بانک اطلاعات کانی ها

[mani24 29665]

کیانیت (دیستن) (Al2Si2O5) :

بلورشناسی : تری کلینیک .

خواص فیزیکی : رخ کامل . 5=H موازی کشیسدگی و 7 در جهت عمود بر آن . 3.66-3.55=G . جلا شیشه ای تا مرواریدی . رنگ به طور معمول آبی که به سمت مرکز بلور تیره تر می شود . گاهی نیز سفید ، خاکستری یا سبز .

سیماهای تشخیصی : با بلور های تیغی ، رخ خوب ، رنگ آبی و تفاوت سختی در جهت های مختلف مشخص می شود .

رخداد : کیانیت به طور شاخص حاصل دگرگونی ناحیه ای سنگهای پلیتی بوده و اغلب با گارنت ، استارولیت و کرندوم همراه است .

کاربرد : از کیانیت مانند آندالوزیت در ساخت شمع اتومبیل و چینی های بسیار دیر گداز استفاده می شود . بلور های شفاف آن استفاده گوهری دارد .

 

[mani24 29665]

نام : از واژه یونانی kyanos به معنی آبی .

سیلیمانیت (Al2Si2O5) :

بلور شناسی : ارتورومبیک .

خواص فیزیکی : رخ کامل . 6-7=H و 3.23=G . جلا شیشه ای . رنگ قهوه ای ، سبز کمرنگ ، سفید . شفاف تا نیم شفاف .

سیماهای تشخیصی : به وسیله بلور های باریک با رخ یک جهتی شناخته می شود .

رخداد : سیلیمانیت به صورت یک سازای سنگهای رسی دگرگون شده دما بالا ظاهر می شود . در سنگهای دگرگون شده همبری ممکن است در گنایسهای سیلیمانیت – کردیریت یا هورنفلسهای سیلیمانیت – بیوتیت یافت می شود .

نام : به افتخار بنیامین سلیمان ، استاد شیمی دانشگاه ییل .

گونه های مشابه : مولیت با ترکیب نا استوکیومتری تقریبی Al6Si3O15 ، کانی کمیاب اما رایجی در سیستمهای مصنوعی Al2O3-SiO2 در دماهای بالاست . دومرتیریت با ترکیب Al7O3(BO3)(SiO4)3 در تهیه چینی با کیفیت بالا بکار می رفته است .

آندالوزیت ( Al2Si2O5) :

بلور شناسی : ارتورومبیک .

خواص فیزیکی : رخ خوب . 7.5=H 3.20-3.16=G . جلا شیشه ای . رنگ سرخ گوشتی ، قهوه ای مایل به سرخ زیتونی .

سیماهای تشخیصی : با منشور های تقریبا مربعی و سختی خود مشخص می شود . کیاستولیت به اسانی به وسیله میانبارهای ارایش یافته متقارن شناخته می شود .

دگرسانی : ریخت نماهای مسکوویت ریز دانه در قالب آندالوزیت رایج است .

رخداد : آندالوزیت به طور مشخص در هاله های همبری توده های نفوذی در سنگهای رسی شکل می گیرد . که در آنها به طور معمول با کردیریت همزیست است . آندالوزیت را می توان همراه با کیانیت یا سیلیمانیت یا هر دو در سرزمین های دگرگون شده ناحیه ای یافت .

کاربرد : آندالوزیت به مقادیر زیاد کالیفرنیا استخراج شده و در ساخت شمع اتومبیل و دیگر چینی های بسیار دیر گداز استفاده می شود . از گونه های شفاف آن به عنوان یک گوهر سنگ استفاده می شود .

نام : از آندالوزیا ، استانی در اسپانیا .

استارولیت (Fe2Al9O6(SiO4)4(O,OH)2)

بلور شناسی : منوکلینیک .

خواص فیزیکی: 7.5-7=H و 3.65-3.75=G . جلا صمغی تا شیشه ای در سطوح تازه ؛ کدر تا خاکی در صورت دگرسانی یا ناخالصی .

سیماهای تشخیصی : به وسیله بلور ها و دوقلوهای مشخصه خود شناخته شده و از آندالوزیت توسط منشور هایی با انتهایی تقریبا گرد متمایز می شود .

رخداد : استارولیت ضمن دگرگونی ناحیه ای سنگهای غنی از آلومینیم تشکیل شده و در شیست ها و گنایسها یافت می شود . اغلب در سنگهای دگرگونی درجه بالا ، با گارنت آلماندین و کیانیت همراه است . ممکن است با سوگیری موازی ، بر روی کیانیت رشد کند . در سنگهای دگرگونی درجه های پایین تر ، ممکن است با کنلریتویید یافت شود . به معمول ، به عنوان یک کانی شاخص در سنگهای دگرگونی درجه متوسط از ان استفاده می شود .

کاربرد : در کارولینای شمالی ، دوقلوهای عمود با نام «سنگ فرشته» بعنوان طلسم فروخته می شود . اما بیشتر دوقلوهای عرضه شده برای فروش ، نمونه های تقلبی بوده که از سنگ دانه ریز بریده و رنگ شده است .

نام : از واژه یونانی stauros به معنی صلیب و به دلیل دوقلوهای صلیبی شکل ان .

 

شیلیت (CaWO4) :

بلور شناسی : تتراگونال .

خواص فیزیکی : رخ آشکار . 4.5-5=H و 5.96.1=G . جلا شیشه ای تا الماسی ، رنگ سفید ، زرد ، سبز ، قهوه ای ، نیم شفاف

سیماهای تشخیصی : با گرانی ویژه بالا ، شکل بلوری و فلوئورسانی در نور فرابنفش کوتاه شناخته می شود . برای تشخیص دقیق می توان از ازمونهای تنگستن استفاده کرد.

رخداد : شیلیت در پگماتیت گرانیت ها ، ذخایر دگرگونی همبری و رگه های گرمابی دما بالا با سنگهای گرانیتی یافت می شود . با کاستیریت ، توپاز ، فلوریت ، آپاتیت ، مولیبدنیت و ولفرامیت همراه است .

کاربرد : کانسنگ تنگستن . ولفرامیت بیشتر تولید تنگستن جهان را تشکیل می دهد اما شیلیت در ایالات متحده اهمیت بیشتری دارد . بلور های شفاف ان را به صورت گوهر های وجه دار برش داد .

نام : از نام کا. دبلیو. شیل . کاشف تنگستن .

[mani24 29665]

ولفرامیت ((Fe,Mn)WO4) :

بلور شناسی : منوکلینیک .

خواص فیزیکی : رخ کامل . 4.5-4=H و 7-7.5=G که با افزایش Fe بیشتر می شود . جلا نیم فلزی تا صمغی . رنگ سیاه در فربریت تا قهوه ای در هوبنریت . رنگ خاکه از تقریبا سیاه تا قهوه ای .

سیماهای تشخیصی : رنگ تیره ، رخ کامل در یک جهت و گرانی ویژه بالا ، ولفرامیت را از دیگر کانی های متمایز می سازد .

