌ اره‌ مي‌رويد (در محيط‌هايي‌ مرطوب‌ ترز ازايالت‌ كاليفرنيا، اين‌ قارچ‌ در محيط‌هاي‌ طبيعي‌ نيز مي‌رويد.) نژادهاي‌ گوناگون‌ اين‌ قارچ‌،زمان‌هاي‌ متفاوتي‌ ريا در امر جوانه‌ زدن‌ به‌ خود اختصاص‌ مي‌دهند. برخي‌ اين‌ مدت‌ حدود 45روز است‌ در حاليكه‌ بعضي‌ ديگر براي‌ تكميل‌ عمل‌ به‌ 100 روز احتياج‌ دارند. پس‌ از اين‌ مدت‌ظرف‌ پلاستيكي‌ برداشته‌ مي‌شود و قالب‌ها به‌ اطاقك‌ رشد منتقل‌ مي‌شوند؛ (با دمايي‌ در حدود63F فارنهايت‌ و رطوبتي‌ در حدود 75 - 90%) پس‌ از برداشت‌ محصول‌، قالب‌ها، را مي‌توان‌براي‌ عمل‌ رشد ديگري‌ آماده‌ كرد. براي‌ اين‌ منظور قالب‌ها را آنقدر در آب‌ خيس‌ مي‌دهند تا اينكه‌آن‌ قالب‌ به‌ وزن‌ اوليه‌ي‌ خود باز گردد.

 

 

 

چگونه‌ مي‌توان‌ يك‌ قارچ‌ سمي‌ را بازشناخت‌؟

 

هرگز هيچ‌ قارچي‌ را نخوريد مگر اينكه‌ مطلقاً از نوع‌ آن‌ مطمئن‌ شده‌ باشيد. داستانهايي‌ كه‌عوام‌ در مورد آزمايش‌ كردن‌ قارچها، براي‌ دريافت‌ اينكه‌ آيا سمي‌ هستند يا نه‌، البته‌ بي‌فايده‌اند.قارچهاي‌ سمي‌ به‌ خاطر تجربه‌ي‌ اشخاصي‌ بداقبال‌ شناخته‌ شده‌اند. خوردن‌ قارچ‌هاي‌ وحشي‌مي‌تواند خطرناك‌ باشد.

[mani24 29665]

آموزش پرورش قارچ براي همه

پرورش قارچ در منزل

 

فصل کاشت:

بهترين موقع براي پرورش قارچ در خانه بين ماههاي مهر تا آذر است ولي چنانچه امکانات تهويه هوا و متعادل نمودن درجه حرارت محيط محل پرورش وجود داشته باشد مي توان قارچ را در ماههاي ديگر سال تعميم داد.

بطور کلي طرز پرورش قارچ مخصوص به خود آنست و مي توان آنرا در محيط تاريک پرورش داد و بجز نور مستقيم آفتاب، هر مقدار نور را تحمل مي کند. در هر صورت در محل پرورش قارچ علاوه بر آنکه، بايستي تهويه هوا به خوبي انجام گيرد، درجه هواي محيط پرورش نيز بايد بين 15 - 10 درجه نگهداري شود. علاوه بر اين محل پرورش بايستي کاملا تميز، قابل شستشو و فاقد درز يا محلي براي پرورش باکتريها، حشرات و قارچهاي مضر باشد.

 

اطاق پرورش قارچ:

عرض اطاق پرورش بايستي بحدي باشد که بتوان از راهروهايي که براي آن تعبيه مي گردد، براحتي عبور نمود( حدود 70 سانتي متر) عرض طبقات پرورش قارچ را نيز حداکثر 180 سانتي متر در نظر مي گيرند تا بتوان از دو طرف به وسط بستر قارچ دسترسي پيدا نمود و چنانچه طبقات پرورش قارچ در کنار ديوار باشد عرض آنرا حداکثر 90 سانتي متر قرار مي دهند. همچنين مي توان قارچ را در جعبه هاي چوبي در اندازه 60 در 90 سانتي متر و عمق 20 تا 25 سانتي متر پرورش داد. به منظور صرفه جويي در هزينه اوليه مي توان، هر طبقه را با تخته هاي سه سانتي متري به عرض 90 تا 180 سانتي متر پوشانده و کود را مستقيما کف هر طبقه ريخته و قارچ را در آن کاشت و به اين طرتيب احتياجي به جعبه هاي چوبي نخواهد بود. طبقه بندي ها معمولا در طول اطاق پرورش انجام مي گردد. روي سطح زمين نبايستي طبقه اي مستقر نمود، حداقل فاصله بين طبقه اول تا کف زمين 15 سانتي متر و فاصله هر طبقه از هم 60 سانتي متر مي باشد.

بطور معمول براي پرورش قارچ در خانه فقط سه طبقه در نظر مي گيرند و چنانچه اطاق به حد کافي وسيع باشد يک رديف در طول اطاق در مجاور ديوار و يک طبقه (دو طرفه) در وسط و يک طبقه در طرف ديگر اطاق قرار مي دهند بطوريکه دو راهرو به عرض 70 سانتي متر در دو طرف طبقه وسط، 180 سانتي متر باشد.

در يک اطاق بزرگ به طول 9 و عرض 5/6 متر مي توان مساحتي در حدود يکصد متر مربع براي پرورش قارچ آماده نمود که از اين سالن در هر فصل برداشت مي توان استفاده نمود. و به 8 تا 850 کيلو قارچ دست يافت و چنانچه کاشت قارچ در جعبه هاي چوبي انجام گيرد توليد محصول از اين ميزان تا حدي بيشتر خواهد شد و در سالني به ابعاد 5/9 و عرض 5/6 متر تعداد 180 جعبه جايگزين مي گردد که محصول آن در يک فصل برداشت به حدود يک تن مي رسد.

چنانچه محل پرورش قارچ محدود و کوچک باشد ميزان احتياج به کود و محليکه بايد آنرا تخمير نمود، متناسب مي باشد. لذا ترجيح داده مي شود يک محوطه بتوني به ابعاد 5/1 متر ساخته و در مجاور آن محلي براي خروج آب مازاد کود در نظر بگيرند که فاضل آب را بتوان داخل سطل يا يک مخزن بتوني کوچک به ابعاد 40 سانتي متر وارد نمود. کف مخزن اصلي را به ضخامت 15 سانتي متر کاه ريخته و روي سطح کاه يک جعبه اي به ابعاد يک متر از جنس تور سيمي ضخيم که شبکه سوراخهاي آن 5/0 سانتي متر باشد بطوري قرار مي دهند که از هر طرف با ديواره مخزن بتوني 25 سانتي متر فاصله داشته باشد و اطراف اين توري را از کاه پر نموده و داخل توري را از پهن اسبي مخلوط با کاه پر نموده و پهن را خوب متراکم نموده و سطح کود را نيز بطور کنبد مانند توده نموده تا آب باران به داخل توده کود نفوذ ننمايد.

پس از 3 تا 4 روز به علت فعاليت باکتريهاي تخمير، درجه حرارت محيط توده به 70 درجه مي رسد و مقداري از حجم توده کم مي شود و در اين موقع تمام توده کودي را که در مخزن قرار دارد براي هوادهي به محوطه مجاور توده برمي گردانند و در موقع برگرداندن کود بايستي سعي کرد حتي الامکان به تمام ذرات کود، هوا برسد تا اکسيژن مورد نياز باکتريهاي مخمر تامين گردد و پس از چند ساعت اين توده را مجددا به داخل مخزن بذري ريخته و سطح آنرا با کاه بحد کافي انباشته تا سطح کود گنبدي شکل بشود. چنانچه در مخزن کوچک مجاور محل تخمير فاضل آب جمع شده بوسيله سطل آنرا روي سطح کود مي پاشند تا رطوبت توده تامين گردد مدت عمليات بين 15 - 10 روز به طول مي انجامد و در اين مدت 3 - 4 مرتبه بايستي کود برگردان بشود. و در خاتمه دوره سوم يا چهارم کود به رنگ قهوه اي تيره در آمده و ذرات آن ترد و ************نده شده و بوي مطبوعي از آن به مشام مي رسد و چنانچه اين شرايط در کود مشاهده نشود دليل بر آن است که عمليات تخمير به خوبي انجام نگرفته و در نحوه کار اشکالي وجود داشته است.

