خبر پدر حفاری، خاک ایران را در آغوش کشید

[YAGHOT SEFID 29302]

[h=1] پدر حفاری، خاک ایران را در آغوش کشید

[/h]

» سرویس: اقتصادي - انرژي

 

کد خبر: 91092615390

یکشنبه ۲۶ آذر ۱۳۹۱ - ۱۶:۱۱

پدر حفاری صنعت نفت ایران درحالی در روزهای اخیر درگذشته است که به گفته کسانی که او را به خوبی می‌شناسند می‌گویند شاید فقدانش با بیش از 30 کارشناس حرفه‌ای صنعت حفاری هم جبران نشود. مردی که مدیرانش او را با صفت "نظم"، همکارانش با "شجاعت" و شاگردانش با "ادب" معرفی می‌کنند.

وی با وجود پیشنهاد‌هایی که از سوی شرکت‌های خارجی داشت در ایران ماند و اجازه نداد که در بدترین شرایط انقلاب اسلامی و جنگ تحمیلی، حفاری چاه‌های نفت و گاز کشور حتی یک روز متوقف شود؛ چرا که نهایت آرزویش یکی شدن با خاک ایران بود.

اکنون که "مهندس حسین گلپایگانی" درگذشته و صنعت حفاری کشور یکی از تکیه‌گاه‌هایش را با رفتن او از دست داده، آرزویش برای در آغوش کشیدن خاک ایران محقق شده است.

خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) با همکاران وی به گفت‌وگو نشسته است که آنچه در ذیل می‌آید، صحبت‌های همکاران مرحوم حسین گلپایگانی است که ابعادی از زندگی حرفه‌ای وی را به تصویر می‌کشد.

محمود جوادیان، مدیر عامل شرکت خدمات چاه‌های نفت پتروپارس

چه ویژگی موجب شد که مرحوم حسین گلپایگانی به «پدر حفاری صنعت نفت ایران» معروف شوند؟

وی قبل از انقلاب در اتریش فوق‌لیسانس حفاری را گرفت و بعد وارد صنعت نفت ایران شد. بعد از انقلاب و با خروج شرکت‌های خارجی از کشور، ایشان اولین ایرانی بود که توانست عملیات حفاری 30 تا 40 دستگاه دکل را در مناطق نفت‌خیز جنوب مدیریت و هدایت کند و نگذارد عملیات حفاری در آن شرایط متوقف شود. بعد از آن نیز به عنوان کسی که هم دانش و هم تجربه حفاری را داشت، راهنمای بسیار کسانی بود که در این رشته فعال بودند.

مهندس گلپایگانی به دلیل روحیه‌ی پدرانه و استادانه، تعداد زیادی از مهندسان این رشته را در طول 40 سال گذشته تربیت کرد و هر جایی که نیرویی در بخش حفاری فعالیت می‌کند با چهره و کارهای ایشان آشنایی داد و از تجارب ایشان بهره برده است. از حدود 14 یا 15 سال پیش که 12 حلقه چاه توسعه‌ای "فاز 1" پارس جنوبی حفر شد وی اولین کسی بود که مدیریت عملیات را برعهده داشت.

هم‌چنین در حفر چاه‌های بسیاری از میدان‌های نفت و گازی دریایی مانند سلمان، فروزان فرزام، نصرت، اسفندیار، فاز‌های 9 و 10، 12، 19 و اخیرا 20 و 21 پارس جنوبی به خدمت مشغول بود.

مهندس گلپایگانی به دلیل نظم و انظباطی که در صنعت نفت وجود دارد از 40 سال پیش، همیشه طبق روال مناطق نفت‌خیز سر ساعت 7 تا 7.30 صبح در محل کار حاضر بود. وی حتی در روزهای تعطیلی مانند تاسوعا و عاشورا که هیچ کس سرکار نمی‌رود، به علت ویژگی عملیات حفاری که توقف‌ناپذیر است همیشه در محل خدمت آماده بود. مجموع همین دلایل بود که موجب شد مرحوم گلپایگانی «پدر حفاری صنعت ایران» لقب بگیرد.

