تاریخچه پارکسازی

[Anooshe 11040]

باغات بین انهرین:3500 سال قبل از میلاد مسیح

 

از باغات دوران باستان به باغات معلق بین النهرین می توان به باغات معلق بین النهرین اشاره کردکه به صورت تراس های مشجر روی یکدیگر احداث شده بود.طبقه اول مسطیلی بود به ابعاد135 در 470متر مربع که از فراز ان جلگه و بیابان های اطراف مشاهده میشد.روی هر یک از تراس ها گونه های گیاهی متفاوتی کاشته میشد. این باغ ها دارای محوری بودند که با دو ردیف درخت احاطه شده بود و از میان ان جوی آبی میگذشت.باغ های معلق بابل جزء عجایب هفتگانه است چون بابل سرزمین مسطحی داشتو پادشاه بابل به دلیل عشقی که به زن ایرانی خود دااشت این باغات را به صورتی درست کرد که تداعی کننده ی باغات ایرانی برای زنش باشد وحتی گیاهان را هم از ایران برد

[Anooshe 11040]

باغات مصر باستان: 3500 سال قبل از میلاد

 

 

بعضی بر این عقیده اند که قدیمی ترین شواهد باغسازی در مصر به وجود امده است. در مصر طبیعت پایه ی الهام بوده. معابد و اهرام نمادی از کوه ها هستند، ستون های کاخ ها و داخل محوطه های باغ نمادی از نخل های مصرند و سر ستون ها نیز تقلیدی از گل های نیلوفر و پاپیروس هستند.باغ های مصر باستان قطعات مسطح و مستطیل شکل بودند، گیاهان در آن با فرم منظمی کاشته می شدند و دیوار های بلندی آنها را احاطه کرده بود.این باغ ها با کانال های آبی که نخل های کوتاهی در کنار آن کاشته شده بودند به قسمت های شطرنجی تقسیم میشدند.

داربست های مو نیز در این باغ ها از درب ورودی تا آستانه ی محل اقامتگاه امتداد میافت.بعدها الگوی باغ های مصری الگویی متداول برای باغسازی در غرب بوده است.

[Anooshe 11040]

باغات یونان باستان: از قرن 5( ق م) تا قرن 4 (ب م)

 

قبل از اینکه یونانی ها با ممالک دیگر ارتباط برقرار کنند، باغ هایی ساده داشتند با محوطه هایی مملوء از درختان و سبزیکاری. بعر از سال 500(ق م) یونانی ها باغ هایی شبیه به باغ های تفریحی پارسیان و مصریان احداث نمودند. این باغ ها اغلب دارای محوطه هایی باز برای تجمع فلاسفه و متفکرین بودند، همچنین شامل مکانی برای کاشت گیاهان غیر بومی که از سایر نقاط جهان وارد می شدند. در این دوران باغ ها بیشتر باغ هایی آکادمیک بودند.باغسازی پس از حمله اسکندر و تسلط رومیان بر یونان گسترش پیدا کرد.

[Anooshe 11040]

باغات روم باستان: از قرن 4(ق م) تا قرن5 (ب م)

 

با توجه به وجود دره های وسیع با خاک حاصلخیز و مستعد باغسازی در روم در مقایسه با یونان بسیار توانمندتر بود. در روم منازل با گل و گیاه تزئین می شد. باغ های تفریحی و ویلا باغ در روم بسیار دیده می شد.حتی در شرایطی که فضا به اندازه ی کافی وجود نداشت روی سقف منازل باغ می ساختند.یکی از اختصاصات باغچه های رومی در آن زمان باغچه هایی بود که تا 1.5 متر بالاتر از سطح زمین قرار داشت تا به این ترتیب خاک زمین های سنگلاخی را اصلاح کنند. ویلا باغ ها را عمدتا افراد متمکن در خارج و حومه ی شهرها می ساختند و آن را با انواع مجسمه هاس تزئینی و فواره تزئین می کردند، حتی قسمت هایی را هم به عنوان بتخانه در نظر می گرفتند. از گیاهان رایج آن زمان در این ویلا باغ ها می توان به رز - زنبق - بنفشه - نرگس - شقایق - گلایل - زعفران زینتی و سایر گیاهان یکساله مانند نعنا و تلخون اشاره کرد.

