انواع سوال و مقیاس

[spow 44197]

انواع سوال و مقیاس

سوالات و مقیاس‌ها در روش تحقیق ٬ انواع مختلف و با نام‌های متفاوت و گه‌گاه مشابهی یاد می‌شوند. اما برای تحلیل آماری می‌توان به طبقه‌بندی زیر اشاره نمود.

 

۱- سوالات بسته

1-1. سوالات دوگانه (دو‌سویه) سوالاتی که دو انتخاب ممکن دارند. مانند وضعیت تاهل.

1-2. سوالات چندانتخابی. مانند این‌که از یک نفر پرسیده شود که از بین قورمه‌سبزی٬ چلوکباب‌٬ جوجه‌کباب٬ سوپ و سالاد دو و یا تعداد بیشتری از این خوراکی‌ها را انتخاب کند.

1-3- سوالات طیفی: در سوالات طیفی معمولا ٬ نظر افراد در یک طیف از خیلی کم تا زیاد و یا از کاملا مخالفم تا کاملا موافقم سنجیده می‌شود. مانند این‌که از یک نفر پرسیده شود:

به صورت روزمره چه قدر به مشکلات کاری خود فکر می‌کنید؟

۱. خیلی کم ۲. کم ۳.متوسط ۴. زیاد ۵.خیلی زیاد

و یا این‌گونه سوال اراپه شود. که نظر وی را در مورد یک امر بسنجد (موافقت و مخالفت)

من در طول روز به مشکلات کاری خود زیاد فکر می کنم

۱. کاملا مخالفم ۲. مخالفم ۳. نه مخالف و نه موافقم ۴.موافقم ۵. کاملا موافقم

توجه داشته باشید که این سوالات به صورت ترتیبی از کم تا زیاد هستند. بنابراین می‌توان با توجه به این اصل٬ سوالات با اشکال متفاوت‌تری ایجاد نمود. برای نمونه:

من در طول روز به مشکلات کاری خود فکر می کنم.

۱. به هیچ وجه ۲. به ندرت ۳. گاهی اوقات ۴.اغلب ۵.همیشه

مثال‌هایی که در بالا به آن اشاره کردیم٬ به نمونه‌هایی از طیف لیکرت ۵ گزینه‌ای مشهورند. شایان توجه است که طیف‌های دیگری هستند که داده‌های حاصل از کار با آن‌ها مانند این مقیاس وارد نرم‌افزار می‌شوند. مانند طیف بوگاردوس که بیشتر در جمعیت‌شناسی و جامعه‌شناسی کاربرد دارد. نمونه ای از آن را به صورت سوال زیر نشان می‌دهیم.

مثلا از یک دانشجوی کارشناسی ارشد پرسیده می‌شود؟

شما از کی به طور ماهانه با روان‌شناس خانواده در ارتباط بوده اید؟

۱- از دوران لیسانس ۲- از دوران دی‍پلم ۳- از دوران دبیرستان ۴- از دوران راهنمایی ۵.از دوران ابتدایی

نکته¬ی مهم در این طیف این است که اگر فرد گزینه‌ی ۵ را انتخاب کند به این معنی است که گزینه‌های دیگر را نیز قبول کرده‌است.

از دیگر طیف‌ها می‌توان به طیف گاتمن و ترستون اشاره نمود که ورود داده‌ها طبق طیف لیکرت می‌باشد.

 

1-4- مقیاس‌های ارزش‌یابی

همان‌گونه که از اسم این نوع مقیاس نمایان است٬ در این‌گونه سوالات٬ از پاسخ‌گویان خواسته می‌شود که به یک ویژگی نمره دهند. مانند این‌که از افراد شرکت‌کننده از یک کنفرانس خواسته شود در مورد زمان‌بندی٬ مکان و مناسب‌بون سخنرانان از ۲۰ سه نمره دهند.

 

 

2- سوالات باز

در این سوالات٬ نظر افراد به صورت آزاد گرفته می‌شود. مثلا این‌که از افراد یک جامعه پرسیده شود نگرششان به شغلشان چگونه است و آن‌ها به صورت تشریحی چند خط در مورد شغلشان بنویسند. برای تحلیل آماری نمودن این سوالات می‌باید تمام پرسش‌نامه‌ها (با روش‌های مختلف) به دقت خوانده شوند و سپس پاسخ‌ها به صورت سوال‌های بسته٫ در نرم‌افزار وارد شوند.

 

نکته: ورود داده‌ها در تمام مقیاس ها تقریبا یک روال معمولی دارد اما در تفسیر نتایج حاصل از تحلیل و گاهی نیز در حین انجام آزمون آماری٬ باید به مقیاس استفاده‌شده توجه نمود.