چگونه با ایشان آشنا شدید ؟

سال 1360 که وارد صنعت حفاری شدم با مهندس گلپایگانی که آن زمان در شرکت حفاری مناطق نفت‌خیز جنوب بود، آشنا شدم اما از سال 1377 با آغاز توسعه "فاز 1" پارس جنوبی که مدیریت اصلی حفاری چاه‌های آن برعهده من و مسوولیت عملیات حفاری چاه‌ها بر عهده مرحوم گلپایگانی بود، این آشنایی به صمیمیت تبدیل شد. در نهایت وی تجارب خوبی را در طول کار به من و دیگران ارائه داد. در واقع با کمک ایشان بنیان بخش حفاری در شرکت پتروپارس نیز گذاشته شد.

[h=4]نمونه کامل نظم ، صبر و دقت بود[/h]

خصوصیت و ویژگی‌های بارز مهندس گلپایگانی در محل کار چه بود؟

با وجود این‌که چند سال از سن بازنشستگی مرحوم گلپایگانی گذشته بود، اما همیشه مشغول به کار بود. یکی از ویژگی‌ کسانی که در صنعت نفت فعالیت می‌کنند، این است که وجودشان در محیط کار خلاصه شده است و وقتی که از محیط کار جدا می‌شوند، احساس می‌کنند که چیزی را از دست داده‌اند. مهندس گلپایگانی حتی زمانی که در بیمارستان بستری بود، باز هم سوالات فنی مهندسانی که با ایشان در رابطه با حفاری تماس می‌گرفتند را با کمال میل پاسخ می‌داد.

مهندس گلپایگانی غیرممکن بود که قبل از ساعت 7.30 صبح در محل کار حضور نداشته باشد، این درحالی بود که به دلیل سن بالای ایشان انتظاری از ایشان وجود نداشت. حتی اگر کارشناسان مربوطه سر ساعت حاضر نمی‌شدند، خودشان کار را شروع می‌کردند و گزارش حفاری 30 تا 40 دستگاه حفاری را آماده می‌کردند. نظمی که ایشان به آن مقید بود، کمتر در دیگران می‌توان دید. فرهنگ نظم در کار اکنون نیاز جامعه است و باید به جامعه تزریق شود.

آقای گلپایگانی در بدترین شرایط روحیه خود را حفظ می‌کردند. با توجه به تجربه بالایی که داشتند هیچ وقت هیجان زده نمی‌شدند. همیشه با آرامش کار خود را انجام می‌دادند. با وجود این‌که گاهی احتمال فوران چاه وجود داشت با دقت و حوصله با این مشکل مبارزه می‌کردند. در طول این 30 _ 40 سال هیچ وقت اتفاق ناگواری در طول فعالیت‌شان در صنعت نفت رخ نداد.

به گفته‌ی وی، گلپایگانی بیش از هزار حلقه چاه را حفاری و یا مدیریت کرده است. به همین دلیل جزو نوادری بوده است که باید او را به عنوان یک الگو به جوانانی که امروز وارد این صنعت شده‌اند معرفی کرد تا آنها متوجه شدند که چگونه فردی توانست زمانی که آمریکایی‌ها ایران را ترک کردند یک تنه کار عملیات حفاری را در ایران پیگیری کند.

اگرچه امروزه دانش حفاری گسترده شده است و جوانان امروز مطالب فنی زیادی را فرا گرفته‌اند، اما بخش عمده‌ی حفاری تجربه است و با وجود تجربه است که می‌توان در برخی فعالیت‌های صنعت حفاری ورود کرد.

وی اصولا آدم امیدواری بود و هیچ وقت ناامید نمی‌شد و به دیگران به ویژه جوانان انرژی می‌داد. با توجه به این‌که آدمی ‌آرام و پیگیر بود روحیه‌ی ناامیدی از خود بروز نمی‌داد. با وجود این‌که در پتروپارس مشغول بود، اما برای مشاوره و همفکری از شرکت‌های مختلف در صنعت نفت کشور با وی تماس گرفته می‌شد. ایشان نیز بدون انتظار و بی‌پیرایه به همه مشاوره‌های دقیق می‌داد. نمونه‌ی یک انسان منظم و با اخلاق بود.

همسر گلپایگانی کوهی استوار بود

آیا خانواده مرحوم گلپایگانی به حجم کارشان اعتراض نمی‌کردند؟

همسر ایشان پابه‌پای مهندس راه می‌آمد. گاهی پیش می‌آمد که کارشناسان حفاری ساعت دو شب با ایشان تماس می‌گرفتند. با وجود این خانم گلپایگانی به این شرایط اعتراض نمی‌کرد و همراهی صبور برای ایشان بودند. خانم گلپایگانی دستیاری قدرتمند برای جناب گلپایگانی بود. در واقع مانند کوهی استوار پشت قامت مرحوم ایستاده بود. همین امر موجب شد در روز تجلیل از مهندس گلپایگانی از همسر وی نیز قدردانی شود.

