چهره پنهان شاه اسماعيل صفوي

[Lean 56968]

چهره پنهان شاه اسماعيل صفوي

 

 

 

شاه اسماعيل شيعه اثني عشري و مرشد کامل فرقه صوفيان صفويه، در سن ۱سالگي بعد از قتل پدر و برادر به دست دشمنان سني به مقام مرشدي مي رسد. سيزده ساله بود که به همراه ياران انگشت شمارش (۷ نفر) از روستاي گيلان به راه افتاد. در طارم ۷۰ نفر از مريدان به او مي پيوندند و وقتي به اردبيل مي رسد و در خانقاه شيخ صفي اطراق مي کند سه هزار نفر همراه دارد.(۱)

 

شاه اسماعيل پس جلسه با سران ايلاتي که به او پيوسته بودند تصميم به لشکر کشي به شيروان مي گيرد. در اين لشکر کشي شيروان را به خاک و خون کشيده مي شود تا جايي که از سرهاي کشته ها کله منار مي سازند. شاه اسماعيل شهرهاي بين راه را فتح مي کند و سرانجام به تبريز مي رسد و در آنجا اعلام پادشاهي مي کند. روزي که قرار بوده شاه ۱۴ساله در مسجد جامع تبريز، دين جديد ايرانيان را اعلام کند اوضاع به شدت تحت کنترل بوده و بين هر دو نفر مردم يک قزلباش مسلح مي ايستد و اين قزلباش ها دستور داشتند هر کس بين خطبه اعتراض کند را در جا بکشند. اين درحالي بوده که تنها يک سوم حاضرين شهر موافق بودند و بقيه از ترس جان موافقت مي کنند.(۳) سپس شاه فرماني صادر مي کند که مردم در ميدانها به ابوبکر و عمر و عثمان دشنام بدهند و هرکس مخالفت کرد سرش را از تنش جدا کنند.(۴)

 

در هنگام قيام شاه اسماعيل مردم ايران بيشتر سني شافعي و بقيه سني حنفي بودند و تعداد شيعيان در ايران خيلي کم و اکثرا هم از فرقه هاي زيدي بوده اند. طبق گفته حمدلله مستوفي (يک قرن قبل از اسماعيل) در "نزهه قلوب" شيعيان دوازده امامي فقط در قم سبزه وار، کاشان، اردستان، شهر ري و روستاهاي ساوه زندگي مي کردند و گروهي از صوفيان هم در تبريز حضور داشتند.

با اينکه مردم تبريز مقاومتي نمي کنند، بسياري از آنها به فرمان اسماعيل قتل عام مي شوند. سرانجام پس از آنکه ۲۰ هزار نفر از مردم کشته مي شوند همه جاي شهر مردم پارچه سرخرنگي که نشان اسماعيلي بوده مي آويزند و کاملا از او فرمانبرداري مي کنند. اسماعيل گور سلطان يعقوب و بسياري ديگر از مخالفان پدرش را نبش قبر مي کند و بقاياي اجساد آنها را آتش مي زند.(۵) شاه اسماعيل بعد يزد و شيراز را تصرف مي کنه.

شيراز در آن زمان مرکز علما و دانشمندان سني بود. شاه آنها را احضار مي کند و مي خواهد که خلافاي سه گانه (ابوبکر-عمر-عثمان) رو دشنام بگويند و چون قبول نمي کنند دستور قتل همه را صادر مي کند.(۶) مازندران و اصفهان مناطق بعدي هستند که به تصرف شاه اسماعيل در مي آيد. اسماعيل در تمام لشکر کشي هاي خود هر قدر که مي تواند با روش هاي بسيار خشونت آميز از کشته مردم سني پشته مي سازد. شاه اسماعيل در لشکر کشي به بغداد (سال ۹۱۴هجري) دستور مي دهد استخوانهاي ابوحنيفه را از قبر خارج کنند و بسوزانند و به جايش استخوان هاي يک سگ را دفن کنند که باعث انزجار شديد در بين مسلمان هاي منطقه مي شود (۷) اين در حالي که جد اسماعيل يعني شيخ صفي الدين خودش سني حنفي و از پيروان ابوحنيفه بود.

 

جالب اينجاس که شاه اسماعيل با اين همه کشتار شاعر بسيار خوبي بوده و با تخلص "خطايي" مي نوشته. ديوان ترکي او با اسم"شاه اسماعيل خطايي اثر لري" توسط آکادمي علوم آذربايجان در ۱۹۶۶ منتشر شده است. ابيات زير بخشي از تخميس اسماعيل از غزل حافظ است:

سپاه خال و خطت مي کنند غارت دين نشسته ابرو و چشمت ز گوشه ها به کمين

کشيده صف ز خطا تا به روم لشکر چين گذر بکن چو صبا بر بنفشه زار و ببين

که از تطاول زلفت چه سوگوارانند

چو آفتاب رخت نيست ماه در خاور نهاده پيش قدت سرو، سرکشي از سر

نديده است چو روي تو اي پري پيکر به زير زلف دو تا چون نگه کني بنگر

که از يمين و يسارت چه بيقرارانند...