رخداد : ولفرامیت یک کانی نسبتا کمیاب است که معمولا در پگماتیتها و رگه های دما بالای کوارتز همراه با گرانتیها و در موارد کمتری در رگه های سولفیدی یافت می شود . کانی هایی که به طور معمول با آن همراهند ، عبارتند از کاستیریت ، پیریت ، گالن ، اسفالریت و آرسنوپیریت . در بعضی رگه ها ، ممکن است ولفرامیت تنها کانی فلزی موجود باشد .

کاربرد : کانسنگ اصلی تنگستن . تنگستن به عنوان فلز سخت کننده و در تهیه فولاد برای وسایل پر سرعت ، شیرها ، فنر ها، اسکنه ، سوهان و غیره به کار می رود . به دلیل نقطه ذوب بالایی که دارد برای کاهیدن فلز به فرایند شیمیایی خاصی نیاز است .

نام : نام ولفرامیت از واژه ای قدیمی با منشا آلمانی گرفته شده است .

ژیپس (CaSO4.2H2O) :

بلورشناسی : منوکلینیک .

خواص فیزیکی : 2=H و 2.32=G . جلا معمولا شیشه ای . گاهی مرواریدی و ابریشمی . رنگ بیرنگ ، سفید ، خاکستری ، سایه های گوناگون زرد ، سرخ ، قهوه ای حاصل ناخالصی است . شفاف تا نیم شفاف .

ساتین اسپار ژیپس رشته ای با جلای ابریشمی است ، آلاباستر نوع توده ای ریز دانه ان است . سلنیت نوعی است که پولکهای رخ بزرگ بی رنگ و شفافی ایجاد می کند .

سیماهای تشخیصی : با نرمی و سه رخ نا برابر خود شناخته می شود .

رخداد : ژیپس یک کانی رایج با گسترش زیاد در سنگ های رسوبی و اغلب به صورت لایه های ضخیم است . به فراوانی در سنگ اهک و شیل میان لایه ای شده و معمولا به صورت لایه ای در زیر لایه های سنگ نمک یافت می شود .

کاربرد : ژیپس بیشتر برای تولید گچ به کار می رود . برای تهیه این ماده ، ژیپس را پودر کرده و سپس حرارت می دهند تا حدود 75% آی ان خارج شود . ژیپس در ساختن پلاسترهای غیر متحرک و سخت برای مصارف داخل ساختمان نیز به کار می رود . بعنوان تهویه کننده خاک یا «پلاستر خاک» بعنوان کود شیمیایی مورد استفاده قرار می گیرد . ژیپس کلسینه نشده بعنوان تاخیر دهنده در سیمان پرتلند به کار می رود. سااتین اسپار و آلاباستر را برش و صیقل می دهند و برای اهداف تزئینی استفاده می کنند اما کاربرد آنها به دلیل سختی کم ، محدود است .

نام : از واژه یونانی معادل این کانی گرفته شده است و به ویژه برای کانی کلسینه شده است .

[mani24 29665]

باریت (BaSO4) :

بلورشناسی : ارتورومبیک .

خواص فیزیکی : رخ کامل . 3.5-3=H و 4.5=G رنگ بی رنگ ، سفید و سایه های روشنی از آبی ، زرد ، سرخ . شفاف تا نیم شفاف .

سیماهای تشخیصی : توسط گرانی ویژه بالا ، رخ و بلور های مشخصه خود شناخته می شود .

رخداد: باریت یک کانی رایج با گسترش زیاد است . به طور معمول به عنوان یک کانی باطله در رگه های گرمابی همراه با کانسنگ نقره ، سرب ، مس ، کبالت ، منگنز و آنتیموان و همچنین در رگه های موجود در سنگ های اهکی با کلسیت یا به صورت توده های بازمانده در رس های پوشاننده سنگ اهک ها و نیز در ماسه سنگ ها با کانسنگ های مس یافت می شود.

کاربرد : بیش از 80درصد باریت تولید شده در حفاری چاه های نفت و گاز به عنوان «گل سنگین» به منظور کمک به نگه داشتن میله های حفاری و جلوگیری از فوران گاز به کار می رود . باریت منبع اصلی Ba برای صنایع شیمیایی است .

نام : از واژه یونانی barys به معنای سنگین و به دلیل گرانی ویژه بالای آن .

 

سلستیت (SrSO4) :

بلور شناسی : ارتورومبیک .

خواص فیزیکی : رخ کامل ، 3.5-3=H و 3.97-3.95=G . جلا شیشه ای تا مرواریدی . رنگ بیرنگ ، سفید ، گاهی آبی کمرنگ یا سرخ . شفاف تا نیم شفاف .

سیماهای تشخیصی : شباهت زیادی به باریت دارد اما با گرانی ویژه پاین تر و آزمون های شیمیایی استرونسیم از آن متمایز می شود .

رخداد : سلستیت معمولا به صورت افشان در سنگ اهک یا ماسه سنگ یا به صورت آشیانه ای و حاشیه حفره های این سنگها یافت می شود . با کلسیت ، دولومیت ،

باریت ، ژیپس ، هالیت ، گوگرد ، فلوریت همراه است . گاهی به عنوان یک کانی باطله در رگه های سرب یافت می شود .

کاربرد : در تهیه استرونسیم نتیرات برای آتش بازی و گلوله های رسام ، و دیگر نمک های استرونسیم برای پالایش چغندر قند به کار می رود .

نام : از واژه caelestis به معنی آسمانی و به دلیل رنگ آبی کمرنگ آن در نخستین نمونه های کشف شده گرفته شده است .

[mani24 29665]

آزوریت ( Cu3(CO3)(OH)2) :

بلور شناسی : منوکلینیک .

خواص فیزیکی : رخ کامل . 3.5-4=H و 3.77=G . جلا شیشه ای رنگ ابی لاجوردی سیر . شفاف تا نیم شفاف .

سیماهای تشخیصی : عمدتا با رنگ آبی لاجوردی و جوشش در اسید شناخته می شود .

دگرسانی : ریخت نمای مالاکیت به جای آزوریت و در موارد کمتری به کوپریت دیده می شود .

رخداد : فراوانی آزوریت از مالاکیت کمتر است ؛ اما منشا و همراهان یکسانی دارند .

کاربرد : کانسنگ فرعی مس .

نام : از رنگ آن .

کربناتهای آبدار کمیاب : اوری کلسیت(Zn,Cu)5(CO3)2(OH)3 ستبز کمرنگ تا آبی و به صورت بلورهای نوک تیز ارتورومبیک .گیلوسیت Na2Ca(CO3)2 منوکلینیک و ترونا Na3(CO3)(HCO3),2H2O منوکلینیک که هر دو در رسوبات شور دریاچه ای یافت می شوند .

 

مالاکیت ( Cu2CO3(OH)2) :

بلور شناسی : منوکلینیک .

خواص فیزیکی : رخ کامل ، اما کمیاب . 3.5-4=H و 4.3-3.9=G . جلا الماسی تا شیشه ای در بلور ها ؛ در انواع رشته ای اغلب ابریشمی ؛ کدر در انواع خاکی . رنگ سبز روشن . رنگ خاکه سبز کمرنگ . نیم شفاف .

