S a d e n a 11333 اشتراک گذاری ارسال شده در 13 اسفند، ۱۳۹۱ کفالت دفاتر اسناد رسمي نگارنده در اين نوشتار بر آن است تا در حد دانش و بضاعت علمي خود به اين پرسش پاسخ دهد كه در مواردي همچون مرخصي، بيماري، انفصال موقت و دائم و تعليق، بازنشستگي، غيبت غيرموجه و فوت و معذوريت سردفتران، اداره امور دفترخانه به چه صورتي انجام مي‌گيرد و جانشين سردفتر چه كسي است و آيا جانشين يا قائم مقام سردفتر در تمامي موارد فوق حق تنظيم و ثبت سند جديد را دارد يا خير؟ در قانون ثبت و دفاتر اسناد رسمي براي تمامي موارد فوق راه‌كارهايي پيش‌بيني گرديده كه به بحث و بررسي هر يك از شقوق آن مي‌پردازيم. جانشين و قائم‌مقام سردفتر را اصطلاحاً كفيل مي‌نامند و مطابق با تبصره ذيل ماده 7 قانون دفاتر اسناد رسمي مصوب 1354، كفيل بايد داراي شرايط سردفتر اصيل باشد. و همچنين كفيل دفترخانه عهده‌دار كليه وظايف و مسؤوليت‌هايي است كه سردفتر اصيل دارا مي‌باشد و وظايف و مسؤوليت‌ها همان است كه در موارد 6 ، 9 ، 12 و 15 قانون دفاتر اسناد رسمي و همچنين مواد 49 و 69 قانون ثبت و ساير مقررات موضوعه كه بخشي از آنها به طور اختصار در همين رساله بيان گرديده، مي‌باشد. 1 ـ كفالت تعريفي كه قانون مدني و فقه از كفالت بيان داشته عبارت است از: «عقدي كه به موجب آن يك طرف در مقابل طرف ديگر احضار شخص ثالثي را تعهد كند. متعهد را كفيل و ثالث را مكفول و طرف ديگر عقد (متعدله) را مكفول‌له گويند.» 2 اما تعريف فوق براي كفالت در دفترخانه منطقي به نظر نمي‌رسد زيرا شخص كفيل در دفترخانه احضار شخص مكفول را عهده‌دار نمي‌باشد، بلكه نامبرده قائم‌مقام سردفتر در انجام امور دفترخانه تحت كفالت مي‌باشد. ليكن تعريف جامع و كاملي كه به نظر با كفالت در حقوق اداري و به ويژه با نفس عمل كفالت دفترخانه، منطبق باشد، تعريف كفالت در حقوق اداري است كه عبارتست از: ترتيبي است كه به موجب آن در غياب متصدي مقامي، مأمور ديگري كه قانوناً حق دارد قائم مقام او بشود كارهاي او را انجام داده و به جاي او اسناد اداري را امضاء مي‌كند. علي‌الاصول معاون در غياب رئيس (به علت ناخوشي يا سفر كه نتواند كار خود را بكند) خود به خود كفالت او را دارا است ولي مي‌توان برخلاف اين اصل، شخص ديگري را به كفالت گزيد و حسب القاعده كفيل همه اختيارات صاحب مقامي را كه كفيل او است دارد مگر اينكه چيزي استثناء شده باشد. 3 2ـ مواردي كه كفيل دفترخانه حق تنظيم و ثبت سند جديد را در دفاتر تحت كفالت ندارد. مطابق ماده 6 آيين‌نامه قانون دفاتر اسناد رسمي مصوب سال 1354 «كفيل دفترخانه‌اي كه سردفتر آن فوت يا به انفصال دائم محكوم يا غيبت غيرموجه دارد حق تنظيم و ثبت سند جديد در دفاتر مورد كفالت را ندارد و تكميل اسناد ناقص نيز موكول به كسب اجازه از ثبت محل خواهد بود.» به نظر مي‌رسد در مورد سلب صلاحيت (موضوع ماده 42 قانون دفاتر اسناد رسمي) [4] و بازنشستگي سردفتر، كه پس از انقضاء مهلت‌هاي مقرر در ماده 69 قانون دفاتر اسناد رسمي [5]، دفترخانه تعطيل باقي خواهد ماند نيز هرگاه كفيل دفترخانه حق تنظيم و ثبت سند جديد را در دفاتر تحت كفالت خود، نداشته باشد، تكميل اسناد ناقص نيز موكول به كسب اجازه از ثبت محل خواهد بود. هرچند