 

نحوه اسکلت بندي:

اسکلت بندي طبقات از نبشي 10 -12 که با ضد زنگ رنگ شده باشد و يا از الوار چهار چوب 10 سانتي متري ساخته مي شود و بين ستونها چهار چوبي 5 سانتي متري پيش بيني مي گردد. فاصله ستونهاي عمودي از يکديگر 5/1 متر و اين فاصله در دو طرف بستر، بايستي حفظ گردد.

تهيه بستر براي پرورش قارچ:

بهترين ماده براي پرورش قارچ، پهن اسبي و کاه مي باشد. براي تهيه کود جهت پرورش قارچ مقداري پهن اسبي و کاه را مخلوط نموده و در ابعاد مناسبي در حدود 3 متري آنرا انبار نموده و آنها را روي هم بخوبي بکوبيد.(لگد کنيد) تا متراکم شود بطوريکه از نفوذ باران به داخل آن جلوگيري گردد. پس از مدتي کوتاه عمليات تخمير داخل توده کود شروع مي شود و درجه حرارت محيط کود بالا مي رود. همچنين مي توان قبل از توده کردن کود مقداري آهک در حدود يک پنجم حجم پهن به آن اضافه و کاملا مخلوط کنيد. سپس آنرا توده نمود اين عمل باعث مي گردد که عمل تخمير به تعويق بيافتد و در عين حال آمونياک توليد شده را جذب و علاوه بر آن مقداري از رطوبت اضافي کود را جذب نمايد. بعد از سه روز مجددا اين توده را برگ و هوا داده و آنرا مانند دفعه اول، انباشته و روي آنرا بکوبيد. سطح آنرا شيب دهيد تا آب باران به داخل آن نفوذ نکند و اين عمل به فاصله 4 - 2 روز، چهار تا شش مرتبه بايد تکرار گردد. لازم به يادآوريست که چنانچه در مرحله اول به کود، آهک داده شده فاصله برگردان کود چهار روزه و در صورتيکه آهک داده نشده باشد فاصله برگردان کود دو روز مي باشد.

بايد توجه داشت که بايستي دقت و مراقبت در نگهداري ميزان رطوبت و حرارت داخل توده به عمل آيد. زيرا هر اندازه مقدار رطوبت پهن زياد باشد، محيط داخل کود، اسيدي شده و کود غير قابل استفاده مي گردد. بخصوص در موقع برگردان کردن کود، چنانچه مشاهده شود که کود بسيار خشک است، بايستي مقدار کمي غبار آب روي آن پاشيد، از علائم مشخصه ميزان رطوبت کود، آزمايش آنست، چنانچه مقداري کود را در دست بفشاريد، نبايستي قطرات آب، از لاي انگشتان(در هنگام فشار دادن) بچکد و فقط کافي است در اثر فشار به کود، کف دست، تر بشود. پس از آماده شدن بايستي اطاق پرورش را مجهز نمود.

 

طرز کاشت قارچ در اطاق پرورش:

پس از آماده شدن کود آنرا به داخل سالن انتقال داده و روي سطح هر رديف به ضخامت 15 سانتي متر کود را گسترده و سطح آنرا کاملا مسطح مي نمايند و اين عمل را بايستي خيلي به سرعت و بدون آنکه کود حرارت خود را از دست بدهد انجام داد. پس از تکميل و انجام کار کليه درها و منافذ را بسته و مدت چهار روز کود را بحالت خود واگذار کنيد تا درجه حرارت کود و محيط اطاق بالا برود و حدود 54 تا 60 درجه برسد و اين حرارت به مدت 30 -48 ساعت ثابت باقي بماند، بعد از آن درجه حرارت کود پائين آمده و به 54 درجه مي رسد. اين عمل را عرق کردن محيط کشت مي نامند در حقيقت در اين حرارت قسمت اعظم از محيط در اثر حرارت زياد ضد عفوني شده و لارو حشرات و غيره از بين مي روند.

از اين تاريخ به بعد تا مدت 5 روز درجه حرارت محيط بستر 10 - 12 درجه پائين مي آيد تا آنکه درجه حرارت به 23 الي 24 درجه مي رسد. اين درجه حرارت براي کاشت قارچ مناسب خواهد بود.

 

اسپر آماده کاشت:

اسپر قارچ را نمي توان مستقيما کاشت زيرا امکان دارد همراه با اسپر قارچ تعداد زيادي قارچهاي سمي و غير مفيد وجود داشته باشد. بنابراين بايستي از اسپر آماده کاشت بنام اسپون که در محيط کاملا استريل، محفوظ و سلکته شده رشد کرده و به حالت خواب در آورده اند استفاده نمود.

طرز عمل و تهيه آن بدين ترتيب است که اسپر قارچ خالص شده را در محيط کاملا استريل آزمايشگاه قبلا پرورش داده، بطوريکه ميسليوم قارچ رشد خود را شروع نمايد. سپس آنرا در حالت عقيم برده و مانع رشد بيشتر آن مي شوند و در محيط کاملا استريل و محفوظ بنام اسپون قارچ به فروش مي رسانند.

 

طرز کاشت اسپون:

يک قطعه اسپون را که در محيط بسته و کاملا استريل محفوظ است باز کرده و به دوازده قطعه کوچک تقسيم نموده و قبلا سطح خاک بستر را به فاصله 25 سانتي متر، قطعه چوبهاي در خاک بستر فرو برده و علامت گذاري کنيد. در محل هر سوراخ قسمتي از خاک را تا عمق 5 سانتي متر با وسيله اي خارج کرده و با دست چپ يک قطعه اسپون بجاي آن گذاشته و روي آنرا بپوشانيد بطوريکه عمق کاشت 3-5 سانتي متر از سطح خاک باشد و به همين ترتيب پيش برويد تا کليه بستر کاشت شود.

پوشاندن سطح بستر:

ده تا چهارده روز بعد از تاريخ کاشت اسپون، بايستي سطح کشت را به وسيله يک لايه دو سانتي متري خاک استريل شده پوک و منفذدار پوشانده و کاملا آنرا مسطح و يکنواخت نمود. در اين موقع درجه حرارت بستر بايستي 5/15 درجه باشد. بايد توجه داشت که در موقع روکش کردن بستر، اسپون ها بايد رشد خود را شروع کرده باشند و ميسليوم قارچ در اطراف محلي که اسپون کاشته شده رشد نموده و گسترش پيدا نموده باشند. در اين موقع بوي مطبوع قارچ در محوطه و در محل بستر به مشام مي رسد و در اين موقع بايد کاملا دقت شود تا به هيچ وجه، بستر کشت تکان نخورد و جابجا نشود و مخصوصا اگر تخته کف و طبقات شکم داده و يا قدرت نگهداري بستر خاک را نداشته باشد ميسليوم قارچ ها پاره شده و تمام محصول از بين مي رود.

پس از پوشش نمودن سطح بستر، ميسليوم رشد سريع خود را شروع کرد و براي تسريع در رشد ميسليوم، درجه حرارت محيط بايستي بين 5/16 - 14 درجه باشد. در صورتيکه درجه حرارت محيط کشت خيلي بالا باشد، بکار بردن آهک در مخلوط خاک پوشش بستر صلاح نمي باشد.

 

شرايط براي پرورش و رشد قارچ:

 

تهويه:

تهويه در محيط اتاق کشت بايد بطور يکنواخت انجام شود و نبايستي روي سطح کشت را بيش از حد نياز هوا داد و تهويه در کليه نقاط اطاق بطور يکنواخت باشد.

درجه حرارت:

چنانچه درجه حرارت بستر کشت به کمتر از 14 درجه برسد و درجه حرارت محيط اطاق به حدود 5/7 درجه برسد بايستي اطراف بستر را با پارچه ضخيم پوشاند تا مانع تبادل حرارت به محيط شود. براي سرعت رشد قارچ مي توان درجه حرارت محيط را به 5/14 درجه رساند و ميزان تهويه را بالا برد ولي بايد دقت شود که جهت حرکت هوا به طرف سطح قارچ نباشد.