سیماهای تشخیصی : در HCl به صورت جوشان حل می شود و محلول سبز رنگی می دهد . توسط رنگ سبز روشن و شکل خوشه ای شناخته شده و از دیگر کانیهای سبز رنگ مس متوسط جوشش در اسید تمیز داده می شود .

رخداد : مالاکیت یک کانی روزاد مس با گسترش زیاد است که در بخشهای اکسیده رگه های مس همراه با آزوریت ، کوپریت ، مس ازاد ، اکسید های اهن یافت می شود.معمولا در ذخایر مس همراه با سنگ اهک ها یافت می شود .

کاربرد : یک کانسنگ فرعی مس است . استفاده گسترده ای به عنوان کانی گوهری و تزئینی دارد . در سده نوزدهم ، روسیه منبع اصلی ان بود اما امروزه بیشتر ان از کنگو بدست می اید .

نام : از واژه یونانی malache به دلیل رنگ سبز آن .

[mani24 29665]

اسمیت سونیت ( ZnCO3) :

بلور شناسی : هگزاگونال .

خواص فیزیکی : رخ کامل . 4.5-4=H و 4.45-4.3=G . جلا شیشه ای . رنگ معمولا قهوه ای کثیف . ممکن است بی رنگ ، سفید ، سبز ، آبی یا صورتی هم باشد . نوع زرد آن حاوی کادمیم است و اصطلاحات کانسنگ چربی بوقلمونی نامیده می شود . رنگ خاکه سفید . نیم شفاف .

سیماهای تشخیصی : در HCl سرد به صورت جوشان حل می شود . با جوشش خود در اسید ها ، ازمونهای روی ، سختی و گرانی ویژه بالای خود شناخته می شود .

رخداد : اسمیت سونیت یک کانسنگ روی با منش روزاد است که معمولا همراه با ذخایر روی در سنگ ها آهک ها یافت می شود . با اسفالریت ، گالن ، همی مرفیت ، سروسیت ، کلسیت ، و لیمونیت همراه است . ریخت نمای ان به جای کلسیت مشاهده می شود . اسمیت سونیت در بعضی مناطق به صورت کانی نیم شفاف سبز یا ابی مایل به سبز که به مصارف تزئینی یافت می شود .

کاربرد : یک کانسنگ روی است . اندکی هم کاربرد زینتی دارد .

نام : به افتخار جیمز اسمیتسون که موسسه اسمیتسونین را در واشنگتن دی. سی . تاسیس کرد ، نامگذاری شده است . کانی شناسان انگلیسی قبلا به ان کالامین می گفتند.

گونه های مشابه : هیدروزینیست ، Zn5(CO3)2(OH)6 ، به صورت یک کانی ثانویه در ذخایر روی یافت می شود .

 

 

 

 

دولومیت (CaMg(CO3)2) :

آنکریت

بلورشناسی : برای دولومیت هگزاگونال ، بلورها معمولا لوزوجهی واحد و در موارد کمتری یک لوزوجهی پر شیب با یک قاعده هستند . آنکریت : بطور کلی بصورت بلورهای کامل ظاهر نمی شود اما در حالت بلوری شبیه بلورهای دولومیت است .

خواص فیزیکی : رخ کامل . 3.5-4=H و 2.85=G . جلا شیشه ای . بی رنگ ،

سفید ، خاکستری ، سبز ، قهوه ای یا سیاه هم باشد . شفاف تا نیم شفاف .

سیماهای تشخیصی : دولومیت در HCl سرد و رقیق قطعات بزرگ آن به کندی واکنش می دهد اما فقط در HCl گرم به صورت جوشان حل می شود .

رخداد : در بسیاری از نقاط جهان ، عمدتا به صورت لایه های وسیع رسوبی ، و معادل متبلور آن یعنی مرمر دولومیتی یافت می شود .

نام : دولومیت به افتخار شیمیدان فرانسوی ، دولومیو و آنکریت به افتخار ام .جی . آنکر کانی شناس اتریشی .

گونه های مشابه : کوتناهوریت ، CaMn(CO3)2 با دولومیت هم ساختار است .

[mani24 29665]

سروسیت ( PbCO3) :

بلور شناسی : ارتورومبیک .

خواص فیزیکی : رخ خوب ؛ 3.5-3=H و 6.58=G . جلا الماسی . رنگ بی رنگ ، سفید یا خاکستری . شفاف تا تقریبا نیم شفاف .

سیماهای تشخیصی : با گرانی ویژه بالا ، رنگ سفید و جلای الماسی شناخته می شود . شکل بلوری و جوشش در نتیریک اسید ، ان را از انگلزیت متمایز می سازد .

رخداد : سروسیت یک کانسنگ مهم روزاد سرب با گسترش زیاد است که در اثر واکنش آبهای کربناتی با گالن ایجاد می شود . با کانیهای اولیه گالن و اسفالریت و کانیهای ثانویه گوناگونی مانند انگلزیت ، پیرومرفیت ، اسمیتسونیت و لیمونیت همراه است .

کاربرد : یک کانسنگ مهم سرب است .

نام : از واژه لاتین به معنی سرب سفید .

گونه های مشابه : فسژنیت Pb2CO3Cl2 (تتراگونال) که یک کربنات کمیاب است.

 

 

 

 

 

 

منیزیت ( MgCo3) :

بلور شناسی : هگزاگونال .

خواص فیزیکی : رخ کامل . 3.5-5=H و3.2-3=G . جلا شیشه ای ، رنگ سفید ، خاکستری ، زرد ، قهوه ای . شفاف تا نیم شفاف .

سیماهای تشخیصی : انواع رخ پذیر با گرانی ویژه بالاتر از و عدم وجود کلسیم فراوان ، از دولومیت متمایز می شوند . انواع سفید توده ای به چرت شبیه بوده و با توجه به سختی کمتر از آن متمایز می شوند . اسید سرد به ندرت بر ان اثر می کند ، اما در HCl گرم به صورت جوشان حل می شود .

رخداد : منیزیت به طور معمول به صورت رگه ها و توده های نامنظم حاصل از دگرسانی سنگ های دگرگونی و آذرین غنی از Mg (سرپانتین و پریدوتیتها) و در اثر عملکرد ابهای حاوی کربنیک اسید ایجاد می شود .

کاربرد : منیزیت پخته یا MgO ، منیزیتی است که در دماهای بالا کلسینه شده و حاوی کمتر از 1 درصد CO2 است و در تهیه اجر برای دیواره کوره های ذوب بکار می رود . منیزیت منبع منیزیم اکسید برای صنایع شیمیایی است و به عنوان کانسنگ فلز Mg نیز مورد استفاده قرار می گیرد ، اما در حال حاضر تمام تولید Mg از شورابها و آب دریا به دست می اید .

نام : نام منیزیت از ترکیب آن گرفته شده است .

[mani24 29665]

کلسیت (CaCo3) :

بلور شناسی : هگزاگونال .

خواص فیزیکی : رخ کامل . 3=H و 2.71=G . جلا شیشه ای تا خاکی . شفاف تا نیم شفاف .