عدم تنظيم سند توسط كفيل (با توجه به وظايف و اختيارات يكسان كفيل و مكفول) نوعي استثناء بر ماده 30 قانون دفاتر اسناد رسمي 1354 تلقي مي‌گردد و در امور استثنايي مي‌بايست به قدر متيقن استثناء اكتفا نمود. همچنين مطابق با ماده 26 قانون دفاتر اسناد رسمي در موارد ـ محكوميت سردفتر يا دفتريار كفيل دفترخانه به انفصال دائم طبق حكم دادگاه انتظامي. ـ محكوميت سردفتر يا دفتريار كفيل دفترخانه به سلب صلاحيت طبق حكم دادگاه انتظامي. ـ زماني كه سردفتر يا دفتريار كفيل دفترخانه مستعفي مي‌شود. ـ زماني كه سردفتر يا دفتريار كفيل دفترخانه بازنشسته مي‌شود. ـ موردي كه سردفتر يا دفتريار كفيل دفترخانه به علت بيماري يا حادثه قدرت لازم براي انجام وظيفه به تشخيص پزشك و تأييد سازمان ثبت اسناد و املاك كشور را از دست داده باشد. مسؤول دفترخانه (سردفتر اعم از اصيل يا كفيل و نيز دفتريار كفيل دفترخانه) حسب مورد بايد بلافاصله اقدام به تحويل كليه دفاتر و اسناد و اوراق مربوط به دفترخانه بنمايد و نيز كليه وجوه و اوراق بهاداري كه به هر عنوان به او سپرده شده است، طبق دستور ثبت محل به دفتريار همان دفترخانه يا دفترخانه ديگري كه تعيين مي‌شود (حسب مورد) تحويل مي‌گردد و در صورت امتناع مسؤول دفترخانه به تحمل حبس از شش ماه الي يكسال محكوم خواهد شد. الف ـ كليه اوراق و سوابق مربوط توسط رئيس ثبت محل با حضور نماينده دادستان با تنظيم صورت مجلس به سردفتر كفيل تحويل مي‌شود. ب ـ كليه اوراق و سوابق به شرح بالا به مسؤول تعيين شده تحويل خواهد شد. در صورت امتناع سردفتر يا دفتريار كفيل دفترخانه و يا دفتريار از اجراي موارد فوق مطابق با ماده 27 قانون دفاتر اسناد رسمي مصوب 1354، رئيس ثبت محل يا نماينده وي بايد در حضور نماينده دادستان محل، دفاتر و اوراق و سوابق را در هر محل كه باشد ولو در غياب سردفتر و دفتريار با تنظيم صورت مجلس به جانشين آنها تحويل دهند و يا به اداره ثبت منتقل نمايند. 1ـ در صورت فوت سردفتر يا دفتريار كفيل دفترخانه الف ـ كليه امور دفترياري تحويل دفتريار دوم همان دفترخانه خواهد شد. (مطلق و نامحدود) ب ـ در صورت عدم وجود دفتريار دوم، كليه اموردفترياري موقتاً تحويل سردفتر خواهد شد. (تا دوماه). 2 ـ در صورت فوت دفتريار همان دفترخانه همانطور كه قبلاً نيز اشاره شده در صورت فوت سردفتر يا دفتريار كفيل دفترخانه، رئيس ثبت محل يا نماينده او با حضور نماينده دادستان و در نقاطي كه دادسرا نباشد با حضور دادرس دادگاه بخش يا نماينده او دفاتر و اوراق مربوط به دفترخانه را با تنظيم صورتمجلس به سردفتر كفيل و يا به مسؤول تعيين شده از طرف رئيس ثبت تحويل خواهد شد. 3 ـ موارد كفالت مطابق تبصره 2 ماده 15 قانون دفاتر اسناد رسمي: سردفتر يا دفتريار در صورت انتخاب به نمايندگي مجلسين يا شهردار انتخابي با حفظ سمت از اشتغال به سردفتري معذور خواهد بود و در اين مدت دفترخانه به تصدي دفتريار واجد شرايط كه از طرف سردفتر معرفي مي‌شود اداره خواهد شد. مدت نمايندگي سردفتر در مجلس يا خدمت در سمت شهردار انتخابي جزء سنوات خدمات او محسوب مي‌شود. سؤال مهمي كه در اين فرض قابل طرح است اين است كه سردفتر يا دفتريار دفترخانه‌اي كه مطابق با تبصره فوق‌الذكر به سمت نمايندگي يا شهردار انتخابي منصوب مي‌شود، مسؤوليت او را چه كسي به عهده خواهد گرفت و شرايط انتخاب شخص كفيل و حدود وظايف و مسؤوليت‌هاي او و همچنين مدت كفالت تا چه زماني خواهد بود؟ فروض متعددي براي سؤال فوق متصور است: الف ـ در صورتي كه سردفتر مطابق با شرح بالا از اشتغال به سردفتري معذور باشد. 1 ـ اگر دفترخانه‌اي كه سردفتر آن به سمت نمايندگي و شهردار انتخابي تعيين گرديده است، داراي دفتريار اول واجد شرط باشد و سردفتر او را به عنوان كفيل دفترخانه معرفي نمايد مستنداً به تبصره مذكور اداره ثبت محل تكليف به صدور ابلاغ به نام وي خواهد داشت و دفتريار مذكور كفالت امور سردفتري را شخصاً به عهده خواهد گرفت و همچنين اگر دفترخانه ياد شده داراي دفترياردوم باشد، وظايف و مسؤوليت دفتريار اول را بدون ابلاغ خاصي عهده‌دار خواهد بود و اگر دفترخانه فاقد دفتريار دوم باشد دفتريار ديگري كه در آن حوزه ثبتي مشغول به كار است به موجب ابلاغ اداره ثبت محل كفالت امور دفترياري دفترخانه را عهده‌دار خواهد شد. 2 ـ زماني است كه دفترخانه مذكور فاقد دفتريار واجد شرايط است، در اين صورت دفتريار واجد شرايط كه در همان حوزه ثبتي مشغول به كار است با معرفي سردفتري كه به نمايندگي مجلس انتخاب گرديده يا به سمت شهردار منصوب شده است مي‌تواند كفالت سردفتر را به عهده بگيرد. 3 ـ چنانچه دفترخانه مذكور علاوه بر دفتريار اول (فاقد شرايط) داراي دفتريار دومي باشد كه واجد شرط سردفتري (طبق بند 3 ماده 6 قانون دفاتر) است، به نظر مي‌رسد كه با اطلاق لفظ دفتريار واجد شرايط در تبصره مذكور، دفتريار مزبور در صورت معرفي از سوي سردفتر بتواند عهده‌دار كفالت سردفتر گردد و نص مخالفي در اين زمينه مشاهده نمي‌گردد. فروض متصور كفالت در صورتي كه سردفتر به سمت نمايندگي مجلسين يا شهردار انتخابي منصوب شده باشد: 1ـ دفترخانه داراي دفتريار اول واجد شرط است و به معرفي سردفتر عهده‌دار كفالت مي‌شود. الف ـ دفترخانه داراي دفتريار دوم است كه الزاماً وظيفه دارد عهده‌دار وظايف و مسؤوليت‌هاي دفتريار گردد. (مطلق و نامحدود) ب ـ دفترخانه فاقددفتريار دوم، كه در اين حالت تا دو ماه كفيل دفتر مسؤول امور دفترياري است و زائد بر آن زمان را دفتريار ديگري (اعم از اول يا دوم) مي‌تواند عهده‌دار وظايف دفتريار باشد. 2 ـ زماني كه دفترخانه مذكور فاقد دفتريار واجد شرايط است كه در اين صورت، دفتريار واجد شرايط دفترخانه ديگري در همان حوزه ثبتي به معرفي سردفتر، كفالت امور سردفتري را به عهده مي‌گيرد. 3 ـ چنانچه دفترخانه مذكور علاوه بر دفتريار اول (فاقد شرايط) داراي دفتريار دوم واجد شرايط باشد. به نظر مي‌رسد مشاراليه مطابق بند 3 ماده 6 و مواد 9، 12 و 15 قانون دفاتر اسناد رسمي در صورت معرفي سردفتر بتواند كفيل امور سردفتر باشد. ب ـ حال اگر با توجه به تبصره 2 ماده 15 قانون دفاتر اسناد رسمي دفتريار اول به سمت نمايندگي مجلسين يا شهردار انتخابي منصوب گردد و از اين جهت از اشتغال به دفترياري معذور باشد كفيل او چه كسي خواهد بود؟ با توجه به ماده 25 قانون دفاتر اسناد رسمي مصوب سال 1354 و با وحدت ملاك از لفظ معذوريت، در صورتي كه دفتريار اول به دليلي از اشتغال به دفترياري معذور باشد در صورتي كه دفترخانه داراي دفتريار دوم باشد امور مربوط به دفترياري به عهده دفتريار مزبور خواهد بود و به نظر مي‌رسد كه دفتريار دوم در اين حالت و حالت‌هاي مشابه بدون احتياج به حكم جداگانه موظف باشد طبق مقررات عهده‌دار وظايف دفتريار اول گردد. و اگر دفترخانه فاقد دفتريار دوم باشد تا دو ماه وظايف دفتريار را خود سردفتر انجام خواهد داد و اگر مدت‌هاي بالا زائد بر دو ماه باشد كفالت امور دفتريار موقتاً به عهده دفتريار دفترخانه ديگري گذارده خواهد شد. فروض متصوره براي زماني كه دفتريار به سمت نمايندگي مجلسين يا شهردار انتخابي منصوب مي‌شود. 1ـ دفترخانه داراي دفتريار دوم است كه مطابق با ماده 25 قانون دفاتر الزاماً وظيفه دارد و زمان كفالت در اين حالت مطلق و نامحدود است و دفتريار دوم در اين حالت نيازي به ابلاغ نداشته و بنا به حكم ماده مذكور عهده‌دار وظايف دفتريار اصيل مي‌شود. 2 ـ حالتي است كه دفترخانه فاقد دفتريار دوم است كه در اين صورت تا دو ماه وظايف دفتريار را خود سردفتر و اگر مدت زمان زائد بر دو ماه باشد دفتريار (اول يا دوم) دفترخانه ديگري موقتاً عهده‌دار كفالت امور دفترياري خواهد شد. تذكر : در تبصره 2 ماده 15 قانون دفاتر اسناد رسمي مدت نمايندگي سردفتر در مجلسين يا خدمت در سمت شهردار انتخابي را جزء سنوات خدمات او محسوب نموده ولي اشاره به اين امر در مورد دفتريار ننموده است اما به نظر مي‌رسد كه نام دفتريار در قسمت اخير تبصره مذكور از قلم افتاده باشد زيرا در صدر تبصره مزبور نام سردفتر و دفتريار توأماً آمده است. مطابق با ماده 25 قانون دفاتر اسناد رسمي مصوب سال 1354: در مواردي نظير مرخصي، بيماري، تعليق، [6] انفصال موقت[7] و معذوريت دفتريار[8] و همچنين در مواردي كه دفتريار كفالت دفترخانه را مطابق با مقررات عهده‌دار مي‌شود، كفالت امور دفترياري : الف ـ (در موارد مذكور) در صورتي كه دفترخانه داراي دفتريار دوم باشد، وظيفه دفتريار دوم است كه عهده‌دار امور دفترياري گردد و اين امر يك وظيفه است و نيازي به صدور ابلاغ از جانب ثبت محل نخواهد بود. اما اگر دفترخانه فاقد دفتريار دوم باشد تا مدت دو ماه سردفتر دفترخانه و چنانچه مدت مذكور زائد بر دو ماه باشد دفتريار دفترخانه ديگري مي‌تواند با توجه به ابلاغ ثبت محل عهده‌دار وظيفه دفتريار اصيل گردد. با توجه به مواد ياد شده مشخص مي‌گردد كه سردفتر دفترخانه ديگر حق انجام كفالت دفترياري دفترخانه ديگر را تحت هيچ شرايطي نخواهد داشت. حال سؤالي كه ممكن است مطرح گردد اين است كه اگر موارد ياد آمده براي سردفتر دفترخانه‌اي پيش آيد (مرخصي، بيماري، تعليق، انفصال موقت و معذوريت سردفتر) تكليف چه خواهد بود؟ فرض كفالت دفترخانه يا كفالت سردفتر به دو صورت محقق خواهد شد. يا اينكه در دفترخانه دفتريار (اعم از اول و دوم) واجد شرايط سردفتري وجود دارد يا بالعكس دفترخانه فاقد چنين دفترياري مي‌باشد. در حالت نخست دفتريار مذكور طي ابلاغ اداره ثبت محل كفيل سردفتر خواهد شد و در حالت دوم، كفالت دفترخانه به سردفتر دفترخانه ديگر يا دفتريار واجد شرايط همان حوزه ثبتي محول خواهد شد. ب ـ در مواردي كه دفتريار كفالت امور سردفتري دفترخانه را عهده‌دار مي‌شود دو صورت قابل تصور