---

۱- شاه اسماعيل صفوي مرشد سرخ کلاهان-محمد احمد پناهي سمناني-به نقل از کتاب عالم آراي صفوي-ص ۱۰۸ و ۱۱۱

۲- همان ص۴۶

۳- عالم آراي صفوي- به کوشش يدالله شکري-انتشارات اطلاعات-ص۴۶ و ۶۵

۴- دين و دولت در عصر صفوي-دکتر ميراحمدي-انتشارات اميرکبير-ص ۵۳

۵- تاريخ اجتماعي ايران –مرتضي راوندي-ص ۳۸۳

۶- عالم آراي عباسي- تاليف اسکندر بيک-ج1-ص۸۹

۷- شاه اسماعيل صفوي مرشد سرخ کلاهان - ص ۸۱ -نقل از "تعليقات مينورسکي بر تذکره ملوک"

۸- شاه اسماعيل صفوي مرشد سرخ کلاهان – به نقل از "زندگي شاه عباس اول،ص ۱۶۷"

[Lean 56968]

شیبک خان ازبک (متولد ۸۵۵ ق. /۸۳۰ خ.؛ مرگ ۹۱۶ ق. /۸۸۹ خ.) بنیانگذار خاندان پادشاهی شیبانی (شیبانیان) ازبکان بود. نام و نسب او محمد شاهبخت خان بن بوداق سلطان بن ابوالخیربن دولت شیخ بن ابراهیم‌اغلن بن فولاداوغلن بن منگوتیمور بن باداکول بن جوجی‌خان بن چنگیزخان بود و به محمد شیبانی، شاهی بیگ خان، شیبانی خان و شاهبخت خان نیز مشهور بوده‌است.

 

خاندان شیبانی ابتدا در سیبری ساکن بودند و در ناحیه تیومن فرمانروایی می‌کردند. یک قسمت عمده از این شعبه تحت فرماندهی محمد شیبانی به ماوراءالنهر کوچ کردند و امرای تیموری را از بین برده دولت ازبکان را تأسیس نمودند. شیبک خان بمناسبت نام جدش «شیبانی» تخلص می‌کرد. وی مردی بسیار دلیر و جنگجو و خودخواه و متعصب بود. در سال ۸۷۹ خ. (۹۰۶ ه‍. ق.) قسمتی از ماوراءالنهر را با شهر سمرقند از یکی از نوادگان امیر تیمور گرفت و به‌سلطنت نشست و از آن پس تا سال ۸۸۶ خ. (۹۱۳ ه‍. ق.) نیز تمام ترکستان و ماوراءالنهر را با سراسر خراسان و استرآباد را از دست بازماندگان سلطان حسین‌میرزا بایقرا و دیگر جانشینان تیموری بدرآورد و از مغرب و جنوب با ولایت عراق عجم، کرمان و یزد که در قلمرو شاه اسماعیل یکم صفوی بود همسایه شد.

 

 

در جنگی که بین این دو در مرو صورت گرفت شیبک خان شکست خورد و اسماعیل صفوی با جسد وی چنین کردند

 

 

به دستور شاه اسماعیل در میان کشته‌شدگان به جستجو پرداختند و پیکر شیبک خان را در خرابه یافتند - که در زیر دست و پای همراهانش خفه شده بود - و آن را نزد شاه بردند. هنگامی که شاه اسماعیل پیکر شیبک خان را دید از شدت خشم سه ضربه شمشیر بر شکم او نواخت و دو دستش را قطع کرد و گفت که «هر کس که سر مرا دوست دارد، از گوشت دشمن من طعمه سازد» سربازان با شنیدن این سخن، به پیکر شیبک حمله بردند و برای خوردن گوشت بدن او به درگیری پرداختند. چنانکه «آن گوشت متعفن با خاک و خون آغشته را به نحوی از یکدیگر ربوده، تغذیه می‌کردند که چرغان شکاری در حال گرسنگی گوشت آهو را بدان رغبت از یکدیگر بربایند».