سیماهای تشخیصی : ذرات ان به اسانی در HCl سرد و رقیق می جوشند . با سختی ، رخ لوزوجهی ، رنگ روشن و جلای شیشه ای خود شناخته می شود . از دولومیت با جوشش اسان قطعات درشت کلسیت در HCl سرد ، و از آراگونیت با گرانی ویژه پایین تر و رخ لوزوجهی تشخیص داده می شود .

رخداد : به عنوان یک کانی سنگ ساز : کلسیت یکی از رایج ترین و گسترده ترین کانیهای سنگ ساز است . در توده های وسیع سنگهای رسوبی به عنوان یک کانی غالب یافت می شود ؛ در سنگهی اهک ها تنها کانی موجود است . کلسیت یک سازای مهم مارنهای آهکی و ماسه سنگهای آهکی است . سنگ آهک در بسیاری موارد از رسوبگذاری مواد آهکی به شکل پوسته و اسکلت جانوران دریایی ، بر روی بستر دریا و با ضخامت زیاد تشکیل می شود . بخش کمی از این سنگها از رسوبگذاری مستقیم کلسیم کربنات شکل می گیرند . مهم ترین کاربرد کلسیت در تهیه سیمان و آهک برای ملات است . کلسیت به چند شکل در صنایع ساختمانی به کار می رود . سنگ آهک و مرمر به صورت سنگهای ساختمانی ، هم در ساختمان و هم در نمای بیرونی استفاده می شود . ورقه های صیقلی تراورتن و اونیکس مکزیکی بطور معمول ، به عنوان سنگ نما برای درون ساختمان بکار می رود . ایسلند اسپار که نام خود را از ایسلند گرفته ، ارزش زیادی در ابزارهای نوری دارد و معروفترین کاربرد آن پیش از استفاده از صفحه های پلاروید ، به شکل منشور نیکول برای ایجاد نور قطبیده بود .

نام : از واژه لاتین کالکس به معنی آهک سوخته .

 

 

 

فلوریت ( CaF2) :

بلور شناسی : ایزومتریک .

خواص فیزیکی : رخ کامل . 4=H و 3.18=G . شفاف تا نیم شفاف . جلا شیشه ای رنگ تغییرات زیادی دارد ، در بیشتر موارد سبز روشن زرد ، سبز مایل به آبی ، یا ارغوانی ؛ گاهی بیرنگ ، سفید ، سرخ ، ابی قهوه ای .

سیماهای تشخیصی : معمولا توسط بلور های مکعبی و رخ هشت وجهی ؛ جلای شیشه ای و رنگهای زیبا و خط برداشتن با یک چاقو شناخته می شود .

رخداد : فلوریت یک کانی رایج با گسترش زیاد است . معمولا در رگه های گرمابی بعنوان کانی اصلی با یک کانی باطله همراه با کانسنگ های فلزی ، بویژه کانسنگ های سرب و نقره یافت می شود . در حفره های دو لومیت ها و سنگهای اهک ها رایج بوده و به عنوان یک کانی فرعی کم اهمیت در سنگ های اذرین مختلف و پگماتیت ها دیده می شود . با کانی های بسیاری همراه است از جمله : کلسیت ، دولومیت ، ژیپس ، سیلسیت ، باریت ، کوارتز ريال گالن ، اسفالریت ، کاسیتریت ، توپار ، تورمالین و آپاتیت .

کاربرد : بیشتر فلوریت تولید شده ، در صنایع شیمیایی غالبا در تهیه فلوریدریک اسید و و به عنوان کمک ذوب در فولاد سازی بکار می رود . استفاده های دیگر ان در تهیه شیشه ، پشم شیشه ، سفالگری و لعاب است .

نام : از واژه لاتین fluere به معنی جریان یافتن ، چرا که بسیار اسانتر از کانیهای دیگری که با انها اشتباه می شد . ذوب می شود .

[mani24 29665]

هالیت (NaCl) :

بلور شناسی : ارتوروبیک .

خواص فیزیکی : رخ کامل . 2.5=H و 2.16=G . جلا شفاف تا نیم شفاف . رنگ بیرنگ یا سفید ، یا در صورت ناخالصی با سایه های از زرد ، سرخ ، ابی ، ارغوانی . مزه شوره .

سیماهای تشخیصی: با رخ مکعبی و مزه خود شناخته شده و سیلویت توسط مزه تلخ از ان متمایز می شود .

رخداد : هالیت کانی رایجی است که اغلب به صورت لایه های وسیع و توده های نامنظم که در اثر تبخیر همراه با ژیپس ، سیلویت ، انیدریت ، کلسیت ، رسوب کرده اند یافت میشود . هالیت در اب چشمه های شور ، دریاچه های شور و اقیانوس ها به صورت حل شده است .

کاربرد : بیشترین استفاده هالیت در صنایع شیمیایی بعنوان منبع سدیم و کلر برای تهیه کلریدریک اسید و تعداد زیادی از ترکیب های سدیم است .

نمک به حالت طبیعی ، به طور گسترده ای در دباغی پوست ، در کود های شیمیایی ، برای نگهداری غذاها ، در نمک پاشی بزرگراه ها و بعنوان یک علف کش بکار می رود .

نام : هالیت از واژه halos به معنب نمک گرفته شده است .

 

ایلیمنیت ( FeTiO3) :

بلور شناسی : هگزاگونال .

خواص فیزیکی : 5.5-6=H و 4.7=G . جلا فلزی تا نیم فلزی . رنگ سیاه اهنی . رنگ خاکه سیاه تا سرخ مایل به قهوه ای . ممکن است بدون حرارت دادن مغناطیسی باشد . کدر .

سیماهای تشخیصی : ایلیمنیت از هماتیت توسط رنگ خاکه ، و از مگنتیت به وسیله نداشتن خاصیت مغناطیسی شدید شناخته می شود .

رخداد : ایلیمنیت یک کانی فرعی رایج در سنگهای اذرین است و ممکن است به صورت توده های بزرگ در گابروها ، دیوریت ها و انورتوزیت ها به صورت محصول جدایش ماگمایی همراه با مگنتیت وجود داشته باشد .

کاربرد : منبع اصلی تیتانیم . بیشتر برای تولید تیتانیم دیوکسید به عنوان رنگدانه بکار می رود . به دلیل نسبت بالای قدرت به وزن مقاومت بالای تیتانیم در برابر خوردگی ، به صورت فلزی و آلیاژ ، در صنایع هواپیمایی و فضایی ، هم در بدنه و هم در موتور بکار می رود .

نام : از کوه های ایلمن جمهوری روسیه .

گونه های مشابه : پروفسکیت CaTiO3 یک کانی تیتانیم مکعب نما است که معمولا در نفلین سینیتها و کربناتها یافت می شود . سودوبروکیت FeTiO5 و محلول جامدهایی به سمت سودوبروکیت FeTiO5 در سنگهای آذرین ، در کیمبرلیتها و در بازالت هایی که در معرض برخورد شخانه ها بوده اند ، یافت می شود .

[mani24 29665]

اپال (SiO2.nH2O) :

بلور شناسی : توده ای ؛ اغلب خوشه ای .

