مقاله معرفي و نقد بر چند سند تصويري تاريخي تازه يافته در مورد ميدان نقش جهان

[Mohammad Aref 120452]

ميدان نقش جهان شاخص ترين ميراث معماري دوران شكوفايي اقتصادي سياسي شهر اصفهان در عصر صفوي است. باوجود حدود چهارصد سال تأليف و ترجمه پيرامون ويژگي هاي اين فضاي پوياي تاريخي و تجديد چاپ مكرر اسناد و مدارك تاريخي مرتبط با اين ميدان، اسناد مصور ارزشمندي وجود دارد كه تاكنون گمنام مانده است. از سوي ديگر در حوزة مرمت معماري، يكي از مهمترين مسايل مؤثر در بهبود روند تحول و تداوم و كنترل اصالت اقدامات مرمتي در بناها و شهرهاي تاريخي، شناخت بهتر ويژگي هاي منظر تاريخي آنها است.

در اين راستا با بهره گيري از روش توصيف تاريخي و مطالعات تطبيقي م يتوان ضمن گوياسازي اسناد مصور كهن از طريق مقايسة آنها با يكديگر و منابع مكتوب به بررسي تحول و تداوم ويژگيهاي اين فضاي زندة تاريخي نسبت به وضع موجود پرداخت. از يافته هاي علمي تاريخي باستان شناسي و معماري اين پژوهش مي توان به مطالبي كه اين اسناد مصور در تأييد و تكميل منابع مكتوب و تصويري ارائه ميدهد، چيدمان عناصر داخل ميدان (ميله قپق، توپ ها)، تحول و تداوم عناصر پيراموني (تزئينات ايوان كاخ سلطنتي، ساعت شاه و عملكرد و كالبد معماري نقاره خانه و قيصريه) و روابط اجتماعي مردمان اشاره كرد. همچنين پلكان كنار ايوان كاخ عالي قاپو در دوران صفوي و حوضي در جلوخان مسجد شيخ لطف الله در دوران قاجار كه امروزه ديگر وجود ندارد ناگفته هايي از كالبد تاريخي اين ميدان به شمار ميرود. چنين به نظر ميرسد برخي ديگر از نويافته هاي اسناد مصورهمچون احتمال وجود بادبند در ميان ستون هاي عمارت عالي قاپو، كيفيت مسيرها و دروازة جلفا در بدنة غربي ميدان پرسش هايي هستند كه در آينده در ديگر اسناد و مدارك تاريخي ميتواند مورد كنكاش قرار گيرد.

لذا اين مقاله تلاش دارد با معرفي و نقد اسناد تصويري تاريخي ارزشمند تازه يافته و كم نظيري كه مواريث فرهنگي كشور محسوب مي شوند به بازشناسي و بيان ناگفته هايي در مورد ويژگي هاي كالبدي و كاركردي عناصر تاريخي اين ميدان بپردازد.

 

واژگان کلیدی: ميدان نقش جهان، عالي قاپو، مسجد شيخ لطف الله، اسناد مصور، منظر تاريخي

 

نویسندگان مقاله: مینا راداحمدی، فرهاد تهرانی، رضا ایوبی

 

دانلود مقاله