فضای سبز شهری

[Anooshe 11040]

از فضای سبز شهری چه می دانیم:

فضاهاى سبز به دو دسته «فضاهاى سبز شهرى» و «فضاهاى سبز غيرشهرى تقسيم ميشوند. منظور از فضاهاى سبز شهرى، نوعي از سطح كاربرى زمين شهرى با پوشش گياهي انسان ساخت است كه هم واجد بازدهي اجتماعي و هم واجد بازدهي اكولوژيكي هستند. منظور از بازدهي اكولوژيكي، كاركرد‌هايي از قبيل: زيباسازى، كاهش دماى محيط، توليد اكسيژن، حفاظت خاك در برابر بارش‌ها و فرسايش است و بازدهي اجتماعي در ارتباط با امكان بهره‌بردارى عمومي از اين فضاها بررسي مي شود. فضاى سبز شهرى از ديدگاه شهرسازى بخش جاندار كالبد شهر بوده و دربرگيرنده بخشي از سيماى شهر است كه از انواع پوشش‌هاى گياهي تشكيل شده است و به عنوان يك عامل زنده وحياطي دركالبد بي‌جان شهر درنظر گرفته مي‌شود. فضاهاى سبز شهرى به سه دسته‌ى فضاهاى سبز عمومي، نيمه‌عمومي وخياباني تقسيم مي‌شوند. منظور از فضاهاى سبزعمومي، فضاهاى سبز شهرى است كه واجد بازدهي اجتماعي هستند. اين فضاها براى عموم مردم در گذران اوقات فراغت، تفريح وگردهمايي‌هاى اجتماعي و فرهنگي استفاده مي‌شوند. فضاهاى سبز عمومي كه مي‌توانيم آنها را فضاى سبز اجتماعي هم بناميم بايد ازامكاناتي از قبيل نيمكت، روشنايي، آبخورى، دستشويي، كف‌سازى معابر و دسترسي برخوردار باشند. از اين فضاهاى سبز به عنوان «پارك» - بوستان- نام برده شده كه بايد مجهز به خدمات و امكانات باشند. فضاهاى سبز نيمه‌عمومي كه واجد بازدهي اكولوژيكي هستند، استفاده‌كننده‌هاى محدود‌ترى نسبت به فضاهاى سبز عمومي دارند و كاركرد اجتماعي چنداني نمي‌توانند داشته باشند. فضاهاى سبز محوطه‌ى باز بيمارستان‌ها، ادارات، ارگان‌ها و سازمان‌ها در اين دسته قرار مي‌گيرند.فضاهاى سبز خياباني، نوعي از فضاهاى سبز شهرى هستند كه بطور معمول درختكارى شده و حاشيه باريكي از حد فاصل مسيرهاى پياده‌رو و سواره‌رو را تشكيل مي‌دهند و يا به صورت متمركز در فضاهايي به نسبت كوچك ميدان‌ها و يا در زمين‌هاى اطراف بزرگراه‌ها و خيابان‌ها شكل گرفته‌اند.

