پروتزها در دندانپزشکي

[mani24 29665]

پرستودنتيكس (تخصص پروتزهاي دنداني)

پرستودنتيكس(تخصص پروتزهاي دنداني)، شاخه اي ازعلم دندانپزشكي است كه به بازسازي و حفظ عملكرد دهان، راحتي، سلامتي وزيبايي بيمار مي پردازد. بازسازي و ترميم دندان هاي طبيعي و يا جايگزينيدندانها و بافتهاي فك - صورت از دست رفته با جايگزين هاي مصنوعي، در حيطهعملكرد اين رشته است. هدف از ارائه اين مقاله معرفي اجمالي گوشه اي ازمباحث مطرح در گرايش بيومتريال رشته مهندسي پزشكي است. اميد است كه باتلاش متخصصين امر، بيش از پيش شاهد پيشرفت اين شاخه از علوم باشيم.

پروتزهاي دندان به دو دسته ثابت و متحرك‏، دسته بندي مي گردد :

پروتز ثابت:به اعضاي مصنوعيبدن پروتز گفته مي شود، منظور از پروتز در دندانپزشكي، دندانهاي مصنوعيهستند و پروتز ثابت به پروتزي اطلاق مي گردد كه برروي دندان يا دندانهايپايه چسب خورده و ثابت مي گردد. پروتز ثابت شامل ونير ، روكش و بريج (پل) است. روكش بر روي يك دندان تراش خورده سوار مي شود, بريج نيز بر رويدندانهاي پايه كناري قرار مي گيرد و شامل دندانهاي جايگزين شده نيز است.

ونيرها (veneer):امروزه ديگر دليلي ندارد كه فاصله بين دندانها يا دندانهاي رنگ گرفته،بدشكل و كج خود را تحمل كنيد. يك ونير كه روي دندانهاي شما قرار داده ميشود، اشتباه طبيعت و يا آسيب ناشي از يك صدمه را تصحيح كرده و به شما كمكمي كند تا لبخندي زيبا داشته باشيد ونيرها نازك بوده و پوسته هاييهستند كه با مواد همرنگ دندان براي هرفرد، بطور خاص ساخته مي شود تا سطحجلويي دندانها را پوشش دهد. آنها معمولاً در لابراتوار و توسط تكنسيندندانساز، از روي مدلي كه توسط دندانپزشك شما تهيه شده ، ساخته مي شود.

دندانپزشكممكن است به شما توصيه كند كه از بعضي غذاها و نوشيدني ها كه ونير شما رابد رنگ مي كند، مثل چاي و قهوه پرهيز كنيد. گاهي ممكن است ونير ترك بردارديا دچار شكستگي شود ولي براي اغلب افراد، زيبايي حاصل از كاربرد آن بيشترارزش دارد.

روكش (Crown):شما ممكن است براي پوشاندن يك دندان و بازگرداندن شكل و اندازه طبيعي آن،نيازمند روكش باشيد. يك روكش دندان، دندان شما را قويتر ساخته و ظاهر آنرا بهبود مي بخشد. وقتي ميزان كافي از نسج دندان براي نگهداري يك پركردگيوسيع باقي نمانده باشد، روكش مي تواندآن دندان را پوشانده و محافظت كند.

روكشها ممكن است براي اتصال يك بريج، محافظت از يك دندان ضعيف و يا ترميمدنداني كه قبلاً شكسته است، بكار روند. روكش‏‎, درمان خوبي براي دندانهايبدرنگ يا بدشكل است. همچنين براي پوشاندن يك ايمپلنت دنداني نيز استفادهمي شود.

بريج (Bridge):اگر شما يك يا چند دندان را از دست بدهيد، دچار مشكل در جويدن و صحبت كردنميشويد. دراين صورت بريج يكي از درمان هايي است كه با جايگزيني دندانهاياز دست رفته به حفظ شكل صورت و كاهش مشكلات جويدن كمك مي كند. بريج ثابت،دندانهاي از دست رفته را كه بين دندانهاي ديگر هستند، جايگزين مي سازد ونماي زيبايي دارد.

اين نوع ترميم ممكن است از طلا، آلياژها،پرسلن(چيني) يا تركيبي از اين مواد باشد و به منظور محافظت، به دندانهايمجاور كه به آنها دندانهاي پايه اطلاق مي شود، وصل شده و يا به روكش رويآنها متصل مي گردد. برخلاف بريجهاي متحرك كه ميتوان آنها را بيرون آوردهوتميز نمود، يك بريج ثابت فقط توسط دندانپزشك مي تواند برداشته شود. يكبريج ايمپلنت، دندانهاي مصنوعي را مستقيماً به استخوان فك يا زير لثه،بسته به نوع بريجي كه دندانپزشك تجويز كند، متصل مي نمايد. بنابراين بسيارمهم است كه دندانهاي باقيمانده تميز و سالم نگهداشته شود.