آیا جناب گلپایگانی پیشنهادی از سوی شرکت‌های خارجی داشت؟

با وجودی که وی در اتریش درس خوانده بود، اما علاقه‌ی زیادی به ایران داشت و هیچ وقت به این فکر این نبود که به خارج از کشور برود. بسیاری از فعالان صنعت حفاری در جهان ایشان را می‌شناسند و به توانایی‌های او معترف هستند. در مراسم تدفین او نیز صنعت نفت برای تجلیل از وی به حرکت درآمد.

کمی در مورد فرزندان جناب گلپایگانی بفرمایید

مهندس گلپایگانی دو دختر و یک پسر داشت. فرزندان او بسیار افراد موفقی هستند. یک از دخترانش در اتریش در امر تجارت فعال است و یکی‌دیگر نیز در دانشگاه یو.سی.ال انگلیس به زودی در رشته‌ی فیزیک مقطع فوق‌لیسانس فارغ‌التحصیل می‌شود.

آیا تاکنون از ایشان بابت فعالیت و خدمتشان تقدیر شده است؟

در کشور ما معمول است چهره ماندگار بخش فرهنگ، هنر، ادبیات به مردم معرفی می‌شود، اما در بخش صنعت کمتر این اتفاق می‌افتد. با وجود این، یکسال و نیم پیش با این ایده شرکت توسعه‌ای پتروپارس از آقای مهندس گلپایگانی به عنوان «استاد بزرگ»، «پدر حفاری صنعت نفت ایران» و چهره ماندگار صنعت حفاری تجلیل کرد تا ایشان را که شایسته‌ی این نام بود به آیندگان معرفی کند. با توجه به این‌که او فردی متواضع و داری روحیه لطیف بود، انتظار تجلیل را نداشت.

این توصیه را باید به مدیران صنعت نفت کشور کرد که چهره ماندگار تنها در هنر، ادب و فرهنگ و پزشکی نیست. صنعت نفت هم چهره‌های ماندگاری زیادی دارد که در دنیا بی‌نظیر هستند و تا دیر نشده باید برای پاسداشت از خدمات آنها اقدام کرد.

[h=4]نقش گلپایگانی در حفاری چاه‌های افقی[/h]

آیا تجربیات پدر حفاری ایران مدون شده است؟

متاسفانه مدیریت دانش در صنعت نفت امری جدید است. با وجود این سعی شده است که این کار به ویژه در بخش حفاری شرکت پترو پارس انجام شود. در واقع تلاش شده است که دانش‌های جدید را به همراه ایده‌ها و تجربیات ثبت کنیم. به‌طور مثال برای اولین‌بار چاه‌های افقی در میدان‌های گازی یا تکمیل چاه‌ها با روش حفره باز مطرح شد که آقای گلپایگانی در این موضوعات نقش داشت.

با توجه به این که اکثر فعالان صنعت حفاری برای حل مشکلات خود به ایشان مراجعه می‌کردند، چگونه می‌شود فقدان ایشان را جبران کرد؟

کمتر آدمی است که تا 74 سالگی در اوج کار باشد و یک لحظه را بلا استفاده سپری نکند. اما درصدد هستیم که 30 نیروی جدید را استخدام و تربیت کنیم. پیش از این نیز حدود 12 سال پیش 30 تا 40 نفر را با کمک ایشان آموزش دادیم، به‌گونه‌ای که اکنون همین افراد در قسمت‌های مهم صنعت حفاری فعال هستند. انشاء‌الله که با نیروهای جدید خلاء حضور ایشان جبران می‌شود. امیدواریم که نیروهای جدید نیز از این شور ایشان در کار پیروی کنند.

با وجود خدمات کم‌نظیر جناب مهندس گلپایگانی اما در صورت جست‌وجو نام ایشان در اینترنت مطلبی از ایشان وجود ندارد.

نسل قدیمی کمتر از نسل جدید وابسته به اینترنت است. به همین دلیل سرعت رشد نیروهای جوان بسیار زیاد است. همیشه به جوانان می‌گویم اگر آقای گلپایگانی برای تبدیل‌شدن به آنچه که بود 20 تا 30 سال صرف کرد شما باید به واسطه‌ی شرایط موجود پنج ساله به آن موقعیت برسید.

