کلاس های ارزیابی مهندسی زمین

[soil eng 17164]

تاپیک ایجاد شده،جهت تفسیر و بررسی کاربری های کلاس های زمین می باشد.

 

 

1- کلاس مناسب یا خوب (G) ویژگی های این سرزمنی ها برای کاربری معین ،مطلوب است و دارای محدودیت کم هستند.

 

2-کلاس نسبتا مناسب یا متوسط(mo) : این سرزمین ها دارای یک یا چند ویژگی با شدت محدودیت متوسط برای کاربری مورد نظر می باشد

 

3- کلاس نامناسب یا ضعبف (p) : این سرزمین ها دارای یک یا چند ویژگی نامطلوب و با شدت محدودیت زیاد می باشند.

 

 

[soil eng 17164]

نکات لازم در مورد محدودیت ها و کلاس های تعریف شده در ارزیابی سرزمین:

 

1- برخی معیارهای تعریف شده در این روش کیفی هستند و در تفسیر آنها نظر پژوهشگر یا ارزیاب می تواند تاثیر گذار باشد

 

 

2-چون تعداد محدودیت های تعریف شده کم است، در مواردی ممکن است ویزگی های اندازه گیری شده حالت مرزی داشته باشند و نتوان با قطعیت آن ها را به یک کلاس اختصاص داد.

 

 

3- در نظر گرفتن مرزهای مشخص شده در جدول ها در مواردی تصمبم گیری را مشکل میکند...

به عنوان مثال اگر در منطقه ای بیشتر ویژگی های مورد نیاز برای یک کاربری دارای محدودیت کم باشند،ولی در یک مورد(که از نظر ارزیاب اهمیت نسبی کمتری نیز دارد)محدودیت متوسط باشد چه باید کرد و چخ کلاسی را باید در نظر بگیریم؟

 

 

 

4-تعیین کلاس های تناسب بر اساس روش محدودیت ساده انجام میشود.

[soil eng 17164]

ارزیابی خاک برای تسهیلات بهداشتی:

 

میتوان از خاک به عنوان محیط دریافت و تصفیه پسماندها استفاده کرد

کاربرد خاک های نامناسب سبب بروز خطرات زیست محیطی از قبیل:

 

 

آلودگی سفره های آب زیر زمینی

 

تراوش مواد به سطح خاک

 

فرسایش خاک آلوده شدن آب هاس سطحی یا زهکشی شده

[soil eng 17164]

دفن زباله:

 

 

روش معمول که تا کنون برای دفن زباله بکار گرفته شده است شامل:

بازیافت

سوزاندن

دفن بهداشتی

و تهیه کمپوست با استفاده از سیستم های سنتی،نیمه صنعتی و مدل های پیشرفته هوازی و غیر هوازی است.

 

 

با توجه به موقعیت جغرافیایی و اب و هوایی شهرهای کشور و وجود زمین های بایر فراوان در ازراف شهرها و همچنین ویژگی های خاص زباله های شهریدر ایران که بیش از 70%آن ها را مواد الی تشکیل میدهد،روش های سوزاندن،کمپوست و دفن بهداشتی به صورتی که در ابتدا با اجرای سیستم های بازیافت از مبدا تولید همراه باشد از اهمیت خاصی برخوردار است که ذیلا بصورت خلاصه مورد بحث قرار میگیرد.

 

[soil eng 17164]

1-سوزاندن(incineratio)

 

در ایران با توجه به کیفیت زباله های شهری که بهره وری بازیافت و کودسازی در آن زیاد است،و نیز با عنایت به وجود زمین های بایر و

فراوانی که در اطراف شهرها تناسب خاصی برای دفن زباله های بهداشتی دارند،سرمایه گذاری در جهت احداث کارخانه های زباله سوز توصیه نمیشود.اما از آنجا که آلودگی بیولوژیکی و عفونی زباله های بیمارستانی از انواع دیگر زباله است...کارشناسان،بهترین روش برای دفع زباله های مراکز درمانی را سوزاندن زباله توصیه کرده اند

 

[soil eng 17164]

محاسن و معایب سوزاندن زباله:

 

محاسن:

این روش موثرترین روش دفع باله است،که در مقایسه با سایر روش های دفن زباله به زمین کمتری نیاز دارد.

خاکستر باقیمانده به علت عاری بودن از مواد عالی و باکتری ها از نظر بهداشتی مخاطره آمیز نبوده و قابل دفن است...