است. اول آنكه دفتريار مذكور كفالت امور سردفتري دفترخانه خودش را عهده‌دار شده كه در اين فرض اگر دفترخانه داراي دفتريار دوم باشد وظيفه دفتريار اول دفترخانه به عهده او خواهد بود و نيازي به ابلاغ ثبت نخواهد بود. اما اگر دفترخانه فاقد دفتريار دوم باشد دفتريار دفترخانه ديگر كفيل و عهده‌دار امور دفترياري وي خواهد شد و در صورتي كه دفتريار كفالت سردفتر دفترخانه ديگري را به عهده گيرد نيز دو فرض محتمل است: 1 ـ در صورتي كه دفترخانه خودشان فاقد دفتريار دوم باشد در اين حالت تا دو ماه وظيفه دفتريار را شخص سردفتر و زائد بر آن را دفتريار كفيل دفترخانه ديگر عهده‌دار خواهد شد. 2 ـ دفترخانه خودشان داراي دفتريار دوم مي‌باشد كه بدون نياز به ابلاغ خاص، وظيفه امور دفترياري به عهده دفتريار دوم خواهد بود. تذكر: شايان ذكر است كه در بسياري از مواردي كه دفتريار دفترخانه‌اي كفيل امور سردفتري همان دفترخانه را عهده‌دار گرديده و دفترخانه داراي دفتريار دوم نيز مي‌باشد رويه عملي اداره ثبت چنين است كه دفتريار علاوه بر انجام امور سردفتري به امور دفترياري خود نيز اشتغال دارد و در واقع اسناد را خود به تنهايي و با عناوين كفيل سردفتر و دفتريار اصيل تنظيم و ثبت و امضاء مي‌نمايد كه با توجه به مواد ياد شده قابل تأمل و بحث خواهد بود. 1ـ در صورت وجود دفتريار دوم، وظيفه امور دفترياري به عهده او است. (به صورت مطلق و نامحدود) 2 ـ دفترخانه فاقد دفتريار دوم است كه در اين حالت تا مدت 2 ماه سردفتر و زائد بر 2 ماه دفتريار كفيل عهده‌دار امور دفترياري خواهد بود. الف ـ در موارد مرخصي و... دفتريار 1ـ دفتريار دوم وجود دارد كه اتوماتيك وظيفه امور دفترياري به عهده اوست. 2 ـ دفتريار دوم وجود ندارد كه در اينحالت دفتريار كفيل عهده‌دار امور دفترياري خواهد بود. كفالت دفترخانه خودش ب ـ دفتريار كفالت 1ـ دفترخانه خودشان دفتريار دوم دارد كه او موظف به انجام امور دفترياري است بدون احتياج به صدور ابلاغ از ثبت و به طور مطلق و نامحدود. 2 ـ دفترخانه خودشان فاقد دفتريار دوم است كه در اين صورت تا دوماه سردفتر و زائد بر 2 ماه دفتريار كفيل عهده‌دار امور دفترياري خواهد بود. سردفتر را عهده‌دار است كفالت دفترخانه ديگري در مواردي كه دفترخانه جديدالتأسيس بوده و فاقد دفتريار باشد سردفتر مي‌تواند با استفاده از عمومات ماده 25 قانون دفاتر اسناد رسمي 1354 تا مدت دو ماه كفالت امور دفترياري دفترخانه خود را عهده‌دار گردد و پس از انقضاء مدت مرقوم، با ابلاغ اداره ثبت محل دفترياري كه در همان حوزه ثبتي فعاليت دارد، به عنوان كفيل امور دفترياري تعيين و كفالت دفتريار را عهده‌دار خواهد شد. البته بايد توجه نمود، در صورتي كه دو ماه ياد شده منقضي گرديده و اداره ثبت بنا به هر علتي براي كفالت دفترياري آن دفترخانه ابلاغي صادر ننموده باشد مي‌بايست قاعده استصحاب جاري نمائيم و به همين جهت با عنايت به ماده 30 قانون دفاتر اسناد رسمي سردفتر نمي‌تواند به بهانه عدم وجود دفتريار كفيل از ثبت سند خودداري نمايد. ضمناً بايديادآور شد كه مطابق ماده 17 آيين‌نامه قانون دفاتر اسناد رسمي 1354 ـ دفتريار كفيل داراي وظايف و حقوق دفتريار اصيل مي‌باشد و تعيين وي با واحد ثبت محل