خواص فیزیکی : شکست صدفی . 6=H و 2.25-2=G . جلا شیشه ای ، اغلب تا حدی صمغی . رنگ بی رنگ . سفید ، سایه های کمرنگی از زرد ، سرخ ، قهوه ای ، سبز ، خاکستری و آبی . رنگهای تیره تر حاصل ناخالصی است . اغلب دارای درخشش شیری بوده و ممکن است بازی زیبای رنگها را نشان دهد . شفاف تا نیمه شفاف .

سیماهای تشخیصی : از انواع ریزبلورین کوارتز به وسیله سختی و گرانی ویژه کمتر و حضور آی متمایز می شود .

رخداد : اپال ممکن است توسط چشمه های ابگرم در اعماق کم ، توسط ابهای جوی ، یا به وسیله محلول های ژرف زاد دما پائین ته نشین شود . به صورت حاشیه دیواره حفره ها در سنگ ها یا به صورت پر کننده انها یافت شده و ممکن است جانشین چوب های مدفون در توف اتشفشانی شود . بزرگترین انباشتهای اپال به صورت پوسته های سیلیسی جانداران تراوش کننده سیلیس است .

کاربرد : بعنوان یک گوهر . اپال بطور معمول به شکلهای گرد یا محدب تراشیده می شود . گوهرسنگهای بزرگ با کیفیت استثنایی ، ارزش بسیار زیادی دارند . دیاتومیت استفاده گسترده ای بعنوان یک ساینده ،پرکننده ، پودر ***** کننده و در فراورده های عایق دارد .

نام : نام اپال از سانسکریت upla ریشه گرفته که به معنی گوهرسنگ یا گوهر سنگ قیمتی است .

 

 

 

 

 

 

پیرولوزیت (MnO2) :

بلور شناسی : تتراگونال .

خواص فزیکی : رخ کامل 1-2=H و (بر روی انگشت پودر بر جای می گذارد) . سختی گونه درشت بلور آن یعنی پولیانیت ، 6تا 6.5 است . 4.75=G . رنگ و رنگ خاکه سیاه اهنی . شکست تراشه ای . کدر .

سیماهای تشخیصی : با رنگ خاکه سیاه و سختی کم از دیگر کانیهای منگنز متمایز می شود .

رخداد : منگنز به مقدار کم در بیشتر سنگهای بلورین وجود دارد و وقتی حل شده و از آنها خارج می شود ، می تواند به صورت کانی های گوناگون و بیشتر به صورت پیرولوزیت در مردابها ، در بستر دریاچه ها و دریاه و اقیانوس ها یافت می شود . کانسنگ های لانه ای و لایه ای منگنز در درون رسها بازمانده محصور بوده و حاصل واپاشی آهک های منگنز دار است . به صورت رگه ای همراه کوارتز و کانیهای فلزی دیگر یافت می شود .

پیرولوزیت رایجترین کانسنگ منگنز است . و رخداد گسترده ای دارد .

کاربرد : مهمترین کانسنگ منگنز است . منگنز به همراه اهن برای تولید الیاژهای ایپیژلایزن و فرومنگنز که در فولاد سازی بکار می روند ، استفاده می شود . برای تولید یک تن فولاد ، حدود 6 کیلوگرم منگنز بکار می رود . منگنز همچنین در الیاژهای گوناگون با مس ، روی ، آلومنیوم ، قلع و سرب نیز بکار می رود .

نام : پیرولوزیت از دو واژه یونانی pyros به معنی اتش و louo به معنی شستن گرفته شده است . زیرا از نظر اکسندگی ان برای از بین بردن رنگ های حاصل از اهن از شیشه استفاده می شود .

گونه های مشابه : آلاباندیت ، MnS یک کانی به نسبت کمیاب همراه با دیگر سولفید ها در رگه هاست . واد نامی است که به کانسنگ منگنز متشکل از مخلوط ناخالص اکسید های ابدار منگنز گفته می شود .

[mani24 29665]

مگنتیت ( Fe3O4) :

بلور شناسی : ایزومتریک .

خواص فیزیکی : جدایش هشت وجهی در بعضی نمونه ها . 6=H و 5.18=G . رنگ سیاه اهنی . رنگ خاکه سیاه . به شدت مغناطیسی است و می تواند به عنوان یا اهنربای طبیعی عمل کند که در این صورت به ان سنگ اهنربا می گویند . کدر .

سیماهای تشخیصی : عمدتا با خاصیت مغناطیسی شدید ، رنگ سیاه و سختی خود شناخته می شود . از فرانکلینیت مغناطیسی ، به کمک رنگ خاکه تمیز داده می شود .

رخداد : مگنتیت یک کانی رایج است که به صورت افشان فرعی در بیشتر سنگهای اذرین وجود دارد . در برخی از انواع سنگها از راه فرایند جدایش ماگمایی به عنوان یکی از سازاهای اصلی سنگ ، تشکیل شده و بنابراین توده های معدنی بزرگی را می سازد . این توده ها به شدت از تیتانیم غنی هستند . معمولا با سنگهای دگرگونی بلورین همراه بوده و لایه ها و عدسی های بزرگی می سازد . مگنتیت یک سازای رایج در سازند های اهن نواری رسوبی و دگرگونی پرکامبرین است و در این موارد احنمالا منشا رسوبی شیمیایی دارد .

کاربرد : کانسنگ مهم آهن .

نام : احتمالا از منطقه مگنزیا مقدونیه گرفته شده است . براساس افسانه از پلینی از نام چوپانی به نام مگنس گرفته شده است . این چوپان با این مشاهده که میخ های کفش و حلقه فلزی ته عصای او به سمت زمین جذب می شد ، برای نخستین بار این کانی را مونت آیدا کشف کرد .

گونه های مشابه : منزیوفریت ، با ساختار اسپینلی معکوس ، یک کانی کمیاب است که عمدتا در دودخانها یافت می شود . جاکوبسیت یک اسپینل معکوس و کانی کمیاب است که در لانگبان سوئد یافت می شود . اولواسپینل ، FeTiO4 نیز با یک ساختار اسپینلی معکوس ، گاهی اوقات به صورت قطره ها و تیغه های برون رستی در مگنتیت دیده می شود .

ارپیمنت (As2S3) :

بلور شناسی : منوکلینیک .

خواص فیزیکی : رخ کامل ، ورقه های رخ انعطاف پذیر است اما کشسان نیست . برش پذیر . 1.5-2=Hو 3.49=G . جلا صمغی اما در وجوه ، رخ مرواریدی است . رنگ زرد لیمویی . رنگ خاکه زرد کمرنگ . نیم شفاف .

سیماهای تشخیصی : با رنگ زرد و ساختار برگی خود شناخته می شود . از گوگرد توسط رخ کامل خود متمایز می شود .

رخداد : ارپیمنت کانی کمیابی است که معمولا با رآلگار همراه بوده و در شرایط مشابهی به وجود می اید .

کاربرد : در رنگ سازی و برای برداشتن موهای زائد بکار می رود .

نام : از واژه لاتین Auripigmentum «رنگ طلایی» به دلیل رنگ آن و اینکه تصور می شد حاوی طلا باشد ، گرفته شده است .