رطوبت هوا و آبياري:

در موقع تشکيل قارچ، محيط اطاق احتياج به رطوبت دارد. بطور متوسط بهترين درجه رطوبت براي کشت بين 70 - 80 درصد مي باشد. چنانچه درجه رطوبت هوا از اين مقدار کمتر شود سطح کلاهک ها ترک برداشته يا سطح کلاهک قارچ لک دار مي شود علاوه بر اين سطح بستر خشک شده و احتياج به آبياري بيشتري دارد. براي تقليل ميزان رطوبت هوا لازم است در نقاط مختلف اطاق، رطوبت سنج هاي کار گذاشته شود و بطور مرتب مورد بازديد قرار گيرد. در صورتي به علت خشک شدن خاک سطح بستر، احتياج به آبياري است. بايستي به وسيله غبار پاش روي سطح خاک آنهم بحدي که آب در سطح بستر جريان پيدا نکند و يا در يک جا جمع نشود آبپاشي کنيد. آبياري را با آب خالص و با درجه حرارت 32 درجه و بسيار با احتياط انجام دهيد.

درجه حرارت محيط:

چند هفته پس از روکش کردن سطح بستر، ميسيليوم هاي قارچ تمام سطح بستر را پر نموده و بطور متوسط 7-8 هفته پس از کاشت اسپون، قارچ هاي کوچک سر سنجاقي در تمام سطح کشت ظاهر مي شوند. در اين موقع درجه حرارت بستر بايستي بين 10 -14 درجه باشد ولي هر اندازه قارچها رشد بيشتري پيدا نمايند مي توان درجه حرارت را از 14 به 5/16 رساند و ميزان تهويه را نيز بالا برد ولي بايد دقت کرد که جهت حرکت هوا، به طرف سطح قارچ نباشد.

تقويت خاک بستر:

پس از آنکه قارچها بزرگ شده و نزديک به برداشت شوند مي توان روي سطح بستر کود مايع پاشيد ولي بايد دقت نمود که روي کلاهک قارچ پاشيده نشود اين عمل در بالا بردن ميزان محصول بسيار موثر است.

 

برداشت محصول:

به محض آنکه رشد قارچ بحد کافي رسيد و تاج آن شکل کامل خود را پيدا نمود بايستي قارچهاي رسيده را جمع آوري نمود و بطور مرتب در طول بستر کشت، بررسي کرد و قارچهاي رسيده را جمع آوري کرد. قارچهايي که ترک برداشته و چتر آن باز شده باشد ارزش بازاريابي ندارند. علاوه بر اين وزن آن کم مي شود و همچنين قارچهايي که زودتر از موقع چيده شوند وزن آنها سبک بوده و از قارچهاي درجه دو محسوب شده و ارزش غذايي کمتري دارد.

در موقع جمع آوري نبايد از سبدهاي بزرگ براي اين منظور استفاده نمود. زيرا فشار قارچهاي روي سبد موجب مي گردد که قارچهاي زيرين خراش برداشته و سياه شوند براي جمع آوري قارچ، کافي است کلاهک را در دست گرفته و يک پيچ به آن داده تا پايه آن از زمين جدا شود و بلافاصله ساقه کثيف و آلوده را با چاقوي تيز قطع کرد. و قارچ تميز را داخل سبد گذاشته و حتي المقدور جمع آوري با دستکش انجام گيرد. بهره برداري هر 15 روز يکبار انجام مي گيرد و اين برنامه مدت دو تا سه ماه به طول مي انجامد.

بسته بندي:

قارچهاي چيده شده را به اطاق سرد و خنک انتقال داده و در اسرع وقت نسبت به درجه بندي آن اقدام نموده و قارچهاي لک دار و ناقص و کج و ناجور را جدا کرده و براي مصارف تهيه پودر در قارچ و کچ آپ فرستاده و قارچ هاي سالم را در بسته هاي درجه يک و درجه دو به بازار عرضه کنيد.

[mani24 29665]

قارچ خانگی پرورش دهید

 

 

 

 

به‌طور کلی طرز پرورش قارچ مخصوص به خود آن است و می‌توان آن را در محیط تاریک پرورش داد و به‌جز نور مستقیم آفتاب، هر مقدار نور را تحمل می‌کند.

 

بهترین موقع برای پرورش قارچ در خانه بین ماه‌های مهر تا آذر است، ولی چنانچه امکانات تهویه هوا و متعادل کردن درجه حرارت محیط محل پرورش وجود داشته باشد، می‌توان قارچ در ماه‌های دیگر سال نیز پرورش داد.

به‌طور کلی طرز پرورش قارچ مخصوص به خود آن است و می‌توان آن را در محیط تاریک پرورش داد و به‌جز نور مستقیم آفتاب، هر مقدار نور را تحمل می‌کند.

در هر صورت در محل پرورش قارچ علاوه بر آنکه، بایستی تهویه هوا به‌خوبی انجام گیرد، درجه هوای محیط پرورش نیز باید بین ۱۵-۱۰درجه حفظ شود. علاوه بر این محل پرورش بایستی کاملاً تمیز، قابل شستشو و فاقد درز یا محلی برای پرورش باکتری‌ها، حشرات و قارچ‌های مضر باشد.

عرض اطاق پرورش بایستی به‌حدی باشد که بتوان از راهروهائی که برای آن تعبیه می‌گردد، به‌راحتی عبور کرد (حدود ۷۰سانتی‌متر) عرض طبقات پرورش قارچ را نیز حداکثر ۱۸۰سانتی‌متر در نظر می‌گیرند تا بتواند از دو طرف به وسط بستر قارچ دسترسی پیدا کرد و چنانچه طبقات پرورش قارچ در کنار دیوار باشد، عرض آن را حداکثر ۹۰سانتی‌متر قرار می‌دهند. همچنین می‌توان قارچ را در جعبه‌های چوبی در اندازه ۶۰در۹۰سانتی‌متر و عمق ۲۰تا۲۵سانتی‌متر پرورش داد.

به‌منظور صرفه‌جوئی در هزینه اولیه می‌توان هر طبقه را با تخته‌های سه‌ سانتی‌متری به عرض ۹۰تا۱۸۰سانتی‌متر پوشانده و کود را مستقیماً کف هر طبقه ریخت و قارچ را در آن کاشت و به این ترتیب احتیاجی به جعبه‌های چوبی نخواهد بود. طبقه‌بندی‌ها معمولاً در طول اطاق پرورش انجام می‌شود. روی سطح زمین نبایستی طبقه‌ای مستقر کرد، حداقل فاصله بین طبقه اول تا کف زمین ۱۵سانتی‌متر و فاصله هر طبقه از هم ۶۰سانتی‌متر می‌باشد.

به‌طور معمول برای پرورش قارچ در خانه فقط سه طبقه در نظر می‌گیرند و چنانچه اطاق به حد کافی وسیع باشد، یک ردیف در طول اتاق در مجاور دیوار و یک طبقه (دو طرفه) در وسط و یک طبقه در طرف دیگر اطاق قرار می‌دهند به‌طوری که دو راهرو به عرض ۷۰سانتی‌متر در دو طرف طبقه وسط ۱۸۰سانتی‌متر باشد.

در یک اطاق بزرگ به طول ۹و عرض ۵/۶متر می‌توان مساحتی در حدود یکصد متر مربع برای پرورش قارچ آماده نمود که از این سالن در هر فصل برداشت می‌توان استفاده کرد و به ۸تا۸۵۰کیلو قارچ دست یافت و چنانچه کاشت قارچ در جعبه‌های چوبی انجام گیرد، تولید محصول از این میزان تا حدی بیشتر خواهد شد و در سالنی به ابعاد ۵/۹و عرض ۵/۶متر تعداد ۱۸۰جعبه جایگزین می‌گردد که محصول آن در یک فصل برداشت به حدود یک تن می‌رسد.

چنانچه محل پرورش قارچ محدود و کوچک باشد، میزان احتیاج به کود و محلی که باید آن را تخمیر کرد، متناسب می‌باشد. لذا ترجیح داده می‌شود یک محوطه بتونی به ابعاد ۵/۱متر ساخته و در مجاورت آن محلی برای خروج آب مازاد کود در نظر بگیرند که فاضلاب را بتوان داخل سطل یا یک مخزن بتونی کوچک به ابعاد ۴۰سانتی‌متر وارد کرد.