است و نيز طبق ماده 18 آيين‌نامه در نقاطي كه دفترخانه منحصر باشد و دفتريار واجد شرايط نباشد دفاتر تحويل رئيس ثبت محل يا يكي از كارمندان به تعيين رئيس ثبت محل مي‌شود و در مورد تكميل سند ناقص يا فسخ يا اقاله سند تنظيم شده در دفتري كه در حال تعطيل است ثبت محل مي‌تواند ابلاغ سيار براي يكي از دفاتر صلاحيتدار صادر نمايد. تصدي كفيل به امور دفترخانه تحت كفالت تا زماني است كه اجازه اشتغال به كار مجدد سردفتر اصيل صادر گردد و هيچ ارتباطي با مدت انفصال يا تعليق سردفتر اصيل ندارد، في‌الواقع تا زماني كه ابلاغ شروع به كار مجدد سردفتر اصيل از طرف اداره ثبت محل صادر نشده باشد، كفيل دفترخانه بايد به كفالت خود ادامه دهد اگرچه مدت انفصال يا تعليق سردفتر مرقوم منقضي شده باشد. 4 ـ نحوه تحويل و تحول دفاتري كه بايد به كفالت اداره شود. تحويل دفاتر به كفيل به موجب ابلاغ و حكم صادره از ثبت محل و با حضور سردفتر اصيل و كفيل و بازرسان ثبت محل و نماينده دادستان در محل دفترخانه با تنظيم صورتجلسه صورت مي‌گيرد و فقط در مورد مرخصي طبق بند 15 مجموعه بخشنامه‌هاي ثبتي «در مواردي كه سردفتر و يا دفتريار تغيير نمي‌كند و يا معلق نمي‌شود صورتمجلس تحويل و تحول را خود سردفتران و دفترياران به شرحي كه حاوي شماره آخرين سند تنظيمي و تعهد پرداخت هرنوع بدهي تا تاريخ تنظيم صورتمجلس باشد تنظيم و يك نسخه آن را به اداره كل ثبت ارسال نمايند» صورت مي‌گيرد. 5 ـ نحوه تقسيم درآمد دفترخانه در دوره كفالت مطابق ماده 47 قانون دفاتر اسناد رسمي «در مورد تعليق يا انفصال موقت سردفتر كه دفترخانه به كفالت اداره مي‌شود درآمد دفترخانه پس از وضع هزينه بين كفيل و سردفتر معلق يا منفصل بالسويه تقسيم خواهد شد» 6 ـ نقدي بر ماده 6 آيين‌نامه مصوب سال 1354[9] ماده 6 آيين‌نامه مصوب سال 1354 كفيل دفترخانه را منحصراً سردفتر دانسته، كه حق تنظيم و ثبت سند جديد و همچنين تكميل اسناد ناقص را به طور مطلق و بدون قيد و شرط داشته و هيچ اشاره‌اي به اين امر كه دفتريار واجد شرايط نيز مي‌تواند كفالت دفترخانه را عهده‌دار شود، ندارد و با توجه به ماده فوق علت تعطيلي دفترخانه هيچ تأثيري در حدود اختيارات كفيل نداشته و سردفتر كفيل مي‌توانسته در حدود مقررات نسبت به تنظيم و ثبت سند جديد و تكميل اسناد ناقص اقدام نمايد. 1 ـ كفيل دفترخانه فقط سردفتر است و نه شخص ديگر. 2 ـ سردفتر كفيل حق تنظيم و ثبت سند جديد را در هر حال دارد بدون لحاظ علت تعطيلي دفترخانه ماده 6 3 ـ سردفتر كفيل حق تكميل اسناد ناقص را دارد بدون اينكه نيازي به كسب اجازه از طرف ثبت محل باشد. 4 ـ در صورتي كه سردفتر كفيل قانوناً قادر به تكميل سند ناقص نباشد مي‌بايست علت امتناع از تكميل سند ناقص را كتباً به تقاضاكننده اعلام نمايد. و تبصره ذيل ماده 6 آيين‌نامه كه ناظر به ماده 47 قانون دفاتر اسناد رسمي مصوب سال 1354 مي‌باشد نيز كاملاً منطقي به نظر مي‌رسد زيرا زماني كه سردفتر كفيل بدون هيچ قيد و شرطي مي‌توانسته نسبت به تنظيم و ثبت سند مراجعين اقدام نمايد درآمدي نيز عايد دفترخانه مي‌شده كه مطابق با ماده 47 قانون دفاتر پس از وضع هزينه‌ها مي‌بايست بالسويه بين سردفتر كفيل و سردفتر اصيل تقسيم شود. اما در