 

 

 

 

 

 

رآلگار (AsS) :

بلور شناسی : منوکلینیک .

خواص فیزیکی : رخ خوب . 1.5-2 =H و 3.48=G . برش پذیر . جلا صمغی . رنگ و رنگ خاکه سرخ تا نارنجی . شفاف تا نیم شفاف .

سیماهای تشخیصی : رآلگار با رنگ سرخ ، جلای صمغی ، رنگ خاکه سرخ نارنجی و همراهی همیشگی با ارپیمنت شناخته می شود .

دگرسانی : وقتی در مدت طولانی در معرض نور خورشید قرار می گیرد ، به یک پودر زرد مایل به سرخ تجزیه می شود .

رخداد : رآلگار در رگه های کانسنگ های سرب ، نقره و طلا همراه با ارپیمنت ، کانهای دیگر آرسنیک و استیبنیت یافت می شود . به صورت یک محصول تصعید آتشفشانی و به صورت رسوب از چشمه های ابگرم نیز تشکیل می شود .

کاربرد : رآلگار و شوره را برای ایجاد نور سفید درخشان در اتش بازی ها بکار می برند . امروزه آرسنیک سولفید مصنوعی برای این منظور بکار می رود ، که پیش از این به عنوان ماده رنگی به کار می رفت .

نام : این نام از واژه عربی رهج الغار به معنای گرد معدن گرفته شده است .

[mani24 29665]

سینابار ( HgS) :

بلور شناسی : هگزاگونال .

خواص فیزیکی : رخ کامل . 2.5=H و 8.1=G . جلا الماسی در صورت خلوص ، تا خاکی کدر در صورت ناخالصی . رنگ سرخ جگری در صورت خلوص ، تا سرخ مایل به قهوه ای در صورت ناخالص بودن . رنگ خاکه سرخ . شفاف تا نیمه شفاف .

سیماهای تشخیصی : ب رنگ و رنگ خاکه گلسرخی ، گرانی ویژه بالا و رخ نمود شناخته می شود .

رخداد : سینابار یک کانسنگ مهم جیوه است اما فقط در چند منطقه به مقدار قابل توجه یافت می شود . به صورت اشباع شدگی و پرشدگی رگه ها در نزدیکی سنگهای آتشفشانی و چشمه های اب گرم عصر حاضر یافت شده و ظاهرا در نزدیکی سطح ، از محلول هایی احتمالا قلیایی ته نشین شده است . همراه با پیریت ، مارکازیت ، استیبنیت و سولفید های مس در باطله ای از اپال ، کلسدونی ، کوارتز ، باریت ، کلسیت و فلوریت یافت می شود .

کاربرد : تنها منبع مهم جیوه است . استفاده های اصلی جیوه در دستگاه های الکتریکی ، وسایل کنترل صنعتی ، تهیه الکترولیت کلر و سود سوزآور و در رنگهای ضد رنگ است . استفاده های کمتر اما مهم آن ، در دندان پزشکی ، دستگاه های علمی ، داروسازی ، کاتالیزور ها و در کشاورزی است . یکی از کاربرد های مهم قدیمی جیوه در فرایند ملقمه سازی برای بازیافت طلا و نقره از کانسنگ های انها بود اما ملقمه سازی با روی کار آمدن روش های دیگر استحصال از دور خارج شده است .

نام : تصور می شود که نام سینابار از هند آمده باشد . در آنجا این نام به یک صمغ سرخ اطلاق می شود .

 

پیریت (FeS2 ) :

بلور شناسی : ایزومتریک .

خواص فیزیکی : شکست صدفی . شکننده . 6.5-6=H و 5.02=G . جلا فلزی ، براق و درخشان . رنگ زرد برنجی کمرنگ که ممکن است به دلیل هوازدگی سطحی و درخشش رنگین کمانی ، تیره تر می شود . رنگ خاکه سیاه مایل به سبز یا مایل به قهوه ای . کدر. پارامغناطیس .

سیماهای تشخیصی : با رنگ روشنتر و سختی بیشتر خود از کالکوپریت ، و با شکنندگی و سختی خود از طلا ، و با رنگ سیرتر و شکل بلوری خود از مارکازیت شناخته می شود .

دگرسانی : پیریت به اسانی به اکسید های آهن دگرسان می شود . اما در هر حال به طور کلی پایدارتر از مارکازیت است . بلور های ریخت نمای لیمونیت به جای پیریت، رایج است . رگه های پیریت معمولا با یک رسوب سلولی لیمونیت به نام گوسان پوشیده می شود . سنگهای پیریت دار برای اهداف ساختمانی مناسب نیستند ، چرا که اکسایش سریع پیریت باعث تجزیه سنگ و همچنین ایجاد زنگی از اهن اکسید می شود.

رخداد : پیریت رایجترین و گسترده ترین کانی سولفیدی است و رخداد بلور های ریز آن به قدری زیاد است که نمی توان همه انها را برشمرد .

کاربرد : پیریت را معمولا به خاطر طلا یا مس همراه آن استخراج می کنند . به دلیل مقدار زیاد گوگرد موجود در این کانی ، فقط در کشور های از این کانی بعنوان کانسنگ اهن استفاده می شود که کانسنگهای اکسیدی موجود نباشد . کاربرد اصلی آن در تهیه گوگرد برای اسید سولفوریک و زاج است . زاج سبز در رنگ سازی ، در صنعت مرکب سازی ، بعنوان محافظ چوب و ماده ضد عفونی کننده به کار می رود . پیریت ممکن است به صورت گوهرسنگ سنگ برش داده شده و تحت عنوان چند ریخت آن ، مارکازیت فروخته شود .

نام : از واژه یونانی به معنای آتش ، به دلیل جرقه های درخشانی که هنگام برخورد چکش از آن بیرون می جهد ، گرفته شده است .

[mani24 29665]

استیبنیت (Sb2S3) :

بلور شناسی : ارتورومبیک .

خواص فیزیکی : رخ کامل ، 2=H و 4.62-4.52=G . جلا فلزی ، در سطوح رخ براق و درخشان . رنگ خاکه خاکستری سربی تا سیاه . کدر .

سیماهای تشخیصی : توسط سهولت گدازش ، نمود تیغی ، رخ کامل در یک جهت ، رنگ خاکستری سربی و رنگ خاکه سیاه نرم شناخته می شود . شعله شمع گداز پذیر است .

رخداد : استیبنیت در رگه های گرمابی دما پائین یا ذخایر جانشینی و نهشته های چشمه ابگرمی یافت می شود . همراه با دیگر کانی های آنتیموان و با گالن ، سینابار ، اسفالریت ، باریت رآلگار ، ارپیمنت و طلا دیده می شود .

کاربرد : کانسنگ اصلی آنتیموان است اما قسمت اعظم این فلز محصول جانبی ذوب کانسنگ های سرب است . آنتیموان تری اکسید به عنوان یک رنگدانه و در شیشه سازی به کار می رود .

نام : نام استیبنیت از یا واژه قدیمی یونانی که برای این کانی به کار می رفت ، گرفته شده است .