کف مخزن اصلی را به ضخامت ۱۵سانتی‌متر کاه ریخته و روی سطح کاه جعبه‌‌ای به ابعاد یک متر از جنس تور سیمی ضخیم که شبکه سوراخ‌های آن ۵/۰سانتی‌متر باشد، طوری قرار می‌دهند که از هر طرف با دیواره مخزن بتونی ۲۵سانتی‌متر فاصله داشته باشد و اطراف این توری را از کاه پر کرده و داخل توری را از پهن اسبی مخلوط با کاه پر نموده و پهن را خوب متراکم کرده و سطح کود را نیز به‌طور گنبد مانند توده کرده تا آب باران به داخل توده کود نفوذ نکند.

پس از ۳تا۴روز به‌علت فعالیت باکتری‌های تخمیر، درجه حرارت محیط توده به ۷۰درجه می‌رسد و مقداری از حجم توده کم می‌شود و در این موقع تمام توده کودی را که در مخزن قرار دارد برای هوادهی به محوطه مجاور توده برمی‌گردانند و در موقع برگرداندن کود بایستی سعی کرد حتی‌الامکان به تمام ذرات کود، هوا برسد تا اکسیژن مورد نیاز باکتری‌های مخمر تأمین گردد و پس از چند ساعت این توده را مجدداً به داخل مخزن بذری ریخته و سطح آن را با کاه به حد کافی پر می‌کنند تا سطح کود گنبدی‌شکل شود.

فاضلاب جمع شده در مخزن کوچک مجاور محل تخمیر را به‌وسیله سطل روی سطح کود می‌پاشند تا رطوبت توده تأمین گردد. مدت عملیات بین ۱۵-۱۰روز به طول می‌انجامد و در این مدت ۳-۴مرتبه بایستی کود برگردان شود و در خاتمه دوره سوم یا چهارم، کود به رنگ قهوه‌ای تیره درآمده و ذرات آن ترد و ************نده شده و بوی مطبوعی از آن به مشام می‌رسد و چنانچه این شرایط در کود مشاهده نشود، دلیل بر آن است که عملیات تخمیر به‌خوبی انجام نگرفته و در نحوه کار اشکالی وجود داشته است.

● اسکلت‌بندی

اسکلت‌بندی طبقات از نبشی ۱۰-۱۲که با ضدزنگ رنگ شده باشد و یا از الوار چارچوب ۱۰سانتی‌متری ساخته می‌شود و بین ستون‌ها چارچوبی ۵سانتی‌متری پیش‌بینی می‌گردد. فاصله ستون‌های عمودی از یکدیگر ۵/۱متر است و این فاصله در دو طرف بستر، بایستی حفظ گردد.

● تهیه بستر پرورش

بهترین ماده برای پرورش قارچ، پهن اسبی و کاه می‌باشد. برای تهیه کود جهت پرورش قارچ، مقداری پهن اسبی و کاه را مخلوط کرده و در ابعاد مناسبی در حدود ۳متری انبار کرده و آنها را به‌خوبی روی هم بکوبید (لگد کنید) تا متراکم شود به‌طوری که از نفوذ باران به داخل آن جلوگیری گردد.

پس از مدتی کوتاه، عملیات تخمیر داخل توده کود شروع می‌شود و درجه حرارت محیط کود بالا می‌رود. همچنین می‌توان قبل از توده کردن کود مقداری آهک در حدود یک‌پنجم حجم پهن - به آن اضافه و کاملاً مخلوط و سپس آن را توده کنید. این عمل باعث می‌گردد که عمل تخمیر به تعویق بیفتد و در عین حال آمونیاک تولید شده را جذب و علاوه بر آن مقداری از رطوبت اضافی کود را جذب کند.

بعد از سه روز مجدداً این توده را برگ و هوا داده و آن را مانند دفعه اول، انباشته و روی آن را بکوبید. سطح آن را شیب دهید تا آب باران به داخل آن نفوذ نکند و این عمل به فاصله ۴-۲روز، چهار تا شش مرتبه باید تکرار گردد.

لازم به یادآوری است که چنانچه در مرحله اول به کود، آهک داده شده باشد، فاصله برگردان کود چهار روز و در صورتی‌که آهک داده نشده باشد، فاصله برگردان کود دو روز می‌باشد.

باید توجه داشت که بایستی در نگهداری میزان رطوبت و حرارت داخل توده دقت و مراقبت به‌عمل آید. زیرا هر اندازه مقدار رطوبت پهن زیاد باشد، محیط داخل کود، اسیدی شده و کود غیرقابل استفاده می‌گردد. به‌خصوص در موقع برگردان کردن کود، چنانچه مشاهده شود که کود بسیار خشک است، بایستی مقدار کمی غبار آب روی آن پاشید.

از علایم مشخصه میزان رطوبت کود، آزمایش آن است، چنانچه مقداری کود را در دست بفشارید، نبایستی قطراب آب از لای انگشتان (در هنگام فشار دادن) بچکد و فقط کافی است در اثر فشار به کود، کف دست، تر بشود. پس از آماده شدن بایستی اطاق پرورش را مجهز کرد.

● طرز کاشت

پس از آماده شدن کود، آن را به داخل سالن انتقال داده و روی سطح هر ردیف به ضخامت ۱۵سانتی‌متر کود را گسترده و سطح آن را کاملاً مسطح کنید. این عمل را بایستی خیلی به سرعت و بدون آنکه کود حرارت خود را از دست بدهد، انجام داد. پس از تکمیل و انجام کار، کلیه درها و منافذ را بسته و مدت چهار روز کود را به حال خود رها کنید تا درجه حرارت کود و محیط اطاق بالا برود و به حدود ۵۴تا۶۰درجه برسد و این حرارت به مدت ۳۰تا۴۸ساعت ثابت باقی بماند، بعد از آن درجه حرارت کود پائین آمده و به ۵۴درجه می‌رسد. این عمل را عرق کردن محیط کشت می‌نامند. در حقیقت در این حرارت قسمت اعظم محیط در اثر حرارت زیاد ضدعفونی شده و لارو حشرات و غیره از بین می‌روند.

از این تاریخ به بعد تا مدت ۵روز درجه حرارت محیط بستر ۱۰تا۱۲درجه پائین می‌آید تا آنکه درجه حرارت به ۲۳الی۲۴درجه می‌رسد. این درجه حرارت برای کاشت قارچ مناسب خواهد بود.

[mani24 29665]

مزاياي كشت قارچ خوراكي نسبت به ديگر محصولات كشاورزي

1 – اطمينان از خوراكي بودن قارچ كشت شده

2 – جلوگيري از آلودگي محيط زيست : سالانه مقدار زيادي از ضايعات كشاورزي در محيط مانده و استفاده صحيح از آنها نمي‌شود و با ماندن در محيط ايجاد آلودگي مي‌كند. طبق آمار سالانه حدود 20 ميليون تن ضايعات كشاورزي از بين مي‌روند كه مي‌توان با استفاده از اين ضايعات در پرورش قارچ خوراكي علاوه بر توليد قارچ خوراكي، از كمپوست باقيمانده به عنوان كود آلي و در برخي موارد بعنوان غذاي دام و طيور استفاده كرد كه با توليد قارچ خوراكي چرخه تجزيه شدن بقاياي كشاورزي سريعتر شده و جلوي آلودگي محيط زيست نيز گرفته مي شود.

3 – قارچ را مي توان در محيطهاي سربسته و سالن ها پرورش داد و اين امر باعث مي‌شود كه بتوانيم شرايط نامساعد محيطي را كنترل كنيم.

4 – قارچها نسبت به بسياري از محصولات دوره رشد كوتاهي دارند و به همين منظور مي‌توان چندين بار در سال قارچ برداشت شود و همين امر باعث شده كه حرفة سودآوري باشد.

5 – قارچ خوراكي امروزه بعنوان يك غذاي لذيذ و كامل و مفيد در دنيا به حساب مي‌آيد.

6 – استفاده مفيد از واحد سطح: در يك محيط سربسته مي‌توانيم با ايجاد طبقات مختلف از سطح به نحو احسن استفاده كنيم.