فضاهاى سبز شهرى به لحاظ مالكيت به سه دسته ى عمومي، نيمه عمومي و خصوصي تقسيم مي‌شوند. بوستان‌هاى شهرى در طبقه‌ى فضاهاى سبز عمومي قرار مي‌گيرند.ساختار اين فضاها به شيوه‌اى است كه بيشتر قشر جامعه مي‌‌توانند از آن استفاده كنند. اين بوستان‌ها به منظور محل گردش و استراحت عموم مردم هستند. در بوستان‌هاى عمومي سعي مي‌‌شود، تمام ابزار و وسايل سرگرمي و رفاهي، تقريباً براى هر نوع سليقه، فكر و سن وجود داشته باشد. بوستان‌هاى شهرى به چهار دسته تقسيم مي‌شوند:1) بوستان‌هاى همسايگي: بوستان‌هايي هستند كه مساحتي كمتر از نيم هكتار داشته باشند. طبق استاندارد، پيمودن مسير براي كودك نه ساله از دورترين نقطه تا اين بوستان با پاى پياده مقدور باشد و طي مسير نبايد از خيابان سريع و بزرگراه عبور كند. 2) بوستان‌هاى محله‌اى: بوستان‌هايي هستند كه مساحتي دو برابر بوستان‌هاى همسايگي داشته باشند. فاصله ى بوستان‌هاى محله‌اى از دورترين نقطه در چنين مقياسي بايد به گونه‌اى باشد كه يك كودك نه ساله قادر به پيمودن اين مسير به صورت پياده باشد، ضمن اينكه طي اين مسير از خيابان‌هاى كندرو عبور خواهد كرد. 3) بوستان‌هاى ناحيه‌اى: نوع سوم بوستان‌هاى شهرى هستند كه مساحت آن به چهار هكتار مي‌رسد و براى مردم آن ناحيه دسترسي با پاى پياده از دورترين نقطه تا بوستان از نيم ساعت تجاوز نكند. 4) بوستان‌هاى منطقه‌اى: نوعي از بوستان‌ها هستند كه مساحتي دو برابر بوستان‌هاى ناحيه‌اى دارند(هشت هكتار) و در يك منطقه‌ى مسكوني قرار دارند. طبق استاندارد، افراد مي‌توانند از دورترين منطقه با وسيله‌ى نقليه درمدت‌زماني كمتر از ربع ساعت يا بيشتر خود را به بوستان برسانند. علاوه بر بوستان‌ها، فضاهاى سبز خياباني نيز بخش عمده‌اى از فضاى سبز درون‌شهرى را شامل مي‌شوند. فضاهاى سبز خياباني شامل : فضاهاى سبز ميدان‌ها، حاشيه‌ى بزرگراه‌ها، حاشيه‌ى پياده‌روها، باندهاى مياني راه (رفيوژ‌ها) و كنار خيابان‌ها هستند. فضاهاى سبز خياباني، بخشي از ساخت شبكه‌هاى دسترسي هستند كه داراى عملكرد‌هاى اكولوژيكي، اجتماعي، ايمن‌سازى ترافيك و زيباسازى فضاهاى شهرى هستند. اين نوع از فضاهاى سبز شهرى مي‌توانند در كاهش آلودگي‌هاى صوتي و آلودگي هوا مؤثر باشند و از نظر عملكرد اجتماعي، فضاهاى سبز خطي، مطلوبيت مسير‌هاى پياده و جذب مردم براي پياده‌روى را افزايش مي‌دهند. افزون بر اين، فضاهاى سبز خياباني با تنوع بخشيدن به ساخت كالبدى شبكه‌هاى دسترسي، به فضاهاى شهرى، زيبايي و جلوه‌هاى خاصي مي‌بخشند و همواره به عنوان عاملي براى تفكيك ترافيك و تفكيك مسيرهاى پياده و سواره مورد استفاده مهندسان ترافيك و شهرسازى قرار مي‌گيرد ونقش ارزنده‌اى در ايمن‌سازى گذرگاه‌ها ايفا مي‌كنند.

 

 

منبع:  روزنامه کرمان امروز"ستون چشم انداز سبز"



برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

[Anooshe 11040]

طراحی منظر گیاهی در معابر شهری:

خیابانها در بافت شهرها به عنوا ن شریانهای حیاتی و سلسله اعصاب شهری از اهمیتی شایان برخوردار هستند.از این رو طراحی آنها رویکردی جدی و کارشناسانه را می طلبد که پاسخگوی تمامی نیاز و توقع شهروندان از چنین فضاهایی باشد.یکی از عمده ترین ایتم ها در طراحی خیابان،پیاده رو و بطور کلی معابر شهری فضای سبز آنهاست که عمدتا در طراحی ها نادیده گرفته می شود.

با توجه به اهمیت فضای سبز خیابانی در این بخش سعی بر آن بوده تا مطالبی پیرامون این مهم گردآوری شده تا شاید جهت استفاده شما عزیزان مفید واقع شود.

 

نقش های فضای سبز پياده روها :

تعديل شرايط محيطی( سايه اندازی، تعديل سنی دما ،رطوبت و... )

 

كنترل نسبی آلودگی ( آلودگی صوتی ، نور و هوا

)

پوشاندن مناظر بد و تعديل خط آسمان

 

هدايت ديد رانندگان وسايط نقليه

 

تعريف و خوانايی فضاهاپ

 

كنترل حركت سواره و پياده

 

1- درختان در معابر شهری:

عناصر گياهی مورد استفاده در جداره خيابانها عمدتا شامل دو گروه از گياهان است : گياهان پرچينی و درختان عدم استفاده از گياهان پوششی به درختچه ها دلايل مختلفی دارد كه مهمترين آن كمبود فضای اختصاص داده شده به كاشت گياهان كنار پياده روهاست و اما از درخت به اين دليل استفاده می شود كه درخت ارزانترین و ساده ترين وسيله ای بوده كه از طريق آن می توان كيفيت فضاهای شهری خصوصا خيابانها را ارتقا بخشيد. درخت می تواند نقش های گوناگون و متنوعی را در خيابانها داشته باشد.