تاريخ 27/11/1360 با اصلاح ماده 6 آيين‌نامه، تفاوت‌هاي زيادي در ارتباط با شخص كفيل و حدود اختيارات او به وجود آمد. اولاً در ماده 6 آيين‌نامه مصوب سال 1354 كفيل دفترخانه فقط شخص سردفتر بوده در حالي كه در ماده 6 اصلاحي آيين‌نامه كفيل دفترخانه علاوه بر سردفتر، دفتريار واجد شرط نيز مي‌تواند باشد. ثانياً سردفتري كه كفالت امور دفترخانه را مطابق با ماده 6 آيين‌نامه سال 1354 داشته علاوه بر تنظيم و ثبت سند جديد به طور مطلق و بدون قيد و شرط در دفاتر مورد كفالت، مي‌توانسته اسناد ناقص را نيز بدون كسب اجازه از ثبت محل تكميل كند، در حالي كه طبق ماده 6 اصلاحي كفيل دفترخانه (اعم از سردفتر، يا دفتريار واجد شرط) كه سردفتر آن فوت يا به انفصال دائم محكوم يا غيبت غيرموجه دارد حق تنظيم و ثبت سند جديد را نداشته و حتي تكميل اسناد ناقص نيز موكول به كسب اجازه از ثبت محل خواهد بود. به نظر مي‌رسد كه قانونگذار با اصلاح ماده 6 آيين‌نامه در واقع تمهيداتي براي جاري نمودن قسمت اخير ماده 19 آيين‌نامه سال 1354[10] را فراهم نموده زيرا اگر سردفتر كفيل در مواردي نظير تنظيم سند جديد، تكميل اسناد ناقص ـ فسخ يا اقاله اسناد تنظيم شده داراي اختيارات كامل باشد ديگر امري باقي نخواهد ماند تا در زمان تعطيلي دفترخانه اداره ثبت عهده‌دار آن باشد. اما زماني كه ماده 6 آيين‌نامه اصلاح گرديد به مواردي از قبيل فوت، انفصال دائم، غيبت غيرموجه سردفتر اشاره نموده كه در اين حال دفترخانه تعطيل و كفيل دفترخانه نيز حق تنظيم و ثبت سند جديد را ندارد و در اين صورت است كه اداره ثبت نيز مي‌تواند به عنوان كفيل دفترخانه عهده‌دار اموري غير از ثبت سند جديد، تكميل سند ناقص و ... از قبيل تسليم سواد مصدق تبديل و حواله قبوض سپرده و... گردد. 7 ـ نتيجه‌گيري با توجه به آنچه در اين نوشتار در خصوص كفالت دفترخانه به رشته تحرير درآمده و آنچه از مطالعه دقيق و مقايسه مقررات مندرج در قانون و آيين‌نامه دفاتر اسناد رسمي به دست مي‌آيد به نظر مي‌رسد كه قانون و آيين‌نامه مربوط به آن خالي از اشكال نباشد، به منظور جلوگيري از هرگونه سردرگمي براي سران دفاتر اسناد رسمي و تسهيل در اداره امور دفترخانه و انجام وظايف محوله و جلوگيري از برداشت‌هاي متفاوتي كه از قانون و آيين‌نامه دفاتر مي‌شود، بايد هيأتي متشكل از كارمندان خبره و مطلع اداره امور اسناد سازمان ثبت وهمكاران گرامي در كانون سردفتران و تمامي اشخاص صاحبنظر در اين امر، تحقيق وسيع و جامعي را در اين خصوص انجام داده و با مقايسه مواد و مقررات و تشخيص مغايرتها نسبت به اصلاح دقيق و كارآمد قانون و آيين‌نامه دفاتر اسناد رسمي اقدام نمايند تا قانوني شفاف و روشن ملاك كار تمامي دفترخانه‌ها قرار گيرد. [1] . اين مقاله توسط آقاي مرتضي سليمي كارآموز محترم سردفتري (سردفتر فعلي دفتر اسنادرسمي 278 تهران) تحت نظارت جناب آقاي سليمان فدوي سردفتر محترم اسناد رسمي 443 تهران نگارش يافته است. [2] . ماده 734 قانون مدني. [3] . دكتر محمدجعفر جعفري‌لنگرودي، ترمينولوژي حقوق، ص 571 ستاره 4508. [4] . ماده 42 قانون دفاتر اسناد رسمي مصوب سال 1354: در هر مورد كه وزير دادگستري (رئيس قوه‌قضاييه يا شخص ماذون از قبل او) از سوءشهرت يا