7 – ايجاد اشتغالزايي بالا: پرورش قارچ نسبت به سطح محدودي كه مورد استفاده قرار مي‌گيرد از اشتغالزائي بالائي برخوردار است.

8 – قارچ خوراكي بيشترين ميزان محصول را در واحد سطح نسبت به سبزيجات و گياهان گلخانه اي دارد.

[mani24 29665]

جنبه های اقتصادی قارچ خوراكی

درآمد حاصل از قارچ خوراكی تحت تأثير عوامل مختلف توليد قرار دارد از جمله سيستم توليد انتخاب شده، نوع ساختمان و مصالح مورد استفاده، ميزان پيچيدگي و گراني ماشين آلات و دستگاههاي هوادهي و ميزان سرمايه اوليه.

در توليد نهايي قارچ خوراكی هدف نهايي اين است كه حداقل 70 درصد قارچ درجه يك توليد نمايند.

ميزان محصول حاصل از يك تن كمپوست به شرح زير طبقه بندي مي شود:

توليد نامطلوب : كمتر از kg 135 قارچ

توليد ضعيف : حدود kg 135 – 160 قارچ

توليد نسبتاً مطلوب : kg 160 – 180 قارچ

توليد خوب : kg 180- 190 قارچ

توليد عالي : بيش از kg 200 قارچ

چنانچه برداشت پس از رشد كامل قارچ (باز شدن كلاهك) صورت گيرد، حدود 50 درصد افزايش محصول داريم ولي لازم به ذكر است كه از نقطه نظر بازارپسندي بشدت كاهش مي‌يابد

[mani24 29665]

کشت قارچ صدفی

پرورش قارچ صدفي :

از آنجايي كه پرورش قارچها معمولا” در محيطي بسته انجام مي شود؛ لذا قارچهاي صدفي را مي توان در هر منطقه جغرافيايي و با هر نوع آب و هوايي كشت كرد.اين قارچــــها مي توانند اختـــلاف درجه حرارت 16 تا 30 درجه سانتيگراد را تحمل كنند.

در يك انبار با مساحت 80 متر مربع :

در یک انبار ۸۰ متری بيش از يك تن قــارچ مي توان توليد كرد. زمان لازم براي اين كار حدود 2 ماه بوده و اولين برداشت پس از يك ماه بدست مي آيد. اين جزوه براي توليد قــارچ صدفي درسطحي پايين تراز اين ميزان نوشته شده بديهي است جهت توليد در مقياس بالا دانش فني بيشتري مورد نياز مي باشد؛ كه در كلاسهاي تئوري عملي ارائه خواهد شد .

فضاي مورد نياز :

براي كشت قارچ صدفي مي توان از يك اتاق ؛ زيرزمين ؛ انبار متروكه ؛يا هرمكان خالي ديگر كه داراي سقف مناسب باشد استفاده نمود.اين مكان بايد توانايي نگهداري دماي اطاق راداشته باشد بطوريكه ؛ تاحد امكان از اختلاف شديد درجه حرارت جلوگيري كند .

محيط كشت قارچ صدفي :

محيط كشت قارچ صدفي از كاه گندم ؛ کاه جو ؛ کاه برنج ؛ تراشه چوب صنوبر.... تهيه مي شود. در اين كشت از خاك و كود استفاده نمي شود بنابراين هيچگونه آلودگي زيست محيطي ندارد .

نحوه كشت قارچ صدفي :

كاه وكلش خرد شده را يك شب در آب گذاشته تا كاملا”مرطوب ؛سپس مدت 2 تا 3 ساعت در آب جوش پاستوريزه مي شود .براي اين كارمي توان از يك بشكه خالي استفاده كرد .زمان پاستوريزه كردن از وقتي محاسبه ميشودكه آب به نقطه جوش رسيده باشد.جهت اطمينان خاطر بهتر است از دماسنج الكلي براي سنجش دماي آب جوش استفاده شود. سپس كــاه را آبكش كرده آنرا به حال خود رها مي كنند تا پس از چند ساعت خنك شود؛ بطوريكه بالمس كردن كاه با پشت دست ؛ هيچگونه گرمايي احساس نشود .

بذر زني :

پس از اينكه كاه كاملا خنك شد با 3 تا 5 درصد اسپان( اسپان= بذر قارچ ) مايه زني مي شود به اين منظوربراي هر 10كيلوگرم كاه پاستوريزه شده مقدار400 تا 500 گرم بذرقارچ اضافه و مخلوط ميشود. مخلوط حاصل درون كيسه هايي به قطر 45 تا50 سانتيمتربا ارتفاع 80 تا 150سانتيمتر ريخته سپس سطح آن كمي فشرده شده تا رطوبت كاه حفظ گردد. پس از بستن سر كيسه آنرا به محيطي كه از قبل بعنوان سالن كشت در نظرگرفته شده انتقال داده واز سقف آويزان ميكنند. مي توان كيسه هاي كشت شده را روي زمين هم قرار داد.

كنترل دما و نور :

از اولين روز كشت تا مدت 25 الي 30 روز دما روي 24 درجه سانتيگراد نگهداري شده ؛در صورت امكان محيط را تاريك مي كنند. نورخورشيد براي قارچ صدفي مناسب نيست.پس ازاينكه سطح كاه پوشيده ازتارهاي سفيد رنگ و ظريف قارچ صدفي شد. سوراخ هايی به فاصله 20 تا 25 سانتيمتر و به اندازه كف دست در اطراف كيسه كشت شده ايجاد و با آ بپاشي مداوم كف سالن رطوبت محيط را افزايش مي دهند . در اين زمان دما به 20 درجه سانتيگراد كاهش داده مي شود. وجود نور يك لامپ در اين زمان ضروري بوده و با عث افزايش محصول مي شود .قارچها پس از يك هفته ديگر آماده برداشت مي با شند .

آبياري :

زماني كه كيسه ها پاره مي شوند ؛ چنانچه رطوبت محيط پايين پاشد ؛ سطح كاه خشك شده و بايستي با مقادير خيلي كم آب ؛ بصورت اسپري آبياري شوند . آبياري ممكن است روزي دو بار يا بيشتر انجام شو د. بايد توجه داشت كه آبياري 48 ساعت قبل از برداشت قارچها متوقف شود. پس از برداشت محصول ميتوان آبياري را ادامه داد.

ميزان توليد :

ميزان توليد از هر كيسه طي 4 تا 5 چين يا بيشتر در حدود 2 تا 4 كيلوگرم قارچ تازه ميباشد

__________________

 

انواع روشهای کشت قارچ صدفی

روشهاي کشت قارچ صدفی

کشت در کيسه:

يکي از رايج ترين روش ها در کشت قارچ در اکثر نقاط جهان است. بعضي از مزاياي آن به شرح زير است.

1- ريسک کمتري نسبت به روشهاي ديگر کشت دارد.

2- کنترل آسان آفات و بيماريها

3- امکان کشت در تمام طول سال

4- بازگشت سريع سرمايه

5- سرمايه گذاري اوليه کم

6- امکان کشت در خانه

روش کار :

ابتدا بستر خود را انتخاب نماييد در مورد بستر در درس قبلي توضيح داده شده است .

اگر از کاه استفاده مي کنيد بهتر است ابتدا کاه ها را خرد کنيد ( کاه هاي خرد نشده نيز قابل کاشت مي باشند). براي ضدعفوني کردن کاه ها بايد آنها را بجوشانيد. براي اين کار بهتر است کاه ها را درون کيسه هاي پلاستيکي ريخته و آنها را به مدت 45 دقيقه در آب جوش قرا دهيد ( 45 دقيقه از زماني که آب به جوش مي آيد). کاه ها را به مکان تميز برده و 24 ساعت منتظر بمانيد تا آب اضافي آن خارج گردد .

رطوبت مطلوب به نحوي است که وقتي يک مشت کاه را در دست فشار مي دهيد چند قطره آب از آن بچکد. قبل از ريختن کاه ها (بستر ) در پلاستيک ( پلاستيک هاي خياري) بهتر است چند سوراخ در کف پلاستيک ايجاد نماييد.