گونه های مشابه : بیسموتینیت Bi2S3 یک کانی کمیاب هم ساختار با استیبنیت است که خواص فیزیکی مشابه دارد .

اسفالریت (ZnS) :

بلور شناسی : ایزومتریک .

خواص فیزیکی : رخ کامل ، اما بعضی اسفالریت ها به قدری ریز دانه اند که رخ نشان نمی دهند . 3.5-4=H و 4.1-3.9=G . جلا نافلزی و صمغی تا نیمه فلزی ؛ و گاهی الماسی . رنگ بیرنگ در صورت خلوص ، و سبز در صورتی که تقریبا خالص باشد . به طور معمول زرد ، قهوه ای تا سیاه است و با افزایش مقدار آهن تیره تر می شود . به رنگ سرخ (روی یاقوتی) نیز می تواند یافت می شود . شفاف تا نیمه شفاف . رنگ خاکه سفید تا زرد و قهوه ای . اسفالریت ، چند ریخت مکعبی دما پایین ZnS است و وورتزیت چند ریخت آن در دمای بالاتر از 1020 درجه سانتی گراد است . و فشار یا اتمسفر است .

سیماهای تشخیصی : اسفالریت را می توان با جلای صمغی اشکار ان ، و رخ کامل تشخیص داد . انواع تیره رنگ را با رنگ خاکه قهوه ای مایل به سرخ می شناسند و همواره سبکتر از کانی توده ای است .

رخداد : اسفالریت مهمترین کانه روی بوده و بسیار رایج است . رخداد و نحوه ان مشابه گالن است و معمولا همراه با ان یاف می شود . در کانسار های سرب و روی کم عمق ناحیه تری استیت میسوری ، کانزاس و اوکلاهما ، این کانی ها با ماکازیت ، کالکوپریت ، کلسیت و دولومیت همراه هستند . اسفالریت با مقدار کمی گالن در رگه های گرمابی و ذخایر جانشینی ، همراه با پیروتیت ، پیریت و مگنتیت یافت می شود . اسفالریت را در رگه های سنگهای اذرین و در ذخایر دگرگونی همبری نیز می توان یافت .

روی به مقدار زیاد در بیش از 40 کشور استخراج می شود . اگرچه در چند محل کانه های همی مرفیت و اسمیتسونیت استخراج می شود . اما بیشترین تولید جهانی روی از اسفالریت است .

کاربرد : مهمترین کانسنگ روی است . استفاده های اصلی فلز روی یا شمش روی ، در گالوانیزه کردن اهن ، برنج ، در باتریهای الکتریکی و ورقه های روی است . روی اکسید یا روی روی سفید استفاده بسیار زیادی در رنگ سازی دارد . روی کلرید بعنوان محافظ چوب و روی سولفات در رنگ سازی و پزشکی کاربرد دارد . اسفالریت مهم ترین مهم ترین منبع کادمیم ، اندیم ، گالیم و ژرمانیم نیز می باشد .

نام : اسفالریت از واژه یونانی به معنای خیانتکار و غیر قابل اطمینان گرفته شده است . به این خاطر بلند نامیده می شد که به رغم شباهت با گالن ، هیچ سربی ندارد ؛ و ریشه ان واژه المانی به معنای کور یا فریبنده است .

گونه های مشابه : گرینوکیت ، CdS یک کانی کمیاب است که به عنوان منبع کادمیم استخراج می شود . دارای دو چند ریخت است و با اسفالریت و وورتزیت هم ساختار می باشد . کادمیم از گرینوکیت همراه با کانی های روی ، بخصوص اسفالریت بازیافت می شود .

[mani24 29665]

گالن (PbS) :

بلور شناسی : ایزومتریک .

خواص فیزیکی : رخ کامل ، 2.5=H و 7.6-7.4 =G . جلا فلزی روشن . رنگ و رنگ خاکه خاکستری سربی .

سیماهای تشخیصی : گالن را می توان به اسانی با رخ خوب آن ، گرانی ویژه بالا ، نرمی و رنگ خاکه خاکستری سربی تشخیص داد .

دگرسانی : گالن در اثر هوازدگی به انگلزیت PbSo4 و سروسیت PbCo3 تبدیل می شود .

رخداد : گالن یک کانی سولفیدی بسیار رایج است که در رگه های همراه با

اسفالریت ، پریت ، مارکازیت ، کالکوپریت ، سروسیت ، انگزیت ، دو لومیت ، کلسیت ، کوارتز ، باریت و فلوریت یافت می شود . گالن در رگه های گرمابی ، در بیشتر موارد با کانیهای نقره همراه است و اغلب حاوی خود نقره نیز می باشد و بنابراین یک کانسنگ مهم نقره است . بخش عظیمی از تولید سرب به صورت محصول ثانویه کانسنگ هایی است که در اصل برای نقره استخراج شده اند . در نوع دوم ذخایر به نام ذخایر سرب و روی تیپ دره می سی سی پی ، گالن همراه با اسفالریت در رگه ها ، پرشدگی فضاهای خالی یا توده های جانشینی در آهک ها یافت می شود . این ذخایر دما پائین در اعماق کم واقع بوده و به طور معمول مقدار کمی نقره دارند . گالن در ذخایر دگرگونی همبری ، در پگماتیتها و به صورت افشان در سنگهای رسوبی نیز یافت می شود .

کاربرد : عملا تنها منبع سرب و یک کانسنگ مهم نقره است . بزرگترین استفاده سرب در باتری سازی است ، اما تقریبا به همان اندازه نیز در ساخت فراورده های فلزی مانند لوله ، ورقه و گلوله مصرف می شود .

نام : نام گالن از کلمه لاتین گالنا گرفته شده که در قدیم به کانسنگ سرب اطلاق می شد .

گونه های مشابه : آلتائیت PbTe و آلاباندیت MnS ، مانند گالن ساختار NaCl دارند .

 

 

 

 

 

 

کلکوپریت ( cuFe S2 ) :

بلور شناسی : تتراگونال

خواص فیزیکی : 3.5- 4 =H ، 4.3 – 4.1 =G . جلا فلزی . رنگ زرد برنجی ، اغلب کدر شده و به رنگ برنزی یا رنگین کمانی در می اید . رنگ خاکه سیاه مایل به سبز . شکننده .

سیماهای تشخیصی : با رنگ زرد برنجی و رنگ خاکه سیاه مایل به سبز خود شناخته می شود . از پریت با سختی کمتر از فولاد ، و از طلا با شکنندگی تمیز داده می شود . تحت عنوان « طلای ابله » شناخته می شود . که البته این واژه را برای پیریت نیز به کار می رود .