تركيب نور و گیاه در شب زيبايی خاصی به خيابانها و شبكه های دسترسی می دهد ضمنا از نظر عملكردی درخت وسيله سيار مناسبی جهت تفكيك فضاهای مخصوص عابر پياده از سواره و نظاير آن است تنه وشاخه درختان گاهی مانند ستونهای ممتد ، لبه برجسته و در عين حال شفاف بوجود می آيد. وجود آنها در امتداد مسير پياده و سواره برای عابر پياده سپر ايمنی ايجاد می كند.

بايد توجه داشت كه هر درختی مناسب كاشت در معابر نيست و بايد خصوصياتی داشته باشد:

فاقد عوامل مزاحمی مثل خار، بوی بد، ميوه های آلوده كننده و ... باشد.

 

 

با شرايط اقليمی از لحاظ كاركردی هم خوانی داشته باشد (‌مثلا در اقليم گرم و خشك سايه مناسب فراهم كرده اما با از دست دادن برگهای در زمستان مانع يخ زدگی معابر شود.

 

فاقد سيستم ريشه ای سطحی و گسترده باشد زيرا وجود چنين سيستم ريشه ای باعث آسيب ديدگی كف پوش معابر،پی ساختمانها و تاسيسات زيرزمينی خواهد شد.

 

در صورت وجود سيستمهای هوايی انتقال نيرو، ارتفاع درخت بايد به گونه ای باشد كه با سيستم ها تداخل پيدا نكند.

 

در برابر آلودگی هوا و خاك مقاوم باشد.

 

ارتفاع تاج درخت از زمين بايد حداقل دو متر باشد تا برای عابرين ايجاد مزاحمت نكند و از طرفی نيازمندهرس دائمی نباشد

 

قامت گياه و ويژگی های زيبا شناختی آن بايد با ساختار فضا هماهنگ باشد.

 

تغييرات فصلی محسوس داشته باشد تا باعث درك گذشت زمان توسط مردم گردد و ظواهر طبيعت را به خوبی وارد محيط سازد.

 

علاوه بر معيارهای عمومی كه برای انتخاب گونه بايد مد نظر قرار بگيرند، بايستی به بسياری از عوامل زيباشناختی نيز توجه داشت بطور مثال اگر در كنار يك خيابان يك سری كاربردی های عمومی نظير پارك ، موزه ، مركز خريد و... وجود داشته باشد بايستی به نحوی تاكيد شوند . طراحی كاشت و در عين حال گونه هايی انتخابی،نسبت به يك خيابان كه در دوطرف آن هيچ گونه كاربری عمومی مهمی وجود نداردمتفاوت خواهد بود در اين حالت بهترين طراحی كاشت ، طرحی است كه از روی آن بتوان تفاوت كاركردی فضای مجاور با نواحی اطرافش احساس كرد. به طور عينی اگر شخصی را در نظر بگيرد كه سوار بر اتومبيل از خيابان درحال عبور است در شرايط مطلوب وی بايد بتواند محل هر يك از كاربری های عمومی را از تفاوتهای پديدآمده در وضعيت پوشش گياهی جداره های خيابان درك كند. تفاوتهای ساختاری در وضعيت پوشش گياهی می تواند به گونه ای باشد كه به عنوان يك عامل تاكيدی بيانگرتغيير عملكرد در خيابان بوده ( مثلا بيانگر وجود موزه) و بيننده را نسبت به بررسی و شناخت اين تغيير به فراست اندازد يا به عنوان يك نشانه مانا شخص بتواند بر اساس تصوير ذهنی تغيير يافته در نوع كاشت ، جهت شناخت مكان يا توصيف آن برای ديگران استفاده كند.

ساختار فضايی بافت پيرامون خيابان نيز بر طراحی كاشت اثر مستقيم می گذارد. اين مورد بويژه از لحاظ ارتفاعی مطرح است به اين ترتيب كه بايد بين ارتفاع درختان حاشيه خيابان و ارتفاع ساختمانهای محاور در دو طرف تعامل برقرار باشد.

فاصله كاشت درختان در كنار خيابان بر اساس گستردگی تاج درخت در سن بلوغ و فضای اطراف تنه درخت از ديگر مواردی هستند كه در طراحی كاشت بايد به آنها توجه داشت .