کاههاي ضد عفوني شده را تا ارتفاع حدود 20 – 30 سانتيمتر در داخل کيسه هاي پلاستيکي ريخته و با دست خوب فشرده نماييد، سپس بر روي آن يک لايه بذر بپاشيد و اين عمل را تا پر شدن کامل پلاستيک انجام دهيد. براي فشرده شدن کاه ها بهتر است يک سوراخ در وسط کيسه ايجاد نماييم و در نهايت درب پلاستيک را ببنديد. ميزان بذر هر کيسه بستگي به مقدار کاه و اندازه کيسه حدود 200-500 گرم مي باشد . ميزان رطوبت دما نور و ديگر شرايط در دوره هاي رشد بسيار مهم است براي آگاهي مي توانيد به درس قبلي مراجعه نماييد .

کيسه هاي آماده شده را به مکاني تميز و فاقد آلودگي با حرارت 20-30 درجه سانتيگراد برده .ميزان دما در هفته اول بسيار مهم مي باشد .

بعد از سفيد شدن کامل پلاستيکها با ميسليومها ( 20 تا 30 روز بعد از کاشت ) پلاستيکها را با تيغ برش دهيد و يا آنها را به طور کامل از بسته جدا نماييد تا قارچها فضاي مناسب براي رشد داشته باشند. تامين رطوبت در اين دوره بسيار اهميت دارد. مناسبترين رطوبت هوا 85 تا 90 درصد مي باشد .

حداکثر تا يک هفته بعد از برش پلاستيکها قارچهاي کوچک در بدنه بستر ظاهر و پس از چند روز بزرگ و قابل برداشت خواهند شد. بهترين زمان برداشت زماني است که لبه هاي قارچ به سمت بالا بر نگردد . براي برداشت قارچ مي توانيد ساقه قارچ را با دست گرفته و بپيچانيد. در صورت رعايت کامل شرايط و حفظ دما، نور، رطوبت و غيره با روش فوق مي توانيد 3-4 هفته قارچ برداشت نماييد. فاصله کيسه ها از يکديگر حدود 30 سانتيمتر بايد باشد تا از تداخل کلاهکهاي قارچ با يکديگر جلوگيري گردد .

در مکان هاي کوچک براي حفظ رطوبت مي توانيد با اسپري نمودن بدنه بستر از خشک شدن آن جلوگيري کنيد و اگر چنانچه بدنه بستر خشک شد مي توان نسبت به آبياري آن اقدام نمود. براي بالا بردن ميزان رطوبت مي توانيد کف اطاق را دائما با آب خيس نماييد، بهتر است از دستگاه بخار ساز يا در صورت امکان از کتري آب جوش استفاده کنيد. براي تشکيل کلاهک و تغيير رنگ آن نور کافي لازم است. (مراجعه به درس قبل)

نور طبيعي اطاق، براي کشت کافي است. از ورود حشارت، بيماري ها و آلودگي ها به داخل مکان پرورش حتما ممانعت گردد و در صورت مشاهده مگسهاي ريز ( مگس سرکه ) نسبت به مبارزه با آنها اقدام گنيد.

در صورتي که بذر آماده استفاده مي کنيد به چند نکته بايد توجه کنيد:

1- کيسه نايلوني حاوي بذر (اسپان) قارچ سالم بوده و فاقد پارگي يا چسب خوردگي مي باشد.

2- دانه هاي اسپان(بذر) قارچ فقط به رنگ قهوه اي(رنگ غلات) يا سفيد(ناشي از رشد ريسه ها يا ميسليوم قارچ خوراکي) بوده و فاقد رنگ سبز يا سياه يا نارنجي( بيماري کپکي) مي باشد.

3- داخل نايلون بذر(اسپان) قارچ فاقد هرگونه قطرات آب مي باشد.

4- دانه هاي بذر (اسپان) قارچ حالت دانه بندي داشته و در صورت چسبيدگي با فشار دست به راحتي دانه دانه شود.

5- پنبه درب نايلون بذر(اسپان) قارچ سالم بوده و آلوده و کثيف نباشد.

در صورت تهيه بذر (اسپان) قارچ مناسب، امکان نگهداري آن در يخچال (دماي 4- 6 درجه بالاي صفر) تا 21 روز ميسر مي باشد.

 

کشت در قفسه يا تاقچه:

(کشت در قفسه در يک نگاه) مرحله قبل از تخمير و آماده کردن بستر، پاستوريزه و پر کردن، بذر زني، دوره نهفتگي، ميوه دهي، برداشت محصول، تخليه

کشت در بطري:

در اين روش بطري ها را از بستر پر کرده و آن را استرليزه کرده. آنها را در دماي 17-18 درجه سانتي گراد و رطوت 65-70 درصد قرار مي دهند. حدود 25-20 روز طول مي کشد که به مرحله ميوه دهي برسد.

کشت روي کنده درخت:

(درمناطق معتدل) دو روش اساسي براي کشت قارچ روي قطعات درخت وجود دارد. کشت روي قطعات بزرگ چوب، کشت روي قطعات کوچک چوب در اين روش اسپان را روي قطعات درخت مي ريزند و در شرايط مناسب رشد مي دهند.

[mani24 29665]

روش توليد قارچ صدفي

ابتدا مواد سابستريت ( مانند كاه گندم ، برنج و...) را در آب مي جوشانيم تا كاملا استريل شوند . سپس با بذر قارچ صدفي تلقيح نموده ودر داخل كيسه هاي پلاستيكي كه از قبل آماده كرده ايم ميريزيم و به اتاق رشد منتقل ميكنيم. قارچ صدفي معمولا پس از سه هفته نمايان مي شود . در صورتيكه اتاق مورد نظر شرايط مناسبي از نظررطوبت ، دما ، نور و ... داشته باشد واز بذر مرغوب استفاده شود ، كيسه ها ( كمپوستها ) تا مدت سه ماه به طور اقتصادي قارچ توليد خواهند كرد.هر كيسه در طول دوره سه ماهه بين سه تا شش كيلو قارچ توليد خواهد كرد و ... جهت كسب اطلاعات بيشتر به بخش پرورش قارچ مراجعه نماييد

مكانهاي مناسب براي توليد قارچ صدفي

شما ميتوانيد قارچ صدفي رادر هر نقطه از ايران كشت كنيد . براي اين منظور فقط نياز به يك فضاي مسقف داريد تا شرايط مورد نياز توليد را كنترل كنيد .كشت وپرورش قارچ صدفي بسيار ارزان وكم هزينه است وميتوان در گوشه ايي از پاركينگ ،انباري يا اتاقك بلا استفاده ايي آنرا توليدكرد . اصولا قارچ صدفي رطوبت بسيار بالايي براي رشد نياز دارند ودردماي معمولي( بين 20-30 درجه سانتي گراد) وكمي نور ، رشد قابل توجهي دارد . قارچ صدفي به راحتي ميتواند برروي كاه گندم وجو ، تفاله چاي ، ، پوست غوزه پنبه ، بقاياي زيتون ، بقاياي نيشكر ، درخت در حال پوسيدن و بسياري از مواد ليگنوسلولزدار رشد كند ولي كاه معمول ترين ، ارزانترين و دردسترس ترين ماده براي توليد قارچ صدفي است

فيزيولوژي رشد قارچ صدفي قارچ صدفي بر روي بقاياي كشاورزي رشدكرده وآنها را كلونيزه كرده وبه بازيديو كارپ يا كلاهك تبديل ميكند. به گونه اي كه قادراست اين مواد راقبل از تخمير كاملا تجزيه نموده ومورد استفاده قرار دهد . آنچه در مورد قارچ صدفي مهم و قابل توجه است ، تبديل توده سابستريت بستر به اندامهاي باردهي قارچ وراندمان بيولوژيكي آن است كه اغلب در حدود 100 درصد عمل ميكند كه از نظر توليد قارچ در دنيا حداكثر ميزان توليد محسوب مي شود