عدم2 e امانت يا نداشتن صلاحيت علمي يا عملي سردفتر يا دفترياري اطلاع حاصل كند مي‌تواند از دادگاه انتظامي رسيدگي به صلاحيت او را بخواهد هرگاه در نتيجه رسيدگي عدم صلاحيت سردفتر يا دفتريار به يكي از جهات مذكور محرز گردد دادگاه رأي به سلب صلاحيت صادر خواهد كرد اين حكم از تاريخ ابلاغ ظرف ده روز قابل اعتراض در دادگاه تجديدنظر خواهد بود و در صورتي كه سردفتر يا دفتريار داراي مدرك علمي رسمي باشد رسيدگي به صلاحيت علمي او جايز نيست. تبصره: هرگاه وزير دادگستري رفتار و اخلاق سردفتر يا دفترياري را مخالف با نظم و حسن جريان امور دفترخانه تشخيص دهد بدون مراجعه به محكمه انتظامي مي‌تواند تا شش ماه دستور انفصال صادر نمايد. [5] . ماده 69 قانون دفاتر اسناد رسمي : سردفتر شاغل كه بازنشسته مي‌شود مي‌تواند شخص واجد صلاحيت طبق مقررات اين قانون را براي تصدي دفترخانه خود به سازمان ثبت اسناد و املاك كشور معرفي كند. مدت لازم براي معرفي در مورد بازنشستگي الزامي دو ماه قبل از تاريخ بازنشستگي است و در غير اين مورد بايد معرفي مزبور ضمن تقاضانامه بازنشستگي به عمل آيد. ورثه سردفتر متوفي كه حين‌الفوت شاغل بوده است تا شش ماه از تاريخ فوت سردفتر مي‌توانند مجتمعاً به ترتيب فوق شخص واجد صلاحيت را معرفي كنند در صورتي كه سردفتر يا وراث او در مهلت‌هاي مذكور شخص واجد صلاحيت معرفي نكنند، سازمان ثبت اسناد و املاك كشور مي‌تواند تصدي دفترخانه را با رعايت مقررات اين قانون به شخص واجد شرايط ديگري واگذار نمايد. [6] . حالت تعليق وضع شخص است كه از سوي مقامهاي صلاحيتدار قضايي يا اداري در پي‌گرد قضايي يا اداري بوده و تا صدور حكم قطعي از سوي اين مراجع از ادامه خدمت ممنوع است. [7] . حالت انفصال موقت وضع شخصي است كه به حكم دادگاه اداري يا قضايي براي مدت معين از اشتغال به خدمت ممنوع است. [8] . حالت معذوريت وضع شخصي است كه به دلايلي غير از آنچه در مقررات آمده نمي‌تواند كار كند و مواردي از قبيل مرخصي و غيره كه در مقررات آمده غير از معذوريت است. [9] . ماده 6 آيين‌نامه قانون دفاتر اسناد رسمي مصوب سال 1354: سردفتر كفيل حق ثبت سند جديد و تكميل اسناد ناقص را طبق مقررات دارد. هرگاه تكميل ثبت سند قانوناً مقدور نباشد بايد علت امتناع از تكميل سند ناقص را كتباً به تقاضاكننده اعلام نمايد. تبصره ـ در مورد درآمد دفترخانه در مدت كفالت به ترتيب مقرر در ماده 47 قانون عمل خواهد شد. ماده 47 قانون دفاتر اسناد رسمي مصوب سال 1354: «در مورد تعليق يا انفصال موقت سردفتر كه دفترخانه به كفالت اداره مي‌شود. درآمد دفترخانه پس از وضع هزينه بين كفيل و سردفتر معلق يا منفصل بالسويه تقسيم خواهد شد.» [10] . ماده 19 آيين‌نامه قانون دفاتر اسناد رسمي 1354 جز در موارد تنظيم سند جديد و تكميل سند ناقص و گواهي امضاء و فسخ سند در ساير موارد انجام امور دفترخانه در زمان تعطيل آن به عهده اداره ثبت است. تبصره ـ در مورد تكميل سند ناقص يا فسخ يا اقاله سند تنظيم شده در دفتري كه در حال تعطيل است ثبت محل مي‌تواند ابلاغ سيار براي يكي از دفاتر صلاحيتدار صادر نمايد. پي نوشت : نويسنده مرتضى سليمى سايت سايت کانون سردفتران و دفترياران لینک به دیدگاه
ارسال های توصیه شده