 

آب و هوا و تغییرات جوی تقریبا تاثیر مهمی در این روش ندارد

 

سوزاندن زباله در دستگاههای زباله سوز منافعی جنبی نظیر استفاده از حرارت ایجاد شده برای گرم کردن بویلرها و در نتیجه تولید انرژی بهره دارد.

 

 

معایب:

این روش در مقایسه با سایر روش ها به سرمایه گذاری و هزینه اولیه بیشتری نیاز دارد

این روش ایجاد بو،دود،و الودگی هوا نمی نماید که عموما مورد اعتراض مردم است

به پرسنل کار آزموده و افراد مجرب برای بهره برداری و نگهداری از دستگاههای زباله سوز نیاز است.

هزینه نگهداری و تعمیسرات در این روش بیش از سایر روش های دفع زباله است.

این روش برای دفع موار زاید خطرناک نظیر مواد رادیواکتیو و مواد قابل انفجار روش مناسبی نیست

[soil eng 17164]

کمپوست یا کودگیاهی:

تعریف کلمه کمپوست:عبارت است از تجزیه کنترل شده مواد آلی در حرارت و رطوبت مناسب بوسیله باکتری ها،قارچ ها،کپک ها و سایر میکروارگانیسم های هوازی و یا غیرهوازی.

 

کمپوست دارای درصد زیادی هوموس است.هوموس اصلاح کننده خاک بوده و باعث بهبود شرایط زندگی و عملکرد موجودات خاک میشود.

نکته مهم اینکه هوموس حاوی مقدار زیادی مواد ازته می باشد که بتریج در خاک آزاد شده و در اختیار گیاه قرار میگیرد.

 

تهیه کمپوست از فضولات شهری در مقایسه با سایر روش های دفع زباله،بخصوص سوزاندن،ارزان تر و اقتصادی تر است.

بطوریکه در حوالی شهرها با سرمایه گذاری کمی میتوان سود مناسبی جهت توسعه فضای سبز شهری و یا به منظور فروش تهیه نمود.

یادآور میشود که به علت گنجایش نسبتا زیاد تاسیسات تهیه کمپوست و نیز محدودیت حجم تولید و الزام به رعایت طمان تبدیل مواد آلی زباله به کمپوست،نمیتوان کلیه زباله های شهری را به کود کمپوست تبدیل کرد..بلکه استفاده از روش های دیگر دفع زباله نظیر ئفن بهداشتی نیز یک مسئله اجتناب ناپذیر است.

 

از آنجا که بیش از 70% از زباله های شهری در ایران را مواد آلی تشکیل میدهند تولید بیوکمپوست میتواند بخوبی در صدر برنامه های بازیافت و دفع بهداشتیزباله در کشور ما قرار گیرد.

[soil eng 17164]

عوامل موثر در تهیه کوداز زباله:

رطوبت توده کمپوست باستی بین 50 تا60 درصد باشد

 

تامین اکسیژن مورد نیاز برای تجزیه مواد(هوادهی)

 

درجه حرارت مورد نیاز برای تجزیه مواد حدود 60 درجه سانتی گراد است.

 

همگن بودن مواد به منطور کنترل عمل تحزیه

 

ابعاد و قطعات موادی که باید تجزیه گردند هرچه کوچک تر باشد،مجموع سطح آن ها بیشتر شده و در نتیجه سطح تماس آنها با میکروارگانیسم افزایش می یابد

 

ا

[soil eng 17164]

اصول کار در تهیه کود از زباله:

هوادهی متناوب موادی است که از آن ها کمچوست تهیه میشود.هوادهی علاه بر تامین اکسیژن مورد نیاز برای تجزیه مواد،باعث افزایش درجه حرارت،کنترل مگس و بوهای ناهنجار و در نهایت تسریع در عمل تجزیه مواد میشود.

 

در تهیه کود از زباله ،دفع مواد غیر قابل کمپوست ،جداسازی مواد غیرقابل کمپوست ،میزان نیاز به کمپوستفو نحوه کاربرد آن ،تولید بو و کنترل آن،جنبه های بهداشتی و قیمت تمام شده کمپوست همگی فاکتورهایی هستند که باید به دقت مورد توجه قرار گیرند.