[Anooshe 11040]

2- سايه اندازی درختان در معابر شهری :

یکی از مهمترين مزايای كاربرد درختان در فضاهای شهری ( با توجه به اقليم و تابش شديد آفتاب در اكثر ايام سال در بسياری از نقاط ايران) سايه اندازی و تامين سايه است چرا كه درختان بواسطه عملكردهای چند گانه دوام و كارايی بيشتر نسبت به عناصر مصنوع نظير انواع سايبانها ، قابليت استفاده بيشتری دارند. نكته ای كه در هنگام انتخاب گونه های گياهی بايد به آن توجه داشت.

محاسبه سطح سايه انداز درختان در نواحی بيابانی و نيمه بيابانی در فصل تابستان و زمستان دارای اهميت است يعنی كوتاهترين و بلندترين سايه – زيرا در تابستان وجود سايه و در زمستان نبود سايه اهميت دارد بويژه اينكه درخت مورد نظر از گونه های هميشه سبز باشد كه در اين صورت سايه زمستان آن می تواند باعث يخ زدگی معابرگردد.

نكاتي در خصوص سايه اندازی درختان :

* سايه اندازی درختان در معابر با جهت شرقی – غربی و در مورد پياده روهای شمالی خيابان اهميت فراوانی دارد. در صورتی که پياده روهای جنوبی عموما به وسيله ساختمانهای مجاورسايه موردنياز تامين می گردد و وجود درختان نقش چندانی در ايجاد سايه ندارد.

* در معابر با جهت شمالی - جنوبی بواسطه آنكه جهت تابش خورشيد با جهت خيابان یکی است عمدتا درختان به اندازه معابر شرقی- غربی در سايه اندازی پياده روها نقشی ندارد.

پياده روهای جنوبی عمدتا به وسيله ساختمانهای مجاور سايه اندازی می شونددر اين حالت گياهان سايه مورد نياز دسترسی سواره راتامين خواهند نمود.

گياهان با ارتفاع مختلف ، سطوح سايه مختلفی ايجاد می كنند. بر اين اساس خط لبه سايه می تواند در طراحی بسيار مهم باشد.

[Anooshe 11040]

دسترسی های پياده رو :

شكل آن نواری است

عرض آن حداقل 90 تا 150 سانتيمتر است

فاصله كاشت نهال درخت در آن از نخستين عامل ساختمان با احتساب عرض محور پياده رو نبايد از 3 تا 3.5 متر كمتر باشد.

معابر مختص عبور پياده ، بايد بوسيله درختچه هايی به ارتفاع حداكثر 40 سانتيمتر پوشيده شود.

سطح خاك ، تقريبا بايد هم سطح معبر پياده باشد.

دسترسی های كند رو :

شكل آن نواری است

فضای سبز بايد در دو طرف دسترسی استقرار يابد.

عرض آن حداقل 90تا 150 سانتيمتراست

فاصله كاشت درخت، از نخستين عامل ساختمان با احتساب عرض محور پیاده حداقل 3 تا 3.5 متر است.

سطح خاك ، بايد نسبت به سطح عبور وسايل نقليه ، پائين تر باشد.

 

دسترسی های تندرو :

شكل آن نواری است

بايد در دو طرف و در ميان دسترسی استقرار يابد.

عرض آن در هر طرف حداقل 5.2 متر و در وسط1/1متر باشد.

حداقل فاصله عرضی نخستين درخت از عرض دسترسی پياده بايد 3.5متر باشد.

سطح خاك در نوارهای هر طرف، بايد تقريبا هم سطح حاشيه های عبور وسايل نقليه باشد.

سطح خاك در نوار ميانی ، بايد نسبت به سطح عبور وسايل نقليه ، بالاتر قرار گيرد.

 

دسترسی های خيلی تندرو :

شكل آن نواری است.

محل استقرار در دو طرف ودر ميان دسترسی.

حداقل عرض نوار فضای سبز در هر طرف ، 13 متر و در ميان، 1/1متر است.

حداقل فاصله عرض آخرين درخت از عرض دسترسی پياده ، بايد 3.5 متر باشد.

سطح خاك در نوارهای هر طرف بايد تقريبا هم سطح حاشيه های عبوروسايل نقليه باشد.

سطح خاك در نوار ميانی ، بايد نسبت به سطح عبور وسايل نقليه ، بالاتر قرار گيرد.