ايمپلنت:هيچ چيز جانشين دندانهاي سالم نمي شود. ولي وقتي شما دنداني را به دليلبيماري يا حادثه از دست داده ايد، بهتر است بدانيد كه راهي برايبازگرداندن لبخند زيباي شما وجود دارد. يك ايمپلنت دنداني ظاهرواحساسيشبيه دندان از دست رفته تان به شما مي دهد. دندانپزشك يك پايه يا فريمفلزي را زير لثه شما قرار مي دهد كه درست شبيه ريشه يك دندان به استخوانفك متصل مي شود. سپس دندانپزشك يك دندان جايگزين را روي ايمپلنت قرار ميدهد به نحوي كه شبيه وضعيت دندان اصلي خود شما به نظر آيد. اغلب بيمارانمعتقدند، ايمپلنت مطمئن و با ثبات است و آن را جايگزين خوبي براي دندان ازدست رفته شان مي دانند. ايمپلنت ها مي توانند جايگزين يك يا چند دندان ازدست رفته شوند. لازم به ذكر است كه ايمپلنت نياز به جراحي دارد، بنابراينبيماران بايد از نظر كلي در سلامت بسر برند، لثه هاي سالم داشته و استخوانكافي جهت محافظت ايمپلنت داشته باشند. در ضمن بايد مقيد به رعايت دقيقبهداشت دهان و ملاقاتهاي مرتب با دندانپزشك باشند.

مراحل جايگزيني ايمپلنت:ابتدا جراحي جهت قرار دادن پايه ايمپلنت انجام مي شود. جراحي تا چندينساعت ممكن است طول بكشد و سپس حداكثر 6 ماه وقت لازم است تا استخوان حولاين پايه رشدكرده و آن را محكم در برگيرد. بعضي ايمپلنت ها نياز به يكجراحي ثانويه دارند تا يك رابط (Post)،پايه را به دندان جايگزينمتصل كند. در ساير انواع ايمپلنت ها، پايه و رابط بهم متصل هستند و همزمانقرار داده مي شود.

پس ازچندين هفته كه لثه ها بهبود يافتند، مرحلهبعد شروع مي شود. دندانهاي مصنوعي ساخته شده و به قسمت رابط پايه متصل ميشوند. چون چندين بارامتحان دندانهاي مصنوعي جهت تنظيم دقيق وضعيت آنهالازم است، اين مرحله ممكن است يك يا دو ماه بطول بيانجامد.

جراحيايمپلنت ممكن است در مطب دندانپزشك (تحت بي حسي موضعي) و يا تحت بيهوشيعمومي در بيمارستان انجام شود. داروهاي ضد درد معمول و گاهي آنتي بيوتيكتجويز مي شود. دندانپزشك دستورات لازم جهت نحوه رعايت بهداشت دهان و نوعرژيم غذايي را به شما خواهد داد.

به طور كلي روشهاي متعددي براي جايگرين نمودن دندان از دست رفته رايج هستند :

1- ايمپلنت يا دندان كاشتني، كه تشكيل شده است از پايه اي كه عمدتاً از جنسفلز تيتانيوم بوده و توسط جراح در استخوان فك كار گذاشته شده و سپس بر رويآن دندان قرار مي گيرد.

2 - پروتز ثابت يا بريج، كه دندان جايگزين شوندهبه دندانهاي كناري با استفاده از تراش آنها چسبانده مي شود و غالباً از يكاسكلت فلزي روكش شده توسط چيني ساخته مي شود.

3 - پروتز متحرك، كه قابل گذاشته شدن و برداشته شدن است و از فلز كرم كبالت و يا آكريل (نوعي پلاستيك) ساخته مي شود.

دو مورد اول بعلت كارآيي بالا اهميت خاصي داشتهو بيمار احساس مي كند كه دندان از دست رفته اش را بازيافته است ولي موردسوم به علت گير غذايي، خطر بلعيده شدن و عوارض ديگر رضايت مند نبوده و فقطبه عنوان موقتي توصيه مي گردد و مورد استفاده و تجويز اصلي آن جايگزيننمودن تعداد زيادي دندان و فقدان دندانهاي پايه مناسب براي پروتز ثابت است.