[soil eng 17164]

بازیافت مواد:

 

یکی از مهمترین اهداف در پردازش مواد زاید جامد،بازیافت و جداسازی ترکیبات با ارزش از داخل و تبدیل آن به مواد اولیه می باشد

امروزه تکنیک های مختلفی در جهان برای تکنیک و جداسازی اجزای ترکیبی و تفکیک در مقصد که ذیلا به آن پرداخته خواهد شد:

 

الف:تفکیک از مبداش جداسازی و تفکیک در مبدا

 

یکی از مهمترین و کم هزینه ترین روش های جداسازی و تفکیک مواد زاید محسوب میشود.

در این روش ضایعات قابل بازیافت پس از جداسازی در منزل جهت دخیره سازی به طروف ویژه ای که بدین منظور در محسز های مسکونی نصب گردیده اند

منتقل و سپس توسط سرویس های ویژه و منظم از محل تولید به محل تبدیل،حمل میگردندريالیکی از محسنات این روش عدم اختلاط و الودگی موادزاید

قابل بازیافت با هم و در نتیجه عدم نیاز به ضدعفونی و شستشوی مضاعف و همچنین صرف هزینه های مازاد است.

 

ب:تفکیک در مقصد

 

روش جداسازی و یا تفکیک در مقصد نیز یکی دیگر از روش های بازیافت و جداسازی مواد زاید به حساب می آید

در این روش ضایعات قابل بازیافت پس از ورود به مراکز انتقال و یا دفع به توسط روش سنتی و با صرف نیروی انسانی و یا توسط انواع سیستم های مکانیزه همانند سرند،آهن ربا،تونل باد و...از داخل مواد تفکیک و جداسازی میشوند.

[soil eng 17164]

دفن بهداشتی زباله:

دفن بهداشتی زباله عبارتست از انتقال مواد زاید به محل ویژه دفن آن ها در دل خاک بنحوی که خطری متوجه محیط زیست نشود.

دفن بهداشتی یک روش موثر و ثابت شده برای دفع دائم مواد زاید است.

در هر منطقه ای که زمین کافی و مناسب وجود داشته باشد،روش دفن بهداشتی میتواند بخوبی مورد استفاده قرار گیرد.این روش متداول ترین روش دفع زباله در جهان است.

 

 

عملیات بهداشتی زباله شامل چهار مرحله زیر است:

 

ریختن زباله در یک وضع کنترل شده

پراکندگی و فشردن زباله در یک لایه نازک برا حجم مواد(به ضخامت حدود 2 متر)

پوشاندن مواد با یک لایه خاک به ضخامت حدود 20 سانتی متر

پوشش لایه نهایی زباله به ضخامت حدود 60 سانتی متر با خاک

[soil eng 17164]

دفن بهداشتی زباله یک روش کاملا قابل قبول و مطمئن برای دفع زباله های شهری است و به عنوان یک جایگزین در مقابل تلنبار کردن زباله مطرح است،

پوشاندن مواد در دفن بهداشتی زباله بطور موثر از تماس حشرات،جوندگان،حیوانات دیگر و پرندگان با زباله ها جلوگیری به عمل می آورد.

لایه پوششی خاک همچنین از تبادل هوا و مواد زاید جلوگیری کرده و مقدار آب سطحی را ممکن است به داخل محل دفن نفوذ کند را به حداقل می رساند

ضخامت لایه خاکی که برای پوشش روزانه مواد بکار میرود بایستی حداقل 15 سانتی متر و پوشش نهایی خاک در روی شیارهای زباله 60 سانتی متر باشد تا از نظر ایجاد و یا نشت گازهای تولیدی در اعماق و یا سطح زمین کنترل لازم به عمل آید.

[soil eng 17164]

انتخاب محل دفن زباله:

 

انتخاب زمین مورد نیاز مناسب برای دفن زباله های شهری،مهمترین عمل در دفن بهداشتی محسوب میشود که باید با دقت کافی و همکاری ادارات و موسساتی چون حفاظت محیط زیست،سازمان اب منطقه ای،سرجنگلداری،کشاورزی و منابع طبیعی و نیز با تشریک مساعی شهرداری ها انجام شود.

محل دفن بهداشتی زباله باید حداقل به مدت 25 سال محاسبه شده و در جهت توسعه شهر نباشد.

این امر هم از نظر ایجاد ترافیک ناشی از رفت و آمد کامیون های زباله کش و هم از نظر مسائلی که در اجرای عملیات در محل دفن مورد توجه است،حائز اهمیت است.

انتخاب نوع زمین برای طراحی دفن بهداشتی زباله و عملیات بهره برداری و نیز ابزار مورد نیاز تاثیر بسیار مستقیمی در این مورد دارد.