تعدادی از شاگردان خلف استاد گلپایگانی را نام ببرید؟

کارشناسانی که مهندس گلپایگانی تربیت کرده‌اند اکنون با متقاضیان زیادی روبرو هستند. شاید بتوان گفت شاگردان وی موفق‌ترین کارشناسان صنعت حفاری کشور هستند. آقایان "زمانی" و "حاجی‌وند" جزء بهترین شاگردان او هستند، به‌طوری که آقای حاجی‌وند با 35 سال سن و 11 سال سابقه در رده مدیریت قرار گرفته است.

اما افراد دیگر مانند آقایان بیاتی و بول حسنی _ شاغل در شرکت پتروناس مالزی، ملک‌لو _ شاغل در استات اویل نروژ و هم‌چنین آقایان پرورش، دقیق و گلاب‌کش از دیگر شاگردان موفق وی هستند.

دلیل فوت جناب گلپایگانی چه بود؟

ایشان به دلیل سرطان ریه در بیمارستان بستری شد اما به دلیل این‌که حتی مورچه‌ای هم از وی جوری ندیده بود، بسیار راحت جان سپرد. در یک لحظه دچار ایست قلبی شدند. ایشان در مقابل درد بسیار مغرور بود و در آخرین لحظات به همسرشان نوید برگشت به سرکار را می‌داد.

سر نترسی داشت

بهروز مقدم _ یکی از همکاران مرحوم مهندس گلپایگانی- که مدیریت عملیات حفاری شرکت پتروپارس- را بر عهده دارد اعتماد به نفس را مهم‌ترین درسی عنوان می‌کند که از پدر حفاری ایران آموخته است و در ادامه این گفت‌وگو می‌گوید: "سال 88 که از توتال به ایران برگشتم در شرکت پترو ایران با آقای گلپایگانی همکار شدم. ایشان دو دستگاه دکل حفاری و من یک دستگاه را مدیریت می‌کردم. آقای گلپایگانی اعتماد به نفس زیادی داشت. ترس از عملیات حفاری نداشت.

یک چاه گازی در حوزه‌ی سلمان بود که سال 1377 حفاری شده و زیر نظر من بود. این چاه نشتی داشت. برای کشتن این چاه خیلی ترس و وحشت داشتم و فکر نمی‌کردم به این راحتی این چاه کشته شود. همیشه نیز اصطلاح بمب را برای آن چاه به کار می‌بردم.

اما شرایط به گونه‌ای پیش رفت که من به سفر خارج از کشور فرستاده شدم و این مهم به دست آقای گلپایگانی و آقای زمانی سپرده شد. البته در خارج از کشور گزارش‌های روزانه آنها را دریافت می‌کردم. می‌خواستم ببینم که روش آنها شدنی است یا خیر. البته بر روی کاغذ روش آنهاشدنی بود، اما با توجه به دوره‌هایی که در خارج از کشور گذرانده بودم در عمل این کارنشدنی بود.

با وجو این مهندس گلپایگانی با اعتماد به نفس از یک تکنیک منحصر‌به‌فردی استفاده کرد که کمتر کسی آن را برای کشتن چاه‌ اجرا می‌کند. با وجود این آنها با رعایت شرایط ایمنی موفق به مهار نشت چاه شدند. آنجا بود که من متوجه اعتماد به نفس آقای گلپایگانی شدم و یاد گرفتم که هر چیزی راه‌حلی دارد من از ایشان درس اتکاء به نفس و نتر‌س‌بودن را آموختم."

رفتار زیبا و صمیمانه با همسرش

مقدم ادامه می‌دهد: " یکی‌دیگر از خصوصیات ویژه وی جدا از کار، خانواده دوستی او بود. رفتار وی با همسرشان بسیار زیبا و صمیمانه بود. با توجه به این‌که سن آن دو بالا بود، اما هم‌چنان شاهد علاقه و محبت آن دو به هم‌ دیگر بودیم.

از سوی دیگر روزهای پنج‌شنبه با وجودی که شرکت به کارکنان نهار می‌داد، اما او ترجیح می‌داد که نهار را کنار همسرش باند. هم‌چنین روزهای جمعه مقید بود کنار همسرش بماند."