كيت قارچ چيست ؟

كيت قارچ به شما امكان پرورش قارچ خوراكي رادر منزلتان مي دهد شما مي توانيداز فضاهاي غيرقابل استفاده درمنزل مانند : پاسيو، گوشه اي از حمام ، بالاي كمدو كابينت ، پاركينگ انباري ، وهرمكان ديگري ( داراي كمي نور بوده وتهويه مناسبي هم داشته باشد) كه در همه منازل وجوددارند وتقريبا استفاده مفيدي ازآنها نمي توان كرد در جهت كمك به اقتصادوسلامت خانواده قارچ صدفي توليد نمائيد. شما مي توانيد به روشي ساده وآسان وباكمترين هزينه قارچ صدفي مورد نيازتان را در منزل پرورش دهيد.شما براي توليد كيت دقيقا مانند روش توليد قارچ صدفي كه در بالا ذكر شد عمل كنيد . سپس يك كيسه زباله يا كاور لباس كاملا تميز كه چند سوراخ نيز برروي آن ايجاد كرده ايد روي كيت بكشيد وروزانه چندين بار آب اسپري نماييد

روش نگه داري از قارچ صدفي

ابتدا مواد سابستريت ( مانند كاه گندم ، برنج و ...) را در آب مي جوشانيم تا كاملا استريل شوند . سپس با بذر قارچ صدفي تلقيح نموده ودر داخل كيسه هاي پلاستيكي كه از قبل آماده كرده ايم ميريزيم و به اتاق رشد يا اتاق انكوباسيون منتقل ميكنيم. در صورتيكه محيط مناسبي فراهم كرده باشيد و تنش حرارتي و رطوبتي نداشته باشيد قارچ صدفي معمولا پس از سه هفته نمايان مي شود . در صورتيكه اتاق مورد نظر شرايط مناسبي از نظر رطوبت ، دما ، نور و ... داشته باشد واز بذر مرغوب استفاده شود ، كيسه ها ( كمپوستها ) تا مدت سه ماه به طور اقتصادي قارچ توليد خواهند كرد.هر كيسه در طول دوره سه ماهه بين سه تا شش كيلو قارچ توليد خواهد كرد پرورش قارچ صدفي شامل دو مرحله است : 1- مراقبت تا ظهور كلاهكهاي قارچ 2- مراقبت از قارچها تا رشد كامل آنها

در مرحله اول ، قارچ نياز به نور ندارد ومي بايد در محلي نسبتا تميز و در دماي معمولي(20-30درجه سانتي گراد) نگه داري شود. در اين مرحله درون كيسه ها دراثر رشد ميسليوم قارچ صدفي ، سفيد شده وتمام درون كيسه را پر مي كندواين پايان مرحله اول است

پس از گدشت بيست الي بيست وپنج روز از تاريخ تلقيح ، قارچ صدفي شروع به رويش بيروني يا تشكيل كلاهك مي كند كه در واقع آغاز مرحله دوم مراقبت است .در اين مرحله قارچها نياز به نور،تهويه مناسب هوا و همچنين رطوبت دارند. دراين مرحله بر روي پلاستيك شيارهايي به صورت عمودي ايجاد نمائيد تا قارچها اندام زائي خارجي نموده و رشد نمايند.

مشكلات احتمالي درپرورش ونگه داري قارچ صدفي:

لازم به ذكر است قارچ صدفي بسيار مقاوم هستند وهيچ يك از موارد مذكور در زير نمي توانند اين قارچها را غير قابل مصرف كنند زيرا كليه مشكلات مذكور در زير واكنشهاي فيزيولوژيك قارچ صدفي در مقابل شرايط محيطي نا مناسب است كه به محض تامين شرايط مورد نياز مجددا قارچهاي سالمي توليد خواهد كرد

1 - قارچها به شكل توده مرجاني رشد مي كنند

علت : تهويه نامناسب - كمبود نور

رفع مشكل : كمپوستها رابه مكاني كه داراي نور كافي وغيرمستقيم باشدمنتقل نمائيد.قارچ صدفي نيازبه نور مستقيم وشديد ندارند نورفضاي داخلآپارتمان و اتاقها با نور يك لامپ معمولي (800تا 1000لوكس در 12 ساعت ) كاقي است ضمنا براي مشكل تهويه نيز مي توانيدهريك ساعت يكبار هواي سالن را تهويه كنيد .

2 - قارچها داراي ساقه بلند و كلاهك ريز و بعضا فاقد كلاهك

علت : تهويه مناسب نيست و تجمع گاز كربنيك در محيط زياد است.

رفع مشكل قارچ صدفي راي رشد نياز به اكسيژن دارد كه با تهويه مناسب ( هر يك تا دوساعت يكبار ) اين مشكل حل ميشود . بلند شدن ساقه ها بعضا به علت كمبود نور نيز عارض ميشود

3 - قارچها چند سانتي متر بيشتر رشد نمي كنند

علت : - كلاهكهاي قارچ در اثر كمبود رطوبت خشك شده اند - دركنار قارچهاي قوي تر رشد كرده اند - برخي از قارچها از ابتدا ضعيف هستند

رفع مشكل : با افزايش كار رطوبت سازها ميتوانيد كمبود رطوبت راجبران نمائيد ( رطوبت مطلوب بين90% -80 % است ) ضمنا كاهش دما به 18 درجه ( شوك حرارتي ) در اين مرحله مفيد است قارچهايي هم كه در كنار قارچهاي قوي تر رشد مي كنند،قدرت رقابت با آنها را ندارند وطبيعي است كه كوچك باقي بمانند. ضمنا قرار نيست تمام قارچها بسيار قوي و بزرگ باشند

4 - روي كلاهكها تيره و سياه مي شود

علت : نور موجود در فضاي نگهداري قارچ صدفي بيش از حد نياز قارچ است.

رفع مشكل : اگركمپوستها را به مكاني با نور كمتر وغير مستقيم منتقل نمائيدمطمئنا بازهم قارچهاي سفيدرنگ و زيبايي توليد خواهيد كرد.

5 - ديگر قارچ توليد نمي كند

علت : - توده داخلي كمپوستها خشك شده است . - قارچهاي آن تمام شده وقدرت رويش ندارد .

رفع مشكل : قارچها نيز مانند تمام موجودات زنده براي ادامه حيات خود نياز به آب دارند . وقتي آب توده داخلي كمپوست كاهش مي يابد رشد نمي كنند.براي حل اين مشكل توده داخلي كمپوست را از پلا ستيك خارج نموده به مدت 10-12 ساعت در داخل آب تميز قراردهيد. در اين حالت يك جسم سنگين - و تميز ـ برروي توده قراردهيد تاكاملابه زيرآب فرورود .پس از آن از آب خارج كرده اجازه دهيد آب مازادآنها خارج شود. سپس مجددا در داخل كيسه (بهتراست از كيسه ديگري استفاده بفرمائيد ) قرار دهيد .اكنون كمپوست آماده است تا مجددا قارچ توليد نمايد.اگر مجددا اين كار را انجام داديد و ديگر قارچ توليد نشد ، متاسفانه ميسليومها قدرت توليد ندارندمعمولا مدت زمان اقتصادي هر كمپوست را سه ماه درنظر ميگيرند. ولي جاي نگراني نيست ،چون اكنون شما يك خوراك دام با ارزش پروتئيني بالا وخاك گلدان بسيار خوب براي گلدانها و باغچه تان در دست داريد .

6 - برروي توده داخلي كمپوستها ، توده هاي سبز آبي و يا سياه رنگي مشاهده ميشود

علت: كمپوستها مورد حمله قارچ هاي پارازيت قرار گرفته است.

رفع مشكل : قارچ صدفي قدرت ساپروفيتي بالايي دارند وبه راحتي مي توانند با پارازيتهاي مزاحم مقابله كنند ولي شما مي توانيد توده را از داخل پلاستيك خارج نموده قسمت آلوده را همراه با توده زير آن ( به عمق و شعاع 10 سانتي متري ) از توده جدا نمائيدوقسمت آلوده را معدوم نماييد اگر آلودگي كيسه زياد باشد كل كيسه را معدوم كنيد.سپس كمپوست رابا آب تميز اسپري نموده و حتما درون يك كيسه جديد قرار دهيد زيرا كيسه قبلي آلوده است.