بطور خلاصه فاکتورهای مهمی که در انتخاب محل دفن زباله باید مورد توجه قرار گیرند،عبارتند از:

توجه به بهداشت و سلامت عمومی

سطح زمین مورد نیاز

توپوگرافی منطقه

مطالعات هیدرولوژی

زمین شناسی جایگاه

قابلیت دسترسی به خاک پوششی مناسب

قابلیت دسترسی به محل دفن

فاصله تا شهر تا محل دفن

رعایت جهت بادهای غالب

زهکشی محل دفن

هزینه ها

و استفاده آتی از زمین و توجه خاص هر طرح جامعه توسعه شهری

 

[soil eng 17164]

روش های مختلف دفن بداشتی زباله:

 

روش های مختلف ئفن بهداشتی زباله بر حسب موقعیت جغرافیایی،سطح آبهای زیر زمینی و میزان خاک قابل دسترس جخت پوشش زباله بسیار متفاوت است.

 

الف:روش دفن زباله بصورت مسطح(Area Method)

 

در این روش در موقعی استفاده میشود که زمین برای گودبرداری،مناسب نباشد.

در این روش زباله ها بعد از تخلیه به صورت نوارهای باریکی به ضخامت 40-75 سانتی متر در روی زمین تسطیح گردیده و لایه های زباله فشرده میشوند تا ضخامت ان ها به 300-180 سانتی متر برسد.از این مرحله به بعد روی لایه های آماده شده قشری از خاک به ضخامت 15-30 گسترده و فشرده میشوند.

 

ب: روش ترانشه ای یا گودالی(Trench Method)

 

مناطقی که خاک با عمق کافی در دسترس است و سطح آبهای زیرزمینی به اندازه کافی پایین است ترانشه هایی به طول 30 تا 120 متر و به عمق 1 تا4 متر و عرض 5.4 تا 15 متر حفر میشود و زباله در آن ریخته و با خاک ریز به ضخامت 10 تا 30 سانتیمتر پوشانده میشود.

هزینه این روش بعلت گودبرداری زیاد بسیار زیاد است.

[soil eng 17164]

نکات کلی در تهیه نقشه بهترین کاربری اراضی

 

1-ارزیابی های غیر کشاورزی و یا مهندسی در مناطقی که از نظر کشاورزی نامناسب هستند با توجه به شرایط مکان و زمان،مد نظر قرار میگیرند بویژه اگر امکان اسکان و فعالیت های انسان در آنجا وجود نداشته باشد.

 

2-مناطق بحرانی و دارای خطر(منطق حساس به فرسایش،سیل خیز و یا در معرض سیل،مستعد لغزش و...)بهتر است حتی اگر قابلیت کشاورزی باشند،بصورت قرق و یا حفاظت شده در نظر گرفته شوند.البته این مناطق نیازمند مطالعات و بررسی های ویژه ای هستند که فراتر از یک مطالعه ارزیابی معمولی است.

 

3-زیست گاه های حیات وحش،بوِیژه در مناطق کوهستانی و تپه ای که معمولا برای کاربری های اصلی نامناسبند و یا تناسب کمی دارند باید مد نظر قرار گیرند.

[soil eng 17164]

4-در گستره های طبیعی که از نظر معیشتی (مانند چرای دام و یا کشت دیم و ...)مهم می باشند،در نظر گرفتن مسائل اقتصادی-اجتماعی اهمیت خاصی دارند.

به عنوان مثال نمیتوان تنها به منظور حفاظت خاک و حفظ پوشش گیاهی تمام یک گسنره مرتعی را بصورت قرق نشان داد و یا کشت دیم را در منطقه ای که امکان دیم هست کاملا حذف نمود چرا که در عمل به هیچ وجه اجرا نخواهد شد.

در چنین مواردی میتوان از برنامه ریزی ها و محدوده های قرق سالانه که هر سال محدوده خاصی قرق میشود و یا میتوان از محدوده های ترکیبی در نقشه بهترین کاربری استفاده کرد

 

5-در تعیین بهترین کاربری،امکانات و توانایی های مدیریتی و مالی،نقش تاثیر گذاری دارند که باید مد نظر قرار بگیرند.

برای نمونه اگر در حال حاضر امکان تهیه آب برای کشت آبی نیست کاربری ها هم بر این اساس تعیین شوند و هم باید براساس شرایط اینده یعنی امکان تهیه آب.

