تاریخ معماری بین النهرین

[faezeh mzk 19231]

 

سومر-› 4 ق.م، معماري سومر در خدمت معابد بود، شهرهايي با ديوار قطور (اروك «واركاي امروز» ـ لاگاش «قلوه امروز»)، در اوروك دو معبد «انانا» از آن اينانا الهة عشق و «آنو» خداي آسمان وجود داشت.

 

انانا-› معبد سنگ آهك،30×76 متر، داراي تالار مركزي و اتاقهاي متقارن جنبي ـ معبد ستون جايگزين معبد آهك شد

معبد ستون-› بر روي سكوي آجري، از طريق دروازه‌اي با دو رديف ستون كه هر رديف 4 ستون با قطر 2.6 متر دارد داخل معبد مي‌شويم، استفاده از موزائيك متشكل از مخروطهاي گلي تزيين شده، مخروطها سرخ، سياه و سفيد است كه در گچ ديوارها فرو مي‌كردند، نقشة شهر مركزيت خدا را در زندگي خود نشان مي‌داد زيرا معبد خدا هستة ساختماني با عظمت آنرا تشكيل مي داد، برجسته‌ترين و شناخته شده‌ترين ساختمان در بين‌النهرين زيگورات (به معناي كوه) نام داشت.

زيگورات اور-› شالودة 15 متري، طبقة بالا زيارتگاه بوده، 3 پلكان خرپشته‌اي هر يك با 100 پله در يك نقطه به دروازة برج‌دار زيگورات مي‌رسند و از آنجا با پلكان ديگري به زيارتگاه متصل مي‌شود، ساختمان از خشت خام با نماسازي ضخيم آجر و ملات قير، معماري سومر از مصالح آجر و گل و قير و خشت براي زير كار ولي آجر جوش و گاهي آجر لعابدار براي نما بود، اساس معماري سومر از جرز و قوس و تاغ گهواره‌اي بود.

اكد(آكاد ـ آكد)-› بنيانگذار= سارگون، 2300ق.م ـ آجرهاي بزرگ راستگوشه يا چهارگوشه با ابعاد 52×52 ، شهرها= سيپار، شاماش (خداي خورشيد)، ايشتار (الهة عشق)، مهمترين بنا: كاخ نارامسين، هر ضلع100متر، ديواري ضخيم به قطر10متر، ورودي در ديوار غربي با دروازه‌اي با دو برج بزرگ در دو سوي آن، دو حياط كوچك و يك حياط بزرگ و هشتي و اتاقهاي جانبي.

 

 

كاخ قديمي-› واقع در آشور، پلان مانند كاخ نارامسين، بنايي چهارگوشه با يك ورودي در ضلع شمالي، يك حياط مركزي بزرگ چهارگوشه با چند حياط كوچكتر و اتاقهاي موچك به دور آن.

 

 

بابل كهن-› معماري شامل معابد و كاخها مي باشد، معابد-› معبد آشور= يك حياط مركزي و سه حياط كوچكتر با اتاقهايي، معبد ايشچالي= بر روي مصطبه، داراي ورودي‌هاي متعدد، يك حياط بزرگ و سه حياط كوچك. كاخها-› كاخ ماري= مجموعه‌اي از تالارهاي پذيرايي و بارعام بر روي مصطبه، دسترسي به تالار بارعام از طريق پلة نيم دايره‌اي است، نقاشي ديواري شرح وقايع حكام.

آشور-› اقوام ميتاني، 800 ق.م، بناهاي آشور علاوه بر سنگ با آجر نيز ساخته شدند، شهرها با ديوارهاي عريض، معابد چند طبقه.

ارگ سارگون-› در خرساباد، مساحت:400 هزارمتر مربع، بيش از 200 حياط و اتاق، شهر روي تپه بود با ارتفاع 15 متر، مجموعه تقارن ندارد و متشكل از اتاقها و تالارهاي چهارگوش مي‌باشد گرداگرد حياط، پوشش اتاقها با تاغهاي گهواره‌اي خشتي بود، دروازه با ديوهاي غول آساي نگهبان كه 4 متر ارتفاع داشت ايجاد شده بود. زيگورات نيز در اين مجموعه قرار داشت كه احتمالاً 7 طبقه داشت كه 4تاي آن باقيمانده، ارتفاع هر طبقه 5.5 متر است، هر طبقه داراي رنگي متفاوت بود، ديوار كاخ داراي كنگره بوده و دو طرف دروازه تاغ‌دارش 2 برج چهارگوش قرار گرفته، دورتادور تاغ و برجها با نوارهايي از كاشيهاي لعابدار با رنگهاي درخشان پوشانده شده، در دروازه دو گاو بالدار با سر آدم پاسداري مي كردند.

 

 

مشابه چنين دروازه‌اي در تخت جمشيد مي باشد ولي با اين تفاوت كه گاوهاي تخت جمشيد از كنار داراي 3 پا يوده ولي گاوهاي آشور از بغل داراي 4 پا مي باشند.

 

 

 

هنر آشوري آميخته‌اي از هنر سومر و بابل بوده، در 620 ق.م از مصالح سنگ بيش از آجر و خشت استفاده مي شد، بر روي درهاي بزرگ و جدار ديوارها نقوش و تصويرهايي رسم مي‌كردند، ديوار بناها با كاشي‌هاي لعابي و منقوش پوشيده مي شد، حجاري و پيكره = مجسمة خدايان و پادشاهان و نقش گاو بالدار با سر انسان ، لشكركشي و مراسم ديني، موضوعاتي حول محور فرمانروا بودند، صحنه‌هايي از شكار.صحنه‌هاي صلح و آرامش در كاخ نينوا، آشوريان زمين محراب را از سيستم عرضي به طولي تغيير دادند و به وجود آمدن آجر لعابدار.

 

 

بابل جديد (كلداني)-› كاخ نبوكدنزار= آجري، در شهر بابل، اتاقهاي كوچك پيچ‌در‌پيچ با هم مرتبطند، 600×900، ديوار بيروني با كاشي لعابدار رنگارنگ و نقشهايي از حيوانات و گلها و گياهان و نخل خرما پوشيده شده، زيگورات بابل در نزديكي اين كاخ بود، دروازة ايشتار= بيرون نما با كاشي لعابدار آبي، نقوش تزييني: گاو اژدها، استفاده از آجرهاي پخته و لعابدار.

 

 

 

منبع: dorantesh.blogfa.com