رخداد : کلکوپریت فراوانترین کانی مس و یکی از مهم ترین منابع این فلز است . اغلب کانسنگ های سولفیدی مقداری کالکوپریت دارند ، اما مهم ترین انها از نظر اقتصادی ، رگه های گرمابی و ذخایر جانشینی است . در ذخایر دما پائین مانند منطقه تری استیت ، به صورت های بلورهای کوچک همراه با گالن ، اسفالریت و دو لومیت یافت می شود . این کانی همراه با پیروتیت و پنتلاندیت ، کانی اصلی مس در کانسنگ های سادبری اونتلریو و ذخایر دما بالای مشابه است . کالکوپریت کانی اصلی مس در ذخایر « مس پورفیری » است . کالکوپریت به صورت سازای سنگهای آذرین ؛ در دایک های پگماتیتی ؛ در ذخایر دگرگونی همبری و به صورت افشان در سنگهای شیستی یافت می شود . ممکن است دارای قدار کمی طلا یا نقره بوده و کانسنگی برای این فلز ها باشد . اغلب به مقدار کم همراه با توده های عظیم پیریت ، کانسنگ های مس کم عیاری را می سازد .

دگرسانی : کلکوپریت منبع اصلی مس برای کانهای ثانویه مالاکیت ، آزوریت ، کوولیت ، کلکوسیت و کوپریت است . تمرکز مس در غنی شدگی روزادی ، اغلب حاصل این گونه دگرسانی و جدایش مس از محلول همراه با رسوبگذاری بعدی است .

کاربرد : کانسنگ مهم مس است .

نام : مشتق شده از واژه یونانی chalkos به معنی مس و از Pyrites .

گونه های مشابه : استانیت ، Cu2FeSnS4 ، تتراگونال ، یک کانی کمیاب و کانسنگ فرعی قلع است . ساختار بلوری استانیت را می توان با جایگزین کردن Fe و Sn به جای بخشی از Cu در کلکوپریت ، بدست اورد .

[mani24 29665]

کلکوپریت ( cuFe S2 ) :

بلور شناسی : تتراگونال

خواص فیزیکی : 3.5- 4 =H ، 4.3 – 4.1 =G . جلا فلزی . رنگ زرد برنجی ، اغلب کدر شده و به رنگ برنزی یا رنگین کمانی در می اید . رنگ خاکه سیاه مایل به سبز . شکننده .

سیماهای تشخیصی : با رنگ زرد برنجی و رنگ خاکه سیاه مایل به سبز خود شناخته می شود . از پریت با سختی کمتر از فولاد ، و از طلا با شکنندگی تمیز داده می شود . تحت عنوان « طلای ابله » شناخته می شود . که البته این واژه را برای پیریت نیز به کار می رود .

رخداد : کالکوپریت فراوانترین کانی مس و یکی از مهم ترین منابع این فلز است . اغلب کانسنگ های سولفیدی مقداری کالکوپریت دارند ، اما مهم ترین انها از نظر اقتصادی ، رگه های گرمابی و ذخایر جانشینی است . در ذخایر دما پائین مانند منطقه تری استیت ، به صورت های بلورهای کوچک همراه با گالن ، اسفالریت و دو لومیت یافت می شود . این کانی همراه با پیروتیت و پنتلاندیت ، کانی اصلی مس در کانسنگ های سادبری اونتلریو و ذخایر دما بالای مشابه است . کالکوپریت کانی اصلی مس در ذخایر « مس پورفیری » است . کالکوپریت به صورت سازای سنگهای آذرین ؛ در دایک های پگماتیتی ؛ در ذخایر دگرگونی همبری و به صورت افشان در سنگهای شیستی یافت می شود . ممکن است دارای قدار کمی طلا یا نقره بوده و کانسنگی برای این فلز ها باشد . اغلب به مقدار کم همراه با توده های عظیم پیریت ، کانسنگ های مس کم عیاری را می سازد .

دگرسانی : کالکوپریت منبع اصلی مس برای کانهای ثانویه مالاکیت ، آزوریت ، کوولیت ، کلکوسیت و کوپریت است . تمرکز مس در غنی شدگی روزادی ، اغلب حاصل این گونه دگرسانی و جدایش مس از محلول همراه با رسوبگذاری بعدی است .

کاربرد : کانسنگ مهم مس است .

نام : مشتق شده از واژه یونانی chalkos به معنی مس و از Pyrites .

گونه های مشابه : استاتیت ، Cu2FeSnS4 ، تتراگونال ، یک کانی کمیاب و کانسنگ فرعی قلع است . ساختار بلوری استانیت را می توان با جایگزین کردن Fe و Sn به جای بخشی از Cu در کالکوپریت ، بدست اورد .

طلا (Au) :

بلور شناسی : ایزومتریک .

خواص فیزیکی : 2.5-3=H و 19.3=G . به صورت خالص . وجود فلزهای دیگر گرانی ویژه را پائین می ارود و حتی به 15 هم می رساند . شکست دندانه ای . بسیار چکش خوار و شکل پذیر . کدر . رنگ سایه های گوناگون زرد بسته به درجه خلوص؛ که با افزایش مقدار نقره رنگ روشنتر می شود .

سیماهای تشخیصی : طلا از سولفید های زرد مانند مانند پریت و کالکوپریت و از پولک های زرد میکاهای دگرسان شده ، توسط برش پذیری و گرانی ویژه بالا تشخیص داده می شود .

رخداد : فراوانی ماینگین طلا در پوسته زمین PPm0.004 بوده و بنابراین یک عنصر کمیاب است و در طبیعت به مقدار کم ، گسنرش فراوانی دارد . طلا بیش از همه در رگه های دارای رابطه زایشی با سنگهای آذرین سیلیسی ، یافت می شود . بیشتر طلا به صورت فلز ازاد یافت می شود . منابع عمده طلا ، رگه های گرمابی طلا – کوارتز است که در انها طلا همراه پیریت و دیگر سولفید ها ، از محلول های کانی دار بالا رونده نهشته شده ا ست . طلا به صورت محصول جانبی از ذخایر سولفیدی فلز های پایه نیز یافت می شود . طلا به طور مکانیکی با این سولفید ها مخلوط است و جانشین شیمیایی ندارد . در بسیاری از رگه ها ، طلا به حدی ریز است و توزیع یکنواختی دارد که وجود ان در کانسنگ را فقط با روش های میکروسکوپی می توان تشخیص داد .

وقتی رگ های طلا هوازده می شوند ، طلا ازاد شده به صورت یک نهشته آبرفتی محلی در پوشش خاک باقی مانده و یا به درون رودخانه ای اطراف شسته شده و یک کانسار پلاسری را می سازد . طلا به دلیل گرانی ویژه بالای خود ، راه خود را به درون ماسه ها و شنهای سبکتر باز کرده و پشت سطوح نامنظم جای می گیرد و یا اینکه در درز و شکاف های سنگ بستر به دام می افتد . قطعات گرد یا مسطح طلای پلاسری را می توان با لاوک شویی جدا کرد . در این روش طلا را به اسانی پس از شستن دیگر مواد ، از محصول پر عیار سنگین باقی مانده جدا کرد . در یک مقیاس بزرگتر ، ماسه های طلا دار در حوضچه های سنگ شویی معدن شسته شده و در آنجا طلا در پشت سد های شنی عرضی یا خمیدگی هایی جمع شده و با جیوه واقع در پشت این خمیدگی ها ملقمه می سازد . امروزه استخراج طلا ، بیشتر از راه لایروبی انجام می شود . بعضی از این عملیات بسیار عظیم بوده