برای جبران کمبود درختچه های تزئینی رومیان از هرس های تزئینی و فرم دهی

(Art topiary)استفاده می کردند.از این درختچه ها می توان به سرو- نسترن وشمشاد اشاره کرد. از ویلا باغ های معروف این دوره در روم ویلا آدریانا

(Adriana)است که مجموعه ی عظیمی از معبد، بنای اکادمی، حمام، استادیوم، آمفی تئاتر و کتابخانه است ونظام فضایی ان بر پایه ی سیستم محوری بود

[Anooshe 11040]

باغات ایران باستان: از قرن5(ق م) تا قرن 7(ب م)

 

در باغ های ایران باستان کاشت درختان به صورت منظم بوده و درختان میوه در کنار گیاهان معطر قرار داشتند.روی هم رفته منشا این نظم با سنن بابل و مصر پیوند داشت. باغ های ایرانی به وسیله ی دیوار محصور می شد و نظم هندسی ان از اصل تقارن پیروی می کرد. در باغ های ایرانی به ویزه در دوران ساسانیان دو محور عمود بر هم دیده می شد که در وسط آن حوض آبی وجود داشت و به چهار قسمت تقسیم می شد که در تقاطع این محور ها کوشک ها قرار می گرفتند. وجود آب در باغ های ایران باستان برای زندگی بخشیدن و آورئن نوعی نظم به باغ بوده

[Anooshe 11040]

قرن میانی باغات اسپانیا(قرون وسطی): قرن 7 تا قرن 11

 

با نفوذ فرهنگ اسلامی به اسپانیا دو گرایش عمده تاثیر گذار در این باغ ها استفاده از سنت های رومی(استفاده از پاسیوها) و سنت ها اسلامی(جنبه های عرفانی باغ) به عنوان مکانی فرح بخش و آرامش یخش و انگاره ای از جهان خیالی رایج شد. نمونه ی برجسته این باغ ها، کاخ باغ الحمراء است که روی تپه ای مشرف به شهر گرانادا ساخته شد. این قصر چهار باغچه دارد که به سبک های شرقی ساخته شده. باغ گل، حیاط فواره گل، حیاط فواره شیرها و حیاط آبنما نام این چهار پاسیو است. یکی از باغچه ها ابگیر بزرگی دارد که نمای قصر را منعکس می سازد و فقط با درختچه های هرس شده تزئین شده است. با توجه به اقلیم گرم و خشک اسپانیا اب از عوامل قابل توجه بوده و ابگیر ها و فواره های زیادی استفاده می شد.فضای خارج قصر ها و باغ ها به صورت مطلق بوده و از درختان سایه انداز زیادی استفاده می شد.

[Anooshe 11040]

دوره انسانگرایی: قرن 15 تا اواخر قرن 16

 

 

باغ های دوره انسانگرایی در این دوره تفسیر طبیعت و کنترل ان به وسیله ی منطق و شکل گیری ویلا باغ منظر از قرن 15 در فلورانس آغاز شد. احیاء دوران باستان و فراگیری روش های باغسازی دوران باستان( استفاده از تراس بندی ها - پله هل - آبنما ها - مجسمه ها و بهرگیری از تکنیک Art topiari )مورد تقلید بود. در این دوران وحدت فضا به وسیله پرسپکتیو با تعیین یک نقطه ی گریز مرکزی شکل گرفت. حضور منظره در اثار نقاشی به صورت توجه نوین به طبیعت تجلی می یابد.مفهوم منظر زیبا در این دوران سبب به وجود امدن ویلا باغ منظر شد که ضرورت استقرار بنا به سوی محیط اطراف را مطرح ساخت.از معروف ترین ویلا های این دوران می توان به ویلا مدیچی Medici، ویلا پالادیوPalladio، ویلا دستهDeste، ویلا ماداماMadama و لانتهLante اشاره کرد...

[Anooshe 11040]

ویلا مدیچی:

این ویلا مانند سایر باغ های این دوره تصویری از ویژگی های منظر کشاورزی است که در آن دوران کاشت گیاهان به صورت خطی و توده ای مشاهد شد.

 

ویلا پالادیو:

منظر کشاورزی به عنوان نقاط عطف این منظر ها استقرار یافتند و حجم های معماری نقش نظم دهنده ی منظر طبیعی اطراف را بر عهده داشتند.

 

ویلا ماداما:

در این ویلا گیاه و زمین به مانند مصالح ساختمانی طراحی شده و ترکیب آن با مجسمه ها و عناصر معماری فضای با شکوهی را ایجاد کرده. درختان در این ویلا به صورت خطی و توده ای کاشته شدند.

 

ویلا دانته و دسته:

حرکت آب موضوع اصلی این ویلا باغ منظر است. استفاده از سروهای بلند،معبرهای سر پوشیده با گیاهان، تراس بندی های همراه با مجسمه ها،پله ها و رمپ ها که تراس هارا به یکدیگر متصل می سازد.

