مرگ خاموش اقيانوس‌ها

[YAGHOT SEFID 29302]

مرگ خاموش اقيانوس‌ها .... :icon_gol:

 

جام جم آنلاين: اقيانوس‌هاي جهان بتدريج اسيدي مي‌شوند. اين پيام نگران‌كننده تازه‌اي نيست، اما دانشمندان هشدار مي‌دهند اين فرآيند شتاب قابل توجهي به خود گرفته است. در چند دهه گذشته اقيانوس‌هاي جهان كه يكي از مهم‌ترين منابع توليد غذاي بشر به شمار مي‌آيند در معرض مرگي خاموش موسوم به اسيدي شدن قرار گرفته‌اند. به همين سبب است كه از آن به جفت اهريمني فرآيند گرمايش زمين ياد مي‌شود!

 

طي بيش از 2 دهه گذشته فرمول شيميايي اقيانوس‌هاي جهان دستخوش تغييرات قابل توجهي شده است. اقدامات مخرب بشري بيشترين سهم را در اين بر هم خوردگي تعادل داشته است به‌طوري كه با افزايش توليد آلاينده‌اي همچون دي اكسيد كربن از سوي جوامع انساني اكوسيستم‌هاي اقيانوسي جهان در معرض خطرات بي‌سابقه‌اي قرار گرفته‌اند.

تداوم اين وضعيت نگران‌كننده موجب شده تا گروه‌هاي مختلفي از دانشمندان دست به كار شده تا با گردآوري اطلاعات دقيق و انتشار گزارش‌هاي مختلف، كشورهاي مختلف را از عواقب شوم اين وضعيت آگاه كنند. بتازگي گروهي از دانشمندان از كشورهاي مختلف جهان نتايج تحقيقات جامعي را در اين زمينه منتشر كرده‌اند كه جملگي نشان مي‌دهند شرايط حال حاضر اقيانوس‌هاي جهان از لحاظ برهم خوردن فرمول شيميايي تركيبات آب آنها و اسيدي شدن طي ميليون‌ها سال گذشته بي‌سابقه بوده است. به عقيده اين دانشمندان وضعيت تا آن حدي بحراني است كه تنها در صورت اعمال سياست‌هاي سختگيرانه زيست محيطي و وضع قوانين جدي براي كاهش توليد آلاينده زيست‌محيطي همچون دي اكسيد كربن مي‌توان اقيانوس‌هاي جهان و در نتيجه ساكنان سياره مادر را از عواقب شوم آن مصون نگاه داشت.

اسيدي شدن اقيانوس‌ها كه محققان از آن به جفت اهريمني فرآيند گرمايش زمين ياد مي‌كنند عمدتا به واسطه دي اكسيد كربني صورت مي‌گيرد كه بشر توليد مي‌كند. استفاده گسترده از سوخت‌هاي فسيلي منشا اصلي توليد قابل توجه اين گاز گلخانه‌اي است كه بخش عمده‌اي از آن در اقيانوس‌هاي جهان حل مي‌شود. حل شدن اين گاز در آب اقيانوس‌هاي جهان پايان كار نيست بلكه آن را بايد سرآغاز اتفاقات شومي دانست كه در كنار گرمايش زمين حيات ساكنان سياره مادر را بشدت در معرض خطر قرار مي‌دهد. پروفسور هاگ گادبرگ از دانشگاه كوينزلند كه در اين گروه تحقيقاتي بين‌المللي حضور داشته است مي‌گويد: ما سراغ اطلاعاتي رفتيم كه در سال‌هاي گذشته و با تلاش دانشمندان كشورهاي مختلف درخصوص وضعيت آب اقيانوس‌هاي جهان جمع‌آوري شده است. تركيب‌بندي اين اطلاعات نشان مي‌دهند خطري كه اسيدي شدن آب اقيانوس‌ها مي‌تواند براي حيات ساكنان زمين و محيط‌زيست آن به همراه داشته باشد احتمالا معادل و يا حتي بيشتر از خطري است كه از جانب گرمايش زمين احساس مي‌شود.

 

آمارها هشدارهاي نگران‌كننده‌اي مي‌دهند. بيش از 30 درصد گاز دي اكسيد كربني كه از سوخت‌هاي فسيلي، كارخانجات توليد سيمان، فرآيند جنگل‌زدايي و ساير اقدامات مخرب انساني توليد مي‌شود مستقيما راهي اقيانوس‌هاي جهان مي‌شود و بتدريج موجب اسيدي شدن آنها مي‌شوند. هاگ گادبرگ در اين خصوص مي‌گويد: اسيدي شدن اقيانوس‌ها اشكال مختلف و متعددي از حيات دريايي را تحت‌تاثير قرار مي‌دهد و در اين ميان ارگانيسم‌هايي كه پوسته يا ساختار اسكلتي آنها از كربنات كلسيم ساخته شده‌اند در معرض خطرات جدي‌تري قرار دارند. جانوراني نظير مرجان‌ها و نرم‌تنان صدف‌دار از جمله اين نوع ارگانيسم‌ها به شمار مي‌آيند. اما اين پايان ماجرا نيست. دانشمندان هشدار مي‌دهند با وخيم‌تر شدن شرايط فعلي، فرآيند توليد نسل و ازدياد ريزارگانيسم‌هاي اقيانوسي نيز تحت‌تاثير قرار گيرد. زماني كه آب اقيانوس‌ها اسيدي مي‌شود تعادل موجود در فرآيند توليد نسل در گونه‌هاي مختلف پلانكتون‌ها تحت‌‌الشعاع قرار مي‌گيرد. اين ريز ارگانيسم‌ها به عنوان بخش حياتي از زنجيره غذايي اقيانوس‌هاي جهان به شمار مي‌رود، جايي كه غذاي ارگانيسم‌هاي بزرگ‌تر شده و آنها نيز غذاي ماهي‌هايي مي‌شوند كه در نهايت بشر از آنها به عنوان منبع غني غذايي استفاده مي‌كند.