[soil eng 17164]

قواعد اولویت بندی:1-قاعده کلی اولویت بندی:بالاترین اولویت بندی مربوط به کاربری است که با کمترین دست کاری در شرایط کنونی پایدارترین حالت و بیشترین سود را همراه داشاه باشد

 

2-قاعده استثنا در اولوین بندی: به ترتیب اهمیت شرایط سیاسی،اجتماعی و اقتصادی نخستین عوامل تاثیر گذار در تعیین اولویت هستند.

 

3-در شرایط کشورمان در صورتی که کاربری کنونی جنگل باشد،حتی اگر برای کاربری های دیگر کلاس تناسب بهتر باشد،ارجح است که همواره اولویت به جنگل داده شود

4-کاربری هایی که از نظراقتصادی سودآورترند در صورتی که از نظر تناسب سرزمین در آینده مشکلی ایجاد نکنندیعنی اگر یک کاربری پایدار باشد،دارای اولویت بالاتری است

 

5-بهتر است واحدهایی که دارای کلاس تناسب 1 و2و یا 3 برای کاربری های کشاورزی( ابی یا دیم) مرتع و یا جنگل هستند،به همین کاربری ها اختصاص یابند(در ادامه چگونگی تشخیص کلاس تناسب قرار داده خواهد شد)

[soil eng 17164]

کلاس یک( اعداد رومی): زمینی که در این کلاس قرار میگیرد از نظر مشخصات خاک،پستی و بلندی،زهکشی،شوری و قلییاییت هیچگونه محدودیتی برای کشت آبی ندارد(در حال حاضر) چون محدودیت برای کشت آبی وجود ندارد در چنین زمینی گیاه میتواند براحتی رشد کند،در آمد زیاد-هزینه کم-سودآورزی حداکثر

 

کلاس2: نسبتا مناسب modiratly arable: در حال حاضر کمی محدودیت وجود دارد،رشد گیاه کم-تولید کم-درآمد کمتر-هزینه به نسبت بیشتر-سوددهی به نسبت کمتر

 

کلاس3: marginal arable: محدودیت های این کلاس نسبت به قبلی زیاد است و به همین دلیل سوددهی کمتر است.یعنی به حداقل میرسد...عموما درآمدها بیشتر از هزینه هاست.

امکان دارد زارع در سال ای اول ضرر ببیند،ولی در سال های بعد ممکن است زمین سودآورزی داشته باشد.

 

کلاس4: resticted arable: محدودیت در این کلاس شدید میشود،بهمین دلیل زمین را برای هر کشت آبی بکار نمیبرند.زمینی که در این کلاس قرار میگیرد یا باید برای موارد خاص بکار برود یا اینکه مدیریت خیلی خاص باشد.

 

کلاس5: undetermind arable: محدودیت های خیلی زیاد است ولی نوع محدودیت قابل علاج است

محدودیت های قابل علاج خود 2 نوع هستند: الف)علاج صرفه اقتصادی دارد

ب)علاج هزینه اقتصادی زیادی دارد و مقرون به صرفه نیست

 

کلاس6: non arable: محدودیت فوق العاده شدید و قابل اصلاح نیستند(مثل عمق کم خاک)

[soil eng 17164]

تفسیر ویژگی های خاک برای دفن شیاری زباله:

 

این جدول تو ارزیابی سرزمین مطمئنا خیلی به کار میاد.

در ادامه سایر جداول ارزیابی خاک برای دفن زباله ها رو میزارم.

[soil eng 17164]

یاد اوری مجدد: بطور کلی اولویت ها برای کاربردهای اصلی با کلاس تناسب برابر به صورت زیر است:

 

کشت آبی> کشت دیم> مرتع>جنگل

اگر کلاس تناسب با هم برابر نبود،با توجه به شرایط موجود و کاربری کنونی باید تصمیم گیری انجام داد.

 

6-اگر واحد زیست محیطی برای کشاورزی،مرتعداری،و جنگلداری دارای کلاس تناسب 4 باشد،اولویت بندی بصورت زیر است:

 

-اگر پوشش علفی دارای تراکم بیش از 70 درصد باشد،اولویت با مرتعداری است

اگر واحد زیست محیطی برای کشاورزی،مرتعداری،و جنگلداری دارای کلاس تناسب 4 باشد،اولویت بندی بصورت زیر است:

 

-اگر پوشش علفی دارای تراکم بیش از 70 درصد باشد،اولویت با مرتعداری استدر غیر این صورت با دیم کاری(تا شیب بیش از 12 درصد) یا جنگل داری است