[Anooshe 11040]

دوران باروک: قرن17

 

 

با توجه به وجود اشرافیت جدید در این دوران ویلا پارک ها تجلی یافتند. آثار دوره ی باروک از فضاهای نمایشی با پرسپکتیو نا محدود تشکیل شده و ترکیبی از فضاهای متضاد ایستا و پویا را ارائه می دهد. در اغلب آثار نقاشی این دوره منظر به عنوان پس زمینه ای برای بیان موضوع اصلی آثارشان که عمدتا بناهای باستانی، افسانه ای یا اساطیری بود استفاده می کردند.

از نمونه های پارک های این دوره می توان به ویلا آلدوبراندینی Aldobrandini در نزدیکیه شهر رم اشاره کرد. این ویلا حول یک محور مرکزی سازمان یافته و منظر طبیعی به طور هماهنگی با منظر معماری ترکیب شده.

ویلا گامبریاGamberia در نزدیکی شهر فلورانس در این ویلا معماری با محیط طبیعی ترکیب شده و باغ به صورت یک صحنه تئاتر تجلی یافته است.

ویلا گارزونی Garzoni سه تراس این ویلا حول یک محور طولی نظم یافته و عناصز معماری و نظم آن در قسمت فوقانی در جنگل انبوه ناپدید شده است.

 

.....

[Anooshe 11040]

از معروف ترین معماران این دوره لونوتر است اولین شاهکار او باغ ویلو ویکونت می باشد،در این باغ از مجسمه ها و چشمه های کوچک استفاده شده.همچنین اقدام به ایجاد پیاده روهایی که نسبت به ساختمان شکل محور اصلی را دارند طراحی شده. آب رودخانه و شیب زمین دو تم اصلی این مجموعه است. فضای باز مرکزی مجموعه از پارتر های چمن و اب سازمان یافته که به عنوان دو نماد متضاد روشنایی و تاریکی در کنار هم هستند. درختان انبوه بدنه های پیرامونی بر زاویه ی دید بینهایت در محور مرکزی تاکید دارند که چشم را به سمت افق هدایت می کند.

از دیگر شاهکارهای لونوتر مجموعه ی کاخ ورسای است که با توجه به اصل محور تقارن طراحی شده است. در طرفین یک محور حوض و بعد از آن اختلاف سطحی تراس مانند به چشم می خورد، پس از آن محوطه ی بزرگ باغ با حوض های متعدد وجود دارد که با مجسمه،فواره و درختان هرس شده تزئین شده است.در این مجموعه فضاهای مرکب از اسب و انسان گذارده شده است. درقسمتی دیگر محوطه ای که دور تا دوره آن را مجسمه احاطه کرده است برای استفاده از موزیک در نظر گرفته شده است.

 

در طرح های لونوتر به طور کلی از آلاچیق هایی با مساحت های مختلف ،حفظ درختان به صورت پا کوتاه و هرس شده و کاشت درخت و گل به صورت خطی و توده ای و همچنین زمین های تپه مانند استفاده می شده.بعضی خیابان ها به بیشه منتهی می شود و گاهی نیز خطوط هندسی منظم با خطوط نامنظم و بدون تقارن ترکیب می شوند.

اصول طراحی لونوتر که بر استفاده ی ماهرانه از محور تقارن،پرسپکتیو نامحدود، ترکیب تضادها و کنترل زوایای دید تاکید دارد با وجود دیدگاه های منطق گرای ان دوران چیرگی می یابد.

فرانسه و انگلیس با توجه به این دیدگاهها به دخل و تصرف در محیط شهریشان پرداختند.در این دوران خیابان های مشجر، احداث میادین، استفاده از گیاه در فضای شهری رایج شد و خیابان ها به مکان های استراحت و تفریح بدل شدند. در ایتالیا گردشگاه های شهری کنار رودخانه و دریا به صورت بلوارهای مشجر با پرسپکتیو های نقطه ی گریز در بینهایت طراحی شد مانند ویلا جولیا در پالرمو که پلان آن مربع شکل بودو به وسیله ی محور های شعاعی در مرکز باغ به هم می رسید.

در آلمان نیز اصول طراحی لونوتر تاثیر گذاشت و نتیجه ی آن شهر پارک کالسروهه بود که توسط 36گذرگاه به صورت شعاعی به مرکز شهر که قصر پرنس بود می رسید.4/3 این شهر از پارک تشکیل شده بود.

باغ های گیاهشناسی نیز در این دوران بسیار رواج پیدا کردند که از آن جمله باغ پادووا و باغ کیو در لندن بود که به صورت منظر طبیعی طراحی شده بودند.