اقدامات مخرب بشري، بيشترين سهم را در بر‌هم خوردگي تعادل فرمول شيميايي اقيانوس‌ها داشته است به‌طوري كه با افزايش توليد آلاينده‌اي همچون دي‌اكسيد كربن از سوي جوامع انساني اكوسيستم‌هاي اقيانوسي جهان در معرض خطرات بي‌سابقه‌اي قرار گرفته‌اند

 

يكي از عمده‌ترين علل نگراني دانشمندان از تداوم فرآيند اسيدي شدن اقيانوس‌ها به كاهش منابع غذايي آنها مربوط مي‌شود. با كاهش ريزارگانيسم‌ها زنجيره حيات درون اقيانوس‌ها نيز از هم گسسته شده و در مدت نه چندان درازي صيد انواع مختلف ماهي‌ها كه نقش قابل توجهي در سبد غذايي مردم جهان دارد با خطرات جدي روبه‌رو مي‌شود.

 

در حال حاضر دانشمندان از وجود مدارك و شواهد قانع‌كننده‌اي خبر مي‌دهند مبني بر اين‌كه احتمال دارد عواقب ناگواري از جانب اسيدي شدن اقيانوس‌ها دامنگير بشر شود. آنها به رويدادهايي همچون نابودي بزرگ در 251 ميليون سال پيش و مورد مشابه ديگري در 55 ميليون سال پيش در گذشته زمين اشاره مي‌كنند كه با فرآيند اسيدي شدن اقيانوس‌ها همراه بوده است. نگراني آنها از اين بابت است كه وضعيت مشابهي در دوران معاصر روي داده و گونه‌هاي متعددي كه توانايي تطبيق دادن خود را در شرايط جديد ندارد، بتدريج از بين بروند.

دكتر كارلز پلجرو از انستيتو علوم دريايي در بارسلوناي اسپانيا مي‌گويد:‌ دوران‌هاي تاريخي زمين كه در آنها نابودي گونه‌هاي مختلف حياتي با اسيدي شدن آب اقيانوس‌ها همراه بوده است بايد درس عبرتي براي بشر امروز باشد تا با نگاه به گذشته درباره آينده زمين تصميم‌گيري كند. وي معتقد است همه چيز به اقدامات انساني بستگي دارد. هم اكنون دانشمندان و مراكز مختلف تحقيقاتي و حامي محيط‌زيست زمين هشدار مي‌دهند راه ميانبري كه مي‌توان براي پايان دادن به اين وضعيت متصور شد انجام اقدامات گسترده براي كاهش و به حداقل رساندن توليد گاز گلخانه‌اي دي اكسيد كربن است. اندازه‌گيري‌هاي دقيق نشان مي‌دهند آب‌هاي سطحي اقيانوس‌هاي جهان به طور ميانگين 1‌/‌0 واحد PH اسيدي شده‌اند و درصورتي كه اين روند ادامه داشته باشد تا سال 2100 اين رقم به 3‌/‌0 يا 4‌/‌0 واحد خواهد رسيد كه در اين شرايط بسياري از گونه‌هاي دريايي از جمله مرجان‌ها به سبب ناتواني در تطبيق دادن خود بتدريج از بين خواهند رفت. دانشمندان از هم‌اكنون هشدار مي‌دهند در صورتي كه چنين تجسمي به واقعيت تبديل شود زمين دوراني را سپري خواهد كرد كه حداقل در 40 ميليون سال گذشته به خود نديده است. البته برخي دانشمندان نگراني‌هاي فزآينده‌اي دارند. آنها با اشاره به برخي آمار كه نشان مي‌دهند تغييرات ياد شده در فرمول شيميايي آب اقيانوس‌ها حدود 100 برابر چندين ميليون سال گذشته در حال انجام است معتقدند كه اقدامات پيشگيرانه بايد هرچه سريع‌تر انجام شود.

 

طي سال‌هاي گذشته نهادها و سازمان‌هاي مختلفي با هدف مقابله با اسيدي شدن اقيانوس‌هاي جهان راه‌اندازي شده است. با اين حال اين دولت‌ها هستند كه با تصميم‌گيري‌هاي خود مي‌توانند معادلات نهايي را رقم بزنند، معادلاتي كه مي‌تواند به نجات زمين و ساكنان سياره مادر يا نابودي تدريجي آنها منجر شود.