7 - قارچها زرد و پلاسيده مي شوند

علت : بر روي كلاهكهاي قارچ آب ريخته وجذب بافت آن شده است

رفع مشكل: قارچهاي صدفي براي رشد نياز به رطوبت بالاي 80 درصد دارند ولي اين به معناي اسپري نمودن آب بر روي كلاهكهاي قارچ به صورت مستقيم نيست

[mani24 29665]

بستر کشت:

بستر کشت مانند خاک براي رشد گياهان ضروري است. ترکيب مواد موجود در بستر مي تواند شرايط رشد قارچ را فراهم کند.

 

انواع بستر کشت:

کاه غلات و چوب ذرت، خاک اره چوب کاکائو، پوست تخمه آفتابگردان، علف، پوست پنبه دانه، تفاله نيشکر، خاک اره، پوست بادام زميني

بستر کاه غلات و چوب ذرت:

 

قارچ صدفي توانايي به کارگيري سلولز همي سلولز و مقادير کم يا زياد ليگنين را دارد. بستر قارچ صدفي به مقادير بسيار پلي ساکاريد (سلولز و همي سلولز) و ليگنين براي رشد احتياج دارد.

مواد مغذي براي قارچ صدفي به دو دسته تقسيم مي شوند: 1-مواد اصلي يا خام که پايه مواد غذايي هستند مانند کاه گندم يا جو، خاک اره، يا چوب ذرت 2- مواد افزودني که منابع پروتئين و نيتروژن هستند.

مواد غذايي موجود در بسترهاي مختلف:

گرايش فيزيکي و شيميايي بستر در هر مرحله:

 

 

 

PH بستر:

 

(تنظيم با سنگ کچ)

PH مطلوب براي رشد ميسليوم 5/6 - 5 مي باشد. اگر چه ميسليوم در PH بين 4 تا 5/7 مي تواند زنده بماند اما رشد آن کمتر شده و در PH=4 رشد آن متوقف مي شود و در PH بالاتر از ميزان مناسب رشد ميسلوم سريع شده اما ساختار آن غير عادي رشد مي کند.

PH مناسب براي مراحل اوليه و مرحله ميوه دهي 5/5 - 5 مي باشد اگر چه درPH 5/5 - 7/8 نيز ممکن است.PH بستر را مي توانيد با افزودن سنگ کچ يا ليموترش تعديل نماييد.

محيط کشت:

عوامل محيطي شامل:

 

دما، نسبت رطوبت، نور، دي اکسيد کربن و اسيديته بستر مي باشد.

قارچ صدفي در هر مرحله از رشد به عوامل محيطي متفاوتي احتياج دارد. در دوره نهفتگي بايد ميزان رطوبت را 65 تا 70 درصد، آب بستر 65 درصد و دما 20 تا 25 درجه باشد.

ميزان دما فاکتور بسيار مهمي در متابوليسم محصول مي باشد. در اين مرحله ميزان تنفس افزايش يافته و منجر به افزايش توليد دي اکسيد کربن مي گردد. غلظت دي اکسيد کربن در حين رشد بايد کمتر از 800 PPM باشد. با وجود اين ميزان آن به نسبت کشت متفاوت است.

شکل گيري ميوه احتياج به ميزان رطوبت 80 تا 95 درصد همچنين نور مورد نياز آن 50 تا 500 Lux مي باشد.

 

شرايط محيطي مختلف براي انواع قارچ:

 

 

این تصویر تغییر اندازه داده شده است. برای مشاهده تصویر کامل روی این جایگاه کلیک کنید. تصویر اصلی دارای اندازه 770x227 می باشد.

برای دیدن عکس در اندازه اصلی اینجا کلیک کنید . اندازه اصلی 770x227 پیکسل میباشد

شرايط رشد مطلوب براي انواع قارچ:

 

 

 

گاز CO2:

 

 

تاثير ميزان مختلف غلظت اين گاز در قارچ در اين شکل مشخص است.

ميزان کم غلظت ميزان مناسب غلظت شکل بد ميوه در اثر غلظت زياد ميزان زياد غلظت

__________________

[mani24 29665]

عوامل مهم در کشت قارچ صدفي

 

سه عامل مهم در کشت قارچ:

اسپان، بستر، محيط

 

اسپان:

شکلهاي مختلف اسپان:

دانه اي، مايع، قرص، پودر، آگار

آگار، ماده اي ژلاتيني است که از گونه هاي مختلف Rodophyceae يا جلبکهاي قرمز استخراج مي شود. البته از ديگر گونه هاي جلبک قرمز نيز مي توان بهترين آگار را تهيه کرد. براي توليد آگار از جلبکها (سخت و نرم) آنها را به آرامي براي حدود 12 ساعت (مرحله اول) مي جوشانند و بعد محلول حاصل را با پارچه زبر و پارچه نرم ********** مي کنند. جلبکها را دوباره براي مدت 10 ساعت مي جوشانند و مايع ********** شده آن را پس از رنگبري در ظروف مستطيلي شکل تا بستن ژل نگه مي دارند. مرحله بعد از تهيه ژل انجماد و خشک کردن آن است که حدود يک هفته وقت نياز دارد....

اسپان را مي توان در خانه توليد کرد. توليد اسپان يک فرايند تقسيم سلولي است. براي توليد اسپان به يک محيط کشت احتياج داريم. محيط هاي کشت مختلفي وجود دارد که در اينجا به چند مورد اشاره مي کنيم.

آگار ماده اي است که براي توليد محيط واسطه با مواد غذايي ترکيب مي شود. خيلي ها خواهند گفت که من از آگار براي توليد اسپان قارچ استفاده مي کنم که اين جمله اشتباه است. براي مثال آگار مالت عصاره مالت است که با آگار مخلوط شده است و آگار سيب زميني پودر سيب زميني است که با آگار مخلوط شده است. فرمولهاي زيادي براي درست کردن آگار وجود دارد که در اينجا ما در مورد اساس صحبت خواهيم کرد و به شما اجازه خواهيم داد تا با آزمايش دستورالعمل مطلوب خود را براي توليد قارچ پيدا کنيد.

 

انواع محيط کشت:

آگار سيب زميني(PDA)، مالت آگار(MDA) و ...

محيط کشت آگار سيب زمينيPDA)

مواد لازم:

250 گرم سيب زميني، گلوکز 20 گرم، آگار 15 گرم، آب مقطر 1 ليتر

 

روش تهيه اسپان با آگار سيب زميني:

مرحله اول:

250 گرم سيب زميني را شسته، آنها را به صورت مکعب هاي 2/1 Cm ببريد. سپس آنها را در 1 ليتر آب مقطر به مدت 15 دقيقه بجوشانيد. 15 گرم آگار ببه اين عصاره اضافه کنيد و به مدت 10 تا 15 دقيقه بجوشانيد. 20 گرم گلوکز و 5 گرم عصاره مخمر به آم اضافه کرده، اجازه دهيد که در آن حل شده و محلول سرد شود. سپس 50 تا 60 ميلي ليتر از آن را در يک بطري مسطح ريخته و دهانه آن را با پنبه مسدود کنيد و با پارچه يا نوار محکم ببنديد. آنها را در يک زودپز در فشار 15 - 18 Kg/Cm2 به مدت 30 دقيقه استريل کنيد. بطري ها را کج کرده تا آگار جامد شود.

مرحله دوم:

يک قارچ تازه را به دو نيم تقسيم کرده، با استفاده از يک سوزن استريل قطعه اي کوچک از بافت قارچ را جدا کرده، بافت را وارد بطري نموده و در آن را با پنبه و پارچه مي بنديم. لقاح در دماي 20-24 درجه سانتي گراد در نور کم به مدت 2 تا 3 هفته انجام مي شود.

 

مرحله سوم:

براي توليد بذر بايد از يک نوع دانه استفاده کنيد(سورگوم يا تخمه آفتابگردان و ...). براي اين کار دانه ها را شسته سپس آنها را به مدت يک ساعت جوشانده و سپس سرد مي کنيم. 1% دولوميت براي چسبيدن دانه ها به هم اضافه مي کنيم. سپس بطري را به ميزان 4/3 پر کرده و درب آن را با پنبه و پارچه مي بنديم و به مدت 45 دقيقه استريل مي کنيم. اکنون اسپان را اضافه کرده و شيشه را در يک جاي مناسب در دماي 24 درجه سانتي گراد نگهداري مي کنيم.