 

بعداً سر او را از تن جدا کردند و به دستور شاه پوست سر او را کندند و آن را نزد سلطان بایزید دوم عثمانی فرستادند. جمجمه شیبک را نیز با روکشی از طلا تزیین کردند، که با آن در مجلس شاه اسماعیل باده‌نوشی می‌کردند. خواجه محمود ساغرچی - وزیر شیبک خان - نیز در آن مجلس حضور داشت و شاه از او پرسید که آیا این سر را می‌شناسد؟ خواجه پاسخ داد «سبحان‌اللّه، چه صاحب دولتی بود که هنوز دولت در او باقی است که با این حال بر روی دست چون تو صاحب اقبالی است که دم به دم از آن بادهٔ نشاط می‌نوشد» شاه از گفته او خوشش آمد و وزارت ممالک کل خراسان را به او داد.

شاه اسماعیل فرمان داد که دست راست شیبک خان را نزد رستم روزافزون والی ساری و علی‌آباد مازندران ببرند. درویش بیگ یساول مأمور بردن آن شد و هنگامی که پیش رستم رسید آن دست را بر دامن او انداخت و گفت: «شاه می‌فرمایند گفته بودی که دست من است و دامن دولت شیبک خان. چون دست تو به دامن او نرسید، اینک دست شیبک خان و دامن نکبت تو» درباره تاریخ درگذشت شیبک خان این بیت گفته شده‌است:

[TABLE]

[TR]

[TD=class: b]آمد «کلاه سرخ» و عدم گشت خان ازو[/TD]

[TD][/TD]

[TD=class: b]تاریخ فوت او ز قضا شد «کلاه سرخ»

[/TD]

[/TR]

[/TABLE]

 

• غفاری‌فرد، عباسقلی، تاریخ تحولات سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی ایران در دوران صفویه، سازمان سمت، ۱۳۸۱. (صص ۷۳ تا ۸۶)
  
• قاضی احمد منشی قمی، خلاصة التواریخ (۲ جلد، تاریخ صفویه از شیخ صفی تا اوایل شاه عباس یکم)، به تصحیح احسان اشراقی.
  

[رضا نیوز 805]

شاه اسماعیل به کمک قزاباش همان به کمک ارتش روسائ قبایل به حکومت رسید

[Lean 56968]

شاه اسماعیل به کمک قزاباش همان به کمک ارتش روسائ قبایل به حکومت رسید

 

و خرافه و توحش رو بنیانگذاری کرد

[fakur1 10129]

و خرافه و توحش رو بنیانگذاری کرد

و چقدر هم موفق بوده و هست.

[رضا نیوز 805]

منبعی برای حرفتون دارین

[رضا نیوز 805]

منبعی برای حرفتون دارین ایا قبل اون وجود نداشته

[Lean 56968]

منبعی برای حرفتون دارین ایا قبل اون وجود نداشته

 

کدوم حرف؟

[رضا نیوز 805]

این که خرافه وتوحش را بنیانگذاری کرد

[Lean 56968]

این که خرافه وتوحش را بنیانگذاری کرد

 

نظز شخصی منبع میخواد مگه؟

[رضا نیوز 805]

چرا با نظرخودتون شخصیت یه پادشاه رامتهم به توحش و خوافه گری متهم میکنی خواهشا با منبع حرف بزنید عقاید و احساسات خودتون تو موضوع وارد نکنین

[Lean 56968]

چرا با نظرخودتون شخصیت یه پادشاه رامتهم به توحش و خوافه گری متهم میکنی خواهشا با منبع حرف بزنید عقاید و احساسات خودتون تو موضوع وارد نکنین

 

اگر اهل تاریخ و مطالعه هستی تو پستای اول منبع داده شده فایل زیر هم کم حجمتر از سایر منابع هست بخون برات خوبه

برای مشاهده این محتوا لطفاً ثبت نام کنید یا وارد شوید.

• ورود
• یا
• ثبت نام

[رضا نیوز 805]

این منبعی که معرفی کردین اثر کیه. تو این فایل اشاره کرده توحش و خرافه گری را بنیان نهاده

[Lean 56968]

این منبعی که معرفی کردین اثر کیه. تو این فایل اشاره کرده توحش و خرافه گری را بنیان نهاده

 

ببین عزیز دل کافیه فایل رو باز کنی تا ببینی اثر کیه سوالی که می پرسی سعی کن سوالی باشه که چیز جدیدی در جواب بگیری ، گفتم که خلاصه منابع مختلفه ، منابع اصلی هم ذکر شده البته دکتر خنجی اونقدر معروف هست که اگر سرچ کنی متوجه میشی چه کسیه کتاب قزلباشان در ایران هم اثر ایشونه برای مطالعه بیشتر ، حال کردی و خوندی مشتاقم بیای و برداشتت رو بگی

[amin202 13418]

محمد شاهبخت خان بن بوداق سلطان بن ابوالخیربن دولت شیخ بن ابراهیم‌اغلن بن فولاداوغلن بن منگوتیمور بن باداکول بن جوجی‌خان بن چنگیزخان

این رکوردش تو گینس ثبت نشده؟!