همپای جوانان کار می‌کرد

امیرحسین زمانی _ رییس عملیات حفاری شرکت پترو پارس _ نیز که از او به عنوان یکی از شاگردان خلف استاد گلپایگانی نام می‌برند، نیز در مورد ویژگی‌های مهندس گلپایگانی می‌گوید: "با وجود این‌که بیش از 70 سال از عمر ایشان می‌گذشت، اما هم‌پای جوانان بر سر دکل حفاری حاضر می‌شد، به‌طوری که گاهی که ما خسته می‌شدیم به دلیل حضور ایشان خجالت می‌کشیدم که کار را ترک کنیم.

مفهوم "نمی‌شود" و "نمی‌توانم" برای ایشان بی‌معنی بود. کارنشدنی برای او غیرقابل قبول بود. با وجود سن بالا، 7 تا 8 ساعت روی سکو دوام می‌آورد. در حالی که برای جوانان شرایط کار حفاری بسیار سخت است اما او هیچ گاه کوتاه نمی‌آمد.

از سوی دیگر با توجه به شناختی که فعالان صنعت نفت از ایشان داشتند، هرجا که خود را شاگرد استاد گلپایگانی معرفی می‌کنیم، می‌گویند حساب شما که روشن است.

همیشه هرگاه مشکلی بود به ایشان مراجعه می‌کردم، حتی زمانی که از شرکت پتروپارس رفتند. ایشان نیز همیشه با روی باز پذیرای ما بودند.

به جوانان اعتماد داشت و به آنها میدان می‌داد

مهندس گلپایگانی چقدر به جوانان برای سپردن کارهای مهم اعتماد می‌کرد؟

زمانی که من وارد این صنعت شدم اکثر مسوولان سکوها خارجی بودند. یک‌روز آقای گلپایگانی با من تماس گرفتند که شما باید همکار من شوید، با توجه به حضور خارجی‌ها و بسته نگهداشتن محیط برای ورود ما از سوی آنها، این موضوع غیرقابل باور بود، اما استاد گلپایگانی بر این امر اصرار کردند. این در حالی بود که تمام تیم I.P.M با این امر مخالف بودند، حتی خود من هم به وی گفتم که نمی‌توانم با سابقه دوسال کار چنین سمتی را قبول کنم، چرا که جسارت آن را ندارم. اما ایشان به من غضب کردند و گفتند که هر کاری که من گفتم را باید انجام دهی. در نهایت مجبور شدم قبول کنم.

ایشان اصرار داشتند که جوانان ایرانی باید هرچه سریع‌تر خودرا بالا بکشند. به همین علت به آنها خیلی میدان می‌داد و از آنها حمایت می‌کرد؛ به‌طوری که اگر ساعت دو یا سه شب با وی تماس می‌گرفتیم می‌دانستیم می‌توانیم روی کمک او حساب کنیم. با وجود این‌که از خواب بیدار شده بودند، اما بلافاصله بعد از طرح مشکل راه‌حل را ارائه می‌کرد. گاهی فکر می‌کردم چگونه یک فرد همیشه ذهنش روشن است.

به جوانان احترام می‌گذاشت

استاد گلپایگانی چه ویژگی اخلاقی داشتند که از نظر شما بسیار بارز بود؟

ادب ویژگی بارزشان بود. زمانی که من وارد این صنعت شدم ایشان 65 سال سن داشتند. از همان ابتدا نام‌خانوادگی مرا به تنهایی استفاده نکرد. حتی در زمانی که مشکلی پیش می‌آمد کاملا ادب را رعایت می‌کرد. هم‌چنین آقای گلپایگانی لحظه‌ای حمایت خود را از افرادی که با ایشان کار می‌کردند دریغ نکرد چه از لحاظ روحی و روانی و چه مشاوره‌ای. اجازه نمی‌داد که لحظه‌ای افراد روی دکل احساس کنند تنها هستند. این امتیاز بزرگی بود. همیشه مطمئن بودیم که اگر مشکلی وجود داشته باشد کسی هست که می‌توانیم به او رجوع کنیم.

 

با وجود این‌که همسرش خارجی بود و فرزندانشان ساکن خارج از کشور هستند، هیچ‌وقت نخواستند که به خارج از کشور روند. به همین علت هنگامی که همسرش در زمان جنگ از وی خواسته بود که ایران را ترک کنند، مهندس گلپایگانی مشتی خاک از باغچه برداشت و گفت خارج‌ جای من نیست من هرچه دارم از این خاک است و ترجیح می‌دهم در این خاک دفن شوم.

[*lotus